Gjuha, ndryshon drejtshkrimi i 5296 fjalëve

[BOKE]

Gjuha, ndryshon drejtshkrimi i 5296 fjalëve

Nga: FATMIRA NIKOLLI


TIRANE-Këshilli Ndërakademik i Gjuhës ka në përbërjen e tij 22 anëtarë, akademikë nga fusha e gjuhësisë, profesionistë me karrierë të gjatë. Në kryesinë e tij janë profesor Jani Thomai dhe profesor Rexhep Smajli. Burime pranë tij bëjnë me dije për "GSH" se jo të gjithë do të jenë të pranishëm në mbledhjen e së martës. Disa për shkak të angazhimeve të tjera e disa për arsye shëndetësore, si për shembull prof. Shaban Demiraj apo prof. Idriz Ajeti. Tematikën e mbledhjes që bëhet të martën e ka konfirmuar edhe profesor Ethem Likaj. "Në mbledhjen e së martës do të diskutohen çështje që kanë të bëjnë me drejtshkrimin e zanores ë të patheksuar dhe togjet zanore", - deklaroi ai. Ndërkaq, kërkesës sonë për të na dhënë shembuj konkretë të fjalëve që i përmbajnë këto shkronja, ai iu përgjigj negativisht. "Në fund ne do të dalim me përfundime që do të jenë publike për të gjithë. Çdo gjë që ne mund të themi tani, mund të çojë në keqkuptime të paarsyeshme", - e përfundoi bisedën, Prof. Likaj. Nga ana tjetër, "GSH" ka mundur të sigurojë një listë fjalësh, drejtshkrimi i të cilave do të rishihet dhe mbase do të ndryshohet, si edhe një listë të çështjeve që do debatohen. Deri më tani, mund të thuhet se kjo listë iu është dorëzuar më herët anëtarëve të këtij këshilli dhe të martën do të diskutohet e ardhmja e formës së tyre të shkruar.
Mbledhja
Të martën do të rishihen këto çështje, së paku sipas asaj që është parashikuar vitin e kaluar.

1. Heqja apo ruajtja e zanores -ë- në fjalët e përbëra që përmbajnë si element të parë përemrin vetvetor vetë (vetvendosje, vetvrasje, vetveprim etj.), për të cilin vitin që shkoi nuk është arritur në një përfundim të përgjithshëm.

2. Drejtshkrimi i zanores -ë- në rastet e padiskutuara në mbledhjen e muajit qershor 2012.

3. Zanoret e tjera dhe bashkëtingëlloret: a) Togjet zanore -ua- / -ue- dhe -ye-; b) Zanorja -i- dhe sonantja -j-; c) Sonantet -nj-, -j-; d) Sonantet -r-, -rr-, -n-, -l-, -ll-; e) Bashkëtingëllore të shurdhëta e të zëshme dhe ë) Bashkëtingëlloret dyshe (dh, th, sh, xh, zh, nj, gj).

4. Drejtshkrimi i toponimeve: shqiptare, të huaja dhe etnikat.

Fjalët
Nga 42.205 fjalë që ka "Fjalori i gjuhës shqipe" (2006), ndryshon drejtshkrimi i 5296 fjalëve, ose i 12,55% të fjalëve. Kështu, tronditen shprehitë drejtshkrimore në 1844 fjalë, ose në 4,37% të fjalësit, pasi ka raste fjalësh në shkrimin e të cilave folësi e ka të vështirë të bëjë dallimin midis një prapashtese dhe një teme të shkurtër, si p.sh. anëtar është vendosur të shkruhet antar, por folësi fare lehtë edhe kompozitën anëdet mund ta shkruajë andet etj.
Në takimet t+h, d+h etj., këto janë rastet ku do ketë ndryshime: shtathedhur - shtat'hedhur; Ethem, Mithat-Et'hem, Mit'hat; meshollë- mes'hollë; gazhedhëse bëhet gaz'hedhëse.
Shkrimi i mbaresës së shumësit nj-së j, i rr-së r, lëvizja e ë-së në prapashtesën -ët dhe -të, duke i shkruar të gjitha fjalët ose me -ët, ose me -të, i: Shkruhen me nj, do të shkruhen me j, 392 fjalë, si rasti barinj, ullinj, që do të shkruhen barij dhe ullij. Fjalët me -ët (i, e) (i cekët) ndryshojnë 169 të tilla, duke u bërë me -të sipas shembullit i cekët në i cektë.
Do shkruhen jo me i si deri tani, po me j, fjalët me grupet ia, ie, io, iu, me prejardhje kryesisht nga gjuhët neolatine, si: ia/iá, 520 fjalë, sipas modelit nga amiant, italian në amjant, italjan; me ie/ié, 177 fjalë, sipas modelit, janë materie, stallier bëhen materje, stalljer; me io/ió, 493 fjalë, janë dioqezë, aksion bëhen djoqezë, aksjon dhe me iu/iú, 53 fjalë, nga spiunazh, akuarium bëhen spjunazh, akuarjum. Nuk do të shkruhet ë-ja në 3786 fjalë, për një pjesë të të cilave është vendosur në rregullat e miratuara në qershor 2012 dhe një pjesë janë propozuar për miratim në mbledhjet e kësaj jave.

(e.m/GazetaShqiptare/BalkanWeb)

[xhori]

ne pergjithesi mire kane bere, po ketu ne fund me spiunazh ne spjunazh mire dhe kjo, po spiun ne njejes sikur nuk shkon spjun

[ilia spiro]

Nuk do të shkruhet ë-ja në 3786 fjalë, për një pjesë të të cilave është vendosur në rregullat e miratuara në qershor 2012 dhe një pjesë janë propozuar për miratim në mbledhjet e kësaj jave.

Me beri pershtypje kjo fraze, pasi nga shume fjale do te hiqen "ë"-t, qe dihet se jane karakteristike e toskerise dhe e Korces, vecanersiht. Nuk e di se cfare te mire fiton gjuha jone me keto ndryshime, nen presionin kosovaro-turk, por mendoj se ka vetem prishje, ndryshimet jane vetem te karakterit politik,....., nuk mund t`i imponosh jugut te mos perdore "ë"-te,.... po qe keshtu le te kete 2 gjuhe zyrtare,...ose te behet referendum per keto ndryshime te imponuara nga veriu...

[freeopen]

Me beri pershtypje kjo fraze, pasi nga shume fjale do te hiqen "ë"-t, qe dihet se jane karakteristike e toskerise dhe e Korces, vecanersiht. Nuk e di se cfare te mire fiton gjuha jone me keto ndryshime, nen presionin kosovaro-turk, por mendoj se ka vetem prishje, ndryshimet jane vetem te karakterit politik,....., nuk mund t`i imponosh jugut te mos perdore "ë"-te,.... po qe keshtu le te kete 2 gjuhe zyrtare,...ose te behet referendum per keto ndryshime te imponuara nga veriu...

Heqja e ''è'' nga disa fjale me ngjan me sjelljen e shume te huajve me shqiptaret ne emigrim qe i nderrojne emrin shqiptarit sepse gjasme nuk e shprehin dot dhe nga Gentian p,sh ne Itali i therasin Gaetano.

[Prudence]

dhe nga Gentian p,sh ne Itali i therasin Gaetano.

[Diella1]

Kjo do te thote se sikur neser te shkoj ne Shqiperi, nuk do te di si t'a drejtshkruaj gjuhen time, shume ndjenje e cuditshme kjo, nuk me duket e drejte qe gjuha te ndryshoje sipas politikes se vendit. Por qe ka nevoje per ndryshim nuk ka diskutim, nje ardhje drejt se vertetes, por qe shume nga studiuesit duket sikur e harrojne t'a kene si kut mates. Kush eshte e verteta? Qe ne Shqiperi fliten dy dialekte, e ne menyre absolute nuk mund t'i nderthuresh me njera-tjetren, ose del nje mish-mash jo i bukur (qe eshte kjo qe ato po mundohen te bejne). Per mendimin tim, duhet te behet nga nje standart i te dy dialekteve, e njerezit te zgjedhin kujt duan t'i pershtaten. Mendoj qe kjo eshte me me kuptim, por ngelet vetem mendimi im.

[jarigas]

Gjuha, ndryshon drejtshkrimi i 5296 fjalëve
1. Heqja apo ruajtja e zanores -ë- në fjalët e përbëra që përmbajnë si element të parë përemrin vetvetor vetë (vetvendosje, vetvrasje, vetveprim etj.), për të cilin vitin që shkoi nuk është arritur në një përfundim të përgjithshëm.

Pajtohem, pasi ne ket meny'r , njesohet e folmja me t'shkrumen!!

2. Drejtshkrimi i zanores -ë- në rastet e padiskutuara në mbledhjen e muajit qershor 2012.

Halli i madh shuum!

3. Zanoret e tjera dhe bashkëtingëlloret: a) Togjet zanore -ua- / -ue- dhe -ye-; b) Zanorja -i- dhe sonantja -j-; c) Sonantet -nj-, -j-; d) Sonantet -r-, -rr-, -n-, -l-, -ll-; e) Bashkëtingëllore të shurdhëta e të zëshme dhe ë) Bashkëtingëlloret dyshe (dh, th, sh, xh, zh, nj, gj).

4. Drejtshkrimi i toponimeve: shqiptare, të huaja dhe etnikat.

A??!!

Fjalët
Nga 42.205 fjalë që ka "Fjalori i gjuhës shqipe" (2006), ndryshon drejtshkrimi i 5296 fjalëve, ose i 12,55% të fjalëve. Kështu, tronditen shprehitë drejtshkrimore në 1844 fjalë, ose në 4,37% të fjalësit, pasi ka raste fjalësh në shkrimin e të cilave folësi e ka të vështirë të bëjë dallimin midis një prapashtese dhe një teme të shkurtër, si p.sh. anëtar është vendosur të shkruhet antar, por folësi fare lehtë edhe kompozitën anëdet mund ta shkruajë andet etj.

"folesi" nuk shkruan, flet!!
Sidoqofte, togun "andet" qe s'eshte tjeter perveçse shkrirja ne nje e fjaleve "anë" dhe "det", duhet te shkruhet "andèt", perndryshe do te ishim duke folur per vargmalin amerikan!!

Në takimet t+h, d+h etj., këto janë rastet ku do ketë ndryshime: shtathedhur - shtat'hedhur; Ethem, Mithat-Et'hem, Mit'hat; meshollë- mes'hollë; gazhedhëse bëhet gaz'hedhëse.

Ne fakt, ne e kemi shkruajtur gjithmooòn me vize ne mes, si "shtat-hedhur", "mes-holle", etj ,paçka se ndonjehere policat e drejtshktimit(jo "drejteshkrimit") gajaseshin nga budallalleku!!

Shkrimi i mbaresës së shumësit nj-së j, i rr-së r, lëvizja e ë-së në prapashtesën -ët dhe -të, duke i shkruar të gjitha fjalët ose me -ët, ose me -të, i: Shkruhen me nj, do të shkruhen me j, 392 fjalë, si rasti barinj, ullinj, që do të shkruhen barij dhe ullij.

Ky esht gomarllek safi!! Jo vetem qe i humb muzikaliteti fjaleve, por keto mumjet e akademise, nuk kane as te pakten miresine te na shpjegojne se i-ja e fjales "bari" dhe e shumesit "barij", nuk eshte e njejta!! Si mund t'i thone vetes akademike e te marrin persiper ndryshime kaq rrenjesore pa percaktuar me pare tere larmine e zanoreve te gjuhes shqipe!!!! Per miqte e shqipes qe do te zemerohen nga fjalet e mia, i ftoj te reflektojne pakez mbi ndryshimin e shqiptimit te zanores "a" ne foljen "çaj" dhe emrin "çaj"(çaj mali)!!

Fjalët me -ët (i, e) (i cekët) ndryshojnë 169 të tilla, duke u bërë me -të sipas shembullit i cekët në i cektë.

Do te pajtohesha sikur me pare te mos kishin folur per heqjen e "ë"-se fundore!! A nuk do te ishte me e udhes te shkruhej(ashtu siç shqiptohet ne te folur): i cèe'k't, i briish't, i qeelq't, i thaat, i pàak't, i zjàaarr't, etj..!!

Do shkruhen jo me i si deri tani, po me j, fjalët me grupet ia, ie, io, iu, me prejardhje kryesisht nga gjuhët neolatine, si: ia/iá, 520 fjalë, sipas modelit nga amiant, italian në amjant, italjan; me ie/ié,

Nje tjeter gomarllek ky!! Po fjalen "anion" si do ta shkruajme, "anjon"??!!

177 fjalë, sipas modelit, janë materie, stallier bëhen materje, stalljer; me io/ió, 493 fjalë, janë dioqezë, aksion bëhen djoqezë, aksjon dhe me iu/iú, 53 fjalë, nga spiunazh, akuarium bëhen spjunazh, akuarjum. Nuk do të shkruhet ë-ja në 3786 fjalë, për një pjesë të të cilave është vendosur në rregullat e miratuara në qershor 2012 dhe një pjesë janë propozuar për miratim në mbledhjet e kësaj jave.

Fjalet "djoqeze" dhe "spjunazh", jo vetem qe te ngjallin krupen vetem t'i shqiptosh, por deshmon me se miri nivelin e mumjeve qe kemi ne Keshillin Nderakademik te Gjuhes(çfare dreqin domethene)!!!

[Qyfyre]

Ndryshime te pranueshme shumica prej tyre, por paragrafi i fundit eshte skandaloz.

[Qyfyre]

Ne fakt, ne e kemi shkruajtur gjithmooòn me vize ne mes, si "shtat-hedhur", "mes-holle", etj ,paçka se ndonjehere policat e drejtshktimit(jo "drejteshkrimit") gajaseshin nga budallalleku!!

Domethene e ke shkruar gabim me pare, dhe do jesh perseri gabim nese vazhdon ta shkruash ashtu.

Megjithate me pelqen me shume viza ne mes sesa apostrofa per te ndare fjalet

[Archon]

Ceshte kjo corbe keshtu???
bejne femijet vite te tera shkolle te mesojne regullat e drejtshkrimit dhe tani vijne disa dhe thone beji refresh regullave se kane ndryshuar.
Ai paragrafi i fundit me te vertete ishte skandaloz,regulla qe shkaterojne gjuhen,,,TURP per keta gjuhetare qe bie dakord per te tilla veprime....