Ja pse po falimenton euro.

[VOLSIV]

Matt O'brien

Një histori e shkurtër

Herën e fundit që dollari kishte me shumë vlerë
sesa euro, ishte në dhjetor të vitit 2002, vetëm
3 vite pasi monedha e përbashkët evropiane u
fut në treg. Por në vitet që pasuan, euro fitoi
fuqi, ndërsa kontinenti importoi më pak dhe
eksportoi më shumë. Euro arriti kulmin me një
normë rekord këmbimi me dollarin amerikan,
në raportin 1 me 1.59.
Kjo ishte e mjaftueshme që në vitin 2007, ish-
Kryetar i Rezervës Federale të SHBA-së, Alen
Grinspen të pyeste nëse euro do të mund të
zëvendësonte dollarin, si monedhë e rezervave
botërore – me fjalë të tjera në valutën që
çdokush e përdor në rast emergjence – dhe
madje edhe supermodelja braziliane Gizel
Bundshen, thuhej se këmbëngulte të paguhej në
çdo rast në euro dhe jo dollarë. Ky pra, ishte një
konsensus i qartë. Por rezultoi se raportet mbi
“vdekjen” e dollarit ishin tejet të ekzagjeruara.
Që atëherë, euro ka rënë 24 përqind kundrejt
dollarit, në më pak se një vit, duke bërë që të
gjithë të harrojnë ambiciet e saj të mëdha.

Çfarë ndodhi?

Këtu mund të na vijë në ndihmë Robert Frosti.
Dy politikat monetare kundërshtuan njëra-
tjetrën, dhe Evropa mori më në fund rrugën që
njihte më mirë. Në mënyrë të veçantë, për të
rritur ekonominë jashtëzakonisht të dobët të
Evropës, Banka Qendrore Evropiane, bleu bono
me paratë e sapo-shtypura, ose siç njihet
ndryshe lehtësimit sasior, ndërsa Rezerva
Federale është shumë larg kësaj lëvizje, duke u
përgatitur të rrisë normat e interesit.
Kjo do të thotë se normat e interesit janë në
rënie, nganjëherë në nivele negative, në Evropë,
dhe, të paktën në fund rezultojnë me rritje në
SHBA. Mendoni në këtë mënyrë. A ia vlen më
mirë që të blej bono 10-vjeçare gjermane me
0.25 përqind interes, apo bono amerikane 10-
vjeçare me interes 2.1 për qind? Investitorët,
sidomos ata të mëdhenj evropianë, kanë
reaguar duke kthyer masivisht paratë e tyre nga
euro, në dollarë. Dhe ja ku u bë, euro ka rënë
nga 1.39 $ vitin e kaluar në 1.06 $ aktualisht.
Mënyra më e thjeshtë për ta interpretuar këtë,
është se ekonomia amerikane, gëzon një formë
shumë më të mirë, sesa ajo e Evropës.
Papunësia këtu në SHBA është 5.5 përqind dhe
në rënie të shpejtë, ndërsa në BE 11.2 përqind
dhe me pak gjasa për të rënë së afërmi.
Tani, një ekonomi më e fortë do të thotë një
monedhë e fortë, sepse ka nevojë për norma të
larta interesi, për të mbajtur nën kontroll
inflacionin, që nga ana e vet duhet ta bëjë atë
një vend më tërheqës për të investuar. Por,
sikurse Evropa e ka zbuluar, e kundërta nuk
është e vërtetë.
Normat e larta nuk e bëjnë ekonominë tuaj më
të fortë, nëse ajo është realisht e dobët. Dhe,
ndonëse mund të mbajë të fortë monedhën tuaj
për një kohë të shkurtër, për një periudhë
afatgjatë ajo do të shënojë rënie. Ky është një
gabim që BQE-ja e ka bërë 2 herë rradhazi në
vitin 2011, kur ngriti normat e interesit për të
luftuar rritjen e rrufeshme të inflacionit.
Rezultati ishte një recesion i dyfishtë, që thuajse
e shpërbëu bashkimin e monedhës të
përbashkët. Për ta bërë këtë BQE veproi shumë
ndryshe nga sa mund të mendohej, duke ulur
normat e interesit dhe duke blerë 60 miliardë
euro obligacione në muaj. Më fjalë të tjera, euro
po bie shumë më shumë sot, sepse nuk e pësoi
si duhej dikur.
Ndërkaq, SHBA ka shtypur para sa ka dashur, të
paktën shumicën e kohës.
Ajo e filloi lehtësimin sasior në vitin 2008, duke
e zgjeruar atë në 2009-ën, e rifilloi atë në 2010,
dhe prapë në 201-ën, me premtimin për të
vazhduar kështu, derisa papunësia të fillonte të
binte. Dhe kjo politikë funksionoi. Tani të gjitha
këto fillime dhe ndalesa, janë arsyeja se përse
dollari kuotohet sa lart dhe poshtë vitet e fundit,
por që së fundmi po njeh vetëm rritje. Në të
vërtetë, FED po vazhdon të blejë obligacione dhe
ndryshe nga thuajse çdo bankë tjetër qendrore,
është duke u përgatitur të rrisë sërish normat e
interesit. Ky hap po e rrit vlerën e dollarit,
përkundrejt çdo monedhe tjetër, dhe
veçanërisht euros, tanimë që BQE po shtyp sasi
të mëdha parash.

Sa poshtë do të shkojë euro?

Tek e fundit, kjo do të varet nga ajo sesa FED-i
do të rrisë normat e interesit, dhe përsa kohë
BQE-ja do të vazhdojë të blejë obligacione.
Nga njëra anë, nuk ka asnjë shenjë të rritjes së
inflacionit apo sjellje spekulative, që të mund të
detyrojnë FED-in të rrisë normat.
Por në anën tjetër, Rezerva Feredale ka bërë të
qartë se dëshiron të fillojë në qershor politikën e
normalizimit, për shkak të papunësisë tashmë
në nivele të pranueshme. Dhe në krye të kësaj,
presidenti i FED-it për Nju Jorkun, Uiliam Dadli,
tha madje se mund të kenë rritje të normave
me luhatje të shpeshtë, nëse normat afatgjata
nuk rriten, çka ka të ngjarë të ndodhë me
rendimentet e bonove evropiane. BQE-ja ka
premtuar të vazhdojë blerjen e bonove të
paktën deri në shtator të vitit 2016, dhe madje
edhe më gjatë, nëse inflacioni do të vazhdojë të
mbetet shumë i ulët.
Tani inflacioni në Evropë disi po ringjallet, por
sikurse thekson ekonomisti i njohur Pol
Krugman, tregjet duket se besojnë se duhet të
kalojë një kohë e gjatë para se ekonomia
evropiane, përmes zgjerimit të politikës së saj
monetare, të rrikthehet të jetë afërsisht
normale.
Shto këtu edhe faktin se Banka Qëndore e
Gjermanisë, Deutsche Bank, pret që euro të
zhvlerësohet në raport me dollarin me 0.90 deri
në fund të 2016, dhe 0.85 deri në fund të 2017.
Kështu që ju e dini shumë mirë, se kur duhet t’i
blini ato bileta për pushimet.

/albeu.com/
Shtuar më 17/03/2015, ora 19:50