Merrni shëmbëll nga pendimi i Ali Akça-së

[petrol]

‘’Archon, moderatori’’, përpara se të nisim diskutimin ( më saktë‘’hetuesinë‘’ sipas modelit të kapuçonëve të zinj apo të kuq) dëshiroj të më saktësosh edhe ti ca të dhëna: identitetin e saktë dhe çfarë drejtimi fetar, nacional, politik, fiziologjik, krahinor, botëkuptimor … përfaqëson. Se mos na del rrobot apo me inteligjencë e mesazhe të programuara nga ‘’xhinde’’.
Paraprakisht bëj me dije se quhem Petro, me babë e nënë ortodoksë, sikurse ndjehem e shprehem edhe vetë. Kam marrë pjesë në mesha, përshpirtje e aktivitete në disa kisha ortodokse brenda e jashtë Shqipërisë. Shpreh keqardhjen dhe distancohem nga paragjykimet e tua si për nderimin që iu bë nga ortodoksët shqiptarë Fan Nolit në Kishën Ortodokse ‘’Shën Maria’’ të Elbasanit, si për mendimet e tua përçarëse në grigjën ortodokse shqiptare me terma komuniste’’o me ne, o kundër nesh’’që nuk i shkojnë një besimtari të devotshëm të Zotit. Nuk dashkeni as kengë atdhetare ne kishë!
Nuk e kuptoj se përse disa pseudobesimtarë me parime ‘’demokrate’’, vazhdimisht e përfshijnë vend e pa vend , jo duke e nderuar, por realisht poshtëruar, me hamendësi dhe debate shterpe, Fortlumturinë e tij. Duket sikur duan të tregojnë vend e pa vend ‘’besnikërinë e patundur’’ për të marrë bekimin e shpërblimin përkatës, që kujtojnë se ai ua jep në proporcion me ‘’shkallën e mbrojtjes’’ d.m.th. lloqeve e shpifjeve që sajojnë. Kjo është e turpshme, kur përtej dëshirës e vullnetit të Fortlumturisë nxisni kultin e individit, madje mitizimin hyjnor. A nuk e kuptoni se si e sa po ia dëmtoni imazhin dhe veprën reale të tij tek populli dhe ortodoksët shqiptarë në përgjithësi? Në vend që të ndikoni për mirëkuptim, harmoni e bashkim, të diskutohen hapur problemet e trashëguara, po thellomi përçarjen. Këtë nuk besoj se jua aprovon Fortlumturia, pra nuk vihet në plan të parë mirësia, por interesi i çastit. Shprehu me sinqeritet, jo si ajo ‘’zhaba demagoge’’, ndryshe nuk ia vlen ky diskutim publik. Kohën e kam të kursyer për evidentim vlerash dhe nuk ma shperblen njeri.

[Albo]

‘’Archon, moderatori’’, përpara se të nisim diskutimin ( më saktë‘’hetuesinë‘’ sipas modelit të kapuçonëve të zinj apo të kuq) dëshiroj të më saktësosh edhe ti ca të dhëna: identitetin e saktë dhe çfarë drejtimi fetar, nacional, politik, fiziologjik, krahinor, botëkuptimor … përfaqëson. Se mos na del rrobot apo me inteligjencë e mesazhe të programuara nga ‘’xhinde’’.
Paraprakisht bëj me dije se quhem Petro, me babë e nënë ortodoksë, sikurse ndjehem e shprehem edhe vetë. Kam marrë pjesë në mesha, përshpirtje e aktivitete në disa kisha ortodokse brenda e jashtë Shqipërisë. Shpreh keqardhjen dhe distancohem nga paragjykimet e tua si për nderimin që iu bë nga ortodoksët shqiptarë Fan Nolit në Kishën Ortodokse ‘’Shën Maria’’ të Elbasanit, si për mendimet e tua përçarëse në grigjën ortodokse shqiptare me terma komuniste’’o me ne, o kundër nesh’’që nuk i shkojnë një besimtari të devotshëm të Zotit. Nuk dashkeni as kengë atdhetare ne kishë!
Nuk e kuptoj se përse disa pseudobesimtarë me parime ‘’demokrate’’, vazhdimisht e përfshijnë vend e pa vend , jo duke e nderuar, por realisht poshtëruar, me hamendësi dhe debate shterpe, Fortlumturinë e tij. Duket sikur duan të tregojnë vend e pa vend ‘’besnikërinë e patundur’’ për të marrë bekimin e shpërblimin përkatës, që kujtojnë se ai ua jep në proporcion me ‘’shkallën e mbrojtjes’’ d.m.th. lloqeve e shpifjeve që sajojnë. Kjo është e turpshme, kur përtej dëshirës e vullnetit të Fortlumturisë nxisni kultin e individit, madje mitizimin hyjnor. A nuk e kuptoni se si e sa po ia dëmtoni imazhin dhe veprën reale të tij tek populli dhe ortodoksët shqiptarë në përgjithësi? Në vend që të ndikoni për mirëkuptim, harmoni e bashkim, të diskutohen hapur problemet e trashëguara, po thellomi përçarjen. Këtë nuk besoj se jua aprovon Fortlumturia, pra nuk vihet në plan të parë mirësia, por interesi i çastit. Shprehu me sinqeritet, jo si ajo ‘’zhaba demagoge’’, ndryshe nuk ia vlen ky diskutim publik. Kohën e kam të kursyer për evidentim vlerash dhe nuk ma shperblen njeri.

Babai mos e kish emrin Skender? Emer shume i bukur orthodhoks! Po gjyshi yt, mos ishte Petro Luarasi, qe u ckisherua nga Kisha Orthodhokse nga dy peshkope orthodhokse ne kohen e tij pasi u be propagandues i ungjillizimit dhe masonizmit protestant amerikan, ne bashkepunim me motrat Qiriazi nga Korca? Mos je nipi i atij "rilindasit" qe Partia dhe Shoku Enver e ngriti ne qiell edhe pse ishte nje cope "mesues greqishtje" dhe aventurieri e dembeli ne Amerike? Partia dhe Shoku Enver mos e perdoren ate gjyshin tend si shembull per te goditur Kishen dhe traditen shekullore orthodhokse ne vend, duke marre per baze ato shkrimet heretike te gjyshit tend qe i jep leksione edhe Zotit tone Krisht? Te ka zene halli tani qe na e rrezuan shqiptaret rregjimin komunist dhe qe keto te vertetat po dalin ne drite, Kisha po ringrihet ne kembe e shqiptaret po rizbulojne besimin e traditen e lashte orthodhokse, duke i rrene me shkelm kultures komuniste ne te cilen familja jote nderohej ne kulm?

Sic te kam thene edhe ne nje teme tjeter, boll humbet ditet e Perendise duke sulmuar Kishen dhe sherbetoret e Zotit qe Perendia ka thirrur ne Kishe, sic beri gjyshi yt qe sot nuk dergjet ne prani te Krishtit po atje ku dergjen te gjithe beseshkelesit. Prandaj ato dite qe Perendia te ka dhene, ti perdoresh per tu penduar, per te rrefyer mekatet e tua e te pareve te tu ne Kishen Orthodhokse, jo ne ate kishen imagjinare te cobanit te Elbasanit, por ate Kishen Orthodhokse qe ka ushquer e ushqen shpirtrat e 80 brezave te shqiptareve ne 2000 vjet krishterim. Dhe pasi ta besh kete, pasi te hysh ne Kishe me nje zemer te penduar dhe me frike Perendie, pastaj do hasesh ne meshiren e Zotit dhe ne meshiren e gjithe besimtareve orthodhokse qe zgjedhin te besojne e praktikojne besimin e tyre. Pastaj edhe ne mund t'i lutemi Zotit per ty e familjen tende, pasi mekati e denimi i gjyshit tend, nuk rendon vetem mbi shpirtin e tij, rendon mbi gjithe familjen e tij. Kjo eshte arsyeja perse ti edhe sot e kesaj dite je fizikisht e shpirterisht jashte Kishes Orthodhokse, dhe e sulmon ate dhe sherbetoret e saj per llogari te frymes se te keqes.

Te gjithe ata qe kane sulmuar Kishen dhe sherbetoret e Zotit ne Kishe, e kane marre shperblimin sic kane dhe zemren, nga Vete Perendia!

Albo

[petrol]

O ‘’Albo’’, a mos je ti ai tipi, Ilirian Papa, që të ka dalë boja tek deklarata publike e Gazetes Shqiptare e mediave me titull "NDAL FUSHATËS SHPIFËSE KUNDËR MARTIRIT TË GJUHËS SHQIPE PETRO NINI LUARASI". http://www.arberiaonline.com/viewtopic.php?t=296
Të ka pësuar përsëri lavazh truri apo të janë hallakatur rrokotelet dhe ke ngelur pa lubrifikant propagandistik ? Mos ke dalldisur ta konsiderosh veten mëkëmbës të Zotit, Patrikut e Peshkopit? Po si s’u poqe o njeri ne Boten e Re. Po babait tim , iu vu emri Skënder, per nder te Gjergj Kastriotit-Skënderbeut më 1900, ( ai lindi me 6 janar, alla turka, 19 janar allafranga, Diten e Ujit te Bekuar) dhe iu benë tërë ceremonite e duhura në kishën ortodokse të Luarasit. Apo nuk ishte ortodoks, se nuk e pyetën gjyshin tënd? Ndërsa vëllai i tij më i madh quhej Dhimitër, motra Thomaidha. Sipas mendjes tende besimi fetar varet nga emri?! Sidomos xhaxhai, Dhimitri ka qenë shumë aktiv në veprimtarinë e ortodoksëve shqiptarë në Shqipëri ( delegate i Kolonjës në Kongresin e Parë të Beratit , 1922 dhe në ShBA deri në vitet197o kur u riatdhesua. Pra Kisha Ortodokse Shqiptare e nulifikoi ate turpin e dhespoterve shoviniste greke. Prandaj mos flit marrezira se turpëron veten dhe ata që të kanë mësuar të grish rrena për para!

[petrol]

O ‘’Albo’’, a mos je ti ai tipi, Ilirian Papa, që të ka dalë boja tek deklarata publike e Gazetes Shqiptare e mediave me titull "NDAL FUSHATËS SHPIFËSE KUNDËR MARTIRIT TË GJUHËS SHQIPE PETRO NINI LUARASI". http://www.arberiaonline.com/viewtopic.php?t=296
Të ka pësuar përsëri lavazh truri apo të janë hallakatur rrokotelet dhe ke ngelur pa lubrifikant propagandistik ? Mos ke dalldisur ta konsiderosh veten mëkëmbës të Zotit, Patrikut e Peshkopit? Po si s’u poqe o njeri ne Boten e Re. Po babait tim , iu vu emri Skënder, per nder te Gjergj Kastriotit-Skënderbeut më 1900, ( ai lindi me 6 janar, alla turka, 19 janar allafranga, Diten e Ujit te Bekuar) dhe iu benë tërë ceremonite e duhura në kishën ortodokse të Luarasit. Apo nuk ishte ortodoks, se nuk e pyetën gjyshin tënd? Ndërsa vëllai i tij më i madh quhej Dhimitër, motra Thomaidha. Sipas mendjes tende besimi fetar varet nga emri?! Sidomos xhaxhai, Dhimitri ka qenë shumë aktiv në veprimtarinë e ortodoksëve shqiptarë në Shqipëri ( delegate i Kolonjës në Kongresin e Parë të Beratit , 1922 dhe në ShBA deri në vitet197o kur u riatdhesua. Pra Kisha Ortodokse Shqiptare e nulifikoi ate turpin e dhespoterve shoviniste greke. Prandaj mos flit marrezira se turpëron veten dhe ata që të kanë mësuar të grish rrena për para!

O Ilirian Papa. alias ''Albo'', (tek http://www.forumishqiptar.com/thread...-Luarasi/page4) kam shkruar se
’ Po shkruaj me identitet të plotë, jam shqiptar i besimit ortodoks, i nipi i Petro Nini Luarasit, martirit të gjuhës shqipe dhe flamurtar për themelimin e kishës ortodokse shqiptare të pavarur nga diktati i klerit shovinist grek. Ai ka qenë krah për krah Fan Nolit në krijimin e konsolidimin e kishës ortodokse shqiptare në SHBA. Në kongresin e Dytë të Manastirit ka qenë përfaqësuesi i Lidhjes Ortodokse dhe i fshatrave Negovan e Ballkamen, u zgjodh sekretar dhe mbajti një fjalim të rëndësishëm për hallin e madh të ortodoksisë shqiptare në luftë të papajtueshme me qarqet klerikale shoviniste greke. Kur u helmua prej tyre, veprimtarinë e vazhdoi i biri i tij më i madh Dhimitri Petro Nini-Luarasi i cili së bashku me Sofron S.Borovën, qe delegat i Kolonjës, në kongresin e parë të Kishës Orhodhokse Kombëtare të Shqipërisë, që i zhvilloi punimet në Berat në shtator 1922, u zgjodh sekretar dhe nënshkroi statutin themeltar të KOASH.
Po paraqesim emrat e delegateve, Kongresi i Pare i KOASH, Berat 10/19 Shtator 1922 ( Korçë Shtyp. & Libraria Dhori Koti Korçë 1923)
Delegatët
Korça / Ikonom P. Josif, At Vasil Marko
Pogradeci / Dh. Haviari, Thanas P. Kerxhalli
Bilishti / At. Jorgj, Anastas Çekrezi Kolonja / Oshenar Sofron S.Borova, Dhimitri Petro Nini Luarasi
Leskoviku / At Vangjel Çamçe, Thoma K. Prifti
Përmeti / Dr. Stathi Koni V. Zoto
Berati / P. Kona Dh. Tutulani Vlora / Jan S. Shkrami, Tol S. Arapi
Fieri / Lon Xoxe, Dh. Killica
Lushnja / Llazar Boza, Tun. Gjergji
Durrësi / Arhi V. Xhuvani, G. Manushi
Kavaja / Pal Xhumari A. Ikonom
Tirana / Papa Simoni, Mark Hobdari
Elbasani / Vasil Llapushi, Simon Shuteriqi
Shpati / Taqi Buda, Dhi. Paparistja
Dibra / Arhit K. Pajtali Për L.Nishku, K.Paftali
Gjirokastra / Dr. Stathi Kondi
Libohova / Spiro Kati
Delvina / K. Thoma, S. Kondi
Shkodra / Risto Gjyrbabi, Gjoko Nikoliq (Gjok Nikolla, babai i Migjenit)
Kryetar / Ikonom P. Josifi
Nën-Kryetar / Pal Xhumari
Sekretarë / Dhimitri Petro NiniLuarasi, V. Elapushi
Komisar / H. Theodhosi
Përfaqësonjës i Prefekturës / Llazar Puli

( Marre nga Shtyp. & Libraria Dhori Koti Korçë 1923)

Ne rast se perseri do te llapesh shpifje do te interesohem me seriozisht per ty (mos je i papergjegjshem apo pjesetar i ndonje grupimi fondamentalist antiortodoks qe kerkon te percash grigjen tone me propagande minuese te sofistikuar). Mund tiu drejtohem edhe autoriteteve perkatese shqiptare e amerikane qe ta kuptosh me mire si ta njohesh e respektosh demokracine dhe ligjet e Shqiperise dhe vendit ku jeton. Mos harro perseritja e gabimit quhet faj. Mos harro te fshehesh edhe llogarite bankare a ndonje prone se mund te te sekuestrohet per demshperblim. Besoj se te dola borxhit, o besimtar engjellor. Per burreri do te lajmeroj edhe ate kusheririn Aleksandër Ç. gazetar atdhetar i nderuar qe te njeh per djalosh korrekt nga familje e mire.

[Albo]

O ‘’Albo’’, a mos je ti ai tipi, Ilirian Papa, që të ka dalë boja tek deklarata publike e Gazetes Shqiptare e mediave me titull "NDAL FUSHATËS SHPIFËSE KUNDËR MARTIRIT TË GJUHËS SHQIPE PETRO NINI LUARASI". http://www.arberiaonline.com/viewtopic.php?t=296
Të ka pësuar përsëri lavazh truri apo të janë hallakatur rrokotelet dhe ke ngelur pa lubrifikant propagandistik ? Mos ke dalldisur ta konsiderosh veten mëkëmbës të Zotit, Patrikut e Peshkopit? Po si s’u poqe o njeri ne Boten e Re. Po babait tim , iu vu emri Skënder, per nder te Gjergj Kastriotit-Skënderbeut më 1900, ( ai lindi me 6 janar, alla turka, 19 janar allafranga, Diten e Ujit te Bekuar) dhe iu benë tërë ceremonite e duhura në kishën ortodokse të Luarasit. Apo nuk ishte ortodoks, se nuk e pyetën gjyshin tënd? Ndërsa vëllai i tij më i madh quhej Dhimitër, motra Thomaidha. Sipas mendjes tende besimi fetar varet nga emri?! Sidomos xhaxhai, Dhimitri ka qenë shumë aktiv në veprimtarinë e ortodoksëve shqiptarë në Shqipëri ( delegate i Kolonjës në Kongresin e Parë të Beratit , 1922 dhe në ShBA deri në vitet197o kur u riatdhesua. Pra Kisha Ortodokse Shqiptare e nulifikoi ate turpin e dhespoterve shoviniste greke. Prandaj mos flit marrezira se turpëron veten dhe ata që të kanë mësuar të grish rrena për para!

O Petro, nje pyetje kisha une: ne cilen Kishe dhe cili prift orthodhoks e pagezoi gjyshi yt djalin e tij me emrin Skender?

Orthodhokset autoktone shqiptare, Gjergj Kastriotin nuk e njohin si "Skender", emer i vuri Sulltani e osmanet, por si Gjergji, emrin e shenjtorit Shen Gjergj, diten e se cilit Gjergji ka edhe si ditelindje. Tani te ta mesoje Alboja ty, edhe pse ti e di shume mire, por te pelqen te shtremberosh te verteten, gjyshi yt te birit ia vuri emrin Skender jo per nder te Gjergjit, por per inat te Kishes, tradites orthodhokse, dhe per te fituar pike ne syte e muslimaneve shqiptare si nje nacionalist i madh. Aq nacionalist i madh, sa per hir te nacionalizmit, shkeli me kembe fene, besen, Kishen dhe traditen shekullore orthodhokse te te pareve te tij. Ia shiti ideologjise se kohes: nacionalizmit. Dhe nuk u mjaftua me kaq, por u mpleks edhe me Qiriazet e Korces ne Amerike, dhe u be pjese e planeve dhe progandes se tyre ungjillore protestante ne Shqiperi, perseri ne dem te komunitetit e Kishes Orthodhokse. Historia e Ungjilloreve te Shqiperise, e rendit gjyshin tend Petro "ortodoksin" si nje nga baballaret e Ungjilloreve shqiptare qe punuan per perhapjen e protestantizmit mes orthodhokseve kolonjare e korcare ne jug te vendit.

Pyete me lart se a te ben emri orthodhoks? Emri vetem nuk te ben orthodhoks, por pagezimi ne Kishen Orthodhokse te ben orthodhoks, denoncimi i te ligut, pranimi i Krishtit si Zot dhe Kishes Orthodhokse si Nene te ben orthodhoks. Dhe te kuptosh se kush eshte Petro Nini Luarasi, mjafton te lexosh se cfare ka hedhur ne leter per Zotin tone Krisht me doren e tij. Atje e kupton se me cfare heretiku te pafe e te verbuar nga nacionalizmi i kohes se tij ke te besh. Dhe e bukura eshte qe pinjollet e Petro mavrise, mburen me shkrimet heretike te gjyshit te tyre sot, ashtu sic mburreshin e nderoheshin ne Shqiperine komuniste.

Pa harruar edhe genjeshtren tjeter te madhe te historise se gjyshit tend: ate e helmuan dhe vrane "greket". Sigurisht qe duhet ta vrisnin "greket", ne menyre qe ta portretizonim Petro mavrine si "martir" e "rilindas". Petron nuk e ka vrare e helmuar greket, Petro mavrine e futi ne burg administrata osmane, se merrej me perhapjen e gjuhes shqipe, shtypur ne shtypshkronjat e ungjilloreve protestante ne Amerike, libra qe i sillnin ne Shqiperi, me qellim qe te perdornin mungesen e gjuhes shqipe te shkruar, si nje mjet asimilimi te shqiptareve ne sektin ungjillor protestant. Kete objektiv kishin qe heret, me perkthimin e Ungjillit qe beri Konstandin Kristoforidhi per llogari te ungjilloreve te Londres, por kur Kristoforidhi pa planet e protestanteve, ai refuzoi te behej pale e tyre e te shkelte fene e traditen e te pareve te tij. Por jo gjyshi yt! Gjyshi yt i shkoi deri ne fund planeve te protestanteve ungjillore pasi per aq kohe sa shqiptaret mesonin te shkruanin e lexonin shqip, pune e madhe se humbisnin fene e traditen orthodhokse e beheshin te gjithe ungjillore, apo jo?!

Nuk te kam lexuar o Petro qe te besh me faj turqit per vdekjen e gjyshit tend, kur e plasen ne burg e denuan pasi shkelte fermanin e Sulltanit qe ndalonte shkrimin e mesimit te gjuhes shqipe ne cdo forme? Sigurisht qe nuk te lexoj o Petro mavria, por te lexoj ty dhe shpurren e trushpelareve komuniste, qe ende besoni se ishin "Kisha Orthodhokse" dhe "greket" (pa emer) ata qe kishin kunder gjuhes shqipe, e jo Sulltani e ithtaret e tij mes popullsise shqiptare.

Vajte tek Ungjilloret ne Tirane, iu lute qe ta ndryshojne historine e tyre e ta fshijne emrin e Petro mavrise nga historia e tyre? Jemi mesuar ne komunistet, na ka mesuar shoku Enver, qe ta shkruajme historine ashtu sic na vjen ne per mbare. Pune e madhe se si eshte e verteta. Kujt i hyn ne pune e verteta historike, apo jo? Karikatura njerez!

Albo

[Albo]

Tradita jonë e krishterë dhe sfida e autoqefalisë

Nga Ndriçim Kulla

Afërsisht mbi 90 vjet më parë, në Berat zhvilloi punimet një Kongres kishtar, që ia vlen të çmohet e rikujtohet në tërë madhështinë e përfundimeve që arriti. Por, përpara se të mbërrijmë tek ai, le të themi dy fjalë për historinë e krishterimit shqiptar.

Është e provuar se në Shqipëri Krishterimi është apostolik, d.m.th, ai është marrë nga arbërit direkt nga goja e apostujve, e ky është një fakt me tepër rëndësi për sa i përket pretendimeve të popujve sllavë (sidomos serbëve) për lidhjen e tyre të fortë e të lashtë me ortodoksinë, pasi këtë besim ndryshe nga ne, ata e kanë marrë përmes popujve të tjerë. Në hapësirat e Arbërisë, kanë predikuar Shën Pali, Shën Andrea, Shën Luka; ky i fundit autor i librit “Vepra e Apostujve” dhe nxënës i pandarë i apostullit Pal. Është për t’u përmendur edhe një dokument që flet se në Durrës në vitin 58 ka pasur 60 familje të krishtera.

Vijueshmëria dhe konsolidimi i kësaj tradite na jepet edhe me fakte të tjera. Mozaikët me brendi të krishterë në kishën e Shën Anargjirëve, që mendohet të ketë qenë qendra peshkopale e Durrësit, të ndërtuar rreth viteve 610-641, janë të ngritura nga dyshemeja mbi mure dhe shfaqen si pararendës të afreskeve të mëvonshme.

Ky nuk është një fakt i thjeshtë, përkundrazi; ngritja e tyre mbi mur nuk është bërë për shkaqe ekspozimi, por për shkaqe psikologjike dhe adhurimi, çka tregon se krishterimi këtu kish arritur një fazë konsolidimi. Ndërkohë që dëshmia se nëpër këta mozaikë gjejmë shkrime në gjuhën greke, nuk tregon aspak etninë e vendasve, pasi gjuha greke në këtë kohë ishte gjuhë e Kishës si në Lindje ashtu dhe në Perëndim. Madje edhe shumë nga dokumentet e Vatikanit deri në shekullin VII janë në gjuhën greke.

Historia provoi se shumë nga popujt politeistë u zhdukën përgjithmonë nga faqja e dheut e kjo u vërtetua edhe me lëvizjen e ethshme të popujve deri në shekullin VI-VII. Popujt politeistë u përpinë dhe asnjëri prej tyre nuk formoi dot kombësi, duke mbetur vetëm si emra në histori. Ky është gjithashtu edhe një argument bindës se si një popull, relativisht i vogël në Ballkan siç qenë arbërit, të mos përpihej as nga gotët, as nga hunët, as nga avarët, as nga sllavët, as nga romakët e as nga grekët. E kjo, sepse ata ishin me një krishterim të konsoliduar kur filloi kjo lëvizje e madhe e popujve që e përshkruan për një kohë të gjatë vendin e tyre.

Për sa i përket shekujve të ardhshëm, mund të vëmë në dukje se popullsitë ilire, që herët i bindeshin vetëm klerit të tyre, kurse vetë Roma sanksiononte zgjedhjen e primatit që ata paraqisnin, si dhe miratonte zakonet e veçanta të Kishës së Ilirisë. Po kështu, disiplina e kishave të Ilirisë afrohej më shumë me atë të kishës romane, pasi ato ndiqnin liturgjinë dhe vareshin drejtpërdrejt prej saj.

Ajo e Bizantit ishte krejt ndryshe. Në vijim, nga fragmentet e një krisobule të publikuar nga Rali dhe Pote, një kopje e plotë e së cilës gjendet në Malin Sinai, shihet se organizimi fetar deri në atë kohë nuk e përfshin Primatinë e Ilirisë nën selinë e Bizantit. Edhe nga dokumente të tjera del po i njëjti përfundim, pra se qysh prej vitit 640 e deri më 1017, domethënë në katër shekujt e errët deri në Skizmën e madhe, ajo nuk varej nga Bizanti.

Është mjaft domethënës edhe fakti që shumë nga terminologjitë e Kishës sonë shqiptare janë me origjinë latine si: meshë, kungatë, prift, shenjt, pagëzim, peshkop, kryq, mallkim etj. Fjalët altar, abat, abaci, frat apo ferr, kanë hyrë direkt nga latinishtja në gjuhën e kishës. Në këtë vijim historik, një kapitull i veçantë duhet hapur për Justinianën e parë dhe Patrikanën e Ohrit.

E kjo për një arsye madhore që lidhet me traditën tonë të gjatë në fushën e autoqefalisë së kishës. Justiniana e parë u themelua nga Justiniani me anën e një akti të lëshuar më 14 Prill të vitit 535 dhe që lexohet në Letrën XI. Jo vetëm për jetën fetare të popullit shqiptar, por pothuaj të të gjithë gadishullit Ilirjan, Ohër-Justiniana ka qenë metropoli i tij nga viti 535 deri në 1767, kur u shkatërrua nga vandalizmi greko-bizantin dhe nga intrigat e fanariotëve. Duhet theksuar se në të gjithë Kishën Lindore ka pasur gjithsej vetëm tri Patrikana autoqefale: ajo e Ohrit, e Pejës (e suprimuar në po atë vit me Ohrin) dhe ajo e Qipros, e cila e ruan autoqefalinë edhe sot.

Ndaj shfaqet si vërtet rrënqethës krimi i shkatërrimit me një përkujdesje të skajshme i arkivave të primatisë ilire, dhe të gjitha pjesëve përkatëse të marrëdhënieve kanonike, të cilat ajo i kish pasur deri në atë kohë me Romën. Ekzistonin edhe dokumente të çmuara në manastirin e Shën Naumit, por ato u shkatërruan me urdhër të patriarkut grek në vitin 1850 ose 1851. Dhe ajo çka të habit është se nuk janë vetëm arkivat e Primatisë së Ohrit dhe të Shën Naumit ato që shkatërroi patriarku grek. Historiani rus Venelin tregon, gjithashtu, se edhe ato të Tërnovës së madhe u asgjësuan me urdhër të patriarkatit grek.

Ja pse në luftën e madhe e të rëndësishme që ndërmori populli shqiptar rreth 150 vjet më vonë nga shkatërrimi i Patrikanës së vet autoqefale, ai nuk mundej të ndihej i patraditë. Kish shekuj të tërë që e kish pasur, pavarësisht se nuk ka gjurmë dokumentare. Nacionalistët grekë u rrekën menjëherë për ta përdorur rënien e Autoqefalisë së Ohrit dhe nëpërmjet Kishës dhe patriarkëve të vet synuan fortësisht idenë e tyre të helenizimit të të gjithë popujve të tjerë të Ballkanit me divizën se të gjithë ortodoksët duhet të quheshin grekë, ashtu siç thoshin turqit.

Ja, pse shkatërrimi i Mitropolisë së Ohrit dhe arkivave të saj ishte një gjëmë kombëtare historike për shqiptarët, sepse i hoqi të gjitha barrierat e mundshme fetare dhe historike ndaj furisë së lëvizjeve helenizuese. Dhe për këtë arsye shfaqet si proverbiale shfaqja e vrullshme e fuqisë së këtij shpirti, në veprimin e 30 Korrikut 1919, kur u shpall Kisha Ortodokse Shqiptare e Amerikës si Kishë Autoqefale dhe Fan Noli si peshkop i saj. Mirëpo mbetej që kjo të kryhej brenda vetë Shqipërisë, për t’i vendosur kështu një barrierë përdorimit të deriatëhershëm të Kishës dhe përkatësisë ortodokse të shqiptarëve, për qëllimet politike të Greqisë së atëhershme.

Ky akt nisi me Kongresin Kishtar të Beratit dhe me formulën e tij për klerin shqiptar të vendosur pas shumë diskutimesh në mbledhjen e 52-të të datës 31 Maj të vitit 1923:

Me veprime e tij të guximshme, të menduara mirë e të mbështetura fort në kanonet e shenjta shqiptare, Fortlumturia e tij Visarion Xhuvani, arriti ta vijojë traditën tonë autonome apo autoqefale nga viti 1919 deri në maj të vitit 1936, kur Patrikana Ekumenike e kushtëzoi dhënien e Tomus-it me largimin e tij, një punë kjo që gjithsesi u krye me përkushtim nga një tjetër Hirësi shqiptare si Kristofor Kisi.

Ndaj s’është e udhës të thuhet se ne nuk kemi një traditë të fortë autoqefale. Përkundrazi, është e udhës të thuhet se shtegu që çeli me aq mund e dhimbje Visarion Xhuvani dhe gjithë qarqet patriotike ortodokse shqiptare të mbledhura përreth tij, brenda dhe jashtë vendit, nuk është hapur ende si duhet dhe sot, 90 vjet pas vendosjes së formulës së klerit shqiptar, në atë udhën e drejtë e të pakthyeshme të konsolidimit dhe zbatimit të kësaj formule. Ende dhe sot nuk ndihet i gjallë dhe udhërrëfyes parimi parësor i Visarion Xhuvanit, sipas të cilit “Kisha nuk është një vend vetëm për t’iu lutur Zotit, por është një vend ku ungjilli me gjuhën e vet tregon se si duhet të punojmë për kombin”.

Është në dobinë imperative të Shqipërisë që edhe kjo “aventurë” e autoqefalisë si periudhë afatgjatë e historisë së saj, të përfundojë me ndarjen njëherë e përgjithmonë nga epoka e “tranzicionit” mbi 20-vjeçar dhe të ngjashmëve me të që mund ta zëvendësojnë, të ecë në gjurmët e traditës e të përmbushet si dhe shumë herë të tjera me fitoren e shpirtit të kombit, çka do të thotë, me konsolidimin përfundimtar të traditës në zbatimin e përhershëm të formulës për klerin ortodoks shqiptar dhe me parimet kombëtare të udhëheqjes së tij.

MAPO

[Albo]

Ndricim Kulla, e mban veten per burre te zgjuar, dhe keshilltar te presidentit te vendit, por me kete qe ka shkruajtur me lart, deshmon se merr persiper misionin e pamundur: te na tregoje ne orthodhokseve autoktone per historine e Kishes sone! E kush? Ndricim Kulla, qe nga emri e ben te qarte qe eshte lindur, rritur e thinjur ne Shqiperine komunisto-ateiste qe i vuri edhe ate emer, dhe nga ato qe shkruan e ben te qarte qe ajo qe di per historine e krishterimit eshte ajo qe ka lexuar perciptas neper faqet e gazetave e librave. Por kjo nuk e pengon Ndricimin qe jo vetem te marri persiper te shkruaje per gjera qe nuk i takojne te shkruaje, por edhe ta beje kete me autoritet te madh. Ndricimi vuan nga semundja e "ekspertit ne te gjitha fushat", prej se ciles vuajne shumica e atyre qe mbushin faqet e gazetave shqiptare perdite.

Se pari o Ndricim, te duhet te mesosh se "Krishterimi Apostolik" qe shqiptaret e sotem kane trasheguar nga paraardhesit e tyre ne shekuj dhe me te cilin ti mburresh sot edhe pse nuk je besimtar i krishtere orthodhok, nuk ka lidhje vetem me territorin e vendit dhe me rrenojat e qyteteve si Durresi. Nuk ka te beje vetem me faktin se Shen Pavli ka predikuar ne kete territor e ne kete popull. Por ka te beje me kontributin e madh qe ky popull ka dhene ne Traditen e Shenjte te Kishes. Ka te beje me devotshmerine e popullit shqiptar per te pranuar, perqafuar, ruajtur e trasheguar ate qe degjoi nga goja e Apostullit Pavel. Dhe se sa e madhe dhe e pasur eshte kjo tradite, nuk matet me varesine administrative ndaj Romes apo Bizantit, sic ben ti, por matet me pasurine universale qe ky popull orthodhoks i ka dhene Kishes dhe botes: matet me shenjtoret e martiret e dale nga ky popull ne shekuj, matet me ata qindra kodike te shkruar me fije ari qe ruhen si prova te hershme te authencitetit te Ungjillit, matet me ato qindra kisha e manastire orthodhokse shekullore te perhapura ne te gjitha trevat ku banojne shqiptare, qe po te kishin goje te flisnin, do te rrefenin trasformimin fizik e shpirteror qe ka perjetuar ky popull ne shekuj. Ti keto nuk i ze ne goje fare ne shkrimin tend o Ndricim, por te falet pasi nuk je orthodhoks. Nuk i ke mesuar keto gjera nga goja e nenes, babait, gjyshit e stergjyshit, te trasheguar brez pas brezi, i ke lexuar neper faqe gazetash e librash. Dhe i perserit si papagall qe te na mbushesh mendjen se sa shume di mbi subjektin qe trajton.

Se dyti o Ndricim, Hiresia e Tij Visarion Xhuvani, ashtu si Hiresia e Tij Theofan Noli ishin te dy peshkope anti-kanonike qe u hirotonisen peshkope jo ne menyre kanonike. Visarion Xhuvani u hirotonis peshkop nga nje peshkop i Patriarkanes se Serbise kur dioqeza ku ai sherbente ishte ne kungim e vartesine e Patriarkanes Ekumenike te Konstandinopojes. Kurse Hiresia e Tij Theofan u vetevesh e veteshpall peshkop ne Amerike, kur peshkopi rus ne varesi te Patriarkanes se Moskes, refuzoi ta hirotoniste peshkope. Kjo nuk e ndali Theofanis Mavromatis (Noli) qe te veteshpallej peshkop i deoqezes shqiptare ne Amerike. Dhe vetem nje dekade me pas ketij akti tejet anti-kanonik qe e shkeputi dioqezen shqiptare te orthodhokse te Amerikes nga trupi i Kishes Orthodhokse, Theofanis Mavromatis (Noli) u hirotonis ne menyre kanonike ne Korce, nga Hiresia e Tij, Kristofor Kissi. Peshkopi kanonik i shqiptareve me rolin vendimtar ne arritjen e Autoqefalise se Kishes Orthodhokse, nuk ishte as Visarion Xhuvani, e as Theofanis Mavromatis (Noli), por Hiresia e Tij Kristofor Kissi, qe pastroi te gjitha aktet anti-katonike e largoi frymen anti-orthodhokse qe keta klerike futen ne Kishe nen petkun e nacionalizmit te kohes. Visarion Xhuvani e Theofanis Mavromatis (Noli) jo vetem qe nuk ndihmuan me aktet e tyre anti-kanonike, por ishin arsyeja kryesore perse dhenia e Tomosit te Autoqefalise u vonua nga Kisha Meme, Partiarkana e Stambollit. Keta klerike jo vetem e futen Kishen Orthodhokse ne qorrsokak me qendrimet e tyre e aktet e tyre ne raport me kanonet e Kishes Orthodhokse, por keta refuzuan edhe te pendohen per aktet e tyre. Ishte urtesia e Kristofor Kissit, popullit besimtar orthodhoks, dhe qeverise se Mbretit Zog udhehequr nga Koco Kota, qe mundesuan marrjen e statusit te Kishes Autoqefale.

Se treti o Ndricim, te duhet me pare te mesosh se cdo te thote te jesh Kishe Autoqefale. Kishe Autoqefale do te thote nje Kishe qe veteadministrohet dhe organi me i larte eshte Sinodi i Shenjte i peshkopeve. Jo nje peshkop i vetem, por te gjithe peshkopet e dioqezave qe bejne pjese ne ate entitet territorial e politik. Te jesh Kishe Autoqefale nuk do te thote te jesh "e pavaruar nga Kisha Orthodhokse", sic iu pelqen te mendojne ata qe nuk e njohin Kishen. Kisha Autoqefale vazhdon te jete ne kungim te panderprere dhe e ndervarur nga te gjitha kishat e tjera autoqefale orthodhokse dhe gjithe patriarkanave historike orthodhokse. Eshte Sinodi i Shenjte i Kishes Orthodhokse pergjegjes per ruajtjen e kanoneve orthodhokse te Kishes, pergjegjes per ruajtjen e trashegimin e besimit orthodhoks qe besojne te gjithe orthodhokset e botes te pacenuar nga brezi ne brez, pergjegjes per pergatitjen dhe hirotonisjen e klerit, dhe pergjegjes per gjithe problemet administrative te enorive te Kishes Autoqefale. Autoqefali eshte tradite vetem e Kishes Orthodhokse, jo asaj romano-katolike, dhe ajo lindi si nevoje e realitetit te ri politik ne te cilen shqiptaret e gjenin veten pas renies se Perandorise Osmane: Shqiperia me shtet te pavarur. Dhe te jesh Kishe Autoqefale o Ndricim, nuk do te thote vetem qe Sinodet e kishave te tjera autoqefale orthodhokse nuk mund te nderhyjne ne punet e brendshme te Sinodit te Shenjte te KOASH, por do te thote qe edhe shteti shqiptar, mediat, shqiptaret qe nuk i perkasin ketij besimi, nuk kane te drejte te fusin hundet ne punet e komunitetit orthodhoks shqiptar. Punet e KOASH jane pergjegjesi e Sinodit te Shenjte te peshkopeve, Keshillit te Kishes, dhe gjithe besimtareve orthodhokse shqiptare qe besojne, shkojne ne Kishe dhe mbeshtesin Kishen me lutje e donacione financiare.

Se katerti o Ndricim, te duhet te mesosh se Kishen tone bota e njeh si Orthodhokse, pasi ruan brenda saj deshmine e plote, te paster, te pacenuar, te Zotit tone Krisht. Kete deshmi ua deshmon dhe percjell brezave te te krishtereve ne Shqiperi e ne bote. Eshte detyra e peshkopeve orthodhokse qe te ruajne kete deshmi dhe Orthodhoksine e Kishes duke mos lejuar asnje fryme heretike brenda Kishes, asnje nderhyrje ne besim, asnje prekje te kanoneve te lashta te Kishes. Nderhyrjet e Xhuvanit, Nolit, Luarasit e kompani, nuk beheshin ne "frymen e Shqiptarise" beheshin ne frymen e nacionalizmit. Nacionalizmi nuk eshte fe por eshte nje ideologji kalimtare e botes, ashtu sic ishte edhe komunizmi, ashtu sic eshte sot edhe evropa e bashkuar apo globalizimi. Dhe ta mesosh ti, ta mesojne edhe gjithe shqiptaret qe jetojne ne erresire te plote shpirterore: ideologjite vijne e shkojne, dhe e perbashketa e tyre eshte fryma e krenarise e qoftelargut qe eshte nena e te gjitha mekateve! Plaget e pasojat qe keto ideologjira lene ne popuj e brenda Kishes, jane te medha. Por edhe pse keto ideologjira dhe ideologet pas tyre vijne e shkojne me kohen, Kisha jone Orthodhokse eshte ende gjalle dhe konstantatja e vetme ne historine e popullit tone e ne historine e njerezimit. Kjo jo per meriten vetem te besimtareve orthodhokse qe e kane ruajtur e trasheguar kete me vetemohim ne shekuj e nuk e kane nderruar e shitur me asgje, por sepse vete Zoti yne Krisht na ka premtuar qe i ligu asnjehere nuk do te pushtoje dot Kishen e Tij. E sa me shume e sulmojne demonet me fytyre njeriu Kishen, sherbetoret qe Zoti ka thirrur per te sherbyer ne te, besimtaret qe shkojne te luten ne te, aq me shume e derdh Zoti Hirin e Tij lume mbi Kishen e Tij. Dhe eshte Ai Zoti lart ne qiell qe i lumeron ne perjetesi besimtaret e denje qe i mbajne besen deri ne frymen e fundit.

Se pesti o Ndricim, te duhet te mesosh se tradita autoqefale qe Kryepeshkopi Anastas ka punuar me vetemohim per te ndertuar ne Shqiperi ne keto 20 vitet e fundit, eshte tradita e vertete autoqefale e Kishes Orthodhokse. Shkollimi dhe hirotonisja e klerit vendas, publikimi i dhjetra librave mbi besimin e thesarin shpirteror te Kishes ne gjuhen shqipe, ngritja ne kembe e kishave te reja atje ku besimtaret jetojne sot, rindertimi dhe rinovimi i kishave dhe manastireve shekullore orthodhokse te lena pas dore e shkaterruara, kompletimi i Sinodit te Shenjte dhe hirotonisja ne cdo dioqeze te vendit me nje peshkop orthodhoks (hera e pare ne historine e KOASH ne 100 vjetet e fundit), krijimi i Keshillit te Kishes me pjesmarrjen e gjithe klerit dhe besimtareve orthodhokse, pavaresia ekonomike e KOASH qe financon dhe administron gjithe nevojat e saja duke u mbeshtetur tek besimtaret e vete dhe donacionet e shoqatave dhe besimtareve orthodhokse ne bote, ngritja e zerit te KOASH me anen e Sinodit te saj sa here qe behen shkelje nga shteti apo grupe te caktuara kunder Autoqefalise se Kishes, jane te gjitha shenjat e nje Autoqefalie organike qe eshte e gjalle dhe me forte se kurre. Asnjehere me shume se sot KOASH nuk ka qene me Autoqefale dhe nuk ka gezuar respektin e ndihmen e te gjitha kishave te tjera autoqefale orthodhokse ne bote! Prandaj ata qe e sulmojne KOASH sot jane ose ata qe nuk e kane idene se cfare do te thote Autoqefali, ose ata qe i shqeteson kjo ngritje ne kembe e Kishes e ngjallje e besimit ne zemrat e ketij brezi te ri shqiptaresh.

Tani qe i mesove keto gjera o Ndricim, mesoja edhe presidentit tone te nderuar, qe beri nje gafe te madhe ne takimin me komunitetin romano-katolik ne Tirane per Krishtlindje. Por me presidentin do te merrem neser, pasi edhe atij i ka hyre vetja si shume ne qejf, me shume se ty o Ndricim, qe je keshilltar i nderuar i tij.

Albo

[SERAFIM DILO]

Mund ta dredhim si te duam por fakt eshte qe kisha ortodokse e viteve 1900 ne Shqiperi ishte nje kishe pothuajse komplet antishqiptare.(Kjo nuk do te thote qe duhet lidhur e kaluara me te sotmen dhe te gjykohet Anastasi o kisha e sotme,se jane kohe te ndryshme dhe krahasimet vlejne per aq sa vlejne...etj etj )

Por fakt eshte qe Kisha ortodokse ishte per ndarjen e Shqiperise,Kish ne sherbim te planeve greke...Jo se dhe fete e tjera nuk kishin dhe ato ne shume raste veprime antishqiptare por veprimtaria e prifterinjve grek o te kishes ortodokse ne Shqiperi i kalonte kufinjte e fese. Ishte nje kishe qe nuk kishte asgje te krishterte,mbrojti krimet dhe spiunonte te gjithe patriotetet shqiptare tek turqit o tek Porta e Larte.

Dukej sikur ishte vetem organizate greke antishqiptare.Dhe me te drejte,duke filluar nga Cajupi De Rada e me radhe e shikonin Greqine si nje rrezik me te madh se vete Turqia.


Dhe lereni rehat Fan Nolin,se njeriu duhet te jetoje pese jete per te bere ate qe beri Fan Noli per Shqiperine e shqiptaret.Nje jete si fetar,nje jete si politikan,nje jete si letrar dhe nje jete si historian.Dhe nje jete te fundit qe ti permbledhesh katet te parat e ti vesh ne sherbim te shqiptarit.

[petrol]

O ‘’Albo’’, a mos je ti ai tipi, Ilirian Papa, që të ka dalë boja tek deklarata publike e Gazetes Shqiptare e mediave me titull "NDAL FUSHATËS SHPIFËSE KUNDËR MARTIRIT TË GJUHËS SHQIPE PETRO NINI LUARASI". http://www.arberiaonline.com/viewtopic.php?t=296
Të ka pësuar përsëri lavazh truri apo të janë hallakatur rrokotelet dhe ke ngelur pa lubrifikant propagandistik ? Mos ke dalldisur ta konsiderosh veten mëkëmbës të Zotit, Patrikut e Peshkopit? Po si s’u poqe o njeri ne Boten e Re. Po babait tim , iu vu emri Skënder, per nder te Gjergj Kastriotit-Skënderbeut më 1900, ( ai lindi me 6 janar, alla turka, 19 janar allafranga, Diten e Ujit te Bekuar) dhe iu benë tërë ceremonite e duhura në kishën ortodokse të Luarasit. Apo nuk ishte ortodoks, se nuk e pyetën gjyshin tënd? Ndërsa vëllai i tij më i madh quhej Dhimitër, motra Thomaidha. Sipas mendjes tende besimi fetar varet nga emri?! Sidomos xhaxhai, Dhimitri ka qenë shumë aktiv në veprimtarinë e ortodoksëve shqiptarë në Shqipëri ( delegate i Kolonjës në Kongresin e Parë të Beratit , 1922 dhe në ShBA deri në vitet197o kur u riatdhesua. Pra Kisha Ortodokse Shqiptare e nulifikoi ate turpin e dhespoterve shoviniste greke. Prandaj mos flit marrezira se turpëron veten dhe ata që të kanë mësuar të grish rrena për para!

I papergjegjshem apo mashtrues profesionist?!

O Albo, me llagap safi Ilirian Papa, kur ke qenë shpirt shqiptari, ‘’pa thonjëza’’. ke publikuar tek Forumi shqiptar temën Skënder Luarasi: Kujtime ”Ç’kam parë e ç’kam dëgjuar’’ Në shkollën shqipe të Negovanit 07-06-2009, 21:10.
Në vijim të temës Petrol ka publikuar kujtime nga Skënder Luarasi (Kujtime ‘’Ç’kam parë e ç’kam dëgjuar’’ ‘’Linda’’, 02-04-2010, 14:23
Në rast se nuk e ke lexuar, është gabim, por në rast se e ke lexuar dhe prap trillon e shpif, është krim, jo vetëm ndaj Petro Nini Luarasit ‘’Mësues i Popullit’’ e ‘’Nder i Kombit shqiptar’’, por sikurse ka thënë Fan Noli, themelues i kishës ortodokse shqiptare ’’ është i pari pionier i lëvizjes kombëtare në Amerikë‘’.
Si këto përrallat e shpifje të stanit tuaj kemi dëgjuar shumë.

Meqe nuk ke ''pësuar përsëri lavazh truri apo të janë hallakatur rrokotelet dhe ke ngelur pa lubrifikant propagandistik, i dua të di a e ke paraqitur prova bindëse se je i përgjegjshëm për punë e para ligjit amerikan , d.m.th që nuk je ‘’psikopat’’ ose ‘’me kartelë‘’, si i themi ne shqiptarët me eufemizëm?
Në rast se je i përgjegjshëm atëre unë e them me bindje absolute se keqperdoresh si një mashtrues profesionist.
Të dyja këto versione them se nuk i shkojnë për shtat , do ia prishin kredibilitetin atij që jua dorovit pisllëqet, por edhe Fortlumturise, i cili ju ka besuar se jeni ‘’besimtare të kulluar ndaj Zotit’’, mendimtare intelektuale e historianë. Turp e faqe e zezë. Unë as që e mendesor halenë tuaj.

Kush deshiron te dalloje te verteten historike nga trillimet e ‘’Albo’’, alias Ilirian Papa, te shikoje

Petro Luarasi
Histori apo thashetheme mbi lëvizjen kombëtare në SHBA

http://www.forumishqiptar.com/thread...-Petro-Luarasi


Dokumentari per Petro Nini Luarasin
http://www.forumishqiptar.com/thread...-Luarasi/page2
në TOPCHANNEL (http://www.top-channel.tv/video.php?id=23327) por edhe në VIMEO (


''Përseritja është nëna e dijes''

SKËNDER P. LUARASI
Kujtime ‘’Ç’kam parë e ç’kam dëgjuar’’

http://www.forumishqiptar.com/thread...ar%C2%92%C2%92


Linda

Të enjten që në saba,
u këput një yll e ra,
o ç'gëzim për marshalla.
Thomaidhës dhe Dhimitrit,
sot u lindi një vëlla.

Unë linda më gjashtë janar, motin e fundit të shekullit që perëndoi, në fshatin Luaras të rrethit Kolonjë.
-------
- S.Luarasi e cilëson vitin 1900 si vitin e fundit të shekullit XIX ndaj, sipas kalendarit të ri, datëlindja e tij duhet të ishte 18 janar (kalendarit të vjetër i shtohen trembëdhjetë ditë dhe i zbritet një ditë nga viti i fundit i shekullit). Meqë zyrtarët e cilësuan vitin 1900 si fillim të shekullit XX, ia shënuan datëlindjen më 19 janar. (Shën. i red.)

-Fshatit Luaras (ndryshe Luadhas emërim për shkak të luadheve të shumta) në fund të shek.XIX kishte mbi dyqind shtëpi të shpërndara në njëmbëdhjetë mëhalla, myslimane e të krishtera të quajtura Mal, Kostallarë, Penkollarë, Pepillarë, Bakillarë, Priftanj, Frëngjas, Mujollarë, Gurakë, Ziskollarë e Matorukë. Veç pepillarëve të gjithë banorët e Luarasit qenë me origjinë shqiptare.

Ngjarjen e kësaj dite, më të rëndësishmen në jetën time, si në jetën e çdo njeriu, nuk munda t'a shoh me sytë e mi. Të tjerë më të mëdhenj se unë nga mosha, ma kanë treguar fill e flakë, dhe më duket sikur të kem qenë edhe vetë atje ditën, a më drejt me thënë natën, e gjashtë janarit, 1900, alla turka.
--------

Alla turka - Këto dy fjalëza kanë një kuptim të gjerë nga pikëpamja gjeografike e historike, fetare, kulturale dhe morale. Ato tregojnë që në atë kohë ajo copë tokë në jug-lindje të Evropës, sot e quajtur Shqipëri, qe pjesëz e Perandorisë Otomane. Populli shqiptar jetonte nën pushtetin e ngadhnjimtarit oriental që i kishte imponuar gjithë të metat e një bote kryekëput të huaj.
Feja muhamedane dhe kristiane, të dyja orientale dhe të mbrusura me bestytnira të panatyrshme ia çartnin shpirtin popullit shqiptar në turq e kaurë.

Unë vetë me këta sytë e ballit e kam kënduar këtë fakt ashtu nja tetë a nëntë vjet pas lindjes sime në një defter të shtëpisë në të cilin babai kishte shënuar datat e ngjarjeve me rëndësi në familjen tonë. E gjeta radhorin rastësisht në hatëllin e vatrës së madhe duke kërkuar atje ndonjë këmborë a zile për ta përdorur ditën e Vangjelizmoit, kur kalamajtë e fshatit, me shumë zhurmë e shamatë, trembnin e dëbonin gjarpërinjtë, uriqtë e thithëlopat nga qilarët.
Një dëshmi tjetër që vërteton ditëlindjen time gjëndet në Kalendarin Kombial që botonte për çdo mot, në atë shekull, shtypshkronja ‘’Mbrothësia’’ e shoqërisë ‘’Dëshira’’ të cilën patriotët e komunitetit shqiptar e patën filluar ''që më një të Kollozhegut atje brenda mu në Sofje për skoli në Shqipëri''. Në pragun e shekullit tonë, në numrin e janarit 1901, në shtyllën e ndihmëtarëve ky kalendar lajmëronte botën shqiptare se në familjen e Petro Nini Luarasit pati lindur një djalë, i pagëzuar me emrin Skënder, i cili pa mbushur akoma motin, nga patriotizmi i tij i flaktë dhe i përvëluar për mëmëdhenë, zgjidhi qesen për të ndihmuar kulturën shqiptare. Natyrisht që motaku zgjidhi qesen e t'et.


(Kostallarë, quhet kështu meqenëse u themelua nga Kosta, paraardhësi im. Stërnipi i Kostës, ose më mirë të them, stërgjyshi im më i largët që më kanë thënë, qe Sotiri. Pra unë mund të quhem: Skënder Petro Nini Petro Risto Koço Sotir Kostallari.)

Që në mëngjesin e ditës së enjte, djem këmbëshpejtë të mëhallës Kostallarëu vërsulën në të katër drejtimet kardinale për në katunde ku im atë kishte miq e farefis që t’u jepnin lajmin e gëzuar të lindjes sime dhe të merrnin sihariqin. Që atë ditë rrodhën tezet, tetot e hallot, kushërinj e kushërira, krushk e krushka, të gjithë plot gëzim për atë ferishte që po shtonte numrin dhe të qarat e shqipëtarëve nën zgjedhën turke. Ato erdhën të ngarkuara me torba dhe hejbe plot kuleçë e petulla, byrekë e brushtulla që ta ndihmonin vëllanë a dajon e tyre, kunatin a motrën e tyre në këtë hall të madh që i gjeti, t'u jepnin dorën prindërve të gjorë të cilëve po u shtohej edhe një gojë tjetër rreth sofrës varfanjake. Dhe ç'kuleçë e brushtulla qenë ato të hallë Janes e hallë Nerënxës (të martuara në Blush), të hallë Kiles (motra më e vogël e babait) dhe të teze Thinës (motra më e vogël e nënës), të dyja të martuara në Vodicë.
Të atillë meshë nuk besoj të gatuanin as duart e bardha të zonjave korçare ditën e Shën Gjergjit për Mitropolitin e tyre Foton.

* * *

Lindja ime qëlloi ditën e Ujit të Bekuar, festa e pagëzimit të Jezu Krishtit. Ndërsa orthodhoksët ishin nisur herët në mëngjes që të merrnin pjesë në meshën e madhe të Zotit, në dhomën e lehonës hyri një plakë nga mëhalla Penkollarë, një femër e re nga vjetët por e krrusur nga trupi, e reshkur nga fytyra dhe e thinjur nga flokët. Ajo qe gruaja e fshatit tonë e cila pati humbur emrin. Atë e thërrisnin me sa e sa nofka të rastit, vetëm me emrin e saj të pagëzimit , jo. ''Erdhi që gjallë mos ardhtë'', ''Po shkon që mos u ktheftë më kurrë'', ''Punë zeza'', ''Jetë zeza'', ''Turpja'' dhe dukej sikur të gjithë banorët patën bërë be t'ia harronin emrin e vërtetë. Ata thoshin se ajo shtinte fall e bënte magji dhe ish e zonja të zbriste hënën në tokë e të merrej vesh me vetë djallin, prandaj edhe nuk e qasnin në kishë.
Vajza e mplakur e pyeti lehonën se në ç'orë të ditës linda.
- Në mes të natës moj zonjë! - u përgjegj nëna.
- Uëu ! - klithi plaka e tmerruar, - në sahatin e lugetërve! E zeza ti! Po të cilës nate moj? Mos të së martës!
- Sonte, të enjten duke gdhirë Ujët e Bekuar! - lëngoi lehona e trembur nga pyetjet që i bënte plaka.
- Epo, gjene shyqyr! - psherëtiu plaka e lehtësuar. - Shyqyr o Perëndi! - psherëtiu përsëri duke bërë kryq tri herë . - Gjysmë e së keqes moj motër, gjysmë e së keqes, që nuk e polle të martën në mes të natës. Do zoti, rron e bëhet djalë i mbarë se mjaft të kanë vdekur dy me radhë gjer më tani, moj e gjorë! Do zoti rron! Veç mos i ngjaftë t'et! Dhe ai babai yt korbi, me ç'burrë të martoi - me një të mallkuar. Na ruajt Perëndia nga një fat i tillë!
Me fjalën e fundit akoma nëpër dhëmbë, plaka bëri përsëri tri herë kryq, brofi nga froni, zgërdhiti sytë mbi beben e mbështjellë në djep, ptyti tri herë prapa supit të majtë që të trembte hijet e liga dhe të mos e përsyshte ferishten. Pastaj, e mbështetur në shkop dhe duke çuçuritur fjalë të pakuptueshme, shpejt e shpejt, doli jashtë portës së oborrit dhe humbi nga sytë e botës përgjithmonë.
Lehonës iu duk sikur e zu çatia.

* * *

Tregonin për plakën Turpja se dikur në rininë e saj kishte qenë nga më të mirat vajza të fshatit tonë dhe më e bukura ndër të gjitha. Cili djalë, thoshin, do ta shpjerë nuse në shtëpi dhe s'do të jetë i lumtur me të! Ajo pati qenë edhe shumë e mençur, por ja që bëri një gabim të rëndë shumë, ndonëse jo krejt për faj të saj, që ia nxiu faqen për tërë jetën.
Kur dhespotët e kishës bizantine udhëtonin çdo vjeshtë nëpër fshatra për të mbledhur tagrat që duhej t'i paguanin orthodhoksët zemërbutë Perëndisë me lutje që t'u siguronte shpirtrave të tyre një vend për në parajsë, koi ashtu ndonja njëzet e ca vjet më parë, t’i bënin Mitropolitit të Kosturit konak në shtëpinë ku banonte kjo vajzë. Dhjaku i taksidarit të Patrikanës e vuri re dhe nuk u zuri besë syve që një lule kaq e bukur mund të rritej në ato vise malore. Dhe i tha dhiaku hirësisë së tij: -Imzot, në këtë shtëpi jeton një perri që s'mund ta gjesh në Kostur e Korçë. Bukuria e saj vlen sa tërë thesari që japin vreshtat në dioqezën e gjerë tënden. Dhe e thirri vajzën që të eksomollogjisej, të nunosej, të rrëfente gjynahet në odën e shenjtërisë së tij, t'i puthte dorën dhespotit, të merrte uratën e të bekohej, që t'i laheshin mëkatet...
Vajza fatzezë shpejt u venit si trëndafili i tharë nga bastra dhe nuk u nis më nuse kurrë: se fshatarët e malësive tona qenë fetarë, por kishin një mendje të çuditshme. Ata vërtet i bënin nderime veqilit të Krishtit, mirëpo nderin e tyre e vinin më lart se qiellin e se çdo gjë tjetër në botë dhe nuk donin as frymën e shenjtë t'u prekte grate, qoftë edhe me fillin e zambakut të Shën Gabrielit.
Kështu e mjera bijë e Xhoke N. që nuk ishte shumë përmbi të gjashtëmbëdhjetat kur ra viktimë e dhespotit të Kosturit, shpejt u venit si lule e këputur. E përbuzur nga bota ajo endej andej-këndej, e përhëndur, gjer sa një ditë shkurti tek shkonte nëpër Vakëfe, në Stratobërdhë, Treskë, Katund e Trebickë, ku kish gjerinj të largët, e zuri tufani në Makërzë dhe e mbuloi me petalet e dëborës së dimrit kur linda unë. Se është e vërtetë sa thuhet për klimën në anët tona: Kur fryn Qesaraka dhe vë çallmë Mali i Zi, shkurti i shkurton udhët e marsi mbledh lëkurët.
Fshati ndau për Turpjen një përshpirtje për ditën e varrimit dhe një dorë e dashur, e panjohur, nguli fshehurazi një kryq të bardhë mbi baltën që e mbuloi, më të bukurin kryq prej çmërsi në oborrin e Shën Kollit atje nën goricën prapa kishës, ku varroseshin të mallëkuarit e fesë. Më vonë as prifti dhe as fshati nuk u kujtuan më kurrë të bënin një ''Ndiezot!'' për të, sikur donin ta harronte edhe vetë perëndia. Por as emrin e dhespotit nuk e përmendnIn fare. Dukej sikur patën vendosur me përgjërim fetar të heshtur ta mbulonin punën e tij prej djalli se qe gjynah të flitej keq për shenjtërinë e tij.
I vëllai i vajzës së gjorë, nga turpi, e la fshatin papandehur dhe iku, sipas të thënave të disave, në Rillë të Bullgarisë, sipas të tjerëve në Agjeon Oron, në Mal të Shenjtë, ku u bë kallogjer për të larë mëkatet e motrës së vetme. Pas ca kohe mbaruan edhe prindërit e saj fatkeqë.
Katastrofën e familjes e mbijetoi e bija natyrale e Turpjes. Që për së gjalli pleqtë e fshatit ia shkulën nga gjiri gruas së shkretë bijëzën, duke e bërë kështu edhe më të shkretë. E shpunë në Korçë, që atje të rritej në mëshirë të Mitropolisë, në shoqëri të atyre çupave që gjuhët e mira i quanin për eufemizëm ''mbesat e dhespotit''. Disa nga fshatarët e saj, shpirtzinj e të pamëshirë, sikur të mos ishin ngarkuar mjaft me të ligën që i patën bërë sëmës, i ngjitën nofkën ''Doçka'' sepse që ditën kur lindi, njerëzit e shtëpisë për të fshehur turpin e familjes, bënë përpjekje ta zhduknin beben, por vetëm se i thyen këmbën. Kështu që njerëz më të urtë se të tjerët e thërrisnin me cenin e saj fizik ''çalamania''.


* * *

Ujin e Bekuar të krishterët e mbajnë për njërën nga festat më të shenjta dhe e kremtojnë me pasqylitë e një panairi rruzullor në të gjitha viset ku rrojnë ithtarët e Krishtit.
Sipas legjendës me të cilën fillon Ungjilli, si sot e ndonja dymijë vjet më parë, Perëndia e dërgoi të birin, të vetëlindurin, që të shpëtonte njerëzimin nga gjynahet. Këtë udhëtim të mrekullueshëm të birit të Perëndisë nga qielli në tokë, Papa Vasili, prifti i fshatit nga mëhalla Mal, na e rrëfente ne kalamajve si një përrallë:
‘’Ishte mos na ishte, na ishte një burrë i mirë që e quanin Shën Jan i cili pagëzonte njerëzit në lumin Jordan që buron pranë fronit të Perëndisë dhe derdhet në gjolin Galile. Meqë pagëzonte njerëzit i vunë mbiemrin Pagëzori, që ta dallonin nga Janët e tjerë. Ditën e 6 janarit (rreth tridhjetë vjet pas fillimit të erës sonë) erdhi tek Shën Jani një burrë 30-vjeçar, të cilin Pagëzori e njohu me të parë dhe e përshëndeti: ''Mirë se vjen, o Josho, ndihmë e perëndisë, që zbrite të shpëtosh njerëzimin nga gjynahet''.
Dhe sipas kërkesës së Jezusit (kështu e shkruanin greqisht emrin e Joshos) e krodhi, bëlldump! në ujin e bekuar të Jordanit, i leu në ballë një kryq me krishmë, me vaj të shenjtë dhe e baptisti duke e pagëzuar me emrin Krishti.
Jezu Krishti (sikundër tregojnë librat e shenjta) i përcjellë nga dymbëdhjetë nxënës që u quajtën apostuj, shkonte nga fshati në fshat dhe i këshillonte njerëzit të bëheshin të urtë e të bindur, tua falnin fajet mëkatarëve në këtë botë, se ashtu do tua falte Perëndia edhe këtyre në atë botën tjetër. Të mos gënjenin, të mos vidhnin, të mos vrisnin taksidarët e Romës, ''ti jepnin Cezarit ç'i përkiste Cezarit dhe Perëndisë ç'i përkiste Perëndisë. Po tu jepte xhandari i Romës një dackë në faqen e mëngjër, t'i kthenin edhe faqen e djathtë për një dackë tjetër, se më në fund ofiqarët do të lodheshin së dhëni dacka dhe pa tjetër do të bëheshin të mirë’’.
Kështu mësonte Krishti për tre vjet me rradhë në Palestinë që ku buron lumi Jordan nga froni i Perëndisë dhe gjer atje ku derdhet në gjolin e Galilesë. Mirëpo në fund të tre vjetëve njëri nga apostujt e tij, që quhej Juda dhe do të kish qenë idhtar i partisë ''Dhëmb për dhëmb e sy për sy'', nisi ta urrejë Krishtin për politikën e tij paqësore. Ai e kallëzoi tek dhespotët hebrenj dhe këta ia dorëzuan perandorit romak Pilati. Ky '' pasi lau duart'' ua dha xhandarëve romakë dhe ata e kryqëzuan. Mirëpo, si bir perëndie që qe, Krishti u ngjall pas tre ditësh, u ngrit nga varri dhe fluturoi tek i ati në qiell.
Sido që të ketë qenë puna me Krishtin, kur vdiq edhe Shën Jan Pagëzori, zanatin e tij e vazhduan priftërinjtë e krishterë. Këta veç ferishteve që i pagëzonin tre-katër ditë pas lindjes së tyre, më gjashtë janar të çdo moti pagëzojnë jo më Krishtin (ky që kur e mbërthyen në kryq nuk zbret më në tokë) por ikonën e tij dhe të nënës së tij, virgjëreshës Maria dhe apostujve e dëshmorëve që u vranë për fenë e Krishtit.
Për tu ndodhur në këtë sehir të madh të pagëzimit të ikonave, që mëngjesin e thellë, me të dëgjuar buçimën e këmbanës, gjithë orthodhoksët e fshatit tonë, burra e gra, pleq e plaka, sa kishin akoma dorë e këmbë, me kalamajtë e tyre përpara, niseshin të gëzuar drejt bregut të Shën Kollit, që i paçim uratën! Kur ishte moti i kthjelltë, Papa Vasili, në krye, çante dëborën dhe me kryqin në dorë udhëhiqte grigjën drejt pellgut më të thellë të Përroit të Madh. Atje duke ndjekur shembullin e Shën Janit e duke kënduar: ''En i Jordhanit vaptizomeni su qirije!'' hidhte kryqin brenda në ujë.
Përnjëherësh dy, tre, katër djem nga më guximtarët e fshatit (por edhe më budallenjtë) kërcenin në ujë për të gjetur kryqin. Pastaj e gjezdisnin nëpër fshat shtëpi më shtëpi dhe ua zgjatnin njerëzve në buzë ta puthnin por edhe të hidhnin ovullin në dhisk.
Kur moti bënte tepër ftohtë a frynte e binte borë, besimtarët mblidheshin në kishën e ngrohur valë nga qindra kandilë, qirinj e dhambadhe dhe atje zhvillohej mesha e Ujit të Bekuar që mund të quhej me plot gojën ''Panair i tregëtisë së madhe fetare''. I rrethuar nga djem që kishin qejf të shërbenin si dhjakë dhe i ndihmuar prej epitropit që i dorëzonte konizmat njëra pas tjetrës, sipas shkallës që kishin arrirë shenjtorët në mbretërinë e qiellit, Papa Vasili nga dera e Agjikin Vimës u paraqiste besnikëve figurat e dhogta duke i dhënë secilës, me fjalë të zjarrta, mishërim e ndërgjegje njerëzore por edhe pushtet hyjnor: - Kjo është Shën Mëria që i paçim uratën! Është Parthenoja që lindi Krishtin, birin e Perëndisë, me anën e frymës së shenjtë. Kush do ta blerë e ti ketë uratën? Një mexhide!
Qe bërë zakon në kishën tonë që kur vinin në ankand Virgjëreshën askush të mos e ngrinte çmimin e ta merrte pa konkurencë Maria Sivani, nëna e psalltit Mitre Sivani e cila mbahej si plaka më fetare e fshatit tonë. Mirëpo kur prifti paraqiste konizmën e Krishtit, atëherë çoheshin peshë e delnin përpara Kristoja nga Penkollarët, Kristaqi nga Mali, Kiçoja nga Priftanjtë, secili duke nxjerrë qesen kraharorit e duke thirrur njëri pas tjetrit: ''Unë dy mexhide'', ''Unë tri!'' ''Unë një lirë!'' duke shtuar kush e kush më shumë pjacën e asaj cope dhoge ku qe zografisur një fytyrë njeriu që besohej të ish e birit të Perëndisë dhe e Virgjëreshës. Dhe kur më në fund asnjërit nga të tre, katër, pesë vetave nuk i mbetej takat për ta çuar çmimin më lart, atëherë delte prej turmës xha Loli nga Kostallarët, i cili me një çerek a mexhide më shumë e fitonte konizmën e ''shpëtimtarit të njerëzimit''. I gëzuar e shpinte në shtëpi që ta puthte i biri i sëmurë, Kici, të merrte bekimin e të shërohej nga veshkat, sëmundje që e ndau nga jeta në lulen e djalërisë.
Prifti dhe epitropët e vazhdonin pazarin e Ujit të Bekuar edhe me konizmat e tjera: me të Shën Kollit që ishte pas Shën Mërisë, më i madhi shenjt i fshatit tonë. Mitët e Mitraqët e Penkollarëve haheshin në ankand për ikonën e Shën Mitrit sepse ky qe pajtor i mëhallës së tyre. Ca më keq haheshin Miçot, Mihalët e Mihallaqët e Malit për ikonën e Shën Mëhillit, jo vetëm se ky shenjt ( me shpatën më të fortë se të Shën Gjergjit ) qe pajtor i mëhallës së tyre, por edhe nga dëshira ta bënin mik e tua zgjaste jetën, se është Shën Mëhilli që ua merr shpirtin njerëzve.
Edhe në shtëpi, në qoshen kryesore të vatrës, të krishterët mbanin nga një konizmë, së cilës jo vetëm natën por edhe ditën i ndiznin kandilen me vaj ulliri (këtë duhej ta bënin edhe sikur të mos kishin mjaft vaj për tu tiganisur vezët fëmijëve) dhe i faleshin figurës për mëngjez e për mbrëma. Zakonisht ikona qe e shenjtorit që kish emrin e ndonjë të pari të familjes dhe mbahej për pajtor i saj.
Në familjen tonë emri më i përsëritur brez pas brezi qe Kostandin (Nini) dhe Petro. Mirpo në shtëpinë tonë nuk mbahej ikonë dhe babai nuk blinte konizma për Ujë të Bekuar, nuk na linte ne fëmijët ti puthnim, t'u faleshim e t'u ndiznim qirinj dhe na ndalonte të kungoheshim në kishë. Këtë sjellje të babait priftërinjtë e quanin si një përçmim ndaj fesë, ndonëse ai e bënte për të na ruajtur shëndetin nga sëmundjet ngjitëse.
Në mbarim të ankandit kur ishin shitur surretët e ndo njëqind e pesëdhjetë shenjtorëve ndër fshatarë që gëzonin emrat e tyre, epitropi ua jepte flamurin vajzave të fshatit. Këto, të nisura dhe të stolisura si për festë të madhe dhe të zëna dorë për dore duke kënduar e dredhur valle, i binin kishës tri herë rreth e rrotull dhe kështu i jepnin ditës së Ujit të Bekuar pamjen e bukur që ne djemuria e mbanim mend të gjallë për gjithë motin.
Nga të pesë lagjet e krishtera të fshatit tonë, çupat e Malit ishin shtatlarta e trimëresha, të Priftanjve ishin të urta, të Kostallarëve ishin amvisa e punëtore, por vajzat që dalloheshin për pamjen e tyre i gjeje në Penkollarët.
Kur të katër palë bukuritë mblidheshin në kishë ditën e panaireve, për Pashkë a për Ujin e Bekuar dhe të kapura dorë për dore së bashku, dridhnin valle e këndonin, i jipnin shije jetës së ashpër të fshatit dhe e bënin të ëmbël, të bukur e të dashur.



Pagëzohem

Të premten, në mëngjes herët, babai nisi të kunatin Guri Sevo për në pazar të Korçës që të psoniste ç'i duheshin familjes, në pagëzimin e poganikun e bebes, të djelën më 9 janar. Ditën e pagëzimit, zakonisht të tretën pas asaj të lindjes, e përfillnin aq të rëndësishme, sa shpesh ishte kjo që mbahej si fillimi i jetës së njeriut. Dhe ceremonia bëhej sipas disa rregullave të rrepta që, po të mos merreshin në sy, kishin pasoja shumë të rënda. Me pagëzimin e saj foshnja jo vetëm merrte një emër por edhe bëhej idhtar i besimit që kishin prindët e saj.
Kushdo e kupton arsyen që çdo gjë që shohim e dëgjojmë në jetën tonë duhet të ketë një emër të caktuar, përndryshe si do ta shquanim vëllanë e madh prej të voglit, si do ta dallonim zërin e laureshës prej atij të laraskës? Kjo është e kuptueshme dhe natyrale, ajo që është e pakuptueshme dhe formale është mënyra se si jepej emri.
Sipas ritit orthodhoks, emrin e fëmijës që do të pagëzohej duhej ta zgjidhnin nuni e ndrikulla dhe prindërit nuk duhej ta dinin veçse pasi t’ia shpallnin botës nuni ose ndrikulla në pagëzim e sipër. Me të mbaruar mesha, kur graria ktheheshin me vrap në shtëpi për të gatuar drekën dhe burrat nisnin muhabetin në hajat të kishës, prifti vinte në baptisteri, ku rreth kazanit të mbushur me ujë të vakur e prisnin ndrikulla me foshnjën e mbështjellur mirë dhe ndonjë vajzotë që ndihmonte gruan. Pakëz më lart qëndronin edhe ndoca kalamaj që prisnin të dëgjonin emrin dhe të vraponin kush e kush më parë për t’u njoftuar prindërve e të merrnin bakshishin.
Momenti kur prifti e zhyste foshnjën në kazan dhe ndrikulla i ngjiste emrin, kërkonte kujdes e vëmendje të madhe. Ceremoninë e gjatë prifti e bënte greqisht dhe vetëm një fjalë thoshte shqip:''Emrin!'' Në këtë grimcë kohe ndrikulla duhej të ishte tërë sy e veshë dhe e përgatitur që të thoshte qartë e mirë emrin e paracaktuar të foshnjës e cila do të thirrej për tërë jetën me fjalën që do të flitej e para në atë çast.
Një gabim i vogël bëhej fatal për fëmijën gjithë jetën e tij. Në shtëpinë e Itellarëve qe një nuse që thirrej ''Tasë moj plaç'' sepse gjatë psalljes së mërzitshme të priftit në pagëzim e sipër të bebes, ndrikulla, që vetë quhej Tasë, kush e di se ku e kishte mendjen. Kur prifti i tha shqip: ''Emrin!'' dhe ajo nuk u përgjigj, çupa ndihmëse e shtyri me brryl që ta përmendte duke i thënë: ''Tasë moj plaç!'' Kështu së gjorës foshnjë i mbeti emri për tërë jetën. Mirë që bebeja ndodhi femër.
Një tjetër gabim fatal: Kur në luftën ballkanike ushtarët e Kostandinit grek pushtuan Kolonjën, në Katund i lindi djalë një grekomani të tërbuar i cili i dinte greqishtes veçse nja dy fjalë urimi si ''kalimera'', ''kalispera'' dhe ndonjë fjalë sharëse si ''kakurgos'' (maskara)

I tha ai nunit që nuk dinte asnjë fjalë greqisht, as për të uruar, as për të mallkuar: ‘’Më lindi djalë! Dua të m'i vesh një emër që të jetë thjesht eleniko. Mor një emër grek që të mos ketë jo në Korçë por rallë të gjendet qoftë dhe në Athinë!". Dhe nuni me këtë rast do të vinte se do të vinte në Korçë për të psonisur. Këtu pyeti avokatin e tij për një emër grek.
''Themistokli!'' i parashtroi avokati.
- Edhe në fshat kemi Misto!
- Atëherë Miltiadh! ia priti avokati
- Ah, edhe Milto kemi! ia priti nuni.
- Epo, do të jap emrin e një perëndie greke, që edhe brenda në Athinë zor se do ta gjeje, - i tha avokati, - Likurgos!
- Hë më të lumtë! Ja, këtë emër grek nuk e kam dëgjuar gjer tani! - thirri nuni i gëzuar. I dha avokatit një shpërblim të mirë, iu lut t’ia përsëriste emrin edhe nja dy-tri herë shqip e shqeto duke shkëmbyer edhe ai avokatin. Pas dreke, në han të Gelit, i hipi mushkës së ngarkuar me hejbe dhe tek ecte kaluar drejt fshatit, vazhdonte të çuçuriste: ''Likurgos! Likurgos! Likurgos!'' Edhe gjumi në shtrat e zuri me fjalën ''Likurgos!'' në gojë.
Të nesërmen u nisën me beben për në kishë dhe u mblodhën rreth kazanit të pagëzimit: prifti, nuni, ndrikulla, ndonjë grua ndihmëse dhe një tog djemsh lajmëtarë. Teksa erdhi ajo grimcë kohe fort e rëndësishme kur prifti, pas kanaqisjes së gjatë greqisht, foli fjalën shqip: ''Emrin! '' nuni ynë i bekuar, duke patur mendjen kush e di se në ç'hall të shtëpisë së vet, u zverdh, u përtyp, u kollit sikur do të thërriste në kujtesë diçka të harruar dhe nxorri prej fytit emrin ''Kakurgos!''-''maskara''
Mirë që bebeja ndodhi mashkull dhe nuk e mbushi motin, se vdiq përpara se t'u dorëzohej Kolonja ushtarëve shqiptarë, në janar 1914, për t'u bashkuar me Shqipërinë e lirë.

* * *

Të shtunën mbrëma vëllai i madh i nënës sime, Guri Sevo, u kthye nga pazari i Korçës duke sjellë gjithë ato të mira që duheshin për festën e pagëzimit dhe poganikun e bebes. Im atë prej anës së tij ftoi që atë ditë në shtëpi për bisedë zotin nun dhe zonjën ndrikull.
Kumbarët Thanas Cico Duro dhe e shoqja Lino, prindërve të mij u kishin pagëzuar më parë katër fëmijë, të parin fare me emrin Sotir (shpëtimtar-greqisht) për të kujtuar një katërgjyshin e gjyshit tim Ninit, ndoshta edhe për ta shpëtuar të gjorin plak nga andrallat e shumta shtëpiake. Mjerisht i pari im vëlla jo vetëm nuk mundi tu jepte ndonjë ndihmë gjyshit a babait, por kur u bë pesë vjeç na morri pas në varr edhe të motrën dy vjeçe me emrin e bukur, por grek, Eufrosina. Të dy tok e në një ditë me tu kunguar në kishë, ranë fli të kollës së mirë e fruthit, sëmundje që korri shumë kalamaj të fshatit tonë në atë mot kur ra tërmeti në Korçë. Nga të krishterët shpëtuan vetëm ata që nuk patën rast të kungoheshin dhe përgjithërisht fëmijët muhamedanë.
Aq fort nuk i donte babai emrat e huaj, sidomos grekë, sa kur u kthye nga Stambolli dhe mori vesh se të bijën e parë ia kishin pagëzuar Eufrosina, ai e përqeshi me një nofkë që nuk e zenë ngojë në një shoqëri të mirë. Kur ia pagëzuan dy fëmijët e tjerë me emrat Thomaidha e Dhimitri, ai ndodhej në Bukuresht e Stamboll dhe nuk pati se si të ndërhynte pranë kumbarëve për emra shqiptarë. Por të dy këta fëmijë nuk u kunguan kurrë dhe rrojtën e morën pjesë në mësimet dhe pësimet e mësuesit fanatik të gjuhës shqipe.
Sikundër edhe më parë, babai solli nga Bukureshti shumë libra shqip, ndër të tjera edhe ''Istori e Skënderbeut'' të Naim Frashërit. Aq fort pati rënë në sevda me emrin e heroit tonë kombëtar sa, me siguri, që atëherë e pati vendosur të ma vinte emrin Skënder po të lindja djalë, jo Gjergj, jo Aleksandër, por Skënder, edhe pse anëtarët e familjes sonë konsideroheshin ortodoksë. (* )
-------------------------
(* )Orthodoks - Ithtar i cili i mbahet në mënyrë konsekuente, pa asnjë shmangie ose ndryshim, parimeve të një dokrine fetare, morale, politike. (Fjalor i gjuhës shqipe, botim i vitit 1954)

Shkurt, babai thirri kumbarët në shtëpi dhe u tha: ‘’Zoti nun dhe zonja ndrikull, jam shumë i gëzuar që më lindi djalë, se me dy djem e ndjej veten më të fortë se sa me dy çupa. Shpresoj se bebes nuk ia keni gjetur emrin akoma.
- Ia kemi gjetur, - tha xha Thanasi.
- Mos ma tregoni! Mbajeni për ndonjë rast tjetër. Këtij djali do t’ia vini emrin Skënder.
- Uëu,ç'është kjo Skënder! - thirri ndrikulla
- Mos na e thuaj ti, se vdes! - thirri nuni.
- Më mirë të vdesë se të mbajë emër tjetër!
Dhe meqë Thanas Duroja, një nga pleqtë më të mirë e më të mençur të fshatit tone kur qe esëll, sikur e tepronte me raki ditët e kremte, babai iu drejtua zonjës ndrikull:
- Ju lutem të ma pagëzoni ju tim bir dhe ta mbani mend mirë emrin Skënder, që të mos na ngjasë ndonjë e papritur.
Dhe vërtet kështu më quajtën, për të keqen e vetë nunit,( ) për të keqen e tim eti dhe timen, për të keqen e të gjithë atyre që më vonë, duke patur mbiemrin Luarasi, u pagëzuan me emrin Skënder.(*)
(** ) Për të keqen e nunit...- Sapo morrën vesh në Hyqymet se ‘’orthodoksin’’ e pagëzoi me emrin Skënder, xha Thanasin e thirrën në Ersekë dhe do ta kishin mbajtur të burgosur si herën e parë në gjyqin e abetares sikur të mos kishte ndërhyrë Petro N.Luarasi.
(** ) Bëhet fjalë për arkitektin Skënder Kristo Papa Stefan Luarasi i lindur në Athinë,1901 që shpesh e kanë ngatërruar me Prof. Skënder Petro Nini Luarasin (Luaras, 1900 – Tiranë, 1982), jo vetëm kur jetonin por edhe më pas, në arkiva e botime enciklopedike. (Shën. i red)

* * *

Ndërsa kalamajtë e fshatit rendnin drejt shtëpisë sonë për t’i treguar nënës emrin e të merrnin shpërblimin, ndonjëri syresh duke thënë se ma vunë emrin Skifter, e tjetri Kalander, një tjetër më i madh ndër ta, iu paraqit tim eti në hajat të kishës, ku rrinte në kuvend me pleqtë dhe ia shqiptoi emrin e mirëfilltë timin. Pleqtë, kur e dëgjuan pagëzimin e jashtëzakonshëm u çuditën.
- Ç'është ky emër që s'e kemi dëgjuar kurrë?- pyeti Nin Lipe Mali, një nga pleqtë e rëndësishëm me të cilin në kohën e dhespotit Qirilli, Petro Luarasi qe grindur për punë të abetares e të shkollës shqipe në fshat , por më vonë qenë pajtuar.
- Cilin do të ketë për shenjt ky yt bir? - pyeti Dhami Dikoja.
- Atë që ka djali yt, - u përgjegj Petroja
- Po ç'ka të bëjë Leko me Skënder? - kundërshtoi babai i Leko Dhami Dikos.
- Po ka të bëjë, - pohoi mësuesi i shqipes, dhe u tregoi burrave të kuvendit se si të birit më të vogël të Gjon Kastriotit, që quhej Gjergj, sulltan Murati i dha emrin Skënder për ta krahasuar me Aleksandrin e Madh të Maqedonisë.
- Domethënë e paskeni pagëzuar me emrin e një turku! - thirri xha Dhami. Dhe kur erdhi Papa Vasili në hajat të kishës dhe Petro i ftoi gjithë pleqtë e fshatit të urdhëronin në poganik të foshnjës, plaku çalaman Dhami Diko vazhdoi kundërshtimin e tij prej kokëforti:
- Jo, unë nuk uroj për emër turku. M'u thaftë edhe këmba tjetër në shkelça në atë shtëpi të mallkuar. Mbeça pa sy dhe mos e gjeça portën e shtëpisë sime po të kem të bëj me një njeri që e kanë mallkuar me rradhë tre dhespotët e kishës sonë orthodhokse!
- Po emrin kur do të vimë t'ia urojmë, - pyeti Nin Mali përsëri, - për Shën Gjergj apo për Shën Aleks?
- Për të dy shenjtët, edhe për mot si sot, edhe ditën e Ujit të Bekuar që ka lindur, - u përgjegj Petroja
-Epo, ç'doni më shumë urime në mot e me raki si ajo...! ndërhyri xha Thanasi, duke rrokur shkopin e duke u çuar në këmbë. Dhe pas nunit tim, u nisën gjithë pleqtë për urim e poganik.
U ngrit edhe xha Dhami dhe me nëmën në gojë shkoi tek gomari, të cilin e zgjidhi, i hipi dhe u nis për në shtëpi. Xha Dhami nuk kishte këmbë, po gomari e dinte udhën dhe e shpuri drejt e te porta, xha Dhami kishte sy po nuk donte të shihte udhën e drejtë, kishte veshë, po nuk donte të dëgjonte të vërtetën e jetës, kishte kokë po nuk e lodhte trurin që të dallonte të renë nga e vjetra, të mirën nga e keqja. Ai qe një nga ata që u pëlqente të jetonin në errësirën e paditurisë.

* * *

Përveç të krishterëve, im atë ftoi në poganikun tim edhe shokë e miq myslimanë: Jaçen, Zenelin, Ademin, Fetiun, por edhe Canen, Bidon, Dervishin, Qamilin e Koçinë, që e ndihmonin në punët e përditshme. Ndërsa burrat ishin ulur këmbëkryq në dyshekët, minderët e në fronet anës murit të odës së madhe dhe gjersa të shtrohej dreka bënin muhabet e ngrinin dolli për emrin e bebes, graria hynin në vatër për të uruar lehonën. Pranë djepit po rrinin në minder edhe dy gra nga Penkollarët, njëra qe mesatare nga mosha dhe tjetra nusja e të birit. Në mes të muhabetit të tyre të ëmbël, me zë të ulët, u pa te pragu i derës bashkë me të tjera zonja myslimane, një nuse e re, e bukur. Vjerra, kërceu prej minderit duke klithur: ''Qyqja turka!'' dhe rrëmbeu nusen e vet prej krahu që ta nxirrte jashtë.
Të dyja nuset, me flokët e tyre të verdhë si trëndelinë, me sytë e tyre të kaltër si deti dhe me bukurinë e ballit të lartë e me trupin e derdhur si të selvisë, i ngjisnin njëra-tjetrës posi lotët që rrjedhin nga të njëjtët sy. Qenë motra.
Disa vjet më parë një tog grash e vajzash orthodhokse qenë nisur nga Penkollarët për të kaluar natën me lutje e të falura në Kishën e Shën Kollit të Vodicës, i cili nderohej edhe prej myslimanëve dhe çmohej si më i madhi shenjtor në Kolonjë e përtej saj. Kur arritën në rripën e djathtë të Osumit, ndenjën shesh të çlodheshin pakëz e të zbatheshin për të shëtitur lumin.
Ndërkohë, një djalosh i mëhallës myslimane Frëngjas, po ulej kaluar prej të tatëpjetës së Blushit. Me të arrirë pranë vahut, i përshëndeti zotërisht e fare pa të keq bashkëfshataret e tij dhe i tha njërës prej dy motrave, si për shaka: ''mos u zbath, moj thëllënzë'' dhe duke e rrokur për mezi e shtiti përtej lumit, e lëshoi përdhe lehtë-lehtë e mengadalë. Dhe ai vetë duke i përshëndetur me luhatjen e krahurt gjithë shoqet e saj , vazhdoi udhën duke kënduar.
Reth vajzës së hutuar prej turpit , shoqet ia klithën kujës: ''Korba ti, që të preku turku! Qyqja ti që të zuri për mezi! Më mirë të ishe mbytur o qyqe, se të shtiti lumit ai!''
E gjora vajzë në kishë e gdhiu natën më gjunjë përpara konizmës së Shën Marisë dhe duke qarë me ngashërime iu lut virgjëreshës ta mëshironte e t’ia falte një mëkat që e mjera vajzë s'e kish parë as në ëndërr ta bënte.
Dhe mëshirë e dhimbsuri do të kishte ndjerë më shumë ajo figurë e vizatuar në dhogë sesa zemra ndjenjazezë e prindërve që i kishin dhënë jetën vajzës së brengosur. Femrat e fshatit nisën ta përbuzin . Prej mynxyrës që pësoi Turpja, po atë stinë dimri, e shpëtoi djaloshi zemërgjerë i Frëngjasve .
Ai qe rritur në çifligjet e Xhafer bej Shkëmbit në Vodenë dhe e kishte parë botën me sy më të shëndoshë në Manastir e Selanik. Sa mori vesh për hallin e vajzës së krishtere, ai dëgjoi zërin e zemrës dhe i tha: ''Të dua! Eja të ikim prej kësaj errësire!'' Dhe vajza i zuri besë e i vajti pas. E solli rasa që ky çift u kthye në fshat për pushime, atë janar kur Turpja endej andej-këndej e përhëndur nëpër Vakëfe. Nusja e Frëngjasve e mohoi kishën, që nuk i pruri shpëtim në hallin e saj shpirtëror, por nuk i harroi njerëzit e mirë të fshatit ku pati lindur ndaj erdhi bashkë me të vjehrrën të vizitonte lehonën dhe beben. Sa kapërcyen pragun përbrenda vatrës, teze Janeja u doli përpara frëngjasve, i përqafoi e i puthi dhe u tha të dy palëve që të gëzoheshin se u erdhi rasti të piqeshin e të duheshin. Nga shtrati i saj lehona ngriti kryet: ''Jini motra'', u thirri me ngashërime, ''përqafohuni, puthuni!''. Po ku shihte e dëgjonte kabanova e katundit tonë. Rrëmbeu nusen e saj prej krahu, dhe çau udhën me forcë sikur desh të shpëtonte nga strofull e kuçedrës.
Të dy motrat nuk u panë më kurrë!
Skender Luarasi

Pra o Albo, me llagap safi Ilirian Papa, ke ngelur nje shekull prapa me injorancen dhe trillimet e tua

[petrol]

I papergjegjshem apo mashtrues profesionist?!

O Albo, me llagap safi Ilirian Papa, kur ke qenë shpirt shqiptari, ‘’pa thonjëza’’. ke publikuar tek Forumi shqiptar temën Skënder Luarasi: Kujtime ”Ç’kam parë e ç’kam dëgjuar’’ Në shkollën shqipe të Negovanit 07-06-2009, 21:10.
Në vijim të temës Petrol ka publikuar kujtime nga Skënder Luarasi (Kujtime ‘’Ç’kam parë e ç’kam dëgjuar’’ ‘’Linda’’, 02-04-2010, 14:23
Në rast se nuk e ke lexuar, është gabim, por në rast se e ke lexuar dhe prap trillon e shpif, është krim, jo vetëm ndaj Petro Nini Luarasit ‘’Mësues i Popullit’’ e ‘’Nder i Kombit shqiptar’’, por sikurse ka thënë Fan Noli, themelues i kishës ortodokse shqiptare ’’ është i pari pionier i lëvizjes kombëtare në Amerikë‘’.
Si këto përrallat e shpifje të stanit tuaj kemi dëgjuar shumë.

Meqe nuk ke ''pësuar përsëri lavazh truri apo të janë hallakatur rrokotelet dhe ke ngelur pa lubrifikant propagandistik, i dua të di a e ke paraqitur prova bindëse se je i përgjegjshëm për punë e para ligjit amerikan , d.m.th që nuk je ‘’psikopat’’ ose ‘’me kartelë‘’, si i themi ne shqiptarët me eufemizëm?
Në rast se je i përgjegjshëm atëre unë e them me bindje absolute se keqperdoresh si një mashtrues profesionist.
Të dyja këto versione them se nuk i shkojnë për shtat , do ia prishin kredibilitetin atij që jua dorovit pisllëqet, por edhe Fortlumturise, i cili ju ka besuar se jeni ‘’besimtare të kulluar ndaj Zotit’’, mendimtare intelektuale e historianë. Turp e faqe e zezë. Unë as që e menderos halenë tuaj.



Shikoni te verteten historike mbi Petro Nini Luarasin

Mallkimi i Shkronjave Shqipe ne Vimeo

vimeo.com/60496372