“Zhavorr dhe fidanë”, është tema e emisionit të “Të Paekspozuarit”, në fokus të së cilit është projekti dhe debati për këndin e lojërave në Liqenin Artificial.
Në pjesën e parë të emisonit u transmetua një material filmik, ndërsa më pas biseda u zhvillua në studio me panelin e të ftuarve:
1.Fatos Lubonja, gazetar, shkrimtar
2.Andi Bushati gazetar, kryeredaktor i Lapsi.al
3.Elisa Spiropali, anëtare e Këshillit bashkiak PS
3.Jamarbër Malltezi, Drejtues i Departamentit të Mjedisit nëPD
4.Deni Sanxhaku, aktiviste
Intervista minutë pas minte
Rakipi: Kur disa idiotë qeverisin vendin! Çjanë këta të rinj, çmendoni?
Lubonjaua ta shoh këtë lëvizje si një rezistencë që bën shoqëria shqiptare për të rajtur atë që tesuti social.Nuk është problemi thjesht i një këndi lojërash, është metaforë, ai park, liqen, është metaforë e një vendi publik që shërben si indi social.Kjo ka nevojë të ndërtohet dhe mbi hapësirat dhe materialet, mbi sheshet publike, çdo gjë që është publike. Për të ndërtuar marrëdhëniet shoqërore që kemi ne mblidhemi para një kishe, qytetet si janë bërë kaq të mëdha. Është bërë një kishë, prapa kishës ka një shesh, tek sheshi vinë njerëzit që socializohen. Pastaj ndërtohet një kishë tjetër diku, kjo është historia e njërëzimit.Pa hapësira publike ku njerëzit mblidhen, takohen me njëri-tjetrin nuk ka shoqëri, këto hapësira. Rezistenca që bëjnë këta të rinj për të mbrojtur hapësirën e shoh si rezistenca e fundit ndaj atij që e kam quajtur degradim i tesutit social të kësaj shoqërie për shkak të oligarkisë. Ka 25 vjet. Edhe pse quhej socializëm nuk kishte shoqëri, aftësia e shqiptarëve për të ndërtuar duhet të niste pas rënies së socializmit, erdhi Shqipëria pasi ra Enver Hoxha, dhe ky grup shpërtheu në liberalizëm ekstrem, paasqyra që nuk pyes për njeri janë pikërisht ndërtimet që janë bërë në Tiranë. Grabit pronën publike, gjithë historia ka nisur me kioska, gjithë sheshet publike për të ndërtuar kafene, që këtu filloi qeliza tumorale, parku ka qenë rezistenca e fundit e instiktit për të ruajtur instiktin social.
Rakipi: Parku është metaforë, znj.Spirolpali ju jeni anëtare e Këshillit bashkiak, njeri i rëndësishëm. Çështë ky ndërtim në Parkun e Liqenit, a e di Këshilli bashkiak dhe çka qenë transparenca?
Spiropali: Me lejoni ta shtroj nga fillimi, parashtrimi dramatik që ju bë panoramës së Tiranës, e gjej pa vend dokumentarin, mund të kishte poezi dhe muzikë, e tëra ishte e zhytur në një të pavërtetë, papritur në Tiranë kanë zbritur alienë që duan ta shkatërojnë atë. Fotogafia është me e thjeshtë, kemi një kryetar Bashkie në detyrë që në këto pak muaj që ka drejtuar Tiranën ka treguar me fakte jo me hartime as me piktura siç u dha në atë dokumentar, por me vepra. Që ka interesin publik të parin, por edhe qeveria shqiptare që ka kuptuar ndërtimin vend e pavend pa pyetur për hapësirën publike, qoftë individë, qoftë oligarkë, duhet tu vihet fre.
Rakipi: Këshilli Bashkiak, ju jeni anëtare e Këshilit Bashkiak, e dinit?
Spiropali: Janë bërë dëgjesa publike, anëtarët e djathtë kanë ardhur, kanë marrë mikrofonin, kanë bërë deklaratë 2 minuta për shpërnguljen e romëve, e tëra bëhet në kushtet e ligjshmërisë së plotë.
Rakipi: Nuk ka leje ndërtimi.
Spiropali: Sigurisht që ka, plani që po bën Bashkia nuk ka ardhur nga Hëna, është pjesë e planit që është kontraktuar nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, është pjesë e një plani të tërë që përfshin 10 ndërhyrje. Qeveria shqiptare ka mandatuar këtë institucion, parashikohen 10 ndërhyrje, asnjëra nuk është ndërtim, pallat, kafene, por është një kënd lojërash për fëmijë, mos e përdorni këtë fjalë se është e pavërtetë. Është i ligjshëm dhe s’ka asnjë prerje peme në të gjithë projektin dhe në këto muaj janë mbjellë pemë, është çdo pemë e matrikuluar, është sqaruar që nuk ka prerje pemësh, përkundrazi ka mbjellje dhe po bëhet një kënd lojërash për fëmijë.
Malltezi: Jemi në kushtet e anormalitetit ligjor, nuk kemi masterplan dhe leja është e falsifikuar që ka dalë ditë më pas. Edhe kjo si leje e kushtëzuar përmend lloj-lloj vendimesh, por nuk përmend vendimin e 2015-ës, KKT përmend vendimin e 2014 nuk përdor të shkurtit 2015 sepse kjo jep udhëzime për të filluar masterplani. Ne japim leksione, nuk mund të jepet leje kur s’ka plan, këtu nuk ke plan, në rast se do ti shqyrtojmë të gjitha, këtu ka pasur punime pa u kryer tenderi. Këtu kanë nisur punimet pa leje ndërtimi, pasi u përplas PD dhe pas protestave doli leja e ndëtimit, tender i fituar nga bashkëshorti i Drejtoreshës së Shërbimit Social në Bashki, zonja. Mehmetaj, fallsifikim, lëshuar leje pa plan, punimet nisën pa supervisor është shkelje, pa masterplan, pa vlerësim strategjie, pa deklaratë mjedisore, pa ndikim të vlerësimit në mjedis dhe pa dëgjesa publike. Ajo që u tha në Këshillin Bashkiak nuk është bërë, zoti.Olli tha që s’ka pasur, i ka kërkuar Bashkisë informacion. Këtu bëhet tenderi, në dokumentet e tenderit është grand kafeja. Kur bëhen pa ligj hidhen lloj-lloj tenderash, a kishin mundësi të bëheshin këto lojëra, e ke te Garda është e asfaltuar, e ke gati pse se bën aty, nëse do të vesh lodra, edhe ata që janë te liqeni i kanë adaptuar lodrat pa betonizuar asgjë. Ne kemi mbjellë goxha pemë dhe janë prerë. Ne kemi hequr zhavorrin ishin 20 pemë të prera aty, ky ishte një prelude i masakrës që do bëhet brenda parkut, duket si ndikim i vogël. Në të dy krahët e korpusit, duam të kërkojmë referendum që të jenë zona të parkut, mos të bëhen objekte.
Spiropali: Di që PD kanë bërë kallzim penal, le ta zgjidhi institucioni që është i specializuar për këtë punë. Kjo është çështje administrative.
Rakipi: Zoti.Bushati, pretendimi i shoqërisë civile është që s’ka pasur transparencë, në përgjtihësi në Shqipëri nuk ka transparencë, e keni vënë re? Sapo doli kjo, Erion Veliaj dhe të tjerët vërshuan në studio televizive, sot janë strukur.
Bushati: Po ta filloja kur ka pasur transparencë në këto 2 vite e gjysmë, e kemi thënë me dhjetra herë, ishte një qeverisje që filloi pa transparencë, që vazhdoi me koncesione, me tendera, në shëndetësi, atje te parku, te fushat e Dinamos, gjithçka. Janë marrë vendime personale, nuk mendoj që është një çështje thjesht e Bashkisë, është e njëjta studio arkitekturore që ka bërë kullën e Korçës, edhe kryebashkiaku i Korçës dhe i Tiranës qëllojnë te i njëjti arkitekt, te ai i Edi Ramës, është e njëjta filozofi e të bërit gjërave pas krahut, pa transparencë, apo me dëshirën e njëshit. Është më pak e dëmshme për mjedisin, por është tregues i një zinxhiri të gjatë, pa transparencë, paligjshmëri në dëm të interesit publik.
Rakipi: Parku nuk ka ngjyrë politike.
Lubonja: Shpesh herë në këtë sistemin tonë ologarkik, oligarkët kanë bërë edhe ligjet, atij liqeni i janë marrë me ligj, është bërë e gatshme për ndërtim, ligjet i bën si të duash është problem i legjitimitetit a është legjitime, kalova para ca ditësh. Ne na janë ngrënë pemë e bar nga të gjitha anët, gjithësesi një pemë dhe bari është gjëja më e bukur, të hysh te pema, te barim, ka një kosto. Tani pyetja është shumë e thjeshtë, është një vend që ka edhe kujtesë dhe gjelbërim. I fundit vend që mendon se mund të ndërhysh, të harxhosh 700 milion, çështë kjo filozofi. Kur ti ke atje ku banojnë shqiptarët e Tiranës, ti ke zona pa fund që janë në degradim të plotë, shtëpi të rrënuara, po të isha kryetar Bashkie, ato 600 mijë euro do ti fusja për të shtetëzuar, për të bërë publike, për të kompensuar disa pronarë dhe për t’ju dhuruar banorëve Brenda një zone të caktuar një lulishte apo një fushë volejbolli apo futbolli, quaje çfarë të duash. Të riblesh ça ke shkatërruar vetë. Jeta e qytetit është gjithandej, edhe te ai park që mezi e ke, metër gjelbërimi i ka disa 0.51 metër, ndërkohë që 8 është norma, edhe aty do ta heqësh akoma. Nuk flasim për rrezikun mbrapa, është thjesht manovër për të ndarë parkun, siç bëri Lulzim Basha një rrugë përballë Ekonomikut, ja hoqi parkun trekëndëëshit. Këto janë stile që ti e pret.
Lubonja: Ka bonses, këtu ka bonsens, kjo rruga është bërë në kohën e Lulzim Bashës. E di edhe bufi që ju politikanët nuk jeni veçse maska e gjithë oligarkëve që keni mbrapa, që keni punuar. Këtu në fund te kjo leje ndërtimi, kjo ka qenë pjesë e parkut, siç ka qenë pjesë e parkut Garda, kanë qenë disa zona që janë pjesë e parkut, janë një sërë vendimesh që fillojnë që nga 2004 që kalojnë se ka qenë edhe KKT, pra ka qenë edhe firma e Berishës, Ramës, Bashës, Nanos. I ka kthyer nga zonë e mbrotjur në zonë me potencial ndërtimi, këto zona janë bërë kështu, ishin nga ata njerëz që sponsorizojnë, që japin mbështetje financiare politike të cilët duan të ndërtojnë edhe oborrin e pallateve të tyre që duan të shesin sa më shtrenjtë, siç ka ndodhur te stadiumi “Qemal Stafa”, ishte me palestër, ishte gjithçka mbyllur, shiheni çfarë ka bërë, pallat pas pallati. Problemi I madh është kjo sesi mund ta frenojmë ne këtë gjë. Këtu është një sistem që punohet, politika punon për një grup oligarkësh, nëpër kodra me gjelbërim dhe Tiranën e kanë përdorur si vend për tu pasuruar, po e shkatërojnë, e kanë degraduar, kjo e parkut është pjesë e këtij projekti.
Rakipi: Deni a mund të më shpjegosh çështë proçesi më pas?
Sanxhaku: Ti jap të drejtë zotit.lubonja, s’mund të merret parku si rast i izoluar, është shërmbëlltyra e një llogjike privatizuese që tregon se Bashkia sot është një zgjatim i politikanëve të qeverisë qendrore, tjetërsimi I zhvatjes apo privatizimit, sot po përdoret retorika e fëmijëve për të instaluar me një lloj dhune një projekt që i ka shkelur ligjet me të dyja këmbët. Shpresoj të kenë menduar për kalamajtë, sa kohë si aktiviste jam e përjashtuar me ligj nga e drejta e informimit publik kam çdo të drejtë të besoj se aty ka hapësira komerciale, aty do të ketë betonizim, do vazhdojnë të priten pemë. I kemi numëruar, e kam të vështirë të besoj një video propagandistike sa kohë nuk ka një vendim të zbardhur në faqen e Bashkisë, sa kohë nuk ka një kopje të planit ose masterplanit. Projekti që sugjeron zoti.Veliaj nuk është projekti që do të materializohet aty që kjo hapësirë sot nuk do të jetë një mënyrë për ta urbanizuar, siç është bërë me anët e liqenit.
Spiropali: Jam dashamirëse ndaj shqetësime, duke qenë se kam qenë vetë pjesë e shoqërisë civile, dua ta siguroj Denin, që në planin aktual të Bashkisë Tiranë nuk ka asnjë plan për betonizim dhe është e pavërtetë. Ju keni të drejtën e paranojës së jeni gënjyer, nuk ka plan për ndërtime.Po flasim mbi projektet e Bashkisë, nuk spekulohet me paranoja, e ka treguar që po punon për interesin publik dhe po ndjek politikat qeveritare. Problemet e ndërtimit të individëve, qoftë të oligarkëve. Qeveria ka marrë 2 vendime që bien ndesh, moratoriumi i ndërtimit dhe ndërtuesi.Ajo është një leje ndërtimore që ka shkuar në KKT nga zoti. Basha, ndërtimi 27 katësh që është dhënë aty, që s’ka protestuar askush, është hedhur në gjyq.
Sanxhaku: Na kërkon ne llogari zonja. Spiropali, sqarojeni me transparencë në faqen e Bashkisë.
Spiropali: Pallati 27 katësh nga Lulzim Basha te diga është çuar nga qeveria në gjyq, Bashkia e ka hedhur në gjyq. Moratoriumi i lejeve të ndërtimit ka frenuar ndërtimet në territorin shqiptar.
Bushati: Ke dhënë 6 leje, të bësh moratorium dhe të japësh 6 leje është t’i vjedhësh shqiptarët.
Spiropali: Në atë zonën janë ndërtuar 38 kafene.
Bushati: E keni ngrënë jo vetëm parkun, por edhe Tiranën.
Spiropali: Ju bëni simetrike dy gjëra që s’janë.
Bushati: Këto leje janë vila në Surrel, nëse do ta mbrosh merre turpin.
Lubonja: Harruat që na nxorët ca ndërtesa, ca kërpudha, ishte shpallur moratoriumi, a mund të besoj njeri në këto që thoni ju, tani i keni tërhequr.
Spiropali: Erion Veliaj ka dalë në fushatë dhe i ka paraqitur.
Bushati: Nuk lanë shtëpi fukarai pa prishur, Koços ja lanë sarajet, nuk lanë njeri pa i prishur ndërtimet Sandrit ja lanë, kjo është një maskaradë. Bravo i qoftë Elisës që merr guximin. Ti provoj për të gjithë ata që të them. Ja prish fukarait ja lë Koços, thua s’do prek liqenin, i ke me vila ndërtuesit e Ramës.
Malltezi: Vila e Presidentit te parku i liqenit ngjitur janë Ardian Nela bashkëndërtuesi i vilave të Edi Ramës, janë në fuqi.
Bushati: Jeni bashkëfajtorë, thua Tirana pa makina i mbledh makinat në qendër, ke aprovuar leje ndërtimi pa asnjë parkim dhe sot thua s’kam parkime por do t’ju marr lejen e qytetit.
Spiropali: Po të ishim kështu nuk ndërtonim, nuk kishim ekonomi, nuk punonim, a jeni dakord me taksën mbi ndikimin në infrastrukturë, kjo taksë dekurajon të gjithë ndërtuesit, është taksa më e majtë e vendosur nga një qeveri e majtë. Taksa e ndikimit në infrastrukturë, 2 deri në 4 përqind të çmimit të ndërtimit, është 8 përqind e çmimit. Ndërtuesit ndërtonin në zemër të Bllokut ata oligarkët, ndërtonin në mes të Bllokut dhe paguannin 24 përqind, si në Bllok, si në Kashar. Qeveria futi taksën e re 8 përqind të çmimit të shitjes, nëse në Bllok e shet, 2 mijë euro do të paguash. Ti ke bërë fushatë 0 ndërtime në Tiranë.
Lubonja: E përdoret disa herë fjalën zhvillim, një nga problemet që është punuar në këto 25 vjet, është abuzimi me disa fjalë që në botën e qytetëruar ka kohë që janë destrukturuar që në fund të viteve ’50. Fazolini thoshte: Jam për progresin, por jam kundër zhvillimit ai që quhet pallate, rrugë, çimento gjithandej që ka qenë koha e modernizimit është parë në mënyrë kritike, prandaj kur përdor fjalën zhvillim. Nëse do ta zgjerojmë temën e Tiranës në terësinë e vet është ky lloj abuzimi që bvëhet për interesat e një pakice jo për interesin e publikut. Fjala zhvillim nuk duhet përdorur, tema e parkut simbol, ne sot kemi ardhur në situatën që duhet të bëjmë luftë për çdo pemë. Jo më të më japësh simbolin në një vend që s’ta thotë mendja kurrë, do bësh një zhavorr nuk i shkon njeriut në mendje, por problemi është përtej kësaj, unë e kam ngritur dhe e ngre. Rreziku i madh që ka parku është që parkun duan ta kthejnë në oborrin e tyre. Ky 13 katëshi, e kishte Lulzim Basha, e dha Edi Rama, se ju patë ndaluar Lulzim Bashës, se janë figurat që janë mbrapa Edi Ramës.Kemi informacion ne, si ndërrojnë qëndrimet, televizionet ne i dimë, se këtu do vij te Bushati. Cili ëshë problemi, përveç problemeve të arrogancës, injorancës që nuk kanë menduar dhe korrupsionit na është futur edhe megalomania e Kryeminstrit, nuk besoj se i ka bërë Erion Veliaj, s’ka plane të Bashkisë, këtu ka urdhra që jep Kryeministri për tekat e tij. Unë shikoj përpara Galerisë së Arteve që është një zonë e gjelbër, është vendosur një instalacion që s’dihet si do të mbarojë që është një ndriçim i peisazhit urban që ndriçon fasadën e Galerisë së Arteve dhe i përket një periudhe dhe ka disa elementë. Ore si u bë kjo, kush e bën këtë, sepse ka disa institucione që duhet të funksionojë, edhe kur mendohet që do të vendoset ajo do të caktohet, ka disa këshilltarë artistikë, pastaj caktohet një grup pune artistik, më thanë mua e ka këshilltarja personale e Ramës, ajo e instalon.Si vendoset kështë, ka institucione? Një kioskë e madhe e ndërtuar aty, kush e vendosi këtë, unë po të them është i njëjti stil siç u vendos streha te Kryeministria pa asnjë konsultë, s’kam dëgjuar asnjë artist serioz që të thotë se kjo është mirë dhe këto janë që na shtohen, arrogancë, korrupsion, injorancë edhe megalomania e Kryeminsitrit, edhe delir, edhe artist. Ideja e krijuar në njerëz është që janë kalamaj që ça bëjnë sot, nuk e bëjnë nesër.
Rakipi: Meqë përmendët Nju Jorkun, ju bëj me dije se një park i tillë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës pemët që arrijnë stadin e pjekurisë përcaktohen si Forest Park, të ndalohet rreptësisht me ligj të ndërhysh dhe jo më ta tjetërsosh.
Spiropali: Ju në fillim të emisionit përmendët faktin që Gonxhe nuk u lejua, këtu e rëndon me pa të drejtë Kryetarin e Bashkisë.
Bushati: Nganjëherë luani ping-pong me Ilir Metën e njohim gjithë skemën.
Spiropali: Në këtë rast po qeveriset shumë mirë. Është shumë e thjeshtë të mbani parime kur të tjerët punojnë, unë ju përmenda dy fakte moratoriumin dhe taksën e ndikimit në infrastrutkurë.
Rakipi: Ja mesazhi i Gonxhes: Ju kërkoj ndjesë në lidhje me emisionin. Sot komunikova dhe përsa më takon nuk vij dot vetë, të falenderoj.
Bushati: Po të ishte Gonxhja bënte lidhje mes Ramës dhe Veliaj dhe prandaj do të ishte më mirë.
Malltezi: Nuk jemi jashtë teorisë së gabimit, të them edhe disa kusure të PD. Duhet të them 2 gënjeshtra që janë thënë në këtë studio, vlerësimi strategjik i planit urbanistik paska lejuar betonizimin, ky vlerësim është bërë nga 5 profesorë me 40 vjet eksperiencë pune aboslutisht, mbron zona të gjelbra që i kanë mbetur këtij parku. Kriteret e forta mjedisore shëndetësore, zonat me vlera të veçanta parku i Dajtit, parqet periferike, parqet creative, nuk mund të lejohen ndërtime sepse bartin vlera mjedisore. Përsa i thatë kësaj e keni gabim, por gënjeshtër.
Një plan strategjik merret me kritere, gjelbërimi duhet rritur dhe ka dhënë 12 mënyra si të rritet, mjafton që Veliaj ta shfletoj. Së dyti është e vërtetë që qeveria mori vendim moratorium, e para ishte antikushtetuese, hynte në tagrin e qeverisë vendore, ishte qoftë diktaroriale, qoftë klienteliste, kur shoqata e ndërtuesve ju drejtua Bashkisë. Rama i dha 6, prej tyre janë 2 media, i treti është bashkëortaku i qytezës Rama Delijorgji, i katërti është bashkëndërtuesi i sarajeve të Surrelit dhe i pesti është pallati në pajë. Para 3 muajsh shpalli moratorium dhe më pas dha leje.Ajo që bie dakord me Lubonjën është që të shtojmë pemë, të mbrojmë pemë, ti kërkojmë kreut të Bashkisë të paguajmë pronarë të kthejnë lulishte, plotësisht dakord ama jo që taksat tona të shkojnë që të priten pemë dhe që në mes të bëhen gjëra të tilla. Është e vërtetë që PD ka cënuar zona të gjelbra, unë para 23 vitesh kam protestuar ndaj qeverisjes së PD që kërkonte ta bënte Sheratonin brenda parkut, vetëm 11 veta u bënë në atë kohë, ne dështuam.
Çfarë ndodh në Tiranë, ju kam bërë një listë të lulishteve që janë zhdukur dhe po ndërtohen 27 katëshet e Fidelit, janë 2 lulishte që po ndërtohen nga klientë të zotit.Rama. Qeveria e PD nuk kishte asnjë tagër ti ndërhyrnte KRT. Qeverisja e PD s’ka refuzuar asnjë leje të zotit.Rama. Së dyti kishim lulishtet pranë Ekspozitës. Kemi lulishtet e tjera, te parku “Rinia”. T’ia vjedhësh pronën privatit është antikushtetuese. Unë ta pranova, le të bëjë shpronësim për interes publik. Por si mund t’ia marrë pronarit, ka 2 vendime gjykatash. Kohët e fundit kemi këto që janë 3 cënime të mëdha të lulishteve të Tiranës, kemi një vendim të Këshillit Bashkiak që duan parking, gjysmën e parkut “Rinia”, kemi prishjen e lulishtes te ish-Pallati i Pionerit duke u bërë një ndërtim u paligjshëm i kalasë së Tiranës. Përveç kësaj që ishte e paligjshme, kemi ndërtesë brenda kalasë së Tiranës. Duke u kthyer te kjo këtu, është prelude sepse po cënohen, kjo e lodrave nuk do të ishte problematike, pse duhet të çosh beton, te tenderi që është hedhur 8 nga 10 zëra janë betone.
Spiropali: Nuk kishte asnjë rrugë të rregulluar, asnjë pemë të mbjellë. Tani është bërë i papopullueshëm?
Malltezi: Për ndërtimin në të dy anët e korpusit është shumë e rëndë, u prishën ndërtesat. Janë prishur ndërtesat me hipotekë, është lënë ndërtimi kinse është bërë legalizimi i paligjshëm, janë modelet që po shikohen, nesër në orën 10:00 ne si Departament do të shkojmë para KQZ për referendum për ndalimin e këtyre 2 objekteve dhe ndalimin e parkimit nëntokësor. Në orën 10:00 ju ftojmë kush do të bashkohet.
Rakipi: Opozita bëhet pjesë e kësaj proteste ndërkohë që shoqëria civile nuk do të bëhet pjesë dhe ata deklaruan se nëse do na bashkëgjiten.
Sanxhaku: Ua dimë të palarat hajde flasim për parkun. Spiropali tha që s’ka beton, kjo retorikë ka funksionuar deri tani ku kryetari i Bashkisë sa herë që del shkon e publikon projektin në Facebook. Bashkia nuk ka për detyrë të na bindë me video propagandistike, bindjen e bën PS në Facebook, bashkia të na informojë, të na bëjë palë, a i pyeti njeri qytetarët, kur janë bërë takimet me qytetarë? Ne kemi kënde të vogla që kalben, ndryshken, një gjë shumë e mirë që do të bëhet. Mjafton buxheti 700 ml lekësh dhe më në fund flasim edhe për partneritetin publik-komunitet, prish indin social, kjo PPP na e ka marrë mendjen dhe kemi harruar që duhet përfshirë komuniteti, qytetari, se ka lidhjen me hapësirën publike. E ka humbur këto 25 vjet.
Rakipi: Parku është bashkë me gjithçka tjetër, parkun e kemi marrë në film si indicia. Lubonja në shkrimet tuaja thoni se duhet të kapim demin e oligarkisë nga brirët, çdoni të thoni me këtë?
Lubonja: Nëse do ta shikojmë historikisht, ajo që Spiropali e quajti zhvillim, unë e kam quajtur zhvillim tumoral si rritet trupi, por në fakt është ritur tumori jo indi i shëndoshë i trupit. Po të kërkosh, mutacioni i parë që zhvilloi këtë tumor fillon me ndërrimin e sistemit, është një deformim për shumë arsye i asaj që mund të quhet prona private e privatizimit. Shteti në vend që të fillonte të mendonte që këta privatë do të fillojë të zvogëlojë, do të marrë taksa, u bë lidhja e shkurtër, pushtet oligark, filloi me ato kioska.Ai të jepte ryshfet, u bë i gjithë parku kioskë, ku lidhja ishte të jap ca lekë ti më jep kioskën. Unë fitoj me kafene, ti fiton në xhep dhe bën vilë dhe ai që humb është publiku. Kjo është qeliza e parë e mutacionit të kësaj që po ndodh. Shteti në vend që të mbronte interesin publik punoi kështu, tani çfarë ndodhi?
Erdhi një moment që u ndërrua, problem është ajo që thotë ajo vajza, Partneriteti Privat-Shtet që në Shqipëri bëhen në mënyrën më banale. Hajde më jep ca lekë dhe u bë pastrimi i Lanës, u bënë bukur ata kioskaxhitë, kishin ca buldozerë, më pastor Lanën që të më bësh reklamë dhe pastaj unë të jap leje ndërtimi, shteti duhet të funksionojë, të marrë taksën. Lanën e pastroj me taksën dhe ndërtoj plan urban dhe kjo nuk u bë. Shpesh dëgjon Bashkinë që thotë nuk kemi lekë për të bërë park, po gjetëm njërin që na jep ca lekë, ai s’ti jep kot. Të jep 100 dhe të merr 500. Kjo është logjika edhe e këtij këndit të lojërave,do të gjesh interesa gjithmonë.Shteti nuk funksionon kështu, këta kanë mësuar që po kape disa të pasur, po patën televizion kaq mjafton të marrësh pushtetin dhe bëhet lidhje e shkurtër.
Këta nuk kanë pikë përgjegjësie, janë bërë disa bandit, kanë ca oligarkë dhe këta sundojnë Shqipërinë, të gjithë shqiptarët punojnë për 1 përqind dhe 1 përqind tregon sesi këta mbyllen në geto, jetojnë në vila, nuk duan t’ja dinë për pjesën sociale, nuk duan solidaritet dhe kjo është tjetërsim i pushtetit dhe tani ne bëjmë maskën, ne jemi në rolin e maskës se interesat janë të atyre.
Spiropali: Tirana rritet frikësh sikur Tirana është një kancer që po rritet, edhe për Shqipërinë dhe Tiranën dhe kudo, tendenca shoqërore për zhvillim urban. Zhvillimi kaotik shqiptar është i ditur, në të gjitha vendet e lindjes dhe është problematik. Çdo qytet ka problemet e veta me zhvillimin. Zhvillimi urban e kemi pasur kaotik, është tendecë shoqërore. Ça bën qeveria, kjo qeveri me luftën kundër informalitetit, me moratorium, me taksat e larta, kjo frenon ndërtimet në Tiranë dhe i bien ndesh oligarkë. Bashkia ka firmosur pallat kriminal pas Ambasadës zviceriane, ka reaguar.
Rakipi: Themi fjalën oligarkë dhe duhet kapur problemi për brirësh, në fakt është një grup njerëzish që përcillet nga njëra qeveri në tjetrën, janë një grusht njerëzish që ndodh rëndom në vendet me demokraci të deformuara, në Amerikën Latine dhe Rusi, cilët janë konkretisht, jeni nga gazetarët më aktivë, kush janë këta që përbëjnë këtë lloj elite?
Bushati: Janë të njohur publikisht nga të gjithë, janë dy grupime të mëdha, janë ata që janë ndërtues dhe njëkohësisht pronarë mediash, të dytët janë ata që s’kanë bërë media nga ndërtues u katapultuan deputetë të PS, këta grupi i dytë kanë një lloj ndershmërie se janë afishuar në një krah. Këta të parët kalojnë herë nga PS, herë nga PD, nëse ne shohim sot, të gjithë ata që dje Erion Braçe i quante deputetë oligark, sot janë bërë klientët e Edi Ramës, këto janë dy grupe më të mëdha, njëri që është në PS dhe tjetri që është mobil.Nga këta që po shfrytëzojnë edhe pushtetin e sotshëm.
Shqiptarët shohin lajmin e TV Klanit. Ju kujtoni që një shqiptar normal nuk e sheh TV Klanin që deri dje mbronte 21 janarin, vrasjen në bulevard sot merr një leje ndërtimi para Ekonomikut, një leje në plazh dhe ta kthen që Shqipëria po ecën përpara dhe nxori gazetaren që pyeti dhe Merkel pas furçeve për Berishën. Një qytetar normal që hap TV te Klani thotë ore kush tallet me mua? Kanë 12 vjet që bëjnë teatër e paraqesin realitietin siç duan, i shfrytëzojnë nga parku siç duan, marrin edhe votat, i talluari jam unë, Lubonja dhe ata të rinjtë e dokumentarit.
Spiropali:Nuk ka asnjë pemë të prerë në funksion të atij këndi lojërash, janë cungje të prera, është puna e Agjencisë së Parqeve, nuk ka asnjë.
Lubonja:Ndërtimet poshtë digës është teatër nga të dyja palët njëherë akuzon Rama-Berishën, njëherë Berisha-Ramën, që nga 2006 deri në 2016 keni bërë teatër me këtë popull duke sharë njëri-tjetrin, kush merrte lekët thoshtë ky është projekti që ndërton hapësira të gjelbra.Po ndodh me Ramën ajo që ndodhi kur kaloi nga Ministër Kulture në kryetar Bashkie njëherë është i Ministrisë së Kulturës, njëherë i Bashkisë, e nxori Erionin si kukull dhe pastaj i jep vetë lejet e ndërtimit.
Rakipi: Z.Malltezi?
Malltezi: Më pyetët qëparë me lidhjen e PD-së me shoqërinë civile, edhe reagimin e vajzës e mirëkuptoj edhe po të më qëllojë me vezë, do e mirëkuptojmë që në 1995 jam ulur në protestë, kam dal me kundra gaz kemi dalë për mbrojtjen e parkut botanik, kam marrë pjesë edhe kundër bërjes së Sheratonit brenda parkut dhe se gjej me vend, s’kemi qenë aq sa të impononim në vendimarrje, do të marr pjesë në çdo lloj proteste. Të mbrojmë çdo pemë.
Sanxhaku: Nuk goditesh dot me vezë se hapet proçes gjyqësor.
Malltezi: Kemi qenë ne dhe shoqëria civile në ditën e parë, ky grupim ka hequr gardhin kur shkuam ne mbollëm pemë disa prej të cilave u prenë, më pas ditën tjetër kur shoqëria civile ka njoftuar unë kam qenë thjesht raportues për dhunën e pashoqe, kam ndihmuar dhe do ti ndihmoj, nuk më takon të prononcohem politikisht, unë i bëj thirrje shoqërisë civile të mbledhim firma për referendum vendor.Bashkia e Tiranës ka shpallur edhe roje dhe po jep 120 ml euro firmave private që të mbrojnë paligjshmërinë, ka shkelur 5 ligje po ndjekim rrugën tjetër, do shkoj në çdo derë të mbrojë firma, kemi 20 vjet që duam.
Sanxhaku: Tani nuk e kemi luksin t’ju godasim me vezë, ndaj studentëve që kanë goditur Kryeministrin është hapur proçes gjyqësor, do e ruajmë vezën dhe po përfitojmë nga rasti, mos merrni kauzat e shoqërisë civile.
Malltezi: Ka ardhur koha ti vendosim gishtin kokës, ka ardhur koha që qytetarët ti dëgjojmë, mund të ketë qytetarë që duan të bëjnë parking te parku “Rinia”, ti pyesim.
Rakipi: Lubonja, opozita me shoqërinë civile, si mendon?
Lubonja: Unë e ndjek nga fillimi, problemi i madh që kemi ne është opozita, ka qenë një periudhë ku akumuloheshin probleme dhe vinte opozita edhe unë kam mbështetur njërën opozitë kundër qeverijes Berisha, kemi mbështetur opozitën e PS e ça kishte me radhë, problem është që vijnë këta u ndërtua ky sistem, është inerci e diktaturës. Por sisitemi për të cilën po flasim është ndërtuar pas 1997, trekëndëshi pushtet-politikë-mediatik financiar të grumbulluar në të njëjtat duar, u ndërtua nga Nano nga socialistët pastaj u denoncua. Nano është filluesi, Meta, mediat private në atë kohë u ndërtuan. Koço, Irfani filluan të ndërtojnë mediat private dhe kapja e politikës nëpërmjet medias është e njohur edhe në botë, në Shqipëri është karikaturë e botës. Erdhi Berisha në 2005 pikërisht me premtimin se do të shkatërrojë këtë sistem, baronët e drogës në fakt, e vërteta është se një pjesë kaluan me Berishën dhe sistemi u kalërua nga PD dhe vazhdoi të thellojë të keqen. Dhe tani erdhi PS prapë, unë kam qenë nga ata që thashë nuk besoj më, këtu duhet një forcë e re që quhet kasata në Itali, derisa janë shkrirë, lëvizje proteste ndaj të dyve, edhe në Greqi, edhe në Spanjë, në Shqiëpri është në mënyrën më banale dhe s’ka rezistencë, çfarë ndodh, ne kemi shumë nevojë për opozitën që ti kundërvihem, e kam quajtur fashizëm ekonomik. Këta premtuan, po shaktërrohen lumenjtë. Duhet ndryshuar ose duhet të lindë një forcë e re që tu bëjë presion, unë besoj te këta të rinj që nesër nga parku ta kthejnë në një lëvizje politike për të gjithë Shqipërinë, nuk është vetëm për ambientin, por është ndjeshmëri për fabrikën, indin social që është shkatërruar. A ka më zi që pas 25 vjetësh ikin shqiptarët pas Sirisë jashtë shtetit, në Siri po bombardohet nga rusët dhe amerikanët. Shqiptarët janë pas sirianëve. Shqiptarët ishin pas Sirisë, të dytët.
Rakipi: Zoti.Malltezi, konkluzioni i Lubonjës për opozitën.
Lubonja: Sot prisja nga Veliaj të hiqte shkollën Willson, jo të ndërtojë të tjera.
Malltezi: Në rast se opozita ka kusuret e veta, unë kam protestuar kundër vendimeve jo normale, nuk u bashkuan me mua as nga PD as nga PS për hir të së vërtetës është bashkuar një Ministër sot, por sot nuk ndihet. Sot jemi për parkun hajt ta mbrojmë, nuk jemi për fushatë, në rast se opozita do të jetë bindëse që nuk është vendi. Sot hajde të mbrojmë parkun me çdo mjet, të shkoj derë më derë, jam i gatshëm ta bëj, se bëj për politikë por më dhimbset, hajde të bindim këtë qeverisje të mbrapshtë.Nuk besoj se është tema e sotme.
Bushati:Willsoni jo vetëm që nuk e heqin por Bashkia e Veliajt lejon edhe prindërit ti çojnë me makinë deri atje, dilni në orën 08:00, është hequr kabina me tra dhe hyjnë makinat, detaj ashtu siç doja ti thoja Malltezit, edhe parku është detaj. Për një moment të supozoj se ja hoqëm Eiron Veliajt nga kthetrat, nuk kemi korrur fitore, po të shohësh sot, njerëzit që janë pronarë trojesh rreth e rrotull, janë sulur gjithë ndërtuesit po blejnë tokat, janë njerëzit që kanë nuhatje për të lexuar qeverinë për ndërtime, dimë çdo bëhet anëve të liqenit, problem është që vërtetë kjo e parkut na dhemb po parku është simbolika. Kush janë faktorët, shpesh herë janë të dobishme, betejat e vogla por nuk na zgjidhin gjë, njerëzit, përballja që hanë shpesh nga gjelbërimi.
Rakipi: Instalacioni reja që po vjen, ishte vendosur në Hide Park, është siëprfaqe disa herë më e madhe se Tirana dhe është e turpshme të marrësh një objekt të tillë ta vendosësh në qendrën e Tiranë, pse është kaq e domosdoshme?
Spiropali: Di që ka kaluar në hallkat institucionale, shijet estetike i takon secilit të vlerësojë, Ministria e Kulturës, Bashkia, është ngritur një grup artistësh.
Bushati: Të gjithë e dimë që indianëve ju jepnin pasqyra i merrnin arin, si nuk na ka ardhur asnjë investitor dhe na vjen një njeri që bën strehë, kërpudhë. Si në 3 vjet s’ka ardhur asnjë investim serioz dhe na kanë ardhur vetëm pasqyrat dhe po na ikën ari, po gënjehemi me një kërpudhë, me një strehë, me një re. Qendra e botës duan ti hedhin hi sy shqiptarëve duke sjellë 3-4 artistë për ta treguar.
Lubonja: Rinia ka nevojë të stimulohet, kur proteston edhe sikur gabim, te kjo rini e kemi shpresën për personalitetet, ti i hap proçes gjyqësor, i vë dhe policinë dhe shkatërroi rininë.
Sanxhaku: Rinia ka hapësirë edhe për të folur. Unë nuk besoj te dhembshuria e Zotit. Malltezi, vazhdojnë të njëtjat reforma dhe ideologjikisht nuk ndryshojnë, nuk besoj as në dhembshurinë e zonjës.Spiropali. Janë rikthyer nga Elbasani dhe janë dhunuar për të 4 herë në të njëjtën zonë. Rinia dhe protestuesit sot kanë fatin e keq që edhe nuk i jepet rëndësia e duhur nga media që herë pas here e ha këtë karremin e propagandës se dje ishim kokëpalarë dhe sot jemi vandalë dhe yrryes të kalamajve, jemi të njëjtët aktivistë.
Spiropali: Shtohuni në numër.
Sanxhaku: Nëse partitë politke nuk i shpërndajnë tentakulat në çdo institucion. Nisma për publiken nuk është e paqëllim, nuk tenton ta izolojë, parku është shëmbëlltyrë e gjithë këtyre reformave privatizuese për shkak se është prishur indi social dhe tentojnë ta rikthejnë, ta bëjë publiken të paaksesueshme nga qytetari, sistemi i feudit ça thotë? Ai do bëhet, ne duam, dëshirojmë që shoqëria të oganizohet në struktura të hapura ku aktivistët të bëhen palë, të ndryshojë të përmbyset hiearkia e qeverisjes, nga lart-poshtë nga poshtë-lart.
Rakipi: Kemi parë Erion Veliaj që bën ditën e biçikletave, isha edhe unë, ndërkohë pasi mbaron ai bën mbledhje dhe jep leje për të bërë parking, heq pjesën më të rëndësishme. Kemi parë Erion Veliajn që i çon romët në spital dhe kemi parë romët, kanë marrë edhe lekë nën dorë për tu larguar. Kemi parë Erionin që vendos supertaksa me arsyetim që do të lirojë hapësirat publike, legjitimon hapësirat publike.
Spiropali: Ka rikonstruktuar kopshte dhe çerdhe, e ka ngritur pastrimin e qytetit në nivel tjetër, ka lyer koshat e plehrave, kam parë një Veliaj që është I interesuar për taksën e arsimit 180 lekë. 85 përqind e shkollave janë me 2 turne. Erion Veliaj ka premtuar që me këtë 180 lekë do të ndërtojë aq shkolla sa për të hequr turnin e dytë.
Bushati: Kjo sipas meje është optikë e gabuar, nëse mbani mend Ramën në 2013, një nga pikat ishte ne duam shëndetësi, Saliu thotë rrugë. Ne duam shkolla, Saliu na thotë rrugë, ne duam barazi sociale, Saliu thotë rrugë. Çdo qeveri bën diçka, pesë punë bëhen. Problemi është çfarë premton dhe sa i fshin nga letra, qytetarëve të Tiranës i është marrë vota 0 ndërtime dhe i firmos Edi, është të tallesh me qytetarët, i është thënë 0 makina dhe të sjellësh parkimin nëntokësor, por është jo 0 makina, por mbipopullim.
Bushati: Edi Rama në bashki këtë na thoshte, kam lyer 5 fasada po sot ça na la? Një qytet që nuk kemi ku parkojmë, një qytet pa kënde shkollash, sot mbledh taksa për shkolla po nuk u ndërtua asnjë shkollë, u hëngrën sipërfaqet e shkollave.
Malltezi: Erdhi Alber Shpejn me 200 arkitektët dhe e fitoi një algjerian që se njihte njeri.
Spiropali: U përmenden rojet, rojet janë për kopshtin zoologjik dhe varrezat.
Rakipi: Në fokusin e raportit filmik ne kishim atë pjesë të liqenit që ka mbetur gjallë, atë pjesë që me mënyra të ndryshme politika dhe oligarkia po përpiqet ti hyjë edhe në qendër të saj, çështë mendimi juaj, proçes I mbyllur më 1 qershor?
Lubonja: Gaboi Elisa që thotë janë maskë, Edi Rama është maskë e oligarkëve, Veliaj është maskë e Ramës, që mbulon interesa të tjera dhe maskë që ne duhet të na bëjë këtë lojën, të na sjellë ndonjë arkitektë që thonë jeni barbarë, pas kësaj është pushteti i oligarikë. Kam frikë se me kaq pak forca sa kemi ne do të bëhen të gjitha, edhe kërpudhat, jo pse do Edi Rama, se ka dhe pak pjesën e delirit, të bëjë gradacela 25 kate por është oligarkia që ka pushtetin ata sponsorizojnë, partitë kanë media dhe urdhëro maskën që do të luash këtë lojë, fuqia e kësaj oligarkie është e tillë që thotë kur kemi qenë intelektualë të pavarur, Vebi Velij donte të ndërtonte, iu mori firmën shumë vetave.Unë me Ramën e kundërshtuam, çështë ky delirant, kur u bë kryetar Bashkie jepte një nga një me gradacela, plani francez. U zhduk Dajti, ti mendon se ndryshoi mendimin estetik, ishte oligarika që e mbante në pushtet. Duke qenë se është i cekët.
Bushati: Erdhët me votat e kokëpalarit.
Lubonja: Rreziku u madh do ju ngeli maska në dorë po do vijë oligarkia, se do vijnë këta dhe do marrin këta vlerën e maskës, është pushteti, fashizmi ekonomik që nuk është ideologjik. Kur oligarkia imponon me dhunë, e di ça është te parku? Ai e ka marrë me dhunë parkun, unë të ndryshoj ligjin, është marrje me dhunë, ligji është krejtësisht një mjet, nuk çajnë kokën për leje, ky është fashizmi se kanë pushtetin. Ata që trajtojnë oligarkinë e trajtojnë edhe në botë si të vetmen kohë historike kur partitë dhe biznesi, paraja dhe pushteti nuk janë mjete për të bërë diçka, por janë mjete, janë dhe qëllim dhe mjet, dikur fitohej paraja por përdorej për qëllim tjetër. Për barazi sociale, tani është koha kur paraja është edhe mjet dhe qëllim dhe pushteti dhe mjet dhe qëllim. Lidhja e fortë me oligarkinë. Ai e bën parkun se e duan ata që e mbajnë.
Spiropali: Do doja ta shikoja Lubonjën si do të vepronte në një terren ku bëhen punët. Përmendi zotin.Rama si pushtetar dhe intelektual është në role të ndryshme. Produkti është ai që vlen, Edi Rama ka produkt, s’ja mohon dot askush.
Rakipi: Malltezi çdo të ndodhë me liqenin, a mund t’ju kërkosh të ftuarve opinonin si e përfytyrojnë parkun kur Ramës t’i mbarojë mandati?
Malltezi: Do shfaroset krejt, parku është momenti i parë, këtu menjëherë është bërë fakt që në shkurt 2015, këtu duan të bëjnë objekte. Jam këtu të mbroj parkun, të përpiqem, zgjidhja jonë do të jetë protest. Parku po rrezikohet në shumë aspekte, shpallim kërkesën për referendum. Mos merremi me filozofi, të shpëtojë çka mbetur.
Bushati: Unë futurlogji nuk bëj dot, e vetmja gjë është të kthej sytë nga e shkuara, parku mund të ketë fatin e pushtetit 12 vjeçar të Ramës, pallate pa parkingje që sot po i paguajmë në Tiranë, për atë Tiranë që na u shit si sukses.
Lubonja: Le ta shoh më optimiste, më duket një gjë e tmerrshme, duhet të bindim këta oligarkë që këta s’kanë as interes ekonomik. Ka një problem të madh se këta duhet të kuptojnë që Shqipëria ka bërë vetëm ndërtime, ajo Bashkia e Veliajt bën një situacion sa metër katror ndërtim, sipërfaqe banimi ka për shqiptarët, është katastrofë s’kanë bërë vetëm ndërtim, të shtosh edhe pallate të tjera do të thotë të rritësh tumorin, duhen bindur edhe këta, politikat shtetërore. Të binden edhe këta që të bëjnë biznese të tjera, të investojë diku tjetër nuk pasurohesh vetëm duke shkatërruar.
Sanxhaku: Dua të besoj se ka vend për shpresë sa kohë ka rezistencë, sa kohë njerëzit unifikojnë mendim të përbashkët, parku e drejtë për qytet. I bëj thirrje qytetarëve se rezistenca vazhdon, kemi nevojë.
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga SERAFIM DILO
)) Dhe fakteqisht budallenj gjysem injorante te kesaj natyre ka jashtmase shume tek ne..
Krijoni Kontakt