Këshilla nga Shën Joan Gojarti

[Irenna]

Si do të mund pra ta zbusim inatin dhe zemërimin tonë?
Si do të mundim të shuajmë flakën e tij?
Po t’u hedhim një sy mëkateve tona dhe po të mendohemi se sa përgjegjësi të madhe kemi kundrejt Perëndisë, po të marrim parasysh se me zemërim nuk e dëmtojmë armikun, por veten tonë; po të sjellim ndër mend se duke u zemëruar, e kënaqim djallin, armikun tonë të madh, për hir të të cilit dhe për shkak të të cilit po i bëjmë keq vëllait tonë; po të zbatojmë këto, do të mundim ta zbusim dhe ta zhdukim krejt zemërimin.

Dëshiron, o vëlla, të jesh armik e hakmarrës?
Të jesh armik, por armik i djallit dhe jo i vëllait tënd. Zoti na armatosi me zemërimin që ta përdorim si shpatë dhe ta ngulim jo në trupin e
vëllezërve tanë, por në atë të djallit; në kraharorin e këtij, ngule
shpatën thellë deri në dorezë, ose më mirë, fute brenda edhe
dorezën vetë, dhe mos e nxirr kurrë, por mbaje aty përgjithnjë.

Dhe shpatën e ngulim në trupin e djallit, vetëm atëherë, kur do të
tregojmë dashuri e butësi kundrejt vëllezërve, dhe kur do të sillemi
në mes tonë me paqe dhe urtësi.

Le të shkojnë prapa diellit të paratë, lavdia dhe nderimet që na bëjnë bota; për mua në këtë botë, vëllai është gjëja më e vyer se çdo gjë tjetër.

[Irenna]

Dorështrënguari dhe i pasuri i vërtetë - Këshilla nga Shën Joan Gojarti

Besoj se e mbani mend që kemi thënë se e pira nuk është gjë
e keqe, por të dehurit është. Të pish pak verë dhe me masë
nuk bën ndonjë të keqe, por kur pi jashtë masës dhe arrin të
dehesh, kjo është fort e dëmshme.

Këto mund t’i themi edhe për pasurinë; pasuria nuk është gjë e keqe, e keqe është lakmia dhe dorështrëngesa.

Të kesh të holla dhe t’i përdorësh ashtu si duhet, s’është aspak e keqe, por kur i shtrëngon këto dhe i adhuron si Perëndi ose kur mundohesh t’i fitosh me çdo mjet e çdo mënyrë, atëherë bën punë shumë të keqe dhe atëherë them se pasuria është ligësi e vërtetë.

Tjetër gjë është dorështrënguari dhe krejt tjetër është i pasuri.

Dorështrënguari nuk mund të quhet kurrë i pasur. Pse vallë?
Sepse dorështrënguari ka nevojë gjithnjë për para, e një njeri që ka
nevojë s’mund të quhet i pasur. Dorështrënguari është një ruajtës
i thjeshtë i parave dhe jo zotërues i vërtetë i tyre. Është shërbëtori
i tyre dhe jo zotëri. Sepse ky më lehtë do të pranonte t’i jepte tjetrit
një copë nga mishi i trupit të tij, sesa nga ari që ka fshehur me
kujdes dhe që e ruan si beben e syrit.
Çudia më e madhe është kjo: dorështrënguari i sheh prej së largu paratë e tij dhe ka frikë t’u afrohet e t’i prekë; i ruan i shkreti. Ditë e natë e ka mendjen në këto, po nuk i prek me dorë e aq më pak t’i marrë e t’i shpenzojë.

I pasur nuk është ai që ka shumë, por ai që jep shumë. I pasur ishte Abraami, por jo dorështrënguar. Sepse nuk e kishte mendjen në shtëpinë e njërit dhe të tjetrit, dhe të shikonte pasuritë e botës. Po kur dilte nga shtëpia shikonte me kujdes se mos gjente ndonjë të huaj ose ndonjë të vobektë për t’ua lehtësuar hallet. Nuk e lyente me ar tavanin e shtëpisë, por kasollen e tij e ngriti afër një shelgu dhe kënaqej me hijen e gjetheve. Megjithatë kjo shtëpi ishte aq e bukur dhe aq e shkëlqyer, saqë edhe engjëjt nuk patën turp që të hyjnë në atë shtëpi e të qëndrojnë si miq. Se këta nuk kërkonin bukuri e madhështi ndërtese e shtëpie por virtyt dhe shkëlqim të shpirtit.
Abraamin pra, o të dashur, le ta imitojmë, le të sillemi dhe ne si ai dhe le ta ndajmë pasurinë tonë bashkë me ata që kanë nevojë dhe që janë të vobektë.

...Po meqenëse flasim për pasurinë, nuk do ishte keq sikur të
shtonim edhe ca fjalë. Pavli i shkruan Timoteut që t’i këshillojë të
pasurit të mos shpresojnë e të mos mbështeten me mish e me
shpirt te pasuria, sepse kjo është një gjë krejt e pasigurt.

Me të vërtetë s’ka në botë tjetër gjë më të pabesë sesa pasuria. Dhe
tjetër herë kam thënë që pasuria është si një shërbëtor i paqëndrueshëm dhe i pabesë; mund ta pengosh e ta lidhësh fort,
ai shkon dhe ikën duke marrë me vete edhe prangat.
Shpeshherë zotërit e pasurisë e kanë mbyllur atë me lloze dhe me dyer të forta, kanë vënë edhe shërbëtorë të posaçëm për ta ruajtur. Po megjithëkëtë, ky ka qenë aq i zoti dhe aq dinak, saqë i bindi
ruajtësit dhe i bëri për vete, i mori dhe iku bashkë me ta dhe kështu asnjë dobi nuk rrodhi nga kjo ruajtje.

Ç’gjë pra është më e pabesë se pasuria? Kur është puna kështu, si nuk duhet të na vijë keq për disa njerëz që mundohen papushim, për të fituar këtë gjë të pabesë? Përpiqen me tërë fuqitë e tyre e me çdo mjet, që ta fitojnë këtë gjë aq të kalbur e aq të paqëndruar dhe
nuk duan të dëgjojnë profetin që thotë: “Mjerë ata që kanë
besim të madh në fuqinë e tyre dhe që mburren për pasurinë
e tyre të madhe”.

...Rasti e solli, o vëlla, që të bëhesh i pasur. Fort bukur. Po
mos kujto se për këtë duhet të bëhesh kryelartë. Mund të jesh i
pasur, por i përulur dhe modest.
Kjo modesti të ndihmon jo vetëm për jetën e ardhshme, por edhe për atë të këtushmen. Pse vallë?
Sepse njerëzit përgjithësisht, shigjetat e hasetit i hedhin më tepër
kundër atij që ka pasuri dhe që është i pasur.
Po në qoftë se pasurinë do ta shoqërojë dhe kryelartësia, atëherë gremina dyfishohet dhe haseti e lufta nga njerëzit bëhet më e fortë dhe më e egër.

Përkundrazi, po të jesh i pasur dhe i përulur e modest, atëherë me anën e këtij virtyti do të shuash zjarrin e smirës, edhe me anën tjetër do të sigurosh pasurinë e kamjen tënde nga çdo rrezik e nga çdo armiqësi. Se, sikundër dihet mirë, virtyti ka fuqi të na sjellë dobi e të mira jo vetëm për jetën e amshuar, por edhe për këtë të këtushmen.

Mos u mburr pra, për pasurinë që ke. Mos më thuaj se kam
aq të ardhura në vit, se fitoj aq nga puna, se më mbeten aq në vit,
se kam vënë mënjanë aq e aq para etj., etj. Çdo gjë që të thuash
për punën e parave, do të jetë e kotë dhe pa themel.
Nga provat e përditshme mësojmë se shpeshherë paratë zhduken nga duart tona pa e kuptuar fare dhe në një kohë fare të shkurtër, ngrihet dhe zhduket pluhuri i hollë, kur fryn ndonjë erë e fortë. Shembuj të tillë na jep jo vetëm jeta jonë, por edhe Shkrimet e Shenjta.
Sot je i pasur, nesër bëhesh menjëherë i vobektë.

[Irenna]

Madhështia e Krijuesit - Këshilla nga Shën Joan Gojarti
Thonë ca njerëz, se tërë këto që shohim në këtë botë, janë bërë vetvetiu dhe se asnjë fuqi nuk kujdeset për to. Po ju lutem, o vëllezër të dashur, të qëndroni pak dhe të hidhni një sy e të vështroni se ç’ngjet me trupin e njeriut: Ky gjersa e ka brenda shpirtin, është i gjallë, lëviz dhe jeton, por kur del shpirti prej tij, menjëherë fishket dhe thahet, e tërë elementët e tij kthehen në gjendjen e tyre të mëparshme.
Kjo pra do të ngjiste edhe në botën lëndore, në rast se fuqia,që e sundon dhe që e pengon, zhduket dhe e lë atë të shkretë. Të gjithë e dimë, se një anije pa pasur kapitenin e saj, nuk mund të qëndrojë e të ecë drejt dhe me siguri; pra kur kjo ngjet në një anije, si mund të besojmë seriozisht se bota e tërë nuk do të
përmbysej, po të mos kujdesej për të një fuqi e madhe dhe e padukshme? Po ç’them për anijen?
Ti ndërton në vreshtin tënd një kasolle të vogël, që ta kesh gjersa të mbledhësh pemët; kjo kasolle kur ikën dhe e lë të shkretë, nuk qëndron në këmbë as dy ditë, por rrëzohet e shkatërrohet shpejt e shpejt, mbasi iku njeriu që interesohej për të dhe e ruante me kujdes.
E pra! Kasollja e vogël nuk mund të qëndrojë pa pasur një kujdestar e ruajtje të veçantë, po një krijesë aq e madhe dhe aq e bukur siçështë bota: ligjet natyrore sipas të cilave nderohen dita e nata, stinët e vitit, ndryshimet aq të mëdha që na paraqet natyra në tokë, në det, në ujë, në qiell, në bimët, në kafshët, në shpendët... e sidomos në njeriun, i cili është mbreti i tërë këtyre krijesave; tërë këto, them, si do të qëndronin më këmbë aq kohë dhe si nuk do të përmbyseshin e nuk do të rrokulliseshin, po të mos qeveriseshin e po të mos rregulloheshin bukur e mirë prej një fuqie të madhe, prej Urtësisë Hyjnore?
Por përveç këtyre, a vjen pak me mua të bëjmë një udhëtim të vogël me fantazinë tonë nëpër livadhet, nëpër kopshtet e nëpër llojet e ndryshme të luleve? A vjen të shohim e të admirojmë formën e tyre, emrat dhe erën e këndshme të tyre?
Eja të shohim edhe malet, fushat, pyjet... natyrën e metaleve, luadhin e tokës së zbukuruar me lulet e me trëndafila, luadhin e qiellit që shkëlqen me lulet e yjeve dhe me arkën qiellore. Dëshiron gjithashtu të shohim bukurinë e kafshëve dhe të shpendëve?
Hidh një sy te bukuria e qiellit; merr parasysh se sa kohë ka kaluar që kurse u krijua, e megjithëkëtë nuk ka humbur fare nga shkëlqimi i tij, po është i ndritshëm dhe i shkëlqyer sikur është bërë sot. Shih pjellorinë e tokës dhe mendohu se nuk është varfëruar fare, megjithëqë ka aq shumë kohë që jep dhe prodhon. Vështroji burimet e ujërave; nuk shterojnë kurrë, ndonëse del ujë pa pushim. Shih edhe detin; lumenj të mëdhenj e të shumtë po derdhen në këtë ditë e natë, por megjithatë uji qëndron po aty dhe nuk kapërcen kufijtë, etj...
O njeri, gjer kur do të kërkosh të gjesh të kuptosh gjëra që s’kuptohen dot prej mendjes sate të kufizuar? Admiroje madhështinë e krijesës, gjunjëzohu përpara Mendjes që stolisi botën dhe bashkë me profetin David thirr me gjithë shpirt e gjithë zemër: “Sa madhështore janë punët e tua, o Zot, të gjitha i bëre me dituri e me urti”.

[Irenna]

Madhështia e Krijuesit - Këshilla nga Shën Joan Gojarti

Thonë ca njerëz, se tërë këto që shohim në këtë botë, janë bërë vetvetiu dhe se asnjë fuqi nuk kujdeset për to. Po ju lutem, o vëllezër të dashur, të qëndroni pak dhe të hidhni një sy e të vështroni se ç’ngjet me trupin e njeriut: Ky gjersa e ka brenda shpirtin, është i gjallë, lëviz dhe jeton, por kur del shpirti prej tij, menjëherë fishket dhe thahet, e tërë elementët e tij kthehen në gjendjen e tyre të mëparshme.

Kjo pra do të ngjiste edhe në botën lëndore, në rast se fuqia,që e sundon dhe që e pengon, zhduket dhe e lë atë të shkretë. Të gjithë e dimë, se një anije pa pasur kapitenin e saj, nuk mund të qëndrojë e të ecë drejt dhe me siguri; pra kur kjo ngjet në një anije, si mund të besojmë seriozisht se bota e tërë nuk do të
përmbysej, po të mos kujdesej për të një fuqi e madhe dhe e padukshme? Po ç’them për anijen?

Ti ndërton në vreshtin tënd një kasolle të vogël, që ta kesh gjersa të mbledhësh pemët; kjo kasolle kur ikën dhe e lë të shkretë, nuk qëndron në këmbë as dy ditë, por rrëzohet e shkatërrohet shpejt e shpejt, mbasi iku njeriu që interesohej për të dhe e ruante me kujdes.
E pra! Kasollja e vogël nuk mund të qëndrojë pa pasur një kujdestar e ruajtje të veçantë, po një krijesë aq e madhe dhe aq e bukur siçështë bota: ligjet natyrore sipas të cilave nderohen dita e nata, stinët e vitit, ndryshimet aq të mëdha që na paraqet natyra në tokë, në det, në ujë, në qiell, në bimët, në kafshët, në shpendët... e sidomos në njeriun, i cili është mbreti i tërë këtyre krijesave; tërë këto, them, si do të qëndronin më këmbë aq kohë dhe si nuk do të përmbyseshin e nuk do të rrokulliseshin, po të mos qeveriseshin e po të mos rregulloheshin bukur e mirë prej një fuqie të madhe, prej Urtësisë Hyjnore?

Por përveç këtyre, a vjen pak me mua të bëjmë një udhëtim të vogël me fantazinë tonë nëpër livadhet, nëpër kopshtet e nëpër llojet e ndryshme të luleve? A vjen të shohim e të admirojmë formën e tyre, emrat dhe erën e këndshme të tyre?
Eja të shohim edhe malet, fushat, pyjet... natyrën e metaleve, luadhin e tokës së zbukuruar me lulet e me trëndafila, luadhin e qiellit që shkëlqen me lulet e yjeve dhe me arkën qiellore. Dëshiron gjithashtu të shohim bukurinë e kafshëve dhe të shpendëve?

Hidh një sy te bukuria e qiellit; merr parasysh se sa kohë ka kaluar që kurse u krijua, e megjithëkëtë nuk ka humbur fare nga shkëlqimi i tij, po është i ndritshëm dhe i shkëlqyer sikur është bërë sot. Shih pjellorinë e tokës dhe mendohu se nuk është varfëruar fare, megjithëqë ka aq shumë kohë që jep dhe prodhon. Vështroji burimet e ujërave; nuk shterojnë kurrë, ndonëse del ujë pa pushim. Shih edhe detin; lumenj të mëdhenj e të shumtë po derdhen në këtë ditë e natë, por megjithatë uji qëndron po aty dhe nuk kapërcen kufijtë, etj...

O njeri, gjer kur do të kërkosh të gjesh të kuptosh gjëra që s’kuptohen dot prej mendjes sate të kufizuar? Admiroje madhështinë e krijesës, gjunjëzohu përpara Mendjes që stolisi botën dhe bashkë me profetin David thirr me gjithë shpirt e gjithë zemër: “Sa madhështore janë punët e tua, o Zot, të gjitha i bëre me dituri e me urti”.

[Irenna]

Shembulli dhe modeli i përulësisë - Këshilla nga Shën Joan Gojarti

Dëshiron të mësosh se ç’domethënë të jesh i përulur? Merr parasysh Pavlin, i cili ka qenë me të vërtetë i përulur dhe
modest. Merr, pra, parasysh Pavlin, këtë mësues të gjithësisë, këtë orator të frymëzuar nga hiri i Frymës së Shenjtë, këtë enë të zgjedhur dhe të kulluar, këtë liman të qetë e pa stuhi dhe pa dallgë, këtë kështjellë të fortë e të patundur, këtë njeri më në fund, i cili me trupin e tij të vogël i erdhi botës rreth e rrotull, jo si njeri me këmbë, porsi një krijesë e pajisur me pendë!

Shikoje se sa i përulur është... këtë unë e quaj me të vërtetë të përulur, i cili vuajti shumë e duroi mundime të panumërta, i cili korri fitore madhështore dhe triumfale kundër djallit dhe i cili predikoi e tha: “Hiri që më fali Zoti nuk shkoi kot, por u mundova më tepër se çdo njeri”. Ky, pra, që duroi kaq burgime, ky që pranoi të rrahura e plagë, ky që habiti gjithësinë me letrat e me predikimet e tij, ky që u ftua në shërbimin apostolik prej zërit qiellor; ky, pra, përulet e thotë: “Unë jam më i vogli i apostujve, aq sa nuk jam i denjë as të quhem apostull?”. A ke parë përulësi më të madhështore se kjo?...

Të jesh i përulur gjithnjë dhe ta quash veten më të ulët nga të gjithë, kësaj i thonë përulësi dhe modesti e vërtetë. Pikërisht i këtillë ishte Pavli. E kush? Pavli, qytetari i qiellit, shtylla e Kishës, engjëlli i tokës, njeriu qiellor... kënaqem për së tepërmi kur e sjell ndër mend këtë njeri, kur qëndroj përpara tij, kur e shikoj me sytë e mendjes, kur e studioj... Habitem me të vërtetë me bukurinë e me lartësinë e virtytit të tij. Dielli kur shkrep i shpërndan rrezet e tij të shkëlqyera, nuk më kënaq aq, sa më kënaq shpirtin dhe mendjen fytyra e Pavlit. Sepse dielli ndriçon vetëm sytë e trupit, kurse Pavli i jep shpirtit pendë, e lartëson këtë dhe e ngjit deri në sferat më të larta të qiellit, më lart se hëna e dielli vetë.

Aq e madhe është fuqia e virtytit! Njeriun e bën engjëll dhe shpirtin e lartëson dhe e shpie gjer në qiell. Këtë virtyt na e mëson Pavli.
Le të përpiqemi të bëhemi si ai, le të mundohemi të ecim pas gjurmëve të tij, duke pasur atë si model dhe si shembull në
jetën tonë.

[Irenna]

Nxënësit e vërtetë të Krishtit - Këshilla nga Shën Joan Gojarti

Nga kjo do të kuptojë bota, se ju jeni nxënësit e mi” - tha Shpëtimtari.
Cila është kjo, që do t’i dallojë nxënësit e Tij nga njerëzit e tjerë?
Mos vallë fuqia që të ngjallin të vdekurit?
Apo zotësia që të shërojnë të sëmurët?
Apo fuqia që të largojnë demonët?
Jo. Asnjë nga këto nuk zuri në gojë Krishti. I la tërë këto mënjanë dhe theksoi këtë: “Bota do t’ju kuptojë se jeni pasuesit e mi nga kjo, d.m.th. nëse kini dashuri për njëritjetrin”.

Dhe ne pra, po të dëshirojmë me gjithë zemër të quhemi dhe të jemi pasues të vërtetë të Krishtit, le të pajisemi me dashuri kundrejt njëri-tjetrit e kundrejt tërë botës.

[Irenna]

Përsëri për të pasurit dhe për pasurinë (3) - Këshilla nga Shën Joan Gojarti

“Përsëri me të pasurit e ke vënë?”, do të më thotë dikush. Po, vëlla i dashur, përsëri me ata e kam dhe ja ku ju them se kurrë nuk do të pushoj së foluri për të pasurit e ligj, gjersa këto do të vazhdojnë t’i bien në qafë grigjës sime. Le të largohen ata nga delet e mia, që të pushoj edhe unë polemikën time kundër tyre.

Nëse ti i pasur i lig kërkon të më shkatërrosh grigjën time, ke të
drejtë të më akuzosh pse të ndjek e të luftoj unë?
A nuk jam një bari?
Cila është pra detyra ime?
Të ruaj me kujdes delet e mia e të mos lejoj që të pësojnë ndonjë dëm prej armikut.
Nëse do isha bari delesh dhe ujku sulej kundër këtyre, a nuk do të isha bari i keq, po të mos e ndiqja me çdo mënyrë egërsirën?
Edhe tani nuk bëj tjetër gjë, përveçse mbroj grigjën time, që përbëhet prej njerëzish, nga thonjtë e të ligut.

Dhe vini re se si e bëj këtë mbrojtje: nuk e ndjek të pasurin e lig me gurë edhe me armë; po vetëm me fjalë, armën e fjalës e përdor, jo që t’i bëj ndonjë të keqe, po përkundrazi që ta largoj nga udha e ligë dhe ta sjell në atë të drejtën. Eja, i them, eja vëlla në grigjën time; eja bëhu anëtar dhe pjesë e familjes që është nën mbrojtjen time.

Nëse të flas e të qortoj, këtë e bëj për të mirën tënde, e bëj që të të shpëtoj nga mëkatet.
Nuk e kupton, vëlla i dashur?
Unë gjithnjë të them: a rrëmbeve gjë?
Grabite gjë?
Bëre ndonjë padrejtësi?
Eja, pra, të të ndreq e të të bëj tjetër njeri: do ta shndërroj armiqësinë e do ta bëj miqësi, rrezikun do ta shndërroj në siguri e në qetësi, e tëra këtu në këtë jetë. Po edhe në jetën tjetër do të të fal mbretërinë e qiejve, do të të përgatis në mënyrë që të mos shkosh në skëterrën e përjetshme, po atje ku ke për të parë e për të shijuar të mira, të cilat asnjë sy njeriu nuk i ka parë, as vesh njeriu nuk i ka dëgjuar.

Tërë pra, këto të mira që mundohem të t’i jap ç’tregojnë?
Tregojnë se unë veproj si mik e si këshillues, dhe jo si armik dhe si ndjekës. Ti ndoshta mund të më urresh, po unë përkundrazi të dua se kam parasysh porosinë e Zotit që më thotë: “T’i doni armiqtë”. Prandaj nuk pushoj së kërkuari shërimin tënd e shpëtimin tënd. Zoti ynë mbërthehej mbi kryq e megjithëkëtë thoshte: “O Atë, fali këta, se nuk dinë se ç’bëjnë”.

Pastaj mendohu pak më thellë, vëlla i dashur, kujton ti se unë të ndjek ty personalisht?
Aspak ndjek dhe e luftoj vetëm e vetëm ligësinë tënde, pasionin tënd. Prandaj në vend të më urresh, duhet të më quash mirëbërës, kujdestar e mbrojtës të vërtetë.
Me të vërtetë, kush tjetër do të flasë për këto?
Mos kryetari dhe sundonjësi i vendit?
Aspak. Ky do të të flasë si paditës e si gjykatës, duke të paditur për fajet që mund të kesh bërë.
Mos gruaja jote?
A! Kjo për një gjë mund të të mërzisë: për stoli e për luks.
Mos biri yt?
Për trashëgiminë do të interesohet ky e për dhiatën tënde.
Mos më në fund do të të flasë gjykatësi?
Ky do të të flasë të shumtën për gjëra që i përkasin detyrës së tij, po jo për gjërat që kanë të bëjnë me shpëtimin e shpirtit.

Prej kujt pra tjetër mund t’i dëgjosh këto, përveçse nga unë?
Unë vetëm do të veproj si mjek i shpirtit tënd; unë i shkul dhe i shkëput të ligat dhe pasionet. Ti ndoshta bërtet ngandonjëherë për këtë operacion që të bëj, po unë marr parasysh vetëm shpëtimin tënd dhe jo bërtitjet nga dhembjet provizore.

Po të kishe ndonjë plagë në trup dhe mjeku vinte me thikë në dorë, nuk do t’i thoshe bëje operacionin megjithëse më dhemb?
Këto ia thua mjekut të trupit; po mua, mjekut të shpirtit, pse më dëbon e nuk do të më shohësh me sy?
Mua që nuk përdor thikë, po vetëm fjalën e këshillën?
Mua që të siguroj plotësisht për shpëtimin e shpirtit, kurse mjeku trupor nuk është gjithnjë i sigurt për shërimin e plotë të plagës sate?
Dëgjomë pra.
Unë flas si vegël e si shërbëtor i Atij, që zbriti në këtë tokë, për të
na lartësuar e për të na bërë akoma më të lartë edhe nga qiejt.