Presidenti kthen në Kuvend ligjin për Policinë, KLD dhe Gjykatën Administrative/Nishani rrëzon 3 ligje të mazhorancës
Presidenti Bujar Nishani i kthen Kuvendit për rishqyrtim ligjin për Policinë e Shtetit, atë për funksionimin dhe organizimin e KLD-së si dhe ligjit “Për organizimin dhe funksionimin e gjykatave administrative dhe gjykimin e mosmarrëveshjeve administrative””. Të 3 ligjet u miratuan nga Kuvendi në seancën e 31 Korrikut, ndërsa pritet që në ditët në vijim Kreu i Shtetit të rikthejë për shqyrtim në Kuvend edhe ligjin për Reformën Territoriale.
Ligji për Policinë
Në arsyetimin e Presidentit Nishani për kthimin në Kuvend të ligjit për Policinë e Shtetit thuhet se “konstatoj se tek Ligji i ri, në nenin 2 “Misioni i Policisë së Shtetit” kemi një shtesë të misionit të veprimtarisë së Policisë së Shtetit, e konkretisht atë të ruajtjes së personaliteteve të larta shtetërore dhe të objekteve të rëndësisë së veçantë. Ky ndryshim që ka të bëjë në thelb me objektin e këtij ligji dhe veprimtarinë e Policisë së Shtetit mbetet deklarativ pasi vetë neni 22 i tij referon këtë rregullim në një ligj tjetër. Kështu në pikën 3 të këtij neni thuhet shprehimisht se: Statusi, organizimi dhe funksionimi i kësaj strukture përcaktohen me ligj të veçantë. Pra natyrshëm lind pyetja : a është objekti i këtij ligji, i sjellë për shpallje pranë Presidentit të Republikës së Shqipërisë, ruajtja e personaliteteve të larta shtetërore dhe objekteve të rëndësisë së veçantë, dhe çfarë kërkohet të rregullohet apo normohet në veprimtarinë e Policisë së Shtetit?”
Në vijim të argumenteve kundër miratimit të ligjit, Nishani gjithashtu konstaton se ligji i ri kërkon të kalojë në mënyrë të pakuptimtë, në përgjegjësinë e Policisë së Shtetit ruajtjen e personaliteteve të larta shtetërore dhe objekteve të rëndësisë së veçantë, sa kohë që këtë mision e ka Garda e Republikës, një institucion i konsoliduar në këtë fushë, me eksperiencë të gjatë dhe histori mbi 80 vjeçare.
“Në vazhdim të logjikës se çdo ligj duhet të ofrojë zgjidhje të qëndrueshme, të sakta dhe të kuptueshme për cilindo që ai i drejtohet, dhe për sa kohë nuk arrijnë këto qëllime besoj se ndajmë të njëjtin mendim, të nderuar deputetë, se ato dëmtojnë rendin ligjor dhe autoritetin e shtetit”, thekson Kreu i Shtetit.
Sipas tij, një tjetër argument ka të bëjë me enin 4 “Statusi i Policisë së Shtetit” është parashikuar vartësia e Policisë nga Ministri për çështjet e rendit dhe sigurisë publike, në ndryshim nga ligji në fuqi, i cili parashikon Policinë si pjesë të strukturës së Ministrisë së Brendshme. Ky ndryshim është konstatuar jo vetëm nga ana ime por dhe nga organet e tjera kushtetuese dhe ligjzbatuese me të cilat ndaj të njëjtin shqetësim për shkak se kjo bie ndesh me parimin e paanësisë politike në të cilën bazohet e gjithë veprimtaria e Policisë së Shtetit, dhe të sanksionuar po në këtë ligj në nenin 5/dh. Kjo lloj varësie mbetet tërësisht e paqartësuar për qëllimin që kërkohet të arrihet, sa kohe qe funksioni i Ministrit është një funksion politik dhe rrezikon politizimin e Policisë së Shtetit .
“Së katërti, për sa i përket krijimit të “Byroja Kombëtare e Hetimit” (Nenin 27) e cila paraqitet në ligj dhe relacionin shpjegues si strukturë e veçantë e Policisë së Shtetit, që do të kryejë veprimtari gjurmuese dhe hetimore dhe se organizimi e funksionimi i saj do të bëhet me urdhër të Ministrit përgjegjës për rendin dhe sigurinë publike, gjykoj se kemi të bëjmë me një strukturë e cila krijon paralelizma në kompetenca dhe kontradiksion me objektin e veprimtarisë së organit të Prokurorisë dhe Policisë Gjyqësore për të cilat ka tashmë një kuadër ligjor që mirëpërcakton detyrat, funksionimin dhe mënyrën e organizimit të veprimtarinë së tyre dhe që nuk lejon kurrsesi ndryshe. Konkretisht, ligjvënësi ka rregulluar dhe sanksionuar veprimtarinë, misionin dhe mënyrën e organizimit të Prokurorisë dhe Policisë Gjyqësore me anë të Kushtetutës (Neni 148), Ligjit nr. 7905, datë 21.3.1995 “Kodi i Procedurës Penale”, i ndryshuar (nenet 24, 25, 30, 31, 32, 33) dhe Ligjit nr.8677, dt. 2.11.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e Policisë Gjyqësore” (nenet 2, 3 , 4, 5). Në këtë logjikë, mendoj se në hartimin e ligjit dhe krijimin e këtyre strukturave të veçanta si dhe përdorimin e termave ligjorë, duhet mbajtur në konsideratë i gjithë sistemi ligjor bashkëkohor penal. Pa zgjidhur statusin juridik të strukturave të ngarkuara nga Kushtetuta dhe ligji me cilësinë e subjektit procedural penal, nuk mund të krijohen struktura të tjera me të njëjtin objekt veprimtarie.
Së fundmi, konstatoj se ka kundërshti midis dispozitave të ligjit të miratuar me dispozitat e disa ligjeve të tjera ekzistuese, si për shembull pika 1/a e nenit 131 “Masa të veçanta”, bie ndesh me rregullimin ligjor të parashikuar nga nenet 6, 7 dhe 8 të ligjit 9157, datë 04.12.2003 “Për përgjimin e telekomunikimeve” i ndryshuar. Raste të kësaj natyre konstatohen edhe në dispozita të tjera të ligjit për të cilat ndajmë të njëjtin qëndrim, siç e kam përmendur edhe më sipër, me organet kushtetuese dhe strukturat e tjera ligjzbatuese.
Mospërputhjet midis ligjeve brenda të njëjtit sistemi ligjor e bëjnë të padiskutueshëm nevojën e rishqyrtimin të këtij ligji nga ana Juaj.
Për sa më sipër, ndryshimet ligjore që sjell ky ligj shkelin parimin kushtetues të shtetit të së drejtës”, thekson Presidenti Nishani.
Ligji për KLD
Në argumentet për kthimin e ligjit për funksionimin dhe organizimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, Presidenti Nishani thekson se neni 7 i ligjit nr. 101/2014, duke parashikuar se “Këshilli i Lartë i Drejtësisë, me propozim të Presidentit, zgjedh nga radhët e anëtarëve të zgjedhur nga Kuvendi një Zëvendëskryetar”, bie ndesh me nenin 147 pika 3 të Kushtetutës.
“Ky ndryshim përbën shkelje të parashikimeve kushtetuese në dy plane:
- Kufizon kompetencën e Presidentit të Republikës, në cilësinë e Kryetarit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë, për të propozuar si Zëvendëskryetar cilindo nga anëtarët e këtij Këshilli, dhe
- Heq të drejtën që i ka dhënë kushtetuta anëtarëve nga radhët e gjyqësorit për t’u propozuar në postin e Zëvendëskryetarit të KLD-së.
Kushtetutëbërësit e kanë lënë në vlerësimin e Presidentit të Republikës dhe të Këshillit të Lartë të Drejtësisë zgjedhjen e Zëvendëskryetarit, i cili mund të jetë si nga radhët e gjyqtarëve të zgjedhur nga Konferenca Kombëtare Gjyqësore ashtu edhe nga radhët e anëtarëve të zgjedhur nga Kuvendi. Ndërsa me ndryshimet që sjell neni 7 i ligjit nr. 101/2014, de facto kjo kompetencë i kalon Kuvendit i cili me tre emërimet e tij në KLD e vendos Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe Presidentin e Republikës para faktit të kryer. Në gjykimin tim, këto ndryshime cenojnë parimin kushtetues të ndarjes dhe balancimit të pushteteve dhe rrezikojnë të dëmtojnë balancën duke ndërhyrë haptazi në pavarësisë e gjyqësorit e cila është një nga shtyllat kryesore të shtetit të së drejtës”, theksohet në sqarimin e Kreut të Shtetit drejtuar Kuvendit.
Neni 147, pika 3 e Kushtetutës nuk përmban elementët e një norme referuese, por është një normë që kërkon zbatim të drejtpërdrejtë, pra me anë të kësaj dispozite kushtetutëbërësi e ka marrë vetë përsipër të rregullojë zgjedhjen e Zëvendëskryetarit të KLD-së. Ligjvënësi mund të bëjë shtesa dhe ndryshime në ligje, por pa cenuar rregullimet tepër specifike kushtetuese për natyrën e funksionimit dhe përbërjen e Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Nisur nga përmbajtja e nenit 7 të ligjit nr. 101/2014, ndaj bindjen se miratimi i kësaj dispozite duhej të ishte paraprirë minimalisht nga vullneti i ligjvënësit për të ndryshuar pikën 3 të nenit 147 të Kushtetutës.
Anëtarët e Këshillit të Lartë të drejtësisë zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare për shkak të cilësisë së tyre si gjyqtarë, duke përfaqësuar të gjithë trupën e gjyqtarëve që i ka zgjedhur.
Edhe në rast se njëri nga gjyqtarët zgjidhet nga KLD si Zëvendëskryetar, ai vazhdon të jetë përfaqësues i pushtetit gjyqësor me ndryshimin e vetëm se ai nuk mund të ushtrojë funksionin e gjyqtarit për kohëzgjatjen e mandatit. Ai e rifillon ushtrimin e dhënies së drejtësisë në gjykatë pasi ka dhënë dorëheqjen ose ka përfunduar mandatin si zëvendëskryetar.
Gjyqtari i zgjedhur si Zëvendëskryetar përveç se e ruan këtë cilësi gjatë gjithë mandatit, është një garanci më shumë për pavarësinë e sistemit gjyqësor si dhe për balancën ndërmjet pushteteve.
Përderisa, gjyqtari nuk e humbet këtë cilësi përveç rasteve të parashikuara shprehimisht nga Kushtetuta, atëherë nuk mund të pretendohet se me zgjedhjen e tij si Zëvendëskryetar nuk përfaqëson trupën gjyqësore nga e cila është zgjedhur.
Për sa më sipër, ndryshimet ligjore tejkalojnë parashikimet kushtetuese duke cenuar parimin e ndarjes dhe balancimit të pushteteve si dhe parimin e hierarkisë së normave. Referuar jurisprudencës së Gjykatës Kushtetuese “atë që nuk ka dashur ta bëjë Kushtetuta nuk mund ta bëjë ligji. Prandaj nuk mund të pranohet se ajo ka ometuar pa përmendur raste të tilla …”.
Ligji për Gjykatën Administrative
Në lidhje me ligjin “Për organizimin dhe funksionimin e gjykatave administrative dhe gjykimin e mosmarrëveshjeve administrative””, Nishani i konsideron ndryshimet e miratuara si plotësisht të nevojshme për të siguruar mbarëvajtjen dhe efikasitetin në punën e gjyqtarëve pranë gjykatave administrative të Shkallës së parë dhe Gjykatës së Apelit Administrativ duke marrë në konsideratë mbingarkesën që kanë këto gjykata.
“Por, në analizë të përputhshmërisë së ndryshimeve ligjore me Kushtetutën dhe jurisprudencën kushtetuese konstatova se procedura e emërimit, lirimit dhe shkarkimit nga detyra të ndihmësve ligjore (neni 6/1 sipas ndryshimeve) është në kundërshtim me parimin kushtetues të ndarjes dhe balancimit të pushteteve dhe më konkretisht të pavarësisë së gjyqësorit e cila është një nga shtyllat kryesore të shtetit të së drejtës.
Kompetenca ekskluzive që i jep ligji 100/2014 kancelarit të gjykatës për të propozuar emërimin, lirimin apo shkarkimin e ndihmësve ligjor, i vendos këta të fundit de facto nën varësinë e tij. Kryetari i gjykatës, i cili de jure emëron, liron apo shkarkon ndihmësit ligjorë nuk bën gjë tjetër veçse formalizon një vendim të marrë nga kancelari i gjykatës, dhe nuk ka diskrecion për mospranimin e kandidaturës apo refuzimin e shkarkimit ashtu siç nuk ka diskrecion apo të drejtë përzgjedhjeje as vetë gjyqtari pranë të cilit do të punojë ndihmësi.
Lidhur me pozicionin e ndihmësit ligjor duhet t’i referohemi nenit 6 pika 2 të ligjit nr. 49/2012, i cili parashikon se: “ndihmësi ligjor ndihmon dhe këshillon gjyqtarin lidhur me përgatitjen e çështjes për gjykim dhe shqyrtimin gjyqësor, si dhe përgatit projekt-akte procedural të nevojshme për gjykimin. Me kërkesë të gjyqtarit, ndihmësi ligjor bën kërkime ligjore dhe përgatit opinione me shkrim për problematika ligjore të karakterit procedural dhe material që lidhen me çështjet në gjykim”. Nga kjo dispozitë del qartë roli i rëndësishëm që luan ndihmësi ligjor gjatë gjykimit dhe shqyrtimit të çështjeve. Për këtë arsye, për vetë natyrën delikate që ka shqyrtimi i çështjeve në gjykata, marrëdhënia e punës gjyqtar-ndihmës ligjor bazohet në mirëbesimin e gjyqtarit”, thuhet në sqarimin e Presidentit.
Bazuar në ndryshimet ligjore, lidhur me emërimin e ndihmësve, kancelari i gjykatës do të përzgjedhë dhe propozojë për emërim ndihmësin ligjor nga lista e kandidatëve fitues të shpallur pas testimit nga një komision ad hoc i cili do të organizohet dhe funksionojë bazuar në urdhrin e Ministrit të Drejtësisë.
Pra, kryetari i gjykatës duhet të emërojë si ndihmës ligjorë patjetër njërën nga kandidaturat e propozuara nga kancelari i gjykatës i cili bazuar në neni 37 pika 2 të ligjit nr. 9877, datë 18.2.2008 “Për organizimin e Pushtetit Gjyqësor në Republikën e Shqipërisë”, ku parashikohet se emërimi dhe shkarkimi i tij bëhen nga Ministri i Drejtësisë, është dukshëm në raport të drejtpërdrejtë varësie dhe kontrolli nga Ministri i Drejtësisë.
Raportet e caktuara që krijohen gjatë ushtrimit të veprimtarive shtetërore midis organeve dhe institucioneve qendrore kushtetuese që përfaqësojnë një nga tre pushtetet duhet që në çdo rast të mos cenojnë pavarësinë kushtetuese të secilit prej tyre. Pavarësia në vetvete ka si elementë të qenësishëm të saj pavarësinë organizative, pavarësinë funksionale dhe pavarësinë financiare (Vendimi i Gjykatës Kushtetuese nr. 19, datë 03.05.2007).
Në gjykimin tim, ndryshimet qe sjell ligji 100/2014, rrezikojnë seriozisht këto pavarësi kushtetuese, si dhe dhënia e kompetencave kaq të zgjeruara për kancelarët e gjykatave lidhur me emërimin e ndihmësve ligjore krijon rrezikun e ndikimit të papërshtatshëm në funksionin ekskluziv të gjyqësorit, dhënien e drejtësisë, si dhe i vendos strukturat brenda gjykatave në kushte të papërshtatshme për krijimin e marrëdhënieve të besimit, të cilat janë të nevojshme për ushtrimin normal të funksionit të gjykatave.
Gjykata Kushtetuese me vendimin nr. 20, datë 09.07.2009, duke shfuqizuar si të papajtueshëm me Kushtetutën shprehjen e nenit 38/a të ligjit nr. 9877 datë 18.2.2008 “Për organizimin e Pushtetit Gjyqësor në Republikën e Shqipërisë” ku parashikohej se kancelari i gjykatës: “a) emëron dhe shkarkon personelin e sekretarisë gjyqësore dhe personelin administrativo-teknik të shërbimeve të gjykatës” ka shprehur qartazi se roli dhe funksionimi i administratës gjyqësore nuk mund të ndahet nga funksioni i dhënies së drejtësisë dhe përbën një element të rëndësishëm të pavarësisë organizative të pushtetit gjyqësor. Në zbatim të jurisprudencës së Gjykatës Kushtetuese, vlerësoj se me ndryshimet që sjell ky ligj, kancelarit i jepet një kompetencë edhe më e madhe nga ajo që i është hequr me vendim kushtetues.
Për sa më sipër, ndryshimet ligjore që sjell ky ligj, janë në kundërshtim me nenet 7 dhe 145 të Kushtetutës, me jurisprudencën e Gjykatës Kushtetuese dhe shkelin parimin kushtetues të shtetit të së dre
Krijoni Kontakt