Ditari sekret personal i Hysni Kapos

[Albo]

Ditari sekret i Hysni Kapos: Mehmeti i kërkoi dorëheqjen Enverit në vitin 1966


Enver Hoxha dhe Hysni Kapo

Ditari i Hysni Kapos: Kishte konflikte me gjeneralët

“Fërkimet në udhëheqjen e Ushtrisë pas heqjes së gradave dhe revolta e fshehtë e gjeneralëve pa yje mbi supe”

Ditari i Kapos me të pathënat e krerëve të regjimit


Dosja sekrete me ditarin e Hysni Kapos

Ajo që s’u konsumua kurrë për opinionin publik, rezulton e koleksionuar në dorëshkrime të tipit “Sekret”. Hysni Kapo, krahu i djathtë i Enver Hoxhës, ka qenë nga të rrallët liderë komunistë që mbante ditar të rregullt. Në qindra faqe të tij është dokumentuar përditshmëria me kreun e regjimit dhe të pathënat e “lojës” në zyrat e larta të shtetit. Përtej këtyre dy kolonave kryesore, numri dy i Partisë ka pasqyruar aty përjetimet, konsideratat, vërejtjet dhe prognozën e zhvillimeve të pritshme në vend, por jo vetëm. Është një rrjedhë kjo që deri në fillimin e viteve ’60 vjen në formën e shënimeve, mbresave dhe kujtimeve sporadike të pasistemuara kronologjikisht. Duke filluar nga viti 1966 e deri në gusht të vitit ’79 (pak javë para se të ndërronte jetë në Paris), ditari i Kapos nuk ka asnjë ditë shkëputje. Madje shumë nga ngjarjet përshkruhen aty me orë e minuta. Njëherazi me kronikën e rëndomtë të punës në zyrë dhe takimet periodike me kolegë dhe partiakë lokalë, një ritual i përditshëm ky (me përjashtim të rasteve kur ka qenë në spital dhe me pushime në Vlorë e Pogradec), në ditar janë memorizuar një sërë ndodhish të panjohura nga publiku, por edhe pjesa dërrmuese e lidershipit politik. Ka ndër to, që veç tij dhe Hoxhës, nuk i ka ditur tjetërkush, madje as Mehemt Shehu, i njohur ndryshe si njeriu më i afërt i kreut të regjimit. Gazeta “Panorama”, duke filluar nga ky numër, do të zbardhë një pjesë të tyre, duke hedhur dritë mbi të pathënat e kupolës komuniste, me të cilat kanë qenë të lidhura ngjarjet e bujshme dhe traumat e shoqërisë për gati gjysmëshekulli.

Mehmet Shehu dhe Beqir Balluku janë konfliktuar me Enverin më herët nga sa është memorizuar zyrtarisht nga propaganda komuniste. Ata kanë ikur në atë botë pa e ditur si ka nisur odiseja e goditjes ndaj tyre. As kur kanë ndier zemërimin e Njëshit s’u ka shkuar mëndja te kryqëzimi tragjik, por kanë zgjedhur të zbresin disa shkallë në hierarkinë politike me vullnetin e tyre. Dy ngjarje të panjohura nga viti i largët 1966 zbulohen për herë të parë nga shënimet në ditarin e Hysni Kapos: Dorëheqja e Beqir Ballukut si ministër i Mbrojtjes dhe kërkesa enigmatike e Mehmet Shehut për të zëvendësuar postin e Kryeministrit me atë të sekretarit të KQ për çështjet organizative. Ish-numri dy i lidershipit komunist dhe krahu i djathtë i Hoxhës është mjaftuar me regjistrimin telegrafik të ngjarjeve të pazakonta me të cilat është njohur gjatë komunikimit konfidencial me eprorin e tij. Të tjera detaje për dorëheqjet e panjohura dhe rrethanat që kanë kushtëzuar vendimin e dy funksionarëve të rëndësishëm për t’u vetëviktimizuar gjenden në dosjen e Kapos në formën e refleksioneve dhe sistemimin e të dhënave nga burime të besueshme mbi figurën e Ballukut dhe Shehut. Në aq sa ka lënë të shkruar ish-sekretari i KQ që drejtonte Sigurimin e Shtetit dhe organet e diktaturës, bëhet e ditur se ministri i Mbrojtjes e shikonte këtë zgjidhje si rrugën e vetme për të shmangur konfliktin e hershëm me gjeneralët karizmatikë Dume e Çako, të cilët nuk i bindeshin. Sakaq, tërheqja e papritur e Shehut nga posti i Kryeministrit, në shpjegimet e Kapos, që u referohet bisedave me Hoxhën, lidhet me rivalitetin me Ballukun dhe qejfmbetjet për mënyrën e vlerësimit të besueshmërisë dhe kontributit të tij nga udhëheqja e lartë e Partisë, që nënkuptonte Byronë Politike dhe Sekretariatin e KQ. Bisedat konfidenciale të Kapos me Hoxhën zbulojnë kështu pjesën e panjohur të intrigave në majën e piramidës të regjimit komunist. Në numrin e sotëm zbardhim vetëm një fragment nga odiseja e përplasjeve misterioze që i përket vitit të largët 1966. Ditari i Kapos në vijim sjell të tjera episode nga përplasjet dramtike në radhët e liderëve politik që drejtuan vendin me dorë të hekurt për gjysëm shekulli.

Ditari i vitit 1966

1 janar 1966
Viti i ri filloi mirë, kohë e bukur. Mbaroi një periudhë pesëvjeçare e ndërtimit socialist (1960-1965). Kjo ka qenë një periudhë sa e vështirë, aq edhe e lavdishme. Partisë iu desh të përballonte me sukses bllokadën imperialiste, atë që thurën armiqtë tanë rreth kufijve dhe veçanërisht bllokadën që organizoi banda e Hrushovit dhe pasuesit e tij revizionistë. Ja pse ditën e Vitit të Ri popullit tonë i qesh fytyra.

2 janar 1966
Ora 13:00 u takuam me shokun Enver dhe shoqen Nexhmije. Biseduam mjaft çështje të punës së Partisë, të luftës kundër burokratizmit, biseduam për përpjekjen e revizionistëve sovjetikë bashkë me imperialistët amerikanë për të gjetur rrugët e zgjidhjes së krizës në Vietnam. Revizionistët sovjetikë po bëjnë gjithçka u vjen për duarsh për të nxjerrë imperializmin amerikan nga situata e vështirë në Vietnam.

3 janar 1966
Dita e parë e punës në zyrë për vitin e ri 1966. Shumë punë, shumë probleme të vështira na dalin përpara. Ditën e parë të vitit të ri e fillova me Iliazin, drejtorin e ri të Drejtorisë së Bujqësisë. Ai filloi punën e re më 3 janar. U ktheva në shtëpi në orën 23:30

4 janar 1966
Do raportoj te shoku Enver. Sa besim dhe nder më ka bërë Partia ime e dashur që unë të punoj në aparatin e KQ pranë shokut Enver! Shoku Enver ka qenë për mua mësuesi im, si shok, si prind i mirë. Ai sot erdhi në zyrën time kur ishim bashkë me Hakiun (Toskën) dhe biseduam si duhen vënë në lëvizje organizatat e partisë në dikasteret qendrore. Në orën 13:00 u bë mbledhja e Sekretariatit të KQ. Të gjithë sekretarët u ndanë për të shkuar në rrethe. Unë u caktova të shkoj në Vlorë, Fier dhe Berat. Në orën 17:00 prita një nga udhëheqësit e Partisë Revolucionare afgane, kongolezin Numengi Feliks.

5 janar 1966
Në orën 9:00 mbledhja e organizatës bazë të Partisë.

13 janar 1966
Nata e mbrëmshme ka qenë plot furtunë, shira të furishëm dhe erë e fortë. Punova deri në orën 2 pas mes nate. Në orën 17:30 u nisa për në Lushnjë për të ndihmuar organet e Partisë aty lidhur me punën dhe luftën kundër shfaqjeve të burokratizmit.

14 janar 1966
Afër drekës shkova në Shtëpinë e Partisë. U takova me shokun Enver. Shoku Enver u interesua mbi problemet që kishin dalë në bazë. I raportova mendimet e mia mbi sa kisha parë e dëgjuar.

17 janar 1966
Mbas shumë ditësh punë në rrethe, sot, ditë e hënë, fillova punë në zyrë. Në orën 13:00 shoku Enver thirri sekretarët e KQ në zyrën e tij. Shtroi si çështje kryesore punën që do bëjmë për Kongresin e Partisë. Në orën 20:00 shkova në shtëpi i lodhur.

18 janar 1966
Gazeta “Zëri i Popullit” njoftonte mbi letrën e 11 agronomëve të Durrësit, të cilët iu përgjigjën me patriotizëm thirrjes së Partisë që të largohen nga zyrat në qytet dhe të shkojnë me punë në fshat. Shoku Enver, sa erdhi në zyrë më telefonoi dhe më pyeti nëse e kisha lexuar gazetën “Zëri”. Ishte i gëzuar nga ky akt, por i pëlqente që këtë iniciativë ta kishin marrë punonjësit e aparateve të Tiranës, pse këtu në Tiranë ka aparate të fryra, ka burokratizëm, këtu duhet shkurtuar me sëpatë të madhe.

27 janar 1966
Në zyrë pata punë të zakonshme. Dëgjova delegacionin që u kthye nga Konferenca e tri kontinenteve, që u mbajt në Havanë. Foto Çami raportoi shumë çështje interesante. Revizionistët në Konferencë ishin demaskuar keq. Si kurdoherë, edhe këtu delegacioni ynë demaskoi politikën tradhtare të revizionistëve sovjetikë. Mora masat që më porositi shoku Enver për ardhjen e shokëve indonezianë nga Pekini në Shqipëri.

1 shkurt 1966
Me Beharin biseduam çështje të organizimit në Ministrinë e Jashtme. Pasdite, ora 17:00, u mblodhëm në zyrën e shokut Enver dhe diskutuam gjatë për problemet e luftës kundër burokratizmit. Në shtëpi punova deri vonë.

4 shkurt 1966
Ora 9:00 filloi mbledhja e Byrosë Politike. Mbaroi në orën 15:00.

7 shkurt 1966
Shoku Enver erdhi në zyrë dhe më thirri e biseduam për çështje të rëndësishme që kanë të bëjnë me gabimet që janë bërë dhe qëndrimet burokratike që janë konstatuar në organet shtetërore dhe se si kjo çështje nga Mehmet Shehu është kuptuar gabim. Shoku Enver foli për përshtypjen që i kishte bërë propozimi i Mehmet Shehut për të ikur nga Kryeministria për të ardhur në aparatin e KQ dhe të merrej me çështje organizative, propozim që tregon se nuk i ka kuptuar thellë gabimet. Shoku Enver ishte mjaft i shqetësuar. “Unë, – tha, – ta them ty se nuk kam kujt t’ia them. Dhe kur ta them ty, sikur ia them vetvetes, ta dish mendimin tim”. Ora 10:00 na thirri në mbledhje mua, Beqir Ballukun, Ramizin dhe Rita Markon dhe na foli për letrën që duhet bërë për luftën kundër burokratizimit. Pasdite u mora me punë në zyrë.

23 shkurt 1966
Ora 9:00 filloi mbledhja e Byrosë Politike për shqyrtimin e riorganizimit të punës në aparatin e KQ. Shoku Enver bëri një analizë mbi karakterin e Ushtrisë Popullore dhe konceptit borgjez, mbi ushtrinë borgjeze-ushtrinë e gjeneralëve, marshallëve, kolonelëve dhe kastave e puçeve.

28 shkurt 1966
Shoku Enver, në orën 20:30 më mori në telefon dhe më njoftoi se do të vijë pas darke. Erdhi. Ishte shumë i shqetësuar. Më hapi bisedën që kishte pasur në darkë me Beqir Ballukun. Më foli për atë që i kishte shtruar Beqiri. U trondita! Si është e mundur që Beqir Balluku të vijë me konkluzione kaq të gabuara, që përbëjnë një faj të rëndë? Bisedova gjatë me shokun Enver për këtë çështje, analizuam shkaqet që e shtynë Beqir Ballukun të arrijë në ato konkluzione sa t’i kërkojë shokut Enver të shkarkohet nga detyra e ministrit të Mbrojtjes. Ramë dakord me shokun Enver që çështja të shtrohej në kohën e duhur në Byronë Politike. Varet shumë nga Beqir Balluku, a do të thellohet, a do ta kuptojë gabimin. Në orën 23:00 u ndamë. E përcolla deri në shtëpi. Nuk fjeta gjithë natën.

1 mars 1966
Shoku Enver më thirri dhe më njoftoi se Beqir Balluku kishte kërkuar të takohej me të. E kishte pritur e dëgjuar. Dukej se Beqiri nuk ishte thelluar. Shoku Enver e kishte ndihmuar të reflektonte, të analizonte gabimet e tij. Kishte premtuar se do të thellohej. Të shohim!

2 mars 1966
Takim me Kadri Hazbiun. E dëgjova për procesin e Halim Xhelos. I dhashë udhëzimet përkatëse. Duket se edhe Kadriu nuk ka mendime të drejta për fërkimet në udhëheqjen e Ushtrisë, i shikon çështjet të njëanshme dhe me pasion. Nuk desha të futesha në këtë çështje pse mendova që mbi këtë do të diskutohej në kohën e duhur në Byronë Politike. I raportova shokut Enver mbi bisedimet me Kadrinë.

3 mars 1966
Me Sadik Bekteshin diskutuam instruksionin mbi punën e organeve politike dhe të Partisë në Ushtri, strukturën e re të Drejtorisë Politike dhe masat që janë marrë për mbledhjen me oficerët e ushtrisë në aparatin e KQ ditën e shtunë ku shoku Enver do të shtrojë reformat që duhen marrë në ushtri. Punova me Mihal Bishën dhe Gafur Çuçin për çështjen e shkurtimit të pagave të funksionarëve të lartë të Partisë dhe të shtetit. Takova Beqir Ballukun. Fola me të. Më pas u takova me shokun Enver dhe e informova për bisedën me Beqirin. Ishte dakord me këshillat që i kisha dhënë.

4 mars 1966
Në mbledhjen e KQ. Pasdite prita vizita në shtëpi me rastin e ditëlindjes.

5 mars 1966
Ora 9:00, në sallën e madhe në KQ filloi mbledhja me 350 oficerë të Ushtrisë. Ajo u organizua me iniciativën e shokut Enver për të punuar vendimin e KQ për heqjen e gradave dhe vendosjen e komisarëve politikë në Ushtri. Pasi foli shoku Enver, e mori fjalën Ndreko Rinua. Diskutoi shumë mirë. Pastaj folën edhe 11 oficerë të tjerë, midis tyre Fahri Bubsi, Qamil Poda, Haki Gjondeda etj. Shoku Enver mori përsëri fjalën dhe shtroi çështje të rëndësishme politike, ideologjike e ushtarake.

10 mars 1966 (Në Vlorë)
Para se të nisesha në Tiranë, m’u desh të bisedoja me Byronë e Partisë së rrethit, të shtroj mendimet e mia mbi gjithçka pashë gjatë tri ditëve të qëndrimit në Vlorë… Në qytet, ndryshe nga në fshat, ka mjaft të merakosur që nuk kuptojnë akoma rëndësinë e thirrjes së Partisë për të shkuar në prodhim dhe në fshat. Duhet punuar me ta që ta kuptojnë këtë moment historik dhe të shkojnë atje ku ka nevojë atdheu, ekonomia, Partia. Të shumtë janë në Vlorë nga ata që zënë për palltoje këdo që vete nga Tirana në Vlorë, u shtrojnë kërkesa dhe ankesa. Këta tipa janë të pakënaqur. Shokët e Vlorës, të nisur nga qëllimi i mirë për të ndihmuar fshatin, për luftën kundër burokratizmit, më shumë u tërhoqën nga entuziazmi, i mori vala, sesa të punonin dhe të mendonin thellë për masat e marra. Ata dërguan në fshat dhe në prodhim kuadro, njerëz që nuk duheshin dërguar, boshatisën aparatin e Partisë dhe të pushtetit, lejuan të krijohej përshtypja në masa se duhej boshatisur aparati, zyrat, se kush punon në zyra është i keq, burokrat, aq sa punonjësit e administratës u vunë në një pozitë që ta quanin për turp se punojnë në zyrat e shtetit. Ky gabim i rëndë po i kushton shtetit, pse shumë punë çalojnë.

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

Ditari i Hysni Kapos: Nuk na duhen avokatët, janë të degjeneruar


Hysni Kapo në inagurimin e hekurudhës Fier-Ballsh

Ditari i liderit komunist për zhvillimet e vitit 1966

“Si mund të pranohet që komunisti avokat të dalë mbrojtës i kriminelit dhe tradhtarit, kjo e padrejtë”

“Poetët dhe artistët janë molepsur nga shfaqjet e huaja borgjeze”
“Shkrimtarët s’pranojnë kontrollin e Partisë”

Hysni Kapo ka hedhur i pari idenë për të hequr institucionin e avokatit dhe të noterit nga sistemi i drejtësisë. Fakti i panjohur bëhet i ditur nga shënimet në ditarin personal, ku rezulton se qysh në mars të vitit 1966, disa kohë para shpalljes së vendimit për mbylljen e tyre, Kapo ka iniciuar procedurën për t’i nxjerrë ato jashtë sistemit. Absurdi i gjykimit të tij nis me vlerësimin që “asnjë nga institucionet e drejtësisë nuk mund të funksionojë jashtë kontrollit të Partisë” dhe përvijon me qasjen e paarsyeshme, sipas të cilës, është e papranueshme që “komunisti avokat të dalë mbrojtës i kriminelit dhe tradhtarit”. Përtej këtij kapitulli, të njohur ndryshe si njollë e zezë e regjimit komunist, ditari i Kapos përmban një mori çështjesh të tjera që lidhen me shqetësimet kryesore të Partisë-shtet në vitin e largët 1966. Ndër to veçohet aksioni politik për zbatimin e letrës së hapur të Komitetit Qendror për luftën ndaj burokratizimit, qëndrimi i autoriteteve me ushtarakët e liruar, reagimet e Partisë ndaj frymës liberale në art e letërsi etj. Në numrin e kaluar publikuam shënimet e Kapos për dorëheqjen e panjohur të Beqir Ballukut nga detyra e ministrit të Mbrojtjes dhe kërkesën absurde të Mehmet Shehut për të zëvendësuar karrigen e Kryeministrit me atë të sekretarit të Komitetit Qendror për çështjet organizative. Ish-numri dy i lidershipit komunist i ka shënuar telegrafisht këto dy ngjarje të mistershme me të cilat është njohur gjatë komunikimit konfidencial me eprorin e tij. Sakaq, detajet për dorëheqjet e panjohura dhe rrethanat që kanë kushtëzuar vendimin e dy funksionarëve të rëndësishëm për t’u vetëviktimizuar gjenden në dosjen e Kapos në formën e refleksioneve dhe sistemimin e të dhënave nga burime të besueshme mbi figurën e Ballukut dhe Shehut. Në aq sa ka lënë të shkruar ish-sekretari i KQ që drejtonte Sigurimin e Shtetit dhe organet e diktaturës, bëhet e ditur se ministri i Mbrojtjes e shikonte këtë zgjidhje si rrugën e vetme për të shmangur konfliktin e hershëm me gjeneralët karizmatikë Dume e Çako, të cilët nuk i bindeshin. Po kështu, tërheqja e papritur e Shehut nga posti i Kryeministrit, në shpjegimet e Kapos që u referohet bisedave me Hoxhën, lidhet me rivalitetin me Ballukun dhe qejfmbetjet për mënyrën e vlerësimit të besueshmërisë dhe kontributit të tij nga udhëheqja e lartë e Partisë, që nënkuptonte Byronë Politike dhe Sekretariatin e KQ.

Ditari i vitit 1966

…vijon nga numrat e kaluar

19 mars 1966
Shqyrtova me prokurorin e Përgjithshëm çështje të drejtësisë. Shokët me përgjegjësi në organet e drejtësisë kanë rënë nën influencën e koncepteve të vjetra të drejtësisë dhe kanë kopjuar shumë nga legjislacioni i huaj. Neve na duhen ligje revolucionare që të përshkruhen nga logjika marksiste-leniniste. Nga kjo del e domosdoshme të shihen rrënjësisht ligjet që të përshkruhen nga fryma revolucionare. Të rishikohen institucionet tona juridike, të cilat nuk duhet të jenë të pavarura, siç predikojnë disa. Nuk mund të ketë asnjë organ të drejtën të veprojë i pavarur, jashtë kontrollit të Partisë. Si mund të pranohet që sistemi borgjez i avokaturës të funksionojë njësoj edhe në pushtetin tonë? Ajo po na degjeneron drejtësinë. Si mund të pranohet që komunisti avokat të dalë mbrojtës i kriminelit dhe tradhtarit? A duhet avokatura tek ne? Unë mendoj se jo. Punonjësit e drejtësisë duhet të shkunden nga oportunizmi dhe të vihen në rrugë revolucionare…

22 mars 1966
Me porosi të shokut Enver, shokët e KQ janë nisur në bazë.
Katër probleme kryesore që kemi vënë në rendin e ditës për të ndjekur janë: Kuptimi i letrës së hapur, zgjedhjet në Parti dhe puna që bëhet për riorganizimin e ndërmarrjeve ekonomike, shkurtimin e organikave, si dhe ndjekja e planit ekonomik. Për këto sot u nisën shokët e aparatit në katër grupe, në drejtime të ndryshme. Unë në orën 9 u nisa në Pogradec, Korçë dhe Ersekë. Në Librazhd mora pjesë në Plenumin e Bashkimeve Profesionale të rrethit. Punohej letra e hapur. Formalizëm, frazeologji, fjalë të përgjithshme e karakterizuan mbledhjen.

23 mars 1966 Pogradec
Në Mokrën e Sipërme nuk kisha qenë kurrë. Mokra ka qenë një nga kështjellat e rëndësishme të Luftës Nacionalçlirimtare. Bëra një takim në Trebinjë. Biseduam me shokët. Të gjithë flasin me besim për të ardhmen, flasin si duhet punuar për të zbatuar letrën e hapur. Por, gratë trimëresha të Mokrës nuk flasin, ose flasin pak. Ato janë akoma skllave të forcës së zakonit, niveli arsimor e kulturor është një pengesë tjetër që i mban prapa. Mokra duhet të ndihmohet më shumë nga rrethi dhe nga qendra që të ecë më shpejt përpara.

24 mars 1966
Në Pogradec. Takimi me anëtarët e këshillave popullorë dhe këshillit të grave të lagjeve zgjati katër orë. U ngritën probleme me rëndësi shtetërore, shoqërore dhe ekonomike.

25 mars 1966 Korçë
Kur kalova nga Pogradeci në Korçë, porsa hyn në kufirin e Korçës natyra merr një pamje tjetër tërheqëse. Gjithçka është transformuar nga puna e korçareve. Pranë kooperativës së Pirgut, takova Ilo Priftin, drejtorin e NB Maliqit. Bashkë me të vizituam dy sektorë dhe biseduam për çështje ekonomike dhe politike. Del qartë se nën dritën e mësimeve të letrës së hapur ka shumë për të bërë, si në drejtim të edukimit politik, ashtu edhe për shfrytëzimin e mundësive që ka bujqësia.

26 mars 1966
Vizitë në fshatrat e Prespës. Shokët atje na folën për punën dhe problemet që i preokupojnë. I përgëzova për rezultatet. I këshillova si duhet përmirësuar puna në të ardhmen.

27 mars 1966 (Korçë)
U interesova dhe mora pjesë në mbledhjen e organizatës së partisë së brigadës ushtarake. Diskutimet u bënë në frymë mirë, por raporti nuk trajtonte çështjet për të cilat duhej përqendruar forcat e Partisë. Dobia e kësaj mbledhjeje ishte se u diskutua me forcë në frymën e letrës së hapur për organizimin e punës politike në ushtri, për të shkundur diferencën midis kuadrit dhe ushtarit. Fola edhe unë në përfundim. Aty nga ora 22:00, kur Korça po mbulohej me borë, shkova për të pushuar.

28 mars 1966
Shkova në Kolonjë. Ndaluam në kooperativën e Selenicës.

5 prill 1966
Në zyrë duke punuar për materialet për jetën e brendshme të Partisë

6 prill 1966
Porsa erdhi në zyrë shoku Enver, më duhej të këshillohesha me të për shumë çështje, për zgjedhjet në Kuvendin Popullor, për konferencat e Partisë në ushtri, për ndërtimin e Partisë në disa zona të thella

7 prill 1966
Sot 7 prill 1966 kujtojmë gjendjen e vendit tonë 27 vjet më parë, kur Italia fashiste u sul si bishë e tërbuar mbi atdheun tonë.

11 prill 1966
Shumë oficerë të nxjerrë në lirim, me gjithë thirrjen e Partisë për të shkuar në fshat, preferojnë të qëndrojnë në qytet,, qoftë edhe sikur mos të punojnë më, me që kanë një farë pensioni. Sa keq mendojnë! A mundet që revolucionari i vërtetë t’i shmanget thirrjes së Partisë?! Jo, në asnjë mënyrë! Kur ky oficeri i liruar mendon se mjaft punoi, mjaft luftoi dhe tani doli në pension dhe kërkon ta kalojë kohën kot, ai ka pushuar në fakt së qenë revolucionar.

16 prill 1966
Shokët sekretarë të komiteteve të Partisë të rretheve Gjirokastër, Përmet, Tepelenë, Korçë, Kukës e Peshkopi, të cilët i mora në telefon më informuan mbi zgjedhjet në Parti dhe mbi punët që bëhen tani në bujqësi…

21 prill 1966
Komisioni mjekësor më kontrolloi. Gjendja e përgjithshme shëndetësore është e mirë. Diabeti, kjo sëmundje e pashërueshme dhe e mërzitshme, shpesh më shqetëson. Më vjen keq se sëmundja më pengon t’i jap më shumë Partisë, e cila më rriti, më edukoi, si një nënë e mirë. Por jeta ime i përket Partisë dhe popullit tim të dashur dhe unë nuk do ta kursej kurrë atë për Partinë, për idealin e madh-komunizmin, për popullin tonë të mrekullueshëm.

23 prill 1966
Përfundova të gjitha çështjet që duhet t’u a lija shokëve para nisjes për në Kinë. Në orën 12:00 shkova te shoku Enver. I raportova pikëpamjet e mia mbi materialet e paraqitura nga qeveria për Byronë Politike. Ishte dakord në përgjithësi. E vura në dijeni për detyrat që u kam ngarkuar shokëve për t’i ndjekur. Shoku Enver është shumë i preokupuar për gjallërimin e jetës së Partisë, daljen nga praktikat e ngushta, të dëmshme që kanë ndjekur shokët për një kohë të gjatë. Duhet shmangur çdo shfaqje e huaj që e mpin Partinë, jetën e brendshme të saj. Të flaken ata që janë mykur dhe kërkojnë të pengojnë vrullin revolucionar të Partisë me plogështinë e tyre…

24 prill 1966
Ditë e diel, dita e fundit para nisjes për në Kinë. Nga ora 10:00 erdhi për vizitë shoku Enver e Nexhmija, për të më uruar rrugë të mbarë. Ai i respekton rigorozisht zakonet e mira të popullit. Duhet të mësojmë prej tij, për çdo gjë. Sado që ne nuk i vëmë veshin vjen apo nuk vjen një shok të të urojë rrugë të mbarë ose mirëseardhjen, prapë se prapi të vjen mirë kur posaçërisht të vjen shoku në shtëpi. Këto zakone duhet t’i ruajmë si një thesar të madh, ashtu siç i ruan dhe i respekton shoku Enver.

25 prill 1966
Sot niset delegacioni i Partisë dhe i qeverisë për në Kinë. Megjithëse jam për udhëtim, nuk më rrihet në shtëpi. Shkova paradite në punë. Bisedova me Ramizin për Drejtorinë Politike të Ushtrisë. Para nisjes i porosita fëmijët të kenë kujdes të mos lënë mësimet. U përshëndeta me ta para nisjes. Me Viton shkuam në Shtëpinë e Partisë. Atje ishin të gjithë shokët. Prej andej u nisëm për në aeroport. Aeroplani i shoqërisë AIERE FRANCE Boing, gjigant i mrekullueshëm, sapo kishte ardhur. Në ora 16:00 u nisëm. Shoku Enver dhe shokët e Byrosë Politike erdhën deri tek aeroplani. Sa të lumtur jemi ne për shokun Enver që e ngriti kaq lart para botës prestigjin e Partisë dhe të vendit tonë!
Hipëm në avion. Ekuipazhi francez shumë xhentil, i kulturuar dhe i kujdesshëm. Kaluam mbi Korfuz, mbi ishujt e shumtë të Greqisë, Rodi, Peloponezi, Kreta dhe më në fund pamë nga larg tokën e Libanit, Bejrutin. Këtu ndaluam një orë. U nisëm në ora 8:00. Ekuipazhi u ndërrua. Bëmë udhëtimin pa ndalesa Bejrud-Rangun. Puset me naftë të Kuvajtit digjeshin, kudo dukej si një horizont i pafund që digjej flakë. Kapitali i huaj bën ligjin në këtë vend. Në Birmani arritëm në orën 3 të natës. Këtu na pritën ambasadori kinez dhe përfaqësuesit e qeverisë së vendit…

13 maj 1966
Shkova që në mëngjes në zyrë. U takova me Ramizin. I fola shkurt mbi udhëtimin dhe vizitën në Kinë. Edhe ai më foli shkurt për punët. E ndiej veten shumë të lodhur, u detyrova të shkoj në shtëpi të rri shtrirë deri vonë. Më dukej sikur udhëtoja me avion…

17 maj 1966
Gjatë gjithë paradites m’u desh të shqyrtoj e të shkëmbej mendime me shokët për çështje të organeve të Prokurorisë. Kalimi shpejt pasdite nga zona e Vorës, Shijakut e Ndroqit, për të parë punët në bujqësi dhe bisedat me kooperativistë më mbushëm plot frymëzim…

28 maj 1966
Vazhdoj kurat në shtëpi. Sot jam më mirë. Mbasdite erdhën shoku Enver dhe Ramizi për vizitë. Biseduam për probleme politike dhe ekonomike. Unë nuk mund të mos i shpreh mirënjohjen shokut Enver për atë kujdes dhe dashamirësi që tregon kurdoherë ndaj shokëve. Ne, të gjithë,i detyrohemi shumë shokut Enver. Na e do zemra që ai të marrë nga ditët tona për të mirën e Partisë, të popullit dhe të marksizëm-leninizmit.

24 maj 1966
Ditë historike. 22 vjet më parë në Përmet u bë Kongresi Nacionalçlirimtar. Kurrë Shqipëria nuk ka qenë më e fortë se sot, kurrë nuk ka pasur miq të shumtë, miq të mëdhenj sikurse popullin e madh kinez sa ka sot.

25 maj 1966
Mjekët më bënë kontroll për të parë efektin e heqjes së insulinës. Më këshilluan të qëndroj në shtëpi. Punova gjatë gjithë ditës. Nxora nga dora projektin e kandidaturave për deputetë duke bërë korrigjimet e nevojshme sipas vërejtjeve të shokut Enver.

1 qershor 1966
Në zyrë punova gjithë paraditen. Me Ramizin biseduam mbi punimet e plenumit të Komitetit Qendror të Rinisë që u zhvillua në rrethin e Lushnjës. Për edukimin politiko-ideologjik të rinisë, për të njohur rinia të kaluarën e popullit tonë dhe traditat e tij duhet bërë më shumë. Rinia jonë pak e njeh të kaluarën dhe aq më pak ajo interesohet për ta mësuar. Na del detyrë sot, më tepër se kurrë, ta përqendrojmë kujdesin për edukimin e rinisë.
Biseduam me Ramizin për probleme të letërsisë, për nevojën e një kontrolli më të kujdesshëm për literaturën dhe krijimet e shkrimtarëve, poetëve e letrarëve tanë. Në përgjithësi shihen shfaqje jo të shëndosha në njerëzit e artit e të kulturës. Ata kanë koncepte të huaja që nuk pajtohen plotësisht me ideologjinë proletare, me përmbajtjen klasore, e cila duhet të dominojë në të gjitha fushat e letërsisë, pikturës, muzikës dhe artit. Lajm i gëzueshëm nga nafta. Gogua në orën 7 të mëngjesit më njoftoi se në Divjakë shpërtheu një pus gazi fontane. Ky është sihariq i mirë, çelën perspektiva për të përdorur gazin në dobi të ekonomisë.

vijon nesër …


AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

“Vizita në vitin 1966, Çu En Lai në Tiranë fyen rolin e Stalinit”


Enver Hoxha dhe Çu En Lai në Rinas, 1966

Ditari i Kapos: Kinezët zëvendësojnë maoizmin me marksizmin

“Divergjencat e para me krerët e Pekinit, po devijojnë nga rruga e socializmit dhe revolucionit”

“Porositë e Enverit për edukimin e Forcave të Armatosura”
“Gjeneralëve u ka djegur heqja e gradave”

Përplasjet e para me liderët e Kinës janë shfaqur në vitet ’60. Ajo që i është rezervuar opinionit publik në atë periudhë, ka mbetur e dokumentuar në ditarin e funksionarit të lartë të Partisë. Shënimet e Hysni Kapos nga vizita dhe takimet e Çu En Lait në Tiranë, në mars të vitit 1966, zbulojnë çështjet për të cilat ndanin mendime të kundërta udhëheqësit shqiptarë dhe ata kinezë. I befasuar nga shpërfillja e mëkëmbësit të Mao Ce Dunit për Stalinin dhe figurën e tij, zëvendësi i Enverit që ka ndjekur hap pas hapi bisedimet me miqtë e rëndësishëm nga Pekini, parandien në vetmi pasojat e ndryshimit të kursit nga aleati historik. Shokët kinezë po bëjnë gabime të rënda, shkruan Kapo në ditar, duke iu referuar bisedimeve me delegacionin e kryesuar nga Çu En Lai më 26 qershor 1966 në Pallatin e Brigadave. Ata trumbetojnë me bujë se idetë e Mao Ce Dunit janë kulmi i marksizmit dhe shpërfillin veprën e klasikëve të mëdhenj, Marksit, Engelsit, Leninit dhe Stalinit. Pavarësisht pompozitetit me të cilën u prit vizita e parë e Çu En Lait në Shqipëri, mënyra si e ka përjetuar kupola e Tiranës “lajthitjen” e tij për doktrinën politike ka qenë tronditëse. Të gjendur në befasi, por edhe në situata të pafavorshme, me sa duket liderët e Tiranës janë mjaftuar me mbajtjen e shënimeve për “kinezëritë” e papritura. Të paktën nga aq sa rezulton nga bisedat konfidenciale të Kapos me Hoxhën ato ditë, të krijohet përshtypja se rezervat e Tiranës për kinezët, madje edhe ato për çështje parimore, nuk mund të destinoheshin për konsum publik, së paku në atë periudhë, por edhe disa vite më vonë. Me sa duket, përplasjet e para me Çu En Lain në Tiranë kanë qenë prologu i divorcit zyrtar me Kinën e madhe, që u zyrtarizua në fundin e viteve ’70.

Ditari i vitit 1966

…vijon nga numrat e kaluar

1 qershor 1966


Hysni Kapo me delegacionin kinez

Në zyrë punova gjithë paraditen. Me Ramizin biseduam mbi punimet e plenumit të Komitetit Qendror të Rinisë që u zhvillua në rrethin e Lushnjës. Për edukimin politiko-ideologjik të rinisë, për të njohur rinia të kaluarën e popullit tonë dhe traditat e tij duhet bërë më shumë. Rinia jonë pak e njeh të kaluarën dhe aq më pak ajo interesohet për ta mësuar. Na del detyrë sot, më tepër se kurrë, ta përqendrojmë kujdesin për edukimin e rinisë.
Biseduam me Ramizin për probleme të letërsisë, për nevojën e një kontrolli më të kujdesshëm për literaturën dhe krijimet e shkrimtarëve, poetëve e letrarëve tanë. Në përgjithësi shihen shfaqje jo të shëndosha në njerëzit e artit e të kulturës. Ata kanë koncepte të huaja që nuk pajtohen plotësisht me ideologjinë proletare, me përmbajtjen klasore, e cila duhet të dominojë në të gjitha fushat e letërsisë, pikturës, muzikës dhe artit.
Lajm i gëzueshëm nga nafta. Gogua në orën 7 të mëngjesit më njoftoi se në Divjakë shpërtheu një pus gazi fontane. Ky është sihariq i mirë, çelën perspektiva për të përdorur gazin në dobi të ekonomisë.

7 qershor 1966
I raportova shokut Enver mbi rezultatet e zgjedhjeve të Partisë në Ushtri. Ai u interesua në mënyrë të veçantë për edukimin në Forcat e Armatosura, për forcimin e disiplinës dhe për nevojën e lidhjes së Luftës Nacionalçlirimtare me programet ushtarake për edukimin e trupave. Më porositi për çështjen e unitetit të Partisë në Ushtri, për të punuar me kujdes vendimet, direktivat e Komitetit Qendror në organizatat e Partisë. Ushtria të marrë masa, më tha shoku Enver, të studiojë dokumentet e Luftës dhe nga ky studim të nxirret eksperiencë për ta futur në programet e edukimit ushtarak. Këto porosi ia bëra të njohur Drejtorisë Politike, të cilën e ngarkova të marrë masa sa më parë. Duhet kuptuar mirë direktiva për heqjen e gradave në Ushtri. Ka shumë të pakënaqur. Me sa duket gjeneralëve u ka djegur heqja e yjeve nga spaletat. Me këto duhet marrë mirë Drejtoria Politike, se ajo duhet të jetë fytyra e Partisë në Ushtri.

9 qershor 1966
Shkova në zonën e Koculit dhe në burimin e ri të naftës që është zbuluar në Gorisht. Zona e Koculit ka pësuar ndryshime të mëdha. Shumë toka janë vënë nën kulturë, po ndërtohen rezervuarë ujitës, prodhimi bujqësor këtë vit është i mirë. U ndalëm në Gorisht. Ky vit për Gorishtin e izoluar, Gorishtin pa rrugë, të varfër, të djegur, e zhuritur nga lufta, solli ndryshime. Viti bujqësor është i mirë. Puset e para të naftës kanë shpërthyer, nxjerrin naftë të kualitetit të lartë. Ky është fillimi. Rruga automobilistike e porsandërtuar të çon në Gorisht. Ai do të ketë dritën elektrike, ai do të kthehet në një qytet të vogël dhe qendër industriale e naftës. Edhe për gorishiotët që janë shquar gjatë gjithë historisë, sidomos në luftën e 1920-s dhe Luftën Nacionalçlirimtare, lumturia u vajti te pragu i derës. Ari i zi 1000 metra nën tokë është një det i madh. Naftëtarët tanë po e nxjerrin këtë pasuri, po e vënë në shërbim të popullit.
Në orën 15:00 u ktheva në Vlorë. U çlodhëm pak dhe u nisëm për Tiranë me avion. Për të parë bujqësinë kaluam me qëllim mbi zonën e Mallakastrës, Roskovecit, Osmanzezës së Beratit, mbi rezervuarin e Thanës, Hysgjoka, Rrogozhinë, mbi malësinë e Kavajës dhe nga Ishmi. Punë e madhe është duke u bërë kudo…

10 qershor 1966
Udhëtimi Tiranë-Vlorë dhe vizitat në Shashicë, Gorisht, Llakatund, Panaja që bëra këto ditë ishin të gëzueshme. Pashë dhe mësova shumë gjëra. Porsa erdhi shoku Enver në zyrë, shkova dhe e takova. U interesua për ta informuar mbi ato që pashë. I raportova për punën që ka bërë Ushtria në Shashicë, për zhvillimin e mirë të patates, për rendimentet e larta që do merren dhe për perspektivën e ngritjes në Shashicë të një ferme të veçantë me drejtim blegtoral. E informova për burimet e naftës në Gorisht, për masat urgjente që duhen marrë që të shfrytëzohet sa më shpejt nafta e këtij vendburimi.
I propozova që t’i ngarkohet Ushtrisë ndërtimi i Oleodotit. E aprovoi dhe porositi Adilin që ta shpejtojnë punën

19 qershor 1966
I mora leje shokut Enver dhe në orën 8:00 të mëngjesit u nisa për në Lushnjë dhe prej andej në Fier dhe në darkë arrita në Vlorë. Të them të drejtën, udhëtimi më i shpejtë dhe brenda një dite: Tiranë-Durrës-Kavajë-Lushnjë-Krutje-Toshkëz-Fier-Shegan-Qafë Gjepurit-Kurian-Roskovec-Fier-Pojan-Vlorë-Dukat ishte i lodhshëm shumë, por unë nuk e ndjeva lodhjen, jo pse jam i fortë, jo pse nuk ndiej lodhje, pse tashmë sado që nuk e jap veten, vetë mosha 51-52 vjeçare kërkon shumë kujdes, më pak lëvizje, por nuk e ndjeva lodhjen pse dëgjova nga shokët e Lushnjës dhe të Fierit që punën e korrjeve e kanë vënë përpara. Vizitova Azotikun e Fierit, i cili së fundi ka marrë pamje tjetër. Ai është një kolos. Shokët janë optimistë, do t’i japin ekonomisë qysh më 1967 jo 30.000 tonë plehra, si thotë industria, por 60.000 tonë.

21 qershor 1966
Punova gjithë ditën në zyrë. Fola në telefon me drejtuesit e tri rretheve për problemet konkrete. Shokët që më informuan janë optimistë. I porosita të organizojnë më mirë punën për mbledhjen e të lashtave dhe zgjedhjet, për t’u kujdesur për të rinjtë vullnetarë që kanë shkuar në aksione.

22 qershor 1966
Shoku Enver na informoi mbi bisedimet që do zhvillohen me delegacionin kinez, të kryesuar nga Çu En Lai. Në formë përmbledhëse paraqiti gojarisht ekspozenë që ai vetë kishte përgatitur. Unë e këndova gjithë materialin dy ditë më parë. Është një analizë marksiste nga e cila mund të nxjerrin mësime shokët kinezë mbi disa çështje, të cilat, sipas mendimit tim, nuk i analizojnë thellë e me syrin marksist, por i shikojnë me miopi politike, sikurse është çështja e Stalinit dhe mbi ekzistencën e klasave në socializëm. Shokët kinezë bëjnë disa veprime të dëmshme. Nuk mbajnë qëndrim të drejtë, gjë që u jep armë armiqve, revizionistëve e centristëve, të na luftojnë dhe të forcojnë autoritetin e pozitat e tyre në dëm të marksizëm-leninizmit dhe të lëvizjes, sikurse është rasti i Rumanisë. Shokët kinezë po bëjnë gabime të rënda me gjithë ato që flasin dhe shkruajnë në shtyp për Mao Ce Dunin. Të thuash “Idetë e Mao Ce Dunit” janë kulmi i marksizëm-leninizmit, është antimarksiste. Marksizëm-leninizmi nuk qëndron në vend. Ai zhvillohet, pra nuk mund të pranohet që kulmin e arriti Mao Ce Duni. Duke thënë kështu, në fakt, luftohet vepra e lavdishme e Marksit, Engelsit, Leninit dhe Stalinit; do të thotë se këta klasikë nuk janë ata që hodhën themelet e teorisë dritëdhënëse, mbi të cilën bazohet e udhëhiqet klasa punëtore, komunistët e gjithë botës në luftën për çështjen e komunizmit, do të thotë që vetëm idetë e Mao Ce Dunit janë ato që përbëjnë teorinë ku duhet të mbështeten komunistët dhe revolucionarët. Të trumbetosh me aq bujë se Mao Ce Duni dhe idetë e tij janë dielli që ndrit njerëzimin, se ai dhe idetë e tij janë të vetmit që duhet t’i frymëzojnë komunistët, revolucionarët, punëtorët, fshatarët, inteligjencën etj. është antimarksiste. Jo Mao Ce Duni, jo vetëm idetë e tij, por në radhë të parë e mbi të gjitha është marksizëm-leninizmi, teoria e lavdishme e fitimtare, e përpunuar me aq gjenialitet nga Marksi, Engelsi, Lenini dhe Stalini është ajo që ndriçon rrugën e popujve. Unë mendoj se kjo propagandë e shfrenuar në Kinë, duke ngritur në qiell Mao Ce Dunin, i ngjan asaj që i bënë Stalinit të madh revizionistët dhe trockistët e maskuar në BS, para dhe gjatë Kongresit të 19-të, Hrushovi, Mikojani e të tjerë tradhtarë. Armiq të tillë duhet të jenë edhe në Kinë. Ata maskojnë veten duke i thurur lëvdata Mao Ce Dunit, me qëllim që nesër të marrin frenat në dorë, dhe të kthehen në revizionizëm. Si duket në këtë situatë, elementët e shëndoshë, po të ngrënë zërin kundër këtij shpërthimi, të pafrenuar antimarksist që e bëjnë Mao Ce Dunin dhe idetë e tij kulmin e marksizëm-leninizmit, diellin, busullën ku duhet të mësojnë komunistët e revolucionarët e botës, likuidohen. Prandaj ata nuk e ngrënë zërin.
Kjo gjendje nuk më pëlqen dhe nuk e aprovoj. Ka rrezik që në gjirin e udhëheqjes kineze të jenë fshehur elementë revizionistë dhe nën flamurin e Mao Ce Dunit dhe mbrojtjes së ideve të tij, të luftojnë Mao Ce Dunin dhe nesër do të kërkojnë të përmbysin socializmin në Kinë. Të shohim në të ardhmen, qofsha unë i gabuar.

24 qershor 1966
Tirana e zbukuruar si kurrë ndonjëherë. Sot mbërrin në Shqipëri delegacioni kinez i kryesuar nga Çu En Lai. Ora 9:30. Të gjithë shokët e Byrosë Politike me në krye shokun Enver u nisëm për në aeroport. Në orën 10:30 mbërriti avioni kinez. Çu En Lai u përshëndet nga shoku Enver dhe gjithë shokët shpërthyen në brohoritje të vazhdueshme. U nisëm për në Tiranë. E shoqëruam deri në Pallatin e Brigadave. Në orën 13:00 i pritëm miqtë në Kryeministri. Në orën 17:00 filluan bisedimet midis të dy delegacioneve. Foli shoku Enver. Nga pala jonë merrnin pjesë gjithë anëtarët e Byrosë Politike. Në ora 20:00 u shtrua darkë. Shoku Enver mbajti një fjalim të rëndësishëm. U ktheva në shtëpi i lodhur. Shoku Enver megjithëse i lodhur për vete, sidomos nga mbledhja e pasdites, ku paraqiti ekspozenë, vazhdimisht më pyeste si isha. Atë duket se e shqetëson gjendja ime. Kjo më prek jashtëzakonisht. Ai interesohet pa masë për shëndetin e shokëve. Këtë e shoh edhe ndaj meje. Me të vërtet ne i jemi shumë borxhli atij. Asnjë prej nesh nuk e bën atë që bën ai për shokët. Më porositi të mos punoj, të mos marr pjesë në ceremoni, por të pushoj. Ashtu do të bëj, nesër, më datë 25, nuk do të marr pjesë në mbledhje, do pushoj në shtëpi…

27 qershor 1966
Profesor Fejziu dhe doktor Gjata e kanë bërë zakon çdo mëngjes të më kontrollojnë. S’ka asgjë të re, megjithëse ata vazhdojnë avazin. S’ke ç’bën. Midis dy delegacioneve vazhdojnë bisedimet. Besoj pasdite do mësojmë se çfarë çështje ka ngritur Çu En Lai. Fola me Shefqet Peçin, e njoftova të përgatitet me rastin e dekorimit. Në orën 17:00 në sheshin “Skënderbej” u bë mitingu i madh. Mjekët nuk më lejuan të shkoj. Në miting foli shoku Enver dhe Çu En Lai. Fjalimi i shokut Enver ishte i mrekullueshëm. Edhe fjalimi i Çusë në përgjithësi ishte i mirë, por në të vihen re mjaft ide për të cilat ne nuk jemi dakord. Sidomos nje fare shpërfillje e tij per rolin e Stalinit. Këto janë absurditete.
Pasdite më informuan për vazhdimin dhe përfundimin e bisedimeve midis dy delegacioneve. U kënaqa shumë nga ndërhyrjet shumë të rëndësishme të shokut Enver për çështjen e Stalinit dhe mbi çështjen e klasave në socializëm. Analiza e shokut Enver duhet t’u shërbejë shokëve kinezë për të nxjerrë mësime…

10 korrik 1966
Këtë vit festa e Ushtrisë shoqërohet me ditën e votimeve për deputetë në Kuvendin Popullor. Është hera e parë që kur është çliruar Shqipëria që votoj në Vlorë dhe ajo që më gëzon është se qendra ku votova ishte shkolla plotore ku kam mësuar.

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

“Marrëzitë e Zoi Themelit në Dibër, është bërë si Koçi Xoxe”


ENVER HOXHA, HYSNI KAPO DHE LIDERE TE TJERE KOMUNIST NE PRITJE TE NJE DELEGACIONI TE HUAJ

DITARI I KAPOS/”Na gënjeu të gjithëve, e rrëzoi nga fiku Enveri”

“Lajmet që vijnë nga Kina janë tronditëse, aty Garda e Kuqe po zëvendëson Partinë, gjithçka duket mbrapsht”

Hysni Kapo: Fshatit i duhen ekipe me njerëzit e artit dhe kulturës
“Ramizi porosit të çojmë shkrimtarët në fshat”

Kur bëheshin dy dekada nga goditja e Koçi Xoxes, zbulohej në Peshkopi një tjetër model i tij, po aq i rrezikshëm sa ish- ministri i Brendshëm që kishte vënë Sigurimin mbi Partinë…
Zoi Themeli, një nga ish-funksionarët e lartë të Sigurimit të Shtetit, që së fundi kryente detyrën e sekretarit të Parë të Partisë të rrethit të Dibrës, kryqëzohej në vjeshtën e vitit 1966 për ato që ish-miku dhe eprori i tij, Koçi Xoxe, kishte shkuar para skuadrës së pushkatimit në fundin e viteve ’40. Ditari i Hysni Kapos që i referohet ngjarjes, përmban epilogun e saj me çastet finale të debateve të Themelit në zyrën e Enverit, në mesin e shtatorit të vitit 1966. Gjenerali zullumqar që kishte sfiduar një fushatë të tërë me ekipe kontrolli, mbledhje, ballafaqime e analiza të drejtuara nga KQ, vinte përballë “Njëshi-t” të Partisë, jo thjesht për të matur forcat. Strategjia e ndjekur me njerëzit e këtij të fundit, duke i hedhur degë më degë, nuk do t’i funksiononte më tej. Hoxha që ishte regjur me prerje kokash të rivalëve politikë dhe elementëve antiparti, nuk do ta kishte të vështirë, siç shkruan Kapo në ditar, të rrëzonte nga fiku përbindëshin e Peshkopisë. Po çfarë kishte ndodhur me ish-gjeneralin, që ishte bërë problem serioz për kupolën e Partisë? Zoi Themelit i ishte besuar detyra e sekretarit të Parë të Dibrës, kur kishte “shkëlqyer” për 20 vite me radhë në postin e drejtorit të Zbulimit Politik dhe zëvendësministrit të Brendshëm. Ai do të rishkëlqente në funksionin e ri me praktikat konspirative në drejtimin e Partisë, duke u mbështetur jo tek të zgjedhurit politikë, por te kontingjentet e Sigurimit, të cilët i mendonte asete të pazëvendësueshme të punës së Partisë. Në një letër dërguar organizatave bazë, Themeli orientonte shmangien nga veprimtarët e organeve të Partisë dhe mbështetjen e punës drejtuese te elementë negativë e me vese, të cilët prej kohësh kontribuonin fshehtas për Policinë Sekrete. Kjo “risi” e gjeneralit famëkeq kishte ngjallur revoltën e armatës së komunistëve, të cilët e kishin përcjellë shqetësimin tek udhëheqja e Partisë. Kjo e fundit kishte nisur ekipin e parë të kryesuar nga Piro Kondi, drejtor i Drejtorisë së Propagandës në KQ, i cili nga verifikimi në terren nuk konstatoi ndonjë shkelje serioze. As në letrën e Themelit për organet dhe organizatat e Partisë, për të dërguarin e Enverit, nuk kishte frymë antiparti. Të tilla vlerësime sollën në Tiranë dhe dy dërgatat e tjera. Sidoqoftë, Enveri nuk u mjaftua me kaq. Kërkoi t’i sillnin në zyrë protokollet e mbledhjeve të organizatave të Peshkopisë ku ishte diskutuar letra e Themelit dhe filloi t’i studiojë me kujdes. Ajo që u kishte shpëtuar ekipeve të njëpasnjëshme, nuk mund t’i shpëtonte syrit të udhëheqësit. Betejën së pari e nisi me të dërguarit e tij. Piro Kondi nga ky moment nuk do të ishte më anëtar i Plenumit të Partisë dhe do largohej nga aparati i KQ. Po kështu dhe Leka Shkurti, ndihmësi i tij. Pastaj do vinte radha e Themelit, betejën me të cilin do ta zhvillonte në zyrën e vet në selinë e KQ. Me kaq u jep fund Kapo shënimeve për gjeneralin e ndëshkuar në ditarin personal. Ajo çfarë ndodhi me të pas kësaj, është bërë publike në propagandën e kohës ku Themeli trajtohej si një element antiparti. Pjesa tjetër e kujtimeve të Kapos që botojmë sot fokusohet në përjetimet nga lajmet për Gardën e Kuqe në Kinë, e cila sipas tij po zëvendësonte Partinë e Mao Ce Dunit dhe mbresat nga Kongresi V i Partisë, ku “Enveri, si asnjëherë, ka folur për tetë orë pandërprerë”.

Ditari i vitit 1966-1967

…vijon nga numrat e kaluar

14 korrik 1966
Sot telegramet që më dërguan nga Ministra e Jashtme ishin shumë interesante, sidomos ato që bënin fjalë mbi kontradiktat në gjirin e udhëheqjes tradhtare jugosllave dhe me shkarkimin e Rankoviçit. Duket qartë se Tito dhe banda e tij po përpiqen t’i hanë kokën njëri-tjetrit. Shovinizmi, nacionalizmi, lufta për pozitë, kontradiktat e theksuara midis nacionaliteteve, gara që secili t’i shërbejë me zell padronëve të cilëve u janë shitur për të marrë fuqi në dorë, duket se ka marrë proporcione aq të mëdha, sa që këta tradhtarë janë vënë në luftë t’i hanë kokën njëri- tjetrit. Ja rezultati i tradhtisë! Ky është fillimi i shpërthimit. Në të ardhmen, me siguri, situata do të acarohet më shumë.
Erdhi profesor Fejziu dhe Gjata. Më vizituan. Gjendja është e kënaqshme. Fola me ta, i pyeta për shokët. U gëzova kur Fejziu më njoftoi për kontrollin mjekësor të shokut Enver dhe gjendjen e tij shëndetësore.

15 korrik 1966
Sot i gjithë populli mori dijeni për thirrjen e Kongresit V të Partisë. Porsa e mora gazetën këtu në Vlorë ku pushoj, më pushtoi një ndjenjë gëzimi për Partinë, e cila nxori popullin dhe vendin nga errësira shekullore dhe po e çon me hapa të shpejtë përpara. Kur mendoj punën e madhe që na del përpara për përgatitjen e Kongresit, nuk mund të rri i qetë, në djall të vejë edhe ky pushim shëndetësor i imponuar nga mjekët skupulozë. Pres me padurim 15 gushtin të filloj punën

27 korrik 1966
Me shokun Enver sot shkëmbyem mendime mbi perspektivën e zhvillimit të bujqësisë…

26 gusht 1966
Qëndrova në shtëpi. Lexova shtypin e ditës. Me sa lajmërojnë telegramet që vijnë nga Pekini dhe ato të ATSH-së, në Kinë zhvillohet një gjendje kaotike. Atje lufta për pozita midis udhëheqësve të lartë po bëhet më e qartë dhe më e theksuar. Duket se po largohen nga udhëheqja e Partisë dhe e shtetit kuadro të lartë me karakter revolucionar. Korrenti i Çu En Lait po fiton pozita. Veprimet e Gardës së Kuqe që po i jepet aq shumë bujë nga udhëheqja dhe shtypi kinez, tregojnë se nuk është Partia që drejton. Gjithçka po degjeneron. Gardës së Kuqe i kanë dhënë të gjitha fuqitë, gjithë kompetencat për veprim. Ajo bën ligjin, rendin. Veprimet që bëhen tregojnë se nuk janë spontane, por të nxitura nga udhëheqësit kundër partnerëve të tyre.

13 shtator 1966


Zoi Themeli

Në takimin me Zoi Themelin nga ora 13:00-15:00, mësova mbi gjendjen serioze të krijuar në organizatën e Peshkopisë. Nuk më pëlqen aspak qëndrimi i Zoit, ai është në rrugë të gabuar. Letra që ka lëshuar Byroja e rrethit për organizatat (me firmën e Zoit dhe me përmbajtje thellësisht antiparti) dhe protokollet prej 100 faqesh të mbledhjeve të organizatave bazë, ku kundërshtohet fryma joparimore e letrës, të cilat i lexova deri natën vonë, më revoltuan. Më duket se Zoi ia ka hipur kalit mbrapsht. Nuk fjeta gjatë gjithë natës…

14 shtator 1966
Çështja që më preokuponte, që e shqetësoi shokun Enver, ishte informacioni që i dhashë mbi situatën e krijuar në Peshkopi. Atje Zoi Themeli që kryen detyrën e sekretarit të Parë ka krijuar një kaos të madh. Vendosëm të takohemi në KQ ne, tre sekretarët me Zoi Themelin. Dëgjuam me vëmendje Zoin dhe Hajriun (Hoxhën). Qëndrimi i Zoit është revoltues. Megjithëse është shumë i varfër nga mendja, i duket se di shumë, qesh me ironi dhe mospërfillje, kur Hajriu dhe shokët kundërshtojnë ndonjë mendim të tij. Ai është bërë si Koçi Xoxe në Peshkopi, por mundohet të justifikohet para shokëve me djallëzi. Taktika nuk i shkoi deri në fund. Zoi ra nga fiku kur ndërhyri shoku Enver. Në sipërfaqe u duk se e kuptoi gabimin, por në të vërtetë mendjemëdhenjtë zor të njohin gabimet. Sidoqoftë, Partia nuk mund ta lërë me kaq punën e tij…

1 nëntor 1966
U çel Kongresi V i Partisë. Në orën 8:00 të gjithë miqtë e huaj (kryetarët e delegacioneve të më se 27 partive) bashkë me Byronë Politike zunë vend në Presidiumin e Kongresit. Deri në orën 20:00 shoku Enver lexoi raportin. Gjatë tërë ditës isha i shqetësuar për shëndetin e tij. Ai lexoi raportin për afro tetë orë pa ndërprerje. Punë e lodhshme. U gëzuam që e ndjente veten mirë. E përqafuam porsa e përfundoi…

7 nëntor 1966
Vazhdojnë diskutimet në Kongresin e Partisë

8 nëntor 1966
Kongresi V i Partisë u mbyll me Internacionalen. Në mbrëmje me Ramizin shkuam për të përshëndetur delegatët e ftuar që ishin në hotel “Dajti”

22 nëntor 1966
Mbasdite, ora 16:00, morëm pjesë si Byro Politike në mbrëmjen akademike që organizoi rinia me rastin e 25-vjetorit të themelimit të organizatës së saj. Në pallatin e sportit “Partizani” ishin 5000 vetë.

23 nëntor 1966
Gjithë paraditen unë dhe Ramizi patëm bisedime me sekretarin e Përgjithshëm të Partisë Marksiste-Leniniste të Brazilit. Ato qenë shumë të dobishme. Mbi të gjitha çështjet kishim unanimitet mendimesh. Partia e Brazilit qëndron në pozita të shëndosha marksiste. Shoku sekretar, kuadër i përgatitur me një logjikë të thellë, revolucionar i sprovuar. Biseduam dhe zgjidhëm shumë çështje që ka mundësi të japë ndihmë Partia jonë partisë motër të Brazilit…

27 nëntor 1966
Në orën 9:00 shkuam në Xhafzotaj, mora pjesë në inaugurimin e nënstacionit të ri. Teknikë e mrekullueshme kjo e RTSH. Tashti zëri i Partisë dhe i popullit tonë do të dëgjohet në të katër anët e botës. Ja këto janë raketat tona me qitje të gjatë veprimi që imperialistët dhe reaksionarët bëjnë aq shumë zhurmë dhe ia kanë frikën Shqipërisë.
Në orë 15:00, bashkë me Viton, u nisëm për në Vlorë. Në vilën numër 3 ishte Gogua (Nushi) me fëmijët. I bëmë vizitë, biseduam gjatë.

3 Dhjetor 1966
Porsa erdhi shoku Enver në zyrë, pas 15 ditë vizitash në rrethet e Jugut, i raportova për punët dhe për bisedimet që patëm me sekretarin e Përgjithshëm të PK të Brazilit, Amazonas. Gjatë ditës pata bisedime me Xhafer Spahiun, me Pipi Mitrojorgjin, Leka Shkurtin për probleme që duhet të kemi parasysh si aparat i KQ. Pasdite u takova përsëri me shokun Enver dhe me Haxhi Lleshin. Nesër do të nisem për në Korçë.

10 dhjetor 1966
Zbrita në Korçë. Ora 10:00. Pas një vizite në fabrikën e qelqit, shkova për t’u takuar me gruan e Themistokli Gërmenjit. U gëzua shumë. Në orën 15:00 u nisa për në Pogradec. Isha shumë i lodhur. Gjumi nuk më zinte. Koka më ka dhembur gjatë gjithë kohës që kam qenë në Korçë. Sheqeri m’u ngrit çuditërisht mbas një periudhe pesëmujore që po përdor insulinë.

15 dhjetor 1966
Punova në zyrë. Fola me rrethet Gjirokastër, Elbasan, Korçë. Më informuan për punët. Më vonë dëgjova Manushin(Myftiun) për plenumin dhe probleme të tjera të Tiranës. Shkuam bashkë te shoku Enver. Manushi raportoi për gjendjen.

17 dhjetor 1966
Mbledhje e Sekretariatit. Të tre sekretarët dëgjuam punonjësit e aparatit mbi zhvillimin e plenumeve në rrethe. Mbledhja zgjati deri në orën 15:00.

26 dhjetor 1966
Bisedova me Ramizin për dërgim ekipesh në fshat të përbërë prej shkrimtarësh, piktorësh e artistësh, që të njihen me jetën dhe luftën e popullit për realizimin e detyrave që shtron Partia.

30 dhjetor 1966
Informata të gëzuara nga zonat malore të Veriut. Kolektivizimi i fshatrave malore shkon mirë. Malësorët e Veriut po i përgjigjen thirrjes së Partisë. Mirdita e përfundoi kolektivizimin. Peshkopia brenda një muaji bëri 75 fshatra kooperativë bujqësore. Në Pukë po ecet mirë. Sot Tropoja i dha fund kolektivizimit. Vetëm Kukësi është akoma mbrapa.

4 janar 1967
Biseduam me shokun Enver për probleme të metodës së punës të aparatit, mbi planin e problemeve që duhet të marrë në shqyrtim Komiteti Qendror, Byroja Politike, Sekretariati dhe mbi planin e veçantë të aparatit. Shoku Enver më dha mendime shumë të vlefshme.

6 janar 1967
Dita e fundit në zyrë para nisjes për në Pekin. Nesër në mëngjes nisem për në Romë me avionin tim. Nxora nga dora çështjet që kishin mbetur. I raportova shokut Enver problemet korente që u lashë shokëve për t’i ndjekur. Ai më dha këshillat e fundit përpara nisjes.

Kajro-Egjipt, 10 janar 1967
Vij për herë të parë në Egjipt. Qytet i madh, por duket varfëria dhe kaosi. Vizituam Xhaminë e Mehmet Aliut në kodër që dominonte Kajron, muzeun historik, piramidat, Sfinksin. Vepra madhështore, të çuditshme. Hëngrëm drekë në restorantin grek të Andreas, i dalluar për gatim. Në orën 16:00 bëmë takim me punonjësit e ambasadës dhe gratë e tyre. U folëm mbi Kongresin e Partisë dhe gjendjen në Shqipëri. U ndamë përzemërsisht me ta. Duhet të nisemi për aeroport, ora 18:15, avioni niset për Pakistan.

Pekin, 21 janar 1967
Gjithë paraditja kaloi në spital. Pres me padurim ditën kur do të nisem për në Shqipëri. Më duket sikur jam në tokën mëmë kur vete në ambasadë. Ç’mallohem atje, shoh një ambient të vogël, shqiptar. Në orën 15:30 shkova në ambasadë. U takova me shokë, biseduam. Atje piva një kafe vendëse. Kadriu, shoferi i ambasadës nga Petrela është i shkathët dhe bën kafe të mirë. U largova para orës 17:00 sepse më njoftuan se shoku Kan Shen donte të takoheshim. Në fakt, nuk erdhi, kërkoi ndjesë, sepse i kishte dalë një punë urgjente.


vijon nesër …

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

Kapo në vitin ’67: Tani vendi i vetëm pa kisha e xhami


NË FOTO: (Majtas) Enver Hoxha dhe Ramiz Alia në takim me aktivistët e parë të revulucionit antifetar për prishjen e kishave dhe xhamive në Shqipëri, foto e vitit 1967.

Ditari i ish-sekretarit të Komitetit Qendror.

“Do ndërhyjmë në Kushtetutë, për ta sanksionuar Shqipërinë shtet ateist”

Hysni Kapo është një ndër protagonistët e aksionit politik për prishjen e kishave dhe xhamive, për ta bërë Shqipërinë, siç shkruan ai, vendin e vetëm ateist në botë. Ditari dhe shënimet e tij, që u përkasin muajve të parë të vitit 1967, përmbajnë një pasqyrë të plotë të kronologjisë së lëvizjes së bujshme.

Kapo, duke qenë në majën e piramidës politike, ka memorizuar mjaft nga të pathënat e këtij aksioni, që për kohën u publikua si iniciativë e rinisë. Në ato që pohon ai, aksioni ka nisur me një projeksion të Enverit “Për një Shqipëri ateiste”, që është kumtuar fillimisht në kupolën e Partisë në shembullin e revolucionit kulturor kinez dhe është implementuar më tej sipas një programi rigorozisht të kontrolluar nga lart. Në janarin e vitit ’67, në sajë të ndihmës së të deleguarve të KQ, rinia e shkollës së mesme “Naim Frashëri” në Durrës shpalli iniciativën “Të luftojmë deri në fund ideologjinë fetare, besëtytnitë dhe zakonet prapanike”. Pas publikimit të lajmit në median e regjimit, Enver Hoxha, duke marrë “shkas” nga ky veprim nga poshtë, mbajti fjalimin historik, siç e cilëson Kapo “Revolucionarizimi i mëtejshëm i Partisë dhe pushtetit”, nëpërmjet të cilit pretendohet një hop cilësor në rrugën e zhvillimit socialist të vendit. Momenti i tretë që përmend krahu i djathtë i kreut të Partisë në kujtimet për këtë periudhë, është kryeartikulli i porositur nga Enveri për “Zërin e Popullit”, që u botua dy ditë pas fjalimit programatik: “Me shpatën e mprehtë të ideologjisë së Partisë kundër ideologjisë fetare, paragjykimeve, besëtytnive dhe zakoneve prapanike”. Hysni Kapos i ka qëlluar siç dëshmon në ditar, që pjesën kulminante të aksionit kundër fesë dhe zakoneve prapanike ta ndjekë nga Kina, ku ka shkuar në krye të një delegacioni qeveritar. Jo rastësisht aty ai ndjek me vëmendje të posaçme ecurinë e revolucionit kulturor që kishte shpërthyer rishtas dhe prej andej mendon si mund të implementohet më tej në kushtet e Shqipërisë fryma e tij. Njëherazi me qarkullimin e kuadrit nga qyteti në fshat dhe lëvizjen masive për të goditur publikisht me dacibaot e famshme frymën antisocialiste, për funksionarin e lartë të Partisë, ishin me interes edhe praktikat e goditjeve të pamëshirshme ndaj atyre që guxojnë të dalin nga binarët e ideologjisë së Partisë. I porsakthyer nga Kina, Kapo shkruan: Takova shokun Enver. Biseduam mbi problemet e mëdha shoqërore me të cilat sot është angazhuar Partia dhe populli për problemin e gruas, për zakonet prapanike, për të këqijat e fesë dhe luftën kundër saj, për punën e kujdesshme që duhet të bëjmë në mënyrë që të zbatohen drejt udhëzimet dhe orientimi i Partisë. Iniciativa për të mbyllur kishat dhe xhamitë ecën mirë. Një sukses ky i paparë…

Ditari i vitit 1967

…vijon nga numrat e kaluar

Pekin, 23 janar 1967
http://www.panorama.com.al/wp-conten...in-300x240.jpg

Hysni Kapo gjatë vizitës së delegacionit të Partisë së Punës së Shqipërisë në Pekin

Është një nga netët e rralla që kam fjetur mirë që kur kam ardhur në Kinë. Mora hapje gjumi. Mbasi hëngrëm mëngjesin me Beharin dhe Xhavitin, bëmë shëtitje në park. U propozuam miqve të shkonim në parkun e Verës. U nisëm nga ora 11:00. Qëndruam deri nga ora 13:00. Parku ishte si i shkretë. Ai është mbyllur tashmë që kanë ardhur në Pekin nga gjithë Kina mbi 1 milion gardistë. Populli merret me revolucionin kulturor. Në Parkun Veror të Perandorit ka me të vërtetë mrekullira të artit kinez. Soditëm pak, dolëm në fotografi. Në orën 15:30 shkova në spital, na prisnin një grup mjekësh, do të bëja dy kontrolle tek okulisti dhe për kokën në aparatin elektrik. Okulistët më shikuan me kujdes të jashtëzakonshëm, ndërsa encofoliogramin do e bëj nesër, më 24. Duke u kthyer për në dhomë, kaluam me makinë nga sheshi “Tien An Men”. Lëvizje, mizëri gardistësh. Koka vazhdon të më dhembë, edhe pse mora aspirinë. Kështu edhe pas orës 20:00. Është e para herë që më dhemb kaq shumë që kur kam ardhur në Kinë.

Pekin, 24 janar 1967
U zgjova në orën 3:30 të natës. Koka më dhembi për 12 orë rresht, mora 4 aspirina brenda 12 orëve. Ora 11:00, shkova në spitalin e Marinës për të bërë encofoliogramin. Për drekë erdhi Vasili dhe Kleopatra, qëndruam deri në orën 14:00. Në orën 15:00 shkova në spital për të më bërë kontroll duart nga një mjek neurolog, që kish ardhur me tre të tjerë nga Shangai, apostafat. Kur u ktheva nga spitali, kaluam me makinë deri te Pallati i Asamblesë. Ecëm më këmbë. Pallati ishte i rrethuar me roje, duket udhëheqja ka mbledhje të gjerë me kuadrot. Sheshi “Tien An Men” ka gjallëri të jashtëzakonshme. Shumë gardistë na shikonin nga larg me kuriozitet. Është zor të afrohesh, ata të rrethojnë dhe s’të lëshojnë. Tentova të pyes dy prej tyre, u turrën me qindra. Kur i dhashë njërit një stemë, nuk mund të mbaheshin, secili kërkonte t’i dhuroje. Sidoqoftë, gardistit nga Kantoni ia dhashë në dorë, pastaj u dhashë dhe 10-15 vetave. Nuk u thashë se jam shqiptar.

Pekin, 27 janar 1967
Në orën 11:00 erdhi sekretari i Parë i Partisë së Malajes, shoku Cen Pin (Hun Tao pseudonim), bashkë me shokun Çuan Sen. Biseduam gjatë mbi probleme të ndryshme që u interesojnë të dy partive tona. I fola mbi gjendjen në Shqipëri, punën që bëhet, mbi pikëpamjen e Partisë sonë si duhet luftuar revizionizmi, mbi vlerësimin që i bën Partia jonë çështjes së Stalinit. Shoku Cen Pin foli mbi gjendjen në Malaja dhe si mendon partia e tyre të luftojë brenda, të luftojë kundër revizionimit. Hëngrëm drekë së bashku. Gjatë drekës vazhduam shkëmbim mendimesh për çështje të lëvizjes komuniste dhe sidomos për veprën e Stalinit dhe figurën e tij. U ndamë nga ora 16:30. Në adresë të Partisë sonë, të shokut Enver, shprehu fjalët më të ngrohta, më të mira, stimën më të lartë. Shkova në 17:30 në ambasadë. U bëra vizitë në shtëpi shoferit dhe radistit. U gëzuan pa masë. Sot në qytet lëvizja e madhe, trupa ushtarake, qarkullim kuadrosh me kapele dhe tabela nëpër rrugët e Pekinit, sidomos pranë Ambasadës Sovjetike.

Pekin, 28 janar 1967
Kënaqësi e madhe, na erdhën gazetat nga Shqipëria, do të jetojmë disa çaste midis problemeve në të cilat është angazhuar Partia dhe populli ynë i dashur. Posa mbarova kurat e mëngjesit, fillova të lexoj “Zërin e Popullit” dhe “Bashkimin”. Kam material për të lexuar deri në drekë. Kjo më gëzon shumë. Më duhet të bëhem gati, se në orën 16:00 do të shkoj për vizitë në fabrikën e fijeve sintetike. Erdhi shoku Çen Ji për të na shoqëruar. Çen Ji ka ndryshuar, duket i lodhur, i dobët dhe jo me humorin e zakonshëm. Gjatë gjithë kësaj lufte të madhe të revolucionit kulturor ka pasur edhe ai telashet e tij. Punëtorët në fabrikë na pritën me përzemërsi të jashtëzakonshme, me entuziazëm dhe brohoritje. Kudo ku njerëzit kinezë marrin vesh se je shqiptar, nuk dinë ç’të bëjnë për të shprehur ndjenjat e miqësisë, dashurisë ndaj Partisë sonë, popullit tonë, shokut Enver.

Shangai, 7 shkurt 1967
U përshëndetëm me personelin shërbyes të shtëpisë ku banova. Në aeroport na prisnin Çu En Lai, Kan Shei, Van Li, Li Hsien Nien, ushtarakë etj. Kaluam duke përshëndetur masën e ushtarëve dhe gardistëve, gati 2000 veta. U përshëndetëm me shokët udhëheqës, Çu En Lai më dha dy distinktivë të Mao Ce Dunit. Mbërritëm në Shangai në orën 13:00. Na pritën në aeroport shokë të rinj, punëtorë dhe gardistë. Elementët e vijës borgjeze që ishin në udhëheqje, u përmbysën na thanë. Vizituam fabrikën e tekstileve Nr.7 të Shangait dhe portin. U takuam me punëtorë, na pritën shumë ngrohtë. U fola gjatë. Në port i fola masës punëtore me mikrofonin që na sollën vetë, në hapësirë, jashtë. Në mbrëmje shokët që drejtojnë punën në Shangai na shtruan darkë. Me avionin pakistanez, në orën 12(24) u nisëm për në Karaçi.

Karaçi, 8 shkurt 1967
Gjatë udhëtimit me avion Shangai-Karaçi u ndalëm në Daka. Qëndruam në aeroport. Kishte dalë konsulli kinez. Na çuan në sallën e pritjes së autoriteteve. Një plak me mjekër të madhe, i dobët, luante rolin e kujdestarit, ai solli librin e firmave të autoriteteve. Vazhduam udhëtimin për në Karaçi. Mbërritëm në mëngjes herët. Nga ora 10:00, dolëm me makinë për të parë qytetin. Karaçi i tmerrshëm, aty sheh dy botë, botën e të pasurve dhe të të mjerëve. Për ne është e vështirë të jetohet në një ambient të tillë. Sa më shumë ta vizitojmë qytetin, aq më shumë duket mjerimi. Hëngrëm drekë dhe dolëm prapë pasdite, shkuam në plazhin mizëri të qytetit prej 3 milionë banorësh. Presim me padurim nisjen, nuk mund të qëndrohet në Karaçi, të prishet gjaku nga mjerimi dhe varfëria. Në orën 23:30 shkuam në aeroport dhe u nisëm për në Kajro-Romë. Udhëtim i mrekullueshëm.

13 shkurt 1967
Në orën 9:30 u nisëm për Bari me Alitalia. Udhëtuam mirë. Nga lart, në Aeroportin e Barit pamë që kish ardhur avioni ynë. Gëzim i papërshkrueshëm, do takohemi me shokët që sapo kanë ardhur nga Shqipëria. Ata do na flisnin për të rejat. Kur zbritëm, u takuam me Babaçen dhe shokët, i pyetëm dhe na folëm me entuziazëm për shumë gjëra. Avioni ynë mbërriti në Tiranë në orën 13:00. Ramizi, Hakiu, Manushi etj. na prisnin. U përshëndetëm me dashuri me ta, me shokët, me fëmijët. Shkuam direkt në Komitet Qendror, te shoku Enver. U përqafuam, folëm gjatë deri në orën 15:00. U ndamë. Shkova në shtëpi, u takova me nënën, me fëmijët, me të gjithë.

14 shkurt 1967
Punova në shtëpi, u përgatita për mbledhjen e Byrosë Politike që kemi më datën 15, ku do të informoj mbi gjendjen në Kinë.

16 shkurt 1967
Punova në zyrë. U informova nga shokët mbi gjendjen, punët dhe problemet. Mbasdite mora pjesë në mbledhjen e komunistëve të lagjes. Ishim afro 200 veta. Foli Misto Bllaca për problemet e lagjes dhe detyrat e komunistëve. Diskutuan 5-6 shokë.

17 shkurt 1967
Më njoftuan se Gaqo Tashko vdiq. Më erdhi keq. Shok i mirë, i ndershëm, punëtor i palodhur, besnik. Porosita të merren masa për varrimin, të venë edhe emrin tim në nekrologji. Do të marr pjesë në varrim.

21 shkurt 1967
I raportova shokut Enver mbi probleme të Partisë, sipas të dhënave të rretheve dhe të instruktorëve. Biseduam çështje të punës politike në ushtri dhe në organet e punëve të brendshme.

19 shkurt 1967
Paradite qëndrova në shtëpi. Erdhën shoku Enver dhe Nexhmija, më vonë Manushi. Biseduam mbi problemet e mëdha shoqërore me të cilat sot është angazhuar Partia dhe populli, për problemin e gruas, për zakonet prapanike, për të këqijat e fesë dhe luftën kundër saj, për punën e kujdesshme që duhet të bëjmë në mënyrë që të zbatohen drejt udhëzimet dhe orientimi i Partisë. Iniciativa për të mbyllur kishat dhe xhamitë ecën mirë. Një sukses ky i paparë. Një revolucion më vete, që do ta bëjë Shqipërinë vendin e parë në botë pa institucione kulti…

22 shkurt 1967
Ramizi na foli gjatë mbi punën që bëri ekipi në Shkodër. Del se ka shumë probleme për t’i shqyrtuar mbi punën politike e të Partisë në ushtri. Del se aparati i Komitetit Qendror dhe ne sekretarët duhet t’i futemi punës më thellë në këtë sektor dhe të ushtrojmë kontroll, t’i ndihmojmë. Roli i Partisë në ushtri duhet të zërë vendin kryesor dhe jo sekondar, jo si aneks i punës ushtarake. Prita prokurorin e Përgjithshëm dhe kryetarin e Gjykatës së Lartë, i dëgjova mbi punët. Shqyrtuam një sërë problemesh që i preokupojnë dhe arritëm në konkluzione si duhet të punohet.

23 shkurt 1967
Sot u bë mbledhja e Sekretariatit. Shqyrtuam dy çështje kryesore: puna politiko-ideologjike dhe puna e Partisë në organet e punëve të brendshme e të kufirit, si udhëhiqen nga komitetet e Partisë të rretheve dhe problemet e përgjithshme të kuadrit. Shoku Enver foli shumë mbi forcimin e punës politike, ideologjike dhe organizative të Partisë në këto organe, mbi luftën kundër shumë shfaqjeve negative që shihen në mjaft njerëz të këtyre organeve, mbi shkaqet dhe si duhet punuar. Shtroi detyra të rëndësishme. Mbasi mbaruam mbledhjen, i kërkova leje shokut Enver të nisem për Shkodër. Nesër është seminari me sekretarët e Partisë së zonave të thella.

25 shkurt 1967
Vizitova punimet në hidrocentralin e Vaut të Dejës, vepër madhështore, e projektuar dhe do ndërtohet nga punonjësit tanë. Bisedova me drejtuesit e punimeve dhe me punëtorët. Shkova nga Kopliku i Sipërm për të parë bujqësinë. U takova me kryetarë kooperativash. Puna që kanë bërë në Shkodër për të përvetësuar zonën gurore, që në shekuj ka qenë e shkretë, është për t’u lavdëruar. Shkëmbyem mendime si të punohet për pasurimin e këtyre tokave. Vizitova fabrikën e përpunimit të patates të ndërtuar me iniciativën e punonjësve shkodranë.

26 shkurt 1967
Ditë e bukur! Dolëm me Viton nga shtëpia në kodër, buzë liqenit. Qëndruam, biseduam, shijuam natyrën e bukur pranverore, plot diell të Tiranës. Erdhi shoku Enver. Qëndruam së bashku, folëm për punën e seminarit në Shkodër, për probleme ideologjike, për çështjet që mori në shqyrtim Byroja Politike, sidomos për kooperativat e reja të zonave malore. Shoku Enver ngriti një problem shumë të rëndësishëm me karakter ideologjik, akut, delikat e që duhet të bëhet çështje e madhe e Partisë dhe e masave: luftën kundër ndjenjës së pronësisë private, interesit privat, edukimi i masave që gjithçka t’ia kushtojnë shoqërisë, ekonomisë kolektive. T’i shpallet luftë ndjenjës së pronësisë, interesit privat.

vijon ditën e hënë…

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

Ditari i Hysni Kapos në ‘70: Gjeneralët po dalin nga binarët


ENVER HOXHA ME USHTARAKËT

Ditari i Hysni Kapos, ish-sekretar i KQ për organet e diktaturës.

Byroja Politike në 1970: Gjeneralët e Ushtrisë po dalin nga binarët

“Debatet në Këshillin e Mbrojtjes për shqyrtimin e përgjegjësisë për sabotimin e tezave për Shkollat e Lira”

Dy mbledhje të rëndësishme të forumeve të larta në vitin 1970 kanë vënë në shënjestër krerët e Ushtrisë, jo për probleme të dorës së dytë, por për çështje kapitale. Në ditarin e Hysni Kapos përmendet mbledhja e Këshillit të Mbrojtjes në maj të vitit 1970 dhe mbledhja e Byrosë Politike në dhjetor të atij viti, të cilat kanë pasur për objekt “devijime parimore” nga drejtuesit e lartë të Ministrisë së Mbrojtjes. Situata negative në Ushtri, siç shkruan në kujtime Kapo, ka nisur me reformën e heqjes së gradave, të cilën mjaft nga shtatmadhorët e kanë pritur me rezerva dhe pakënaqësi. Ish-sekretari i KQ që mbulonte organet e diktaturës, pohon se me luftën kundër kësaj dukurie ka qenë angazhuar vetë drejtpërdrejt, por konstaton se ende ka reminishenca si ato të gjeneralit Halim Xhelo, i cili “falë vigjilencës së Partisë” nuk mundi t’i shkonte deri në fund aventurës për t’iu kundërvënë aksionit politik për revolucionarizimin e Ushtrisë”. Duke iu kthyer letrës anonime të Xhelos për Enver Hoxhën, ku protestohej për heqjen e gradave, Kapo vë në dukje se ka pasur përplasje edhe me Kadri Hazbiun, i cili ka ndjekur çështjen nga afër, por ka shfaqur rezerva për goditjen e “gjeneralit karrierist”. Pjesa tjetër e kundërshtive të udhëheqësve të Partisë me kupolën e Ministrisë së Mbrojtjes, lidhet me sabotimin, sipas Kapos, të lidershipit ushtarak me “Tezat e Këshillit të Mbrojtjes për Shkollat e Lira”, një përplasje kjo që tri vite më vonë do të prodhonte kryqëzatën e krerëve të shtatmadhorisë shqiptare, të quajtur ndryshe “puçistët e ushtrisë”. Ndër episodet e tjera nga zhvillimet e vitit 1970, njeriu i afërt i Enverit, veçon përjetimet nga vdekja e Gogo Nushit, diskutimet me Enverin për maketin e Monumentit të Dëshmorëve të Lirisë dhe projektin e zhvillimit të qytetit të Vlorës në drejtimin Skelë-Ujë i Ftohtë, jehonën e lajmit për lëshimin e tre astronautëve amerikanë në Hënë, ndërkohë që sovjetikët, nënvizon Kapo, ende nuk kanë dërguar njerëz në planetët e tjerë…

http://www.panorama.com.al/wp-conten...75-300x235.jpg
Beqir Balluku dhe gjeneralët e tjerë gjatë procesit gjyqesor, viti ‘75

Ditari i vitit 1970

1 JANAR 1970
Viti 1969 ishte një vit i pasur me shumë ngjarje. Viti që porsa erdhi do të jetë viti i progresit…

7 JANAR 1970
Qeveria bën mbledhjen në Durrës. Analizohet puna e vitit 1969 dhe detyrat për vitin 1970. Erdhi shoku Enver në zyrë. Dolëm bashkë. Biseduam për çështje të ndryshme deri sa u ndamë për në shtëpi. Ka rënë epidemia e gripit. Megjithëse nuk ka pasur vdekje, shokët janë dobësuar shumë.

8 JANAR 1970
Në zyrë thirra shokët për të dëgjuar raportet nga terreni. Sot më njoftuan se vdiq shoku Foni Done. Ishte shok i vjetër, shok i mirë, bolshevik.

10 JANAR 1970
Bisedova me shokun Enver. Shkëmbyem mendime për çështje të ndryshme. Pasdite punova në shtëpi me materialet e mbledhjes së Byrosë dhe të Sekretariatit.

15 JANAR 1970
Sot u zhvillua mbledhja e Byrosë Politike për problemet e Shkollës së Partisë dhe shkollave ushtarake. Foli shoku Enver.

3 SHKURT 1970
Erdhi shoku Enver në zyrën time. Biseduam mbi projektin e pesëvjeçarit të pestë. Studimi i paraqitur nga qeveria për këtë nuk është i plotë. Është një projekt i pathelluar në një analizë, sidomos për drejtimet kryesore të zhvillimit. Ka koncepte që shumë gjëra të bëhen me kredi nga jashtë dhe jo nga burimet tona. Ka vetëkënaqësi për rezultatet në bujqësi. Nuk duhet të importojmë bukë, vaj dhe prodhime bujqësore, ato duhet t’i bëjmë në vendin tonë.

7 SHKURT 1970
Bashkë me Ritën sot shkuam në Kavajë. Bëmë një konsultë me punonjësit e SMT-ve. Duket se në SMT, çështje e pagave dhe normave duhet rishikuar. Ka qëndrime të palejueshme dhe të pandërgjegjshme të disa traktoristëve. Ata punojnë për të marrë para, por jo si të prodhohet më shumë. Kjo është frymë e sëmurë antisocialiste.

13 SHKURT 1970
Thirra disa shokë për punën që kanë bërë jashtë shtetit për blerjen e farës së misrit hibrid dhe fidanë. Dhashë udhëzime si duhen mbjellë këto fidanë. Shoku Enver erdhi në zyrën time dhe dolëm të dy bashkë. Afër shtëpive u ndamë. Shkuam për të hëngër drekë.

27 SHKURT 1970
U bë mbledhja e Sekretariatit të KQ. Zgjati deri në orën 14:00. Pas mbledhjes bashkë me shokun Enver pamë maketet dhe projektet e Monumentit të Dëshmorëve të Lirisë. Në orën 15:00 shkuam në shtëpi.

18 MARS 1970
Erdhi ministri i Mbrojtjes, biseduam për problem të ndryshme të Ushtrisë.

21 MARS 1970
U bë mbledhja e Byrosë Politike. Zgjati gjithë ditën. Foli shoku Enver dhe shtroi çështje të rëndësishme kuadri.

28 MARS 1970
Në rafinerinë e re të naftës në qytetin Stalin. Ajo është projektuar dhe ndërtuar nga njerëzit tanë. Kur shkova në Komitetin e Partisë së rrethit mora vesh se Gogo Nushi është shumë rëndë. U shqetësova. Fola me Ramizin. Situata më preokupon.

6 PRILL 1970
Në Vlorë. Bashkë me shokun Enver shkuam për shëtitje nga shtëpia NR 5. Biseduam për probleme ndërkombëtare, sidomos për vizitën e Çu En Lait në Kore, për gjendjen në Bashkimin Sovjetik, për aleancën sovjeto-japonezo-amerikane dhe efektet që shkakton kjo brenda Bashkimit Sovjetik dhe tek aleatët e tij. Shoku Enver pasdite më foli për disa probleme të rëndësishme që kanë të bëjnë me edukimin e rinisë. Qëndruam bashkë deri në orën 20:30.

9 PRILL 1970
U ngrita herët. Nuk më zuri gjumi tërë natën. Morëm njoftim se Gogua është shumë rëndë; u bëmë gati të niseshim. Në orën 8:00 na njoftuan se zemra e Gogos pushoi. U nisëm bashkë me shokun Enver. Mbërritëm në Tiranë në orën 11:30. U takuam me shokët në shtëpinë e Partisë. Shkuam për ngushëllim në shtëpinë e Gogos. Byroja Politike më vendosi në krye të komisionit që do të organizojë ceremoninë mortore. Shkova te shoku Enver dhe i raportova për masat.

13 PRILL 1970
Sot Amerika lëshoi tre astronautë në Hënë. Shkenca po bën mrekullia. Ajo zhvillohet në mënyrë të fuqishme në të gjitha fushat. Si duket sovjetikët kanë mbetur mbrapa në drejtim të astronautikës. Ata akoma nuk kanë dërguar njerëz në planet dhe të kthehen përsëri në Tokë.

16 PRILL 1970
Sot Besniku mbush 20 vjeç. Gëzim i madh për ne prindërit dhe gjithë të dashurit e zemrës. Nuk e festuam ashtu si e donte dëshira, për shkak të dhimbjes për vdekjen e Gogos. Të shohim nga vera kur të mblidhemi të gjithë: Vera, Pëllumbi me shokët dhe fëmijët e tyre.

17 PRILL 1970
Mora pjesë në sesionin shkencor me rastin e 100-vjetorit të lindjes së udhëheqësit të madh, Leninit. U takuam me shokun Enver. Sot ai doli në zyrë. Na foli për procesin e degjenerimit të Bashkimit Sovjetik në një klikë fashiste dhe qëllimet e përbashkëta që ndjekin ata me amerikanët kundër marksizëmleninizmit dhe komunizmit. 24 PRILL 1970 Bashkë me shokët shkuam në shtëpinë e shokut Enver për ta ngushëlluar për vdekjen e Farijes (motrës).

11 MAJ 1970
Bashkë me shokun Enver dëgjuam ministrin e Ndërtimit për planin rregullues të Vlorës. Në bazë të orientimit që kishte dhënë shoku Enver që në verën e vitit të kaluar, për të parë perspektivën e zhvillimit të qytetit në drejtimin Skelë-Ujë i Ftohtë, shokët e projektit kishin punuar me kujdes dhe kishin bërë një projekt të mirë. Shoku Enver në përgjithësi aprovoi projektin dhe dha porosi për disa përmirësime të mëtejshme…

14 MAJ 1970
U mora me shokët e Ministrisë së Brendshme dhe Drejtorinë Speciale për të përcaktuar masat e nevojshme që duhen marrë me rastin e vizitës së shokut Enver në Veri.

18 MAJ 1970
Bëmë mbledhjen e Këshillit të Mbrojtjes. Përveç anëtarëve të Këshillit, ishin thirrur Petriti, Hitua, Rahmani, Sadiku, Halimi, Vaska, Sul Domi e Dilaveri. Nga paraqitja që bënë lidhur me tezat e Këshillit të Mbrojtjes dolën mjaft probleme në Ushtri që duhen studiuar dhe thelluar më tej. Në mënyrë të veçantë shoku Enver që foli në fund bëri mjaft vërejtje, kritika dhe dha disa orientime të rëndësishme. Duket që ishgjeneralët, të pakënaqur nga heqja e gradave, kanë dalë nga binarët e Partisë. Po Partia shikon dhe vepron. (Shkollat e Lira)

5 QERSHOR 1970
Sot shoku Enver u kthye në Tiranë pas një vizite disaditore në rrethet e Veriut. Pasdite në shtëpinë e Partisë biseduam bashkë për problemet e konstatuara gjatë vizitës 9-ditore në Veri.

29 QERSHOR 1970
Në orën 13:00 në sallën e plenumeve ishin ekspozuar maketet për Monumentin e Pavarësisë. Shkuam bashkë me shokun Enver. U takuam me skulptorët. Shoku Enver bëri vërejtje për të përmirësuar përmbajtjen e maketit.

6 KORRIK 1970
U ngrita herët, në orën 05:30. Vitua niset për në Sarandë, do qëndrojë një javë. Besniku nesër shkon në Dibër për të bërë punën prodhuese. Jam vetëm këtë javë, përveç Andit të vogël, asnjeri nuk kam në shtëpi.

4 NËNTOR 1970
Sot mora një lajm të gëzuar. Vera u pranua kandidate për anëtare e Partisë. I uroj Verës të ndjekë me besnikëri rrugën e komunizmit…

5 NËNTOR 1970
Mora pjesë në konferencën akademike për përfundimin e elektrifikimit të vendit.

8 DHJETOR 1970
Mbledhje e Byrosë Politike. Morëm në shqyrtim probleme të udhëheqjes së Ushtrisë dhe përgjegjësinë e kuadrove kryesorë të Ministrisë së Mbrojtjes. Byroja Politike kritikoi rreptë e drejt qëndrimet negative të drejtuesve kryesorë të Ushtrisë. Ka kohë që aty diçka parimore nuk shkon si duhet…

11 DHJETOR 1970
U takova me shokun Enver. Biseduam për punën e konkluzioneve të Byrosë Politike mbi punën në Ushtri dhe qëndrimet negative të udhëheqësve të saj. Shoku Enver më porositi që çështjen e drejtuesve të Ushtrisë ta shikojmë në vijim me shumë kujdes e vigjilencë.

vijon…

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

Ditari i Hysni Kapos: U presin pemët e oborrit atyre që s’punojnë


HYSNI KAPO DHE ENVER HOXHA ME NJE DELEGACION TE PARTISE KOMUNISTE KINEZE TE SHTEPIA KU U KRIJUA PARTIA KOMUNISTE SHQIPTARE

Ditari i Hysni Kapos, ish-sekretar i KQ për organet e diktaturës

“Në Grecalli të Fierit u presin pemët e oborrit atyre që s’shkojnë në punë”

“Në çështjen e luftës kundër ndjenjës së pronës private jemi ende larg, na duhet të bëjmë një revulucion”

“Krushqia e SHBA-ve me Kinën, në dëm të revolucionit dhe popujve”

Si e tronditi Tiranën vizita e Niksonit në Pekin

…vijon nga numrat e kaluar

Lajmi për vizitën e papritur të Presidentit amerikan në Kinë në vitin 1972 është përjetuar nga Tirana zyrtare me peshën e një drame tronditëse. Ajo që hyri në histori si java që ndryshoi botën, për liderët politikë shqiptarë paralajmëronte një mot të acartë në marrëdhëniet me aleatin e vetëm komunist. Në ditarin e Kapos pasqyrohet kronologjikisht mënyra si u prit ky lajm i beftë nga autoritetet zyrtare, cili ishte reagimi i Enverit ndaj lajthitjeve kineze dhe si u projektua strategjia e divorcit gradual me shtetin e madh aziatik. Prej vitesh, Tirana zyrtare i kishte dërguar disa mesazhe e këshilla mbi një sërë çështjesh aleates së saj të madhe në Azi, por pjesa më e madhe e tyre ishin shpërfillur hapur dhe nuk ishin marrë në konsideratë, duke rritur pakënaqësinë e udhëheqësve shqiptarë, veçanërisht të kreut të Partisë, Enver Hoxha. Nga kujtimet e Kapos, që deri në atë kohë kishte vizituar disa herë Kinën e Maos, konstatohet se përplasjet me miqtë kinezë kishin nisur më herët, qysh kur Pekini zyrtar orvatej të rregullonte marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik dhe të hapej me Perëndimin. Kapo shkruan se në verën e vitit 1971 kishin mësuar nga agjencitë e huaja se Henri A. Kisinger, këshilltar i Presidentit amerikan për sigurinë kombëtare, kishte zhvilluar një vizitë të fshehtë në Pekin, pa marrë mendimin e aleates më të ngushtë, Kinës. Të tjera zhvillime të papritura në Kinën e Maos pasuan njëra-tjetrën në fillimin e viteve ’70. Tashmë lajmet nga Pekini në zyrën e Enverit zinin kreun e axhendës dhe kreu i Partisë konsumonte orë të tëra me bashkëpunëtorët e afërt për vijën e sjelljes ndaj lidershipit kinez që zhytej dita-ditës në “llumin e borgjezisë dhe imperializmit”. Vizita e Niksonit në Pekin, pas asaj të Titos, Çausheskut dhe Karilos, shefit të Partisë revizioniste spanjolle, lexohej në Tiranë jo thjesht një devijim i rastit, por një rreshtim i Kinës në “krahun e forcave reaksionare dhe antipopullore”. Jo rastësisht takimet e përditshme të sekretarëve të KQ, mbledhjet periodike të Byrosë Politike të kësaj periudhe, siç dokumentohet nga ditari i Kapos, kanë për kryefjalë tradhtinë e Kinës ndaj çështjes së revolucionit dhe internacionalizmit. Sakaq, një tjetër ngjarje e paprecedentë në një fshat të Fierit është bërë objekt diskutimi në kupolën e regjimit. Në marrëzinë e tyre, krerët e kooperativës së Grecallisë kanë ndëshkuar fshatarët e zonës që nuk shkonin në punë rregullisht duke u prerë pemët e oborrit të shtëpisë. Një fletë-rrufe në qendër të fshatit, por edhe një fluks letrash në adresë të Komiteti Qendror, kanë ngritur në këmbë mbarë udhëheqjen e Partisë, e cila, siç pohon në ditarin e tij Kapo, ka zbarkuar në terren për të zbutur sadopak zemëratën e banorëve të ndëshkuar. Ngjarja e pazakontë në fshatin e largët të Myzeqesë, kujtohet edhe sot me një ndjenjë urrejtje. Reagimi brutal e skandaloz i liderëve lokal jo vetëm që la një shije të keqe për banorët e zonës, por u kushtoi atyre jo pak. Përvecc dëmit ekonomik, shumë kush prej tyre u penalizua edhe politikisht, si sabotues i vijës së partisë për fuqizimin e ekonomisë kooperativiste. Pavarsisht mënyrës si e përshkruan Kapo në ditar, reagimi i detyruar i autoriteteve pas protestës masive të banorëve të zonës, sicc pohojnë sot dëshmitarët, ishte një masë zbutëse, sa “për të kaluar lumin”, sepse ndëshkimet kolektive të këtij lloji vazhduan edhe më vonë, madje jo vetëm në Gërxalli, por në pjesën më të madhe të fshatrave të Fierit. Ishte koha, shkruan Kapo në ditar, kur revolucioni i luftës kundër ndjenjës së pronës private duhej të shënonte progres të vrullshëm”.

Ditari i vitit 1971-1972

6 shkurt 1971
Mbasdite, në orën 16:40, bëmë ceremoninë e dekorimit të shoqes Nexhmje Hoxha me rastin e 50-vjetorit të lindjes. Erdhi edhe shoku Enver. Të gjithë u gëzuan pa masë. Kolektivi i aparatit i dorëzoi një mesazh. Nexhmija lexoi një fjalim shumë prekës dhe me përmbajtje të lartë.

17 shkurt 1971
Nga Kina morëm lajm se një nga udhëheqësit kryesorë, Cen Po Ta, doli tradhtar. Numërohen fajet e tij që prej 40 vitesh më parë e deri sot. E çuditshme si ndodh që këta tradhtarë në gjirin e udhëheqjes kryesore nuk po mbarojnë.
Rita sot ka ditëlindjen, shkuam për urim.

8 mars 1971
Në Vlorë. Bashkë me Viton shkuam për vizitë te shoku Enver, që po pushon te shtëpia te Uji i Ftohtë. Atje qëndrova për drekë. Shoku Enver foli gjatë për problemet e Ushtrisë dhe të përgatitjes për mbrojtje nga armiqtë e shumtë. Më tha se shumë shpejt për këto çështje duhet të bëjmë një Plenum.

10 mars 1971
Nisa pushimet në Vlorë.

7 prill 1971
Sot kujtojmë ditën e zezë kur u pushtua Shqipëria nga Italia fashiste. Mbreti satrap, Zogu, me gjithë bandën e tij e kishin shitur me kohë Shqipërinë tek Italia fashiste. Ai si mbret kukull sundoi mbi 14 vite nën mbrojtjen dhe mbështetjen e Italisë. Populli e urrente këtë xhelat dhe tradhtar. Okupacioni fashist u prit me armë. Satrapi Zog me bandën e tij mbushi valixhet me thesarin e vendit dhe i lanë rrugën të hapur okupacionit. Ai u largua për të mos u kthyer më kurrë.

24 prill 1971
Morëm pjesë në festën e aviacionit. Erdhi edhe shoku Enver e Myslim Peza. U bë një demonstrim i shkëlqyer ajror. Në përfundim foli edhe shoku Enver. Ai ngriti çështjen e mbrojtjes dhe probleme të tjera që kanë të bëjnë me stërvitjen. Nga Rinasi në Tiranë u kthyem me helikopter. Ashtu edhe shkuam. Shoku Enver sot për herë të parë udhëton me helikopter të Ushtrisë.

1 maj 1971
Sot parakalimi i klasës punëtore. Me shokun Enver u takuam në shtëpinë e Partisë. Uruam njëri-tjetrin për festën. U nisëm në drejtim të Dajtit për të zënë vend në tribunën e parakalimit. Në darkë asistova me Viton në hedhjen e fishekzjarrëve. Morëm me vete edhe Andin. Gëzimi i tij ishte i papërshkrueshëm, sidomos kur hidheshin fishekzjarrët.

9 maj 1971
Në darkë u takova në shtëpinë e Partisë me shokun Enver dhe shokët e tjerë. Këndova fjalimin e Titos në kongresin e vetëadministrimit. Duket qartë se gjendja është kaotike. Titua dhe vija e tij falimentoi. Tashti Jugosllavia ka filluar luftën midis grupeve, republikave e kombësive, e cila me siguri do të thellohet më tepër me gjithë kërcënimet që bën Titua se do të marrë masa ndaj shkaktarëve.

1 qershor 1971
Çaushesku zbriti në Pekin. U prit me nderime të mëdha nga udhëheqësit kinezë, nderime që nuk i meriton si drejtues i një vendi që e heq veten si socialist. Partia Komuniste rumune me Çausheskun në krye po luan rolin më të ndyrë në interes të imperializmit dhe të revizionizmit. Pritja që i bëhet në Kinë, ndihmon këtë tradhtar të fitojë kapital si brenda, edhe jashtë vendit dhe të veprojë më aktivisht kundër komunizmit ndërkombëtar.

30 qershor 1971
Qëndrova në shtëpi. Më ka zënë belaja me mjekët. Ngulin këmbë të mos dal. E bëjnë djallin më të zi nga sa është. Më vjen keq që nuk mora pjesë në plenum.

14 korrik 1971
U vura në korent mbi veprimet e gabuara të skuadrës së volejbollit të Shkodrës që ishte në Kosovë dhe me kuptimin jo të drejtë që ka në lidhje me marrëdhëniet me Jugosllavinë. Si duket, ka lëshime edhe nga organet qendrore që dobësojnë vigjilencën. Shoku Enver më porositi të vëmë rregulla të forta për njerëzit që shkojnë jashtë shtetit.

16 korrik 1971
Sot Radio Pekini dha komunikatën zyrtare që bën fjalë për takimin e përfaqësuesit të Niksonit me Çu En Lain për ftesën që i bëhet Niksonit për të shkuar në Kinë, ftesë të cilën Niksoni e priti me kënaqësi. Kreu i imperializmit amerikan, krimineli dhe xhelati i popujve, armiku i egër i njerëzimit, shkon për vizitë në Pekin, i ftuar nga kryeministri kinez. Pse ky komplotist dhe luftënxitës ftohet të vejë në Pekin? Këtu nuk ka logjikë marksiste. Armiku i njerëzimit nuk duhet të shkojë në një vend socialist. Këtë mundësi ia dha udhëheqja kineze dhe ky është një gabim i madh dhe nxjerr në shesh karakterin e vijës politiko-ideologjike të partisë dhe qeverisë kineze, sigurisht vijë e gabuar, jo konsekuente. Partia jonë nuk mund të jetë kurrë dakord me një politikë të tillë. Nuk është marksiste të shikosh interesat e ngushta nacionale, në dëm të internacionalizmit proletar.

17 korrik 1971
Mbrëmë biseduam deri vonë me shokun Enver për vizitën e Niksonit në Kinë. Shoku Enver theksoi se vetëm Marksi e Lenini punuan e luftuan deri sa vdiqën si revolucionarë dhe internacionalistë, duke mos lejuar në asnjë rast shfaqje të interesave të ngushta nacionale. Kurdoherë vunë në plan të parë interesat e revolucionit dhe të internacionalizmit. Kjo nuk ka ndodhur me të tjerët, ashtu siç nuk po ndodh sot në Kinë me udhëheqjen kineze.

24 korrik 1971
Lexova materialet që solli Xhoxhi Robo lidhur me bisedimet e Cu En Lait për vizitën e Niksonit në Kinë. Është me të vërtetë revoltonjëse dhe për të ardhur keq jo vetëm kur sheh argumentet që përdor Çu En Laji për të justifikuar ftesën që iu bë Niksonit, por edhe për faktin që ndaj kriminelit dhe vrasësit Nikson shokët kinezë kanë tre vjet që mbajnë qëndrim dashamirës dhe bëjnë negociata. Ndërkohë në propagandën e jashtme nuk kanë lënë gjë pa thënë për imperializmin amerikan dhe Niksonin.
Ndërkohë që Niksoni me ushtrinë e tij i ka sjellë aq vuajtje popullit vëlla vietnamez, i cili ka 20 vjet që lufton me armë në dorë dhe ka humbur mbi një milion djemtë të tij në fushën e betejës, shokët kinezë bëjnë tratativa për të ardhur Niksoni në Kinë. Sa turp! Ku është internacionalizmi proletar? Ku është besnikëria ndaj çështjes së revolucionit, komunizmit dhe popujve? Nuk ka bërë vaki as në praktikën e vendeve borgjeze që të ftohet një kryetar shteti me të cilin nuk ke marrëdhënie diplomatike. Niksoni dhe paraardhësit e tij e kanë përbuzur e luftuar aq shumë Kinën dhe të drejtat e saj dhe ky armik i betuar ftohet në Pekin(!).

2 gusht 1971
Në mbledhjen e Byrosë Politike shqyrtuam përgjigjen që do t’u japim kinezëve me rastin e ftesës që i kanë bërë Niksonit. Me të drejtë shokët e vlerësuan mbledhjen historike. Pasdite u nisa me Viton në Vlorë për të filluar pushimet.

15 tetor 1971
Mbledhja e Byrosë Politike për të shqyrtuar masat organizative për Kongresin që do të mblidhet në nëntor. Shokët kinezë njoftuan se nuk do të dërgojnë delegacion në Kongres. Qëndrim që është rezultat logjik i vijës që po ndjek udhëheqja kineze.

16 tetor 1971
Sot shoku Enver mbush 63 vjeç. Në orën 9 të gjithë anëtarët e Byrosë shkuam për ta uruar. Qëndruam rreth një orë. Uruam, u gëzuam, dolëm në fotografi.

18 nëntor 1971
Biseduam me shokun Enver për probleme ndërkombëtare; për vajtjen e Karilos në Kinë dhe konsekuencat që ka për lëvizjen komuniste një qëndrim i tillë i Partisë kineze ndaj një partie revizioniste si ajo spanjolle.

18 janar 1972
Prita Gani Strazimirin. Kishte sjellë një aparat mikrofilmash ku projektuam studimet që kishte bërë Instituti i Ruajtjes dhe Restaurimit të Monumenteve të Kulturës. Shqipëria jonë e vogël është një muze i vërtetë pasurish kolosale arkeologjike. Dokumentet që paraqiten janë një dëshmi e gjallë e kulturës së lashtë ilire, e talentit dhe aftësive të stërgjyshërve tanë. E përgëzova për punën e bërë, dëgjova problemet që më shtroi, ka të drejtë do ndikoj që t’i mbështesim.

22 shkurt 1972
Niksoni mbërriti në Kinë. Në aeroport e priti Çu En Lai. U prit nga Mao Ce Duni. Filluan bisedimet Nikson- Çu En Lai. Bota kapitaliste e ka mirëpritur këtë vizitë të kreut të imperializmit amerikan në Kinë. Qëndrimin tonë ia kemi bërë të qartë me kohë udhëheqjes kineze lidhur me këtë vizitë. Ne jemi të bindur se këto hapa që hodhën kinezët nuk pajtohen me qëndrimin që një shtet socialist duhet të mbajë ndaj imperializmit amerikan, xhelat i popujve dhe xhandar ndërkombëtar, që përveç luftës dhe armiqësisë ndaj Republikës Popullore të Kinës, nuk ka bërë asgjë më tepër.

27 shkurt 1972
Shoku Enver sot u kthye nga Burreli. Doli komunikata e bisedimeve Nikson-Çu En Lai. Duket qartë nga përmbajtja se kinezët po ecin përpara në marrëdhëniet kino-amerikane. Megjithëse në kushte jo të barabarta pse SHBA nuk e ka njohur Republikën Popullore të Kinës për 22 vjet dhe nuk ka marrëdhënie diplomatike me të, ushtritë e SHBA në Tajvan mbajnë në fuqi Çan Kai Shinë, megjithëse SHBA e ka kthyer në fushë lufte gjithë Indokinën dhe vret popullin e pafajshëm, Niksoni, ky xhelat e kriminel i popujve, është ulur këmbëkryq në Pekin dhe deklaron paturpësisht se do t’i sigurojë paqen e sigurinë botës. Duke i ngritur aq lart bisedimet kino-amerikane, bën demagogji se Kina dhe Amerika janë për paqen, për bashkë-ekzistencën, për ndërtimin e një bote të re që do t’i siguronte paqen njerëzimit. Fryma e komunikatës dëshmon se vizita e Niksonit në Kinë dhe bisedimet aty i siguruan Niksonit zgjedhjen si president, dëshmon për lëshime dhe kapitullimin e Kinës që në fakt u fut në bashkëpunim me Niksonin e SHBA që janë bërë gjakatarë. T’i shohim tymin ku do t’i dalë kësaj rruge.

28 shkurt 1972
Biseduam me shokun Enver dhe Ramizin për qëndrimin që do të mbajmë në shtyp lidhur me komunikatën për bisedimet e Niksonit në Kinë.

3 mars 1972
Shkova me Ramizin te shoku Enver se ka qenë me rrufë. Folëm për probleme ndërkombëtare. Folëm për bisedimet kino-amerikane…

17 mars 1972
Thirrëm me Hakiun Piro Gushon dhe na raportoi për veprimet e gabuara në kooperativën e Grecallisë. E qortuam, e porositëm të marrë masa. I kërkova mendimin shokut Enver për të bërë një letër për veprimet arbitrare që kryhen nga organet drejtuese të kooperativave. Na e aprovoi.

24 mars 1972
Në orën 07:30 filloi mbledhja e Byrosë së Partisë të rrethit të Fierit për çështjen e veprimeve të gabuara në kooperativën e Grecallisë. I dëgjova për analizën që kanë bërë dhe masat që janë marrë. U fola për gabimin e rëndë, për përgjegjësinë e Komitetit të Partisë dhe Komitetit Ekzekutiv, për masat që duhen marrë për të vënë në vend drejtësinë dhe dëmin e shkaktuar. Porosita të bëhet mbledhja e Plenumit dhe të diskutohet problemi. U aprovuan konkluzionet dhe përgjigja e flet-rrufesë. Pasdite nga ora 16:30 u takova me fshatarët që u janë prerë pemët. Më copëtuan zemrën. Me të drejtë ishin revoltuar nga akti. Barbar dhe antiligjor qe veprimi i kryetarit të kooperativës dhe i sekretarit të byrosë që dhanë urdhër për t’u prerë pemët këtyre. U fola. U gëzuan për faktin që shkova dhe i vura në dijeni si mendon udhëheqja, si e dënon këtë akt dhe për qortimin që u bëri udhëheqja Komitetit të Partisë dhe Komitetit Ekzekutiv të Rrethit.

vijon…

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

“Një dorë bixhoz te vilat e Vlorës, Pilo Peristeri ua merr të gjithëve”


Hysni kapo ne festen e kongresit te permetit 24 maj 1973

DITARI I KAPOS/ Profesorët që bënë Kongresin e Drejtshkrimit

“Partia vlerëson lart kontributin e shkëlqyer të profesor Çabejt, Budës, Kostallarit dhe Mahir Domit”

Kapo: Vizita e parë mjekësore nga profesori francez
“Pol Miliezi në Tiranë, një mik për kokë”

…vijon nga numrat e kaluar

Ajo që ishte mollë e ndaluar, madje e dënueshme për qytetarët e thjeshtë, ishte e lejuar për byroistët dhe shpurën e atyre që u vetëquajtën “baballarë të kombit” për gjysmëshekulli.
Fakti i panjohur zbulohet për herë të parë nga shënimet në ditarin e Hysni Kapos. I shpallur ligjërisht shfaqje e huaj, bixhozi ka qenë një nga lojërat më të preferuara për Enverin dhe bashkëpunëtorët e afërt të tij. Në një shënim të datës 9 dhjetor 1972, Kapo, duke iu referuar takimit me Hoxhën në vilat e udhëheqjes në Vlorë, pasi përshkruan bisedat për situatën ndërkombëtare me liderin kryesor, shton një episod të pazakontë. “Si mbaruam bisedën për politikën, shënon ai, kaluam në argëtim. Bëmë një dorë pesëkatësh, ku vendin e parë e zuri si ngaherë mjeshtri Pilo Peristeri”. Është pikërisht periudha kur në ferrin e burgjeve të regjimit regjistroheshin me qindra të dënuar për veprën penale të ushtrimit të kumarit, pjesa më e madhe të penalizuar për pesëkatëshin e famshëm (!). Sidoqoftë, ky nuk ishte detaj i vetëm në kontrastin e thellë të statusit të nomenklaturës me atë të njerëzve të thjeshtë, madje as më i rëndësishmi, por ndër më të spikaturit për mënyrën si është konsumuar larg syrit të njerëzve. Pjesa në vijim e ditarit të Kapos sjell në njëfarë mënyre kronikën e ngjarjeve më të rëndësishme të vitit ’72 dhe periudhës së parë të vitit ’73, ku veçohet ceremonia për inaugurimin e varrezave të reja të dëshmorëve në Tiranë, Kuvendi kombëtar për studimet ilire, në të cilin “shkëlqeu me referatin e tij Aleks Buda”, Kongresi i Drejtshkrimit të gjuhës shqipe “vepër e profesorëve të shquar Kostallari, Çabej, Domi, Dedja”, krijimi i komisionit për hartimin e Kushtetutës së re etj. Sakaq, njeriu i afërt i Enverit ka hedhur në ditar mbresat e tij nga vizita në Tiranë e profesorit francez Pol Miliez, i cili veç si mjek personal i kreut të shtetit, ka edhe statusin e kryetarit të shoqatës së miqësisë Francë-Shqipëri…

Ditari i vitit 1972-1973

22 prill 1972
Bëra konkluzionet e seminarit në Shkodër. Fola rreth tri orë e gjysmë. Mbasi hëngra drekë, bashkë me Prokopin dhe Bilalin shkuam për të vizituar hidrocentralin e Vaut të Dejës. Prej andej, pasi u ndala në fermën e Lezhës, u ktheva në Tiranë. Mbërrita në orën 20:00. U gëzova pa masë që Andin e vogël e gjeta më mirë dhe më priti me aq dashuri.

5 maj 1972
Mora pjesë në ceremoninë e vendosjes së eshtrave të dëshmorëve të kombit në vendin e ri. Mori pjesë gjithë udhëheqja, autoritetet diplomatike dhe familjet e dëshmorëve. Me këtë rast foli Manushi. U vendosën kurora. Shoku Enver dhe gjithë shokët kaluan në shenjë nderimi në gjithë varrezën. U kthyem në shtëpinë e Partisë. Pasdite gjithë udhëheqja shkoi për vizitë tek Adil Çarçani për t’i uruar 50-vjetorin e lindjes.

8 maj 1972
Sot u çel Kongresi VII i Bashkimeve Profesionale. Merrnin pjesë 38 delegacione të huaja.

17 maj 1972
Shkëmbyem mendime me shokun Enver mbi disa probleme të Ushtrisë dhe mbrojtjes, mbi konceptet e dëmshme që kanë disa oficerë që janë skllevër të klasicizmit dhe të Ushtrisë së kazermës, mbi rrugën që duhet ndjekur për shkurtimin e periudhës së shërbimit ushtarak dhe të përgatitjes sa më të mirë të popullit për mbrojtje.

27 maj 1972
Me avion u nisa në Gjirokastër. Zgjati 30 minuta. Vizitova muzeun e armëve, që është ngritur në Kalanë e qytetit. Shumë bukur!

30 maj 1972
Shkuam qysh në mëngjes në Ksamil. Është bërë punë e mirë. Pastaj me katerin e marinës shkova në Kakome. U takova me ushtarë e kuadro…

20 qershor 1972
Zhvilloi punimet Plenumi i KQ. Diskutuan gjithsej 26 veta. Në fund foli shoku Enver…

10 korrik 1972
Festa e Ushtrisë. Shkova për vizitë në familjen e komunistit dhe shokut të vjetër të luftës, Hito Ramo nga Tragjasi, i cili vdiq dje. Shok i mirë, i varfër, i vuajtur si ai, por i ndershëm, besnik i Partisë qysh në ditët e para, luftëtar i vendosur deri në vdekje. Ai vdiq me nder, prandaj ne shokët që e njohëm e luftuam bashkë, do e kujtojmë gjithmonë. U gëzova që njoha fëmijët e tij të rritur e të edukuar, kuadro të vlefshëm të Partisë…

28 gusht 1972
Erdhi në shtëpi (në Vlorë) Tofik Deda, sekretar i KP së rrethit. Më informoi për muzeun dhe gjendjen e fshatit Tërbac. Më transmetoi dëshirën e fshatarëve që më presin. U nisa. Në fshat u takova e bisedova me njerëz të shumtë. Dolëm në fotografi…

11 shtator 1972
Shoku Enver priti profesor Milezin, kryetar i shoqatës së miqësisë Francë-Shqipëri. Morëm pjesë: Nexhmija, unë, Javeri e Mistua. Takimi shkoi shumë mirë. Pasdite më bëri kontroll mjekësor.

15 shtator 1972
U çel Kuvendi Kombëtar për studimet ilire. Morën pjesë shumë delegacione, afro 80 veta. Asiston shoku Enver dhe shokë të tjerë të udhëheqjes. Referati i mbajtur nga Aleks Buda ishte i shkëlqyer, me një përgatitje të lartë shkencore…

16 shtator 1972
Vazhdon Kuvendi Kombëtar për studimet ilire. Referoi Çabeji. Referati i tij më mahniti. Është me të vërtetë kapacitet shkencor që të nderon dhe të imponon respekt.

19 tetor 1972
Biseduam me shokun Enver për perspektivën e ndërtimit të hidrocentralit të Komanit dhe vështirësitë që mund të na nxjerrin “miqtë”. Biseduam mbi situatën në Jugosllavi dhe gjendjen e shqiptarëve ët Kosovës.

20 nëntor 1972
Ngjarje me rëndësi historike për vendin tonë. Sot çelet Kongresi i Drejtshkrimit. Janë mbledhur linguistët më të mirë të vendit, nga Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi, pjesa shqiptare, si dhe delegacionet e huaja. Raporti i Kostallarit ishte në nivel të lartë shkencor. Edhe pasdite Çabeji, M.Domi, B.Dedja mbajtën raporte me vlerë të madhe. Punimet i ndoqi edhe shoku Enver..

19 dhjetor 1972
Në Vlorë më lajmërojnë se do të vijë shoku Enver. U gëzova shumë si e kanë lejuar mjekët të dalë. E pritëm bashkë me Gafurin. U interesua për shëndetin tim. Biseduam për çështje politike dhe sidomos për situatën në Vietnam dhe qëndrimin amerikan ndaj bisedimeve Kisinger Le Duk Tho. Pastaj kaluam në argëtim.
Meqë ishte edhe Pilua (P.Peristeri) bëmë një dorë pesëkatësh. Natyrisht, rezultati dihet, mjeshtri Pilo doli në vend të parë si ngaherë.

31 dhjetor 1972
Paradite punova në zyrë. Nesër është festa e Vitit të Ri.

1 janar 1973
Natën e Vitit të Ri u mblodhëm të gjithë shokët e Byrosë Politike me në krye shokun Enver dhe shoqet tona dhe mjaft anëtarë të KQ dhe e kaluam bashkë këtë natë. Qëndruam deri në orën dy pas mesnate. Në orën 13:30, bashkë me Viton, shkuam për vizitë te shoku Enver. Qëndruam deri në orën 15:30.

4 janar 1973
Bëra mbledhjen me Komisionin e Kushtetutës, që do të hartojmë së fundi. Fola për detyrat që i dalin komisionit në zbatim të direktivave të Kongresit VI për projektkushtetutën e Republikës.

13 janar 1973
Në takimin që pata sot me shokun Enver, folëm për çështje të lëvizjes komuniste ndërkombëtare dhe qëndrimin që mban Kina.

18 janar 1973
Thirra Nesti Nasen. E dëgjova për punët që ka bërë. E qortova për disa lëshime e pakujdesi që ka treguar në zgjidhjen e njerëzve që përgatiten.

25 janar 1973
Sot shënohet një tjetër fitore historike për vendin tonë: u themelua Akademia e Shkencave. Në mbledhjen solemne që ishte organizuar për këtë qëllim në sallën e Kuvendit Popullor, isha caktuar për të folur unë. Në pushim të seancave shoku Enver u takua e bisedoi me shkencëtarë vendës dhe të huaj.

22 shkurt 1973
Një tjetër hap i gabuar i udhëheqjes kineze ndaj Amerikës: Kisingeri shkoi në Pekin. U mirëprit sikur të ishte mik, armiku i mbarë popujve dhe Kinës. Ku i çon kjo politikë proamerikane shokët kinezë? Kush fiton nga kjo?

9 mars 1973
Thirra Agim Meron(në atë kohë rektor i Universitetit të Tiranës-sëhnim i red.) dhe Karamanin(Yllin). Bisedova për disa çështje të Universitetit, që sipas mendimit tim, duhet të shikohen më mirë si nga rektori dhe nga ministria. Në Universitet ka liberalizëm, ç’thurje, hatëre, karrierizëm, arrivizëm, servilizëm, mungese disipline dhe përgjegjësie, që vijnë si nga dobësitë e rektoratit e ministrisë, ashtu edhe nga puna e dobët që bëjnë organet dhe organizatat e Partisë. Duhet ndjekur me vëmendje dhe duhet analizuar thellë puna e Universitetit.

15 mars 1973
Në ora 10 u bë mbledhja e komunistëve të aparatit të KQ. Në orën 12 30 erdhi shoku Enver. Ai mbajti një fjalim shumë të rëndësishëm, ku u goditën shfaqjet e liberalizmit dhe u demaskua armiku i Partisë Fadil Paçrami. Mbledhja u mbyll më 14 30.

16 mars 1973
Bëra mbledhje me Karamanin, Thoma Delianën, Agim Meron, Shpresa Kenon dhe Deko Rusin. U fola për gabime që janë bërë nga universiteti dhe ministria e arsimit në lidhje me kuadrin, ku është shkelur vija e Partisë. I porosita të marrin masa, të nderqin sa më parë gabimet.

vijon…

Nexhmije Hoxha: Ministri i De Golit, mjeku i Enverit
Kujtimet e të vesë së diktatorit për profesorin francez, miku i familjes


Nexhmije Hoxha, Prof. Pol Miljezi

Shumë është përfolur se ç’e lidhi Pol Miliezin- një katolik fanatik- me Enver Hoxhën-një komunist, po ashtu “fanatik”! Në këtë lidhje nuk ka asgjë për t’u çuditur. Që të dy ishin figura të njohura si pjesëmarrës në rezistencën antifashiste të vendeve të tyre. Pol Miliez ishte mik i afërt i gjeneralit De Gol…Në vitet e para, pas fitores mbi nazifashizmin, më shumë se mjek, njihet si njeri politik e shtetëror, ai qe sekretari i parë për shëndetësinë në qeverinë e De Golit…Prandaj për Pol Miliezin Enveri kishte dëgjuar më parë se Fiqret Shehu të trokiste në derën e tij si mjek. Ajo këtë e bëri me iniciativën e saj dhe lidhur me probleme shëndetësore të bashkëshortit të vet. Unë e njoha Pol Miliezin kur shkova në Paris, më 1967-n, mjaft e sëmurë, për analiza dhe konsultime lidhur me disa shqetësime që më mbetën pas operacionit të tëmthit. Ai e mori në dorë drejtimin e gjithë analizave e konsultave dhe u tregua i mrekullueshëm si mjek e si njeri.Pol Miliezi erdhi disa herë në Shqipëri, herë vetëm, më shumë me gruan. Por asnjëherë nuk erdhi i thirrur me urgjencë e me avion special, asnjëherë ai gjatë vizitave në Shqipëri nuk vuri stetoskopin në gjoksin e Enverit. Për këtë nuk ishte nevoja. Ai takohej me mjekët tanë, te të cilët kishte besim, sepse kishte marrë pjesë vetë në specializimin e tyre dhe informohej prej tyre për gjendjen shëndetësore të Enverit. Pol Miliezi ftohej në Shqipëri për pushime, për festat tona kombëtare. Sa herë ka ardhur, është takuar me Enverin, të dy kanë biseduar gjatë për gjëra nga më të ndryshmet, për mjekësi, për politikë, për filozofi, histori, kulturë etj., kemi ngrenë dreka bashkë familjarisht etj. Pavarësisht nga këto, pa diskutim, prof. Miliezi ka qenë mjeku personal që ka ndjekur Enverin për 20 vjet, duke qenë i gatshëm të jepte përvojën e tij të madhe dhe te kolegëve që thërriste në konsulta me mjekët tanë, kur këta shkonin në Paris ose kur ai vinte për vizitë në Shqipëri. Këtë ndihmesë ai e dha me një korrektesë e xhentilesë tipike franceze, tipike të një humanisti e të një mendimtari të lirë.Pol Miliezi ka thënë shumë gjëra të bukura e dashamirëse për popullin tonë dhe për ato që realizoi nën udhëheqjen e Enver Hoxhës, të cilit ai herë i drejtohej si President i Republikës, herë si sekretar i parë, shumë herë “miku im” dhe në ndonjë rast edhe “shoku Enver”. Mes Miliezit dhe Enverit ekziston një korrespondencë, që flet shumë për vlerësimin e respektin reciprok. Para tyre tingëllojnë boshe dhe keqdashëse spekulimet që kanë bërë disa persona ose qarqe të caktuara lidhur me ndonjë fjalë që ka shkruar Miliezi në librin e tij, ose që ka thënë në ndonjë intervistë në TV francez. Ne dimë se çfarë u tha njerëzve tanë, pas asaj interviste, edhe për Mehmet Shehun, por unë ia lë të drejtën t’i publikojë personi vetë, kur të botojë kujtimet e tij.


AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

“Beqir Balluku me gruan morën valutën e ministrisë”


AGIM MERO DHE TODI LUBONJA

DITARI i HYSNI KAPOS: Grupin e kulturës e zbuloi Enveri

Si nisi goditja e Fadil Paçramit, Todi Lubonjës e Agim Meros

Zhvillimet e panjohura para Plenumit IV të KQ dhe reagimet e para për Festivalin e 11 të Këngës në RTSH

“Ministri i Mbrojtjes ka njollosur figurën morale të komunistit”

…vijon nga numrat e kaluar

Dënimi i Fadil Paçramit dhe Todi Lubonjës, finalizuar në Plenumin IV të Komitetit Qendror, ka qenë ngjarja më e bujshme e vitit 1973. Përtej asaj që është bërë publike në kohë, ditari i Kapos zbulon kronologjinë e fushatës së fshehtë projektuar drejtpërdrejt nga Enver Hoxha për goditjen e radhës, njohur ndryshe si goditja në kulturë. Plenumi i qershorit, për sekretarin e KQ e ka pasur zanafillën në fjalimin e Hoxhës në Presidiumin e Kuvendit Popullor më 9 janar të vitit 1973, ku goditi ashpër Festivalin e 11 të Këngës në RTSH. Kapo shkruan se kreu i Partisë e ka qartësuar më mirë projeksionin mbi këtë çështje në Plenumin e 3 shkurtit 1973, i cili ishte paralajmëruar për probleme ekonomike, por që Hoxha e devijoi tërësisht për shqetësime të rëndësishme në fushën e kulturës dhe artit. Kur shumëkush nga të pranishmit priste mendimin e tij për shkurtimin e veprave të pesëvjeçarit, kushtëzuar nga bllokada e pashpallur e Kinës, siç ishte rendi i ditës, shënon Kapo në ditar, ai tronditi sallën për rrezikun që i kërcënohej Partisë dhe vendit nga “retë e zeza” që ishin grumbulluar dhe shfaqeshin rrotull disa institucioneve si Radio Televizioni Shqiptar, Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve e sektorë të tjerë të kulturës dhe edukimit të rinisë. Sidoqoftë, deri këtu nuk bëhej fjalë për një grup antiparti, por për shfaqje liberale që kryesisht ishin demonstruar në Festivalin e 11 të Këngës në RTSH. Ajo që do ta konturonte më të plotë objektivin e Hoxhës ishte fjala e tij në mbledhjen e Aparatit të KQ të 15 marsit, tre muaj para Plenumit IV të KQ të Partisë. Fjalimi bombastik “Si ta kuptojmë dhe luftojmë me sukses rrethimin e egër imperialisto-revizionist mbi vendin tonë”, i quajtur ndryshe “Hiroshima” politike mbi rininë dhe inteligjencën, veniti çdo shpresë për një frymë liberale dhe orientim më të moderuar të regjimit socialist. Në ditarin e Kapos dallon përpjekja për ta bërë sa më bindës alarmin e shefit të Partisë se Shqipëria vërtet përjetonte rrethimin e egër imperialisto-revizionist dhe kërcënohej nga një rrezik potencial, që këtë radhë nuk vinte nga kufiri, as nga kundërshtarët tradicionalë, por nga një lëvizje e brendshme e inspiruar nga agjentura perëndimore borgjezo-revizioniste. Shënimet e ish-numrit dy të Partisë rreth këtij argumenti konfirmojnë se nga janari deri në qershor, kur u zhvillua Plenumi IV i KQ, ka vijuar një fushatë e jashtëzakonshme me reagime ndaj asaj çfarë kishte ndodhur, liberalizimit të papranueshëm në arte dhe letërsi, e cila do të përmbyllej me dënimin e të gjithë “modernistëve” dhe kryqëzimin e krerëve të lartë që kishin drejtuar sektorët e edukimit dhe propagandës. Sakaq, ndër preokupimet e zëvendësit të Enverit në këtë periudhë, siç dokumentohet në ditar, ka qenë angazhimi në debatet me Beqir Ballukun, asokohe ministër i Mbrojtjes, i cili përveç “kusureve” të njohura, këtë radhë kishte guxuar që bashkë me gruan e vet të merrte valutën në financën e Ministrisë së Mbrojtjes, e cila drejtohej prej tij. Kapo shkruan se gjenerali karizmatik shumë herë ka shkelur normat e moralit komunist dhe, çështë më e keqja, sipas tij, në asnjë rast nuk ka reflektuar me partishmëri. Më herët, ish-sekretari i Komitetit Qëndror, që mbulonte organet e diktaturës, ka mbajtur shënim debatet me Ballukun, i cili duke mos përballuar përplasjet me gjeneral Dumen, ka kërkuar të dorëhiqet nga detyra e ministrit të Mbrojtjes…


BEQIR BALLUKU ME BASHKËSHORTEN


Ditari i vitit 1973

9 mars 1973
Thirra Agim Meron (në atë kohë rektor i Universitetit të Tiranës-shënim i red.) dhe Karamanin(Yllin). Bisedova për disa çështje të Universitetit, që sipas mendimit tim, duhet të shikohen më mirë si nga rektori, edhe nga ministria. Në Universitet ka liberalizëm, shthurje, hatëre, karrierizëm, arrivizëm, servilizëm, mungesë disipline dhe përgjegjësie, që vijnë si nga dobësitë e rektoratit e ministrisë, ashtu edhe nga puna e dobët që bëjnë organet dhe organizatat e Partisë. Duhet ndjekur me vëmendje dhe duhet analizuar thellë puna e Universitetit.

15 mars 1973
Në orën 10:00 u bë mbledhja e komunistëve të aparatit të KQ. Në orën 12:30 erdhi shoku Enver. Ai mbajti një fjalim shumë të rëndësishëm, ku u goditën shfaqjet e liberalizmit dhe u demaskua armiku i Partisë, Fadil Paçrami. Mbledhja u mbyll më 14:30.

16 mars 1973
Bëra mbledhje me Karamanin, Thoma Delianën, Agim Meron, Shpresa Kenon dhe Deko Rusin. U fola për gabime që janë bërë nga Universiteti dhe Ministria e Arsimit në lidhje me kuadrin, ku është shkelur vija e Partisë. I porosita të marrin masa, të ndreqin sa më parë gabimet.

17 mars 1973
Prita Fadil Paçramin sipas kërkesës së tij. E dëgjova. Dukej se reflektonte shumë cekët në lidhje me kritikën që i bëri shoku Enver. I fola të thellohet. Ai ka faje të rënda ndaj Partisë. E porosita të përgatitet e të bëjë autokritikë, ndryshe do t’i ketë punët keq. Kam përshtypjen se Fadili ka vepruar me ndërgjegje kundër vijës së Partisë.

19 mars 1973
Sadik Bocaj më raportoi për mbledhjen e Byrosë së Partisë së Radio Televizionit. Todi Lubonja (ish-drejtor i RTSH) nuk bëri autokritikë, megjithëse ishte kritikuar rëndë nga të gjithë shokët. Shkova dhe informova shokun Enver për takimin me Fadil Paçramin dhe mbledhjen e Byrosë së Radiotelevizionit. I shfaqa mendimet e mia për këta dy njerëz se nuk janë në rregull me Partinë. Shoku Enver më dha udhëzim të punohet në Parti e në popull fjala e tij e 15 marsit.

24 mars 1973
Mora pjesë në mbledhjen e Plenumit të Komitetit të Partisë së Tiranës. U diskutua për fjalimin e 15 marsit të shokut Enver. Diskutimet në përgjithësi ishin të mira. Megjithëse duhej thelluar më mirë sidomos në shkaqet dhe pse shumë shokë të Plenumit kanë mbajtur në kokë shumë gjëra të këqija që ia kanë parë dhe nuk ia kanë thënë në sy as Fadil Paçramit dhe as Partisë. Fadil Paçrami nuk tha gjë: i bëmë shumë pyetje. Plenumi vazhdoi deri në orën 18:00. Në fund bëra konkluzionet. Natyrisht dënova Fadilin. Vura në dukje se mjaft shokë nuk u thelluan sa duhet dhe ajo që më bëri përshtypje ishte fakti që në Plenum ka munguar kritika nga poshtë-lart. Për shembull: Tani që foli shoku Enver për Fadil Paçramin ngrihen të tjerët e flasin plot fakte e gjëra të këqija për të. Ku kanë qenë këta shokë? Mbi punimet e Plenumit i raportova shokut Enver.

30 mars 1973
Më raportuan për çështjet që kanë dalë në mbledhjen e organizatës së Partisë ku bën pjesë Beqir Balluku. Ai dhe gruaja e tij kanë tërhequr padrejtësisht fonde nga arka e Ministrisë së Mbrojtjes. Njoftova shokun Enver. Më dha porosi si të veproja. Thirra Beqirin. I fola për këto veprime të gabuara të tij dhe të gruas së tij. E udhëzova të bëjë autokritikë të thellë. Beqiri ka kohë që nuk është në rregull…

2 prill 1973
Shoku Enver më informoi për kritikat e rrepta që i kishte bërë Beqir Ballukut, që njollosin figurën morale të komunistit, e sidomos të kuadrit udhëheqës. Biseduam me shokun Enver për ca probleme në ushtri.

10 prill 1973
U takova me shokun Enver dhe folëm për rrezikun e liberalizmit si dhe të liberalëve. Bëmë mbledhjen e sekretariatit për rrezikun e liberalizmit.

14 prill 1973
Vazhdojnë diskutimet në konferencën e Partisë së Universitetit. Në përgjithësi mirë. Agim Mero u mundua të bëjë autokritikë, por jo të plotë, duhet të thellohet akoma. Për Todi Lubonjën nuk foli ato që di. Disa pedagogë janë dhaskalë, por jo punëtorë partie. Kritika duhet të jetë më e fortë, më e hapur. Në fund fola edhe unë. Ka oportunizëm, karrierizëm, liberalizëm e intelektualizëm.

26 prill 1973
Kinezët po i hapin dyert. Kanë lejuar më në fund edhe martesat e kinezëve me të huajt, duke kaluar nga njëri ekstrem në tjetrin.

30 qershor 1973
Thirra Agim Meron, bisedova mbi disa mendime që i kishte shfaqur Vitos. Nuk më pëlqeu qëndrimi i tij. Si duket nuk do t’i thotë Partisë haptazi gabimet e tij të rënda dhe influencimin që kanë ushtruar mbi të Todi Lubonja e të tjerë.

12 korrik 1973
Në orën 18:00 bashkë me Ramizin shkuam te shoku Enver në Durrës. Biseduam. Na dha mjaft udhëzime të rëndësishme për zbërthimin e vendimeve të Plenumit IV të KQ.

12 gusht 1973
Bashkë me Haxhiun shkuam në festën e Brigadës së Parë. U bë parakalimi dhe mitingu me rastin e 30-vjetorit të krijimit. Foli Haxhiu.

1 shtator 1973
Të gjithë shokët janë kthyer nga pushimet, kanë filluar punë. Shoku Enver erdhi, u takuam, biseduam mbi Kongresin X të Partisë Kineze. Dha udhëzime si duhen kuptuar vendimet e tij.

11 shtator 1973
Në Kili u bë grusht shteti. Aliende u vra. Fashistët morën fuqinë në dorë. Ja ku të çon politika e “revolucionit paqësor” e revizionistëve sovjetikë. Pompidu u nis për në Pekin. Të shohim çfarë do të bëjnë kinezët me Francën.

22 shtator 1973
Sot u nisa për në Burrel për të marrë pjesë në stërvitjen “Kaptina”. Shkuam në komandën e Korpusit. Komandanti më raportoi për situatën. Beqiri nuk më priti. Ai ka shkuar në drejtim të Selishtës.

24 shtator 1973
Me Adilin vizituam brigadën e Krujës. U takuam me ushtarët, i përshëndetëm. Shkuam në komandën e Korpusit. U takuam me pjesëtarët e batalionit të Dibrës dhe ata të shkollës Frashëri. Vizituam fortifikimet. Në drekë u kthyem në shtab. Midis Beqirit dhe Petritit ndodhi një grindje pa vend. Shkaktari dukej qartë, ishte Beqiri. I qetësuam, por Adilit dhe mua nuk na la përshtypje të mirë qëndrimi i tyre. Në darkë u kthyem në Tiranë.

25 shtator 1973
Në takim me shokun Enver i raportova për stërvitjen, anët pozitive dhe disa aspekte negative të saj. I fola edhe për fërkimet e Petritit me Beqirin. Më dëgjoi me vëmendje.

vijon…

Shpërthimi i Enverit në Plenum: Fadili dhe Todi janë plehra

“Ministri i Mbrojtjes ka njollosur figurën morale të komunistit”


Enver Hoxha

Fadil Paçrami e Todi Lubonja janë elementë antiparti. Këta plehra revizionistë na dalin të predikojnë që të kaluarën ta braktisim, themelet duhet t’i hedhim në erë, pse ajo na qenka anakronike, është konservatore, nuk e do rinia. “S’duhet më të shkruajmë e të krijojmë vepra që të entuziazmojnë, duhet flakur tej çdo gjë që ngjall emocione ose ndjenja patriotike”. “Modernia nuk i duron këto”, thonë këta plehra. Fadil Paçrami, në të ashtuquajturën autokritikë thotë: “Të ndalemi ca në çështjen e vitit ’60 e tëhu” dhe kërkon të na shpjegojë se si “ky revolucionar i madh” mori pjesë “me të madhe” në luftën e revolucionarizimit dhe veçanërisht të literaturës dhe të arteve. Kjo i përngjet përrallës së mizës dhe të buajve, që tërhiqnin qerren e ngarkuar plot në një rrugë të përpjetë.
Ngritja e çdo gjëje në një nivel më të lartë, po ashtu edhe në literaturë dhe në arte, janë vepra të Partisë dhe të punonjësve dhe jo të atyre që bëjnë zhurmë si miza, që pickojnë dhe sabotojnë. Në çdo periudhë të jetës sonë ka pasur ngritje, ka pasur përparim, ka pasur progres. Kjo është karakteristika revolucionare e gjithë zhvillimit tonë. Të moshuarit revolucionarë dhe krijues janë të lumtur dhe ky është objektivi i tyre i jetës, t’u shërbejnë me të gjitha forcat atdheut dhe popullit dhe të ndihmojnë, të nxisin dhe të inkurajojnë brezin e ri që të afirmohet, të krijojë, të marrë stafetën, të vazhdojë traditën revolucionare më me shkëlqim. Përse vallë Fadil Paçrami po përpiqet të na shpjegojë në periudhën e pas viteve ’60, që për ne e për të gjithë është e qartë? Apo pse pas vitit ’60 ai filloi të shkruajë “dramat e tij të famshme”? Gjepura!
Dihet historikisht se, viti 1960 ishte fillimi i luftës së hapur frontale heroike të Partisë sonë kundër revizionizmit modern sovjetik dhe botëror, ishte lufta për jetë a për vdekje e Partisë kundër bllokadës revizionisto-kapitaliste.
Këtu fillon edhe starti i Fadil Paçramit dhe Todi Lubonjës, por jo në rrugën revolucionare të Partisë, por në rrugën kundërrevolucionare, antiparti, revizioniste. Faktet këtë tregojnë. Ata më kot duan të humbasin gjurmët e dhive të zgjebosura në këtë det të madh revolucionar, që ka shpërthyer në vendin tonë. Ata nuk mund të identifikohen dot me rininë tonë heroike, që i përbuz, pse me pikëpamjet dhe veprimet e tyre përpiqeshin ta degjeneronin moralisht, ideologjikisht dhe fizikisht. Ata nuk mund të identifikohen me njësitet e mëdha të shkrimtarëve, poetëve, kompozitorëve, këngëtarëve e artistëve të talentuar, pse ata i urrejnë, si njerëz pa vlerë, intrigantë, ngatërrestarë, rrufjanë politikë, përkrahës të rrymave dekadente borgjezo-revizioniste në literaturë e në art, dhe armiq të betuar të artit tonë realist socialist.
Lufta e Partisë dhe durimi që ka treguar për anëtarin e saj, Todi Lubonjën, nuk bëri efekt te ai. Todi Lubonja mbeti një mikroborgjez me të gjitha karakteristikat meskine të njerëzve me këtë origjinë, që nga zemërvogëlsia dhe lufta e përpjekjet që bënte ai, si për të përfituar favore dhe poste të rehatshme, dhe deri te arroganca e megalomania për “vlerat e mëdha” të vetvetes.
Për të, ashtu si edhe për Fadil Paçramin, vija e Partisë dhe horizontet që hapte ajo ishin të ngushta. Për “mendjet e tyre të mëdha” duheshin hapur të tjera perspektiva, “të çlirëta, të gjera, pafund, liberale, moderniste”, në çdo gjë.


AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

Kapo: Familjarët e Enverit të kurohen në Paris

Skedarët e Bashkëngjitur 165138
ENVER HOXHA NE VARREZAT E DESHMOREVE NE SHKODER

Traditat historike, lufta, martirët, heronjtë, kanë qenë preokupime konstante të Enver Hoxhës. Mitizimi i tyre deri në absurd, i shfaqur në pamje të jashtme si mani romantike, i është dashur diktatorit për të përligjur pushtetin personal 40-vjeçar në krye të Partisë dhe të shtetit komunist. Ditari i Hysni Kapos zbulon me dhjetëra shembuj e fakte, ku spikat përkujdesja e veçantë e Hoxhës për ta mbajtur në qendër të vëmendjes revokimin e atyre, që ai i quan vlera të pazëvendësueshme jo thjesht për edukimin komunist të brezit të ri. Në shënimet e numrit dy të Partisë nga takimet konfidenciale me kreun e regjimit në vitet 1977-1978, bie në sy një tendencë e tij për t’i dhënë kësaj çështjeje një theks të ri, duke kaluar këtë radhë edhe përtej Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare, të cilën e vlerësonte epokën më të ndritur të popullit shqiptar. Ishte koha kur Hoxha sa kishte eliminuar grupet më të rrezikshme antiparti, atë të kulturës, të ushtrisë, të sabotatorëve në ekonomi dhe risjellja e të “kaluarës së lavdishme” në qendër të vëmendjes së opinionit publik, destinohej për të rikuperuar sa të mundte imazhin e cenuar të regjimit dhe kupolës së tij. Si asnjëherë tjetër, kreu i Partisë, jo rastësisht, kujtohet të porositë për të festuar me madhështi ngjarje e përvjetorë të harruar prej vitesh nga kujtesa zyrtare e propagandës komuniste. Kapo ka dokumentuar në ditar këshillat dhe udhëzimet e Hoxhës për ndërtimin e Muzeut të Krujës dhe atë të varrit të Skënderbeut në Lezhë, për kremtimin me madhështi të 100-vjetorit të Lidhjes së Prizrenit dhe disa ngjarje të tjera të para Luftës së Dytë Botërore. Kalendari i përcaktuar nga kreu i Partisë, siç del nga shënimet e Kapos, detajohet deri në imtësi. “Shoku Enver, shkruan ish-sekretari i KQ, duke folur për festimin e Lidhjes së Prizrenit, udhëzon ngritjen e një busti në Shkodër në nderim të figurës së Isa Buletinit dhe porosit që të merret me këtë drejtpërdrejt Ramiz Alia”. Sakaq, Hoxha nuk harron t’i kthehet edhe një ngjarjeje tjetër, siç është ajo e betejës së Drashovicës, për të cilën, siç shkruan Kapo, rekomandoi “një monument të mirë me kompleks luftëtarësh, ku të dalë dhe figura ime.” Sidoqoftë, kreu i regjimit nuk ka mbetur deri në fund kaq bujar me historinë e monumenteve e përkujtimoreve. Fluksi në rritje i tyre një moment ka trazuar humorin e tij, aq sa është detyruar t’u drejtohet krerëve të lartë në mënyrë eksplicite: Jo më buste për të gjithë heronjtë e vdekur! Me sa duket, më në fund udhëheqësi i Partisë ka filluar të mendojë për monumentet e heronjve të gjallë, me të cilët parakuptohej enturazhi i figurave politike të regjimit komunist. Është pikërisht kjo periudha kur kupola e lartë nisi fushatën për të pagëzuar veprat e mëdha, Hidrocentralin e Fierzës, Kombinatin e Çelikut në Elbasan, atë të Autotraktorëve në Tiranë, e dhjetëra të tjerë me emrin e Partisë së Punës dhe të diktatorit. Ndër ngjarjet e tjera që përmend Kapo në ditar nga kjo periudhë, janë bisedat informale me Hoxhën për “tradhtinë” e Kinës, refleksionet ndaj lajmeve që vinin asokohe nga Pekini dhe histori interesante e zbuluar rishtas nga libri i gazetarit italian, Davide Lojalo “I Kordi”, në të cilin konfirmohet se Mao Ce Duni ka qenë një mbështetës i zjarrtë i Hrushovit qysh nga viti 1956…
Afrim IMAJ

9 JANAR 1977

Nën disiplinën mjekësore duhet të qëndroj në shtrat. Besniku më njoftoi se po vjen shoku Enver për të më parë. Zbrita në korridor, e prita, i thashë të mos ma japë dorën se e zë gripi, por ma dha vetë me insistim. Qëndruam disa çaste, u interesua për shëndetin. Menjëherë erdhi Andi e Linda e morën shokun Enver në qafë. I largoi Vera me Mediun. Erdhi Vitua. Biseduam. Pas 50 minutash u largua.

16 JANAR 1977
Sot lexova librin e gazetarit italian, Davide Lojalo, “I Kordi”. Ky libër bën fjalë mbi intervistën që i ka marrë Mao Ce Dunit më 1956-n, kur gazetari, bashkë me delegacionin e Partisë revizioniste italiane mori pjesë në Kongresin e Partisë Komuniste kineze. Sipas tij, thëniet e Mao Ce Dunit janë identike (faqe 95-103) Del qartë se Mao Ce Duni nga pozita antimarksiste e revizioniste ka qenë një mbështetës i zjarrtë i Hrushovit dhe i Kongresit XX, një antistalinist i tërbuar. Mao Ce Duni flet me aq urrejtje për Stalinin, sa ua kalon edhe Hrushovit e Titos. Ai mbështet tezat e Toliatit. Këto pohime të Mao Ce Dunit, bërë gazetarit italian që në vitin 1956, kanë rëndësi të veçantë pse nxjerrin në shesh jo vetëm fytyrën e Mao Ce Dunit si antimarksist e revizionist që e ngriti në qiell Hrushovin për tradhtinë që bëri, por shpjegon dhe falsitetin e gjithë qëndrimit të tij gjatë viteve ’60-’76, se gjoja luftoi kundër revizionizmit modern dhe mbrojti marksizmin.

18 JANAR 1977
Në ora 10:00 shkova në zyrë. Shoku Enver më këshilloi të qëndroj në shtëpi e të vij në punë kur të shërohem.


20 JANAR 1977
Lexova librin e një shkrimtari francez për historinë e Shqipërisë, shkruar në vitin 1914. Është interesant. Flet për origjinën e shqiptarëve, për prejardhjen e tyre, gjuhën, zakonet, popullatën, gjeografinë, pasuritë e Shqipërisë, luftërave që ka bërë populli shqiptar që prej kohërave më të lashta e të kohës së Skënderbeut e deri në vitin 1914. Në libër ngrihet lart figura dhe heroizmi i Skënderbeut dhe, mbas tij, si figurë e shquar del Ali Pashë Tepelena. Flet për përpjekjet e Ismail Qemalit për indipendencën.


22 JANAR 1977
Mbasdite, nga ora 18:00 erdhi në shtëpi shoku Enver, qëndroi deri në orën 20:00. Më foli për kujdesin që duhet treguar për punën në Ushtri, për disa shfaqje e qëndrime që vihen re. Të mos harrojmë punën armiqësore. Shkëmbyem mendime…



TIRANË 5 SHKURT 1977
Në mbledhjen e sekretariatit të KQ. Në rend të ditës dy probleme: Mbi filmin dhe kinofilmin dhe mbi mbjelljen e grurit. Shoku Enver bëri një diskutim shumë të rëndësishëm mbi problemet e kinematografisë dhe të filmit. Vlerësoi lart punën që bëhet. Dha orientime e porosi. Për mbjelljet diskutimet qenë të pakta. Fola edhe unë.

17 SHKURT 1977
Polaku Kazhimiezh Mijal nxori fytyrën e vërtetë prej revizionisti, armik i marksizmit dhe i Partisë tonë. I dërgon letër Byrosë Politike, ku del hapur kundër tezave të partisë sonë. Si avokat i revizionizmit kinez mbron tezën e “tri botëve” dhe të luftës kundër social-imperializmit sovjetik, mbron tezën për aleancën e imperializmin amerikan. Me Ramizin shkuam te Rita, i uruam ditëlindjen

11 MARS 1977
Pasdite u nisa në Vlorë për të takuar shokun Enver. Mbërrita në orën 18:30. Në orën 19:00 shkova te shoku Enver. Biseduam deri në orën 23: 30.

4 PRILL 1977
Sot u shpallën rezultatet e votimit që u bënë dje. Vetëm 60 veta kanë votuar kundër. Një rezultat i tillë nuk është parë asnjëherë në votime. Ky fakt tregon për lidhjet e çelikta të Partisë me popullin.

29 GUSHT 1977
Renegati e tradhtari Tito me suitën e tij, i ftuar në Kore nga revizionisti Kim Ir Sen, pas pritjes triumfale që iu bë, sot në ditën e largimit u dekorua me titullin e “Heroit”, natyrisht për tradhtinë që i ka bërë çështjes së marksizmit e të revolucionit. Ja kush është Kim Ir Seni-një revizionist i qelbur! 7 SHTATOR 1977 Thirra ministrin e Shëndetësisë, bisedova për shëndetin e disa shokëve dhe masat që duhen marrë. Në takim me shokun Enver folëm për vizitën e Titos në Kinë dhe marrëdhëniet tona me partitë marksiste-leniniste, kujdesi në bisedat me ta, të kuptojmë situatat e tyre.

24 TETOR 1977
Në takim me shokun Enver na foli për punën që duhet bërë kundër koncepteve të huaja për gruan (vajzat), mbi luftën kundër kriminalitetit dhe abortit.

9 NËNTOR 1977
Vitua mbushi 55 vjeç. Sot e festojmë. Në ora 10:00 erdhi shoku Enver me Nexhmijen. Na gëzuan shumë, dolëm në fotografi. Gjatë ditës erdhën shokë e shoqe për urim.

10 DHJETOR 1977
I raportova shokut Enver për analizën e bërë në Ushtri. Shoku Enver u interesua për marrëdhëniet oficer-ushtar, për kritikën, dhënien llogari të kuadrove, për marrëdhëniet komandant- komisar-sekretar, për teknikën, armatimin, rregulloren e ushtrisë. Dha porosi të rëndësishme.


21 DHJETOR 1977

Vazhdon gripi. Temperatura 37,8. Erdhën mjekët më dhanë këshilla. Më mori në telefon shoku Enver, më pyeti si jam. Më tha: “U lodhe, nuk more parasysh këshillat. Ki kujdes!” Sot jam mirë. Në darkë temperatura shkoi 36,5.
4 JANAR 1978

Sot shoku Enver nuk doli në zyrë. Ka pak rrufë. Na porositi për qëndrimin që duhet të mbajmë në shtyp për konfliktin kamboxhiano-vietnamez

5 JANAR 1978
Vizitova Shefqet Peçin, që u bë operacion.

6 JANAR 1978
Me Ramizin shkuam për të parë shokun Enver në shtëpi. Është mirë, por duhet të qëndrojë edhe disa ditë brenda. Folëm për disa probleme të rëndësishme në vend dhe disa çështje të rëndësishme ndërkombëtare.

13 JANAR 1978
Në orën 11:30 shkuam për të parë shokun Enver në shtëpi. Dukej mirë. Qëndruam më shumë se një orë. Shoku Enver na pyeti për punët. I raportuam. Biseduam për çështje kërkimore shkencore dhe si t’i ndjekë ato më mirë Partia.

19 JANAR 1978
Sot shoku Enver doli në zyrë. U gëzuam shumë. Në takimin që patëm me të, na foli për revolucionin teknikoshkencor dhe për çështje të tregtisë së jashtme.

27 JANAR 1978
Me shokun Enver biseduam për luftën e patriotëve shqiptarë të Lidhjes së Prizrenit, për figurën e shquar të Isa Buletinit. Shoku Enver dha porosi të ngrihet një bust i mirë për Isa Buletinin në qytetin e Shkodrës. U ngarkua Ramizi. Shoku Enver u interesua për monumentin e Drashovicës dhe dha porosi të bëhet një monument i mirë me kompleks luftëtarësh, ku të dalë dhe figura ime.

3 SHKUAR 1978
Mehmeti më dërgoi letrën që u ka bërë kinezëve për çështjet ushtarake. Ka disa çështje që nuk duhen vënë në atë mënyrë. Bisedova me shokun Enver. Edhe ai kishte disa vërejtje. Nuk u duhet lënë kinezëve përshtypja se në Europë ka rreziqe, as se ne jemi të kërcënuar nga armiqtë, pse kështu është teza e tyre.


8 SHKURT 1978

Në orën 13:00 shoku Enver erdhi në zyrën time, biseduam mbi qëndrimet e kinezëve ndaj vendit tonë dhe mbi letrën që kishte përgatitur Mehmeti për kinezët. Mendimi i shokut Enver është të kemi kujdes të mos nxitohemi, të mos bëhemi ne shkak për të penguar marrëdhëniet ekonomike. Të shfrytëzojmë mundësitë pa lëshuar në parime, duke ditur se ç’janë kinezët. Pasdite me Ramizin, Viton dhe Semiramisin shkuam te shoku Enver për të uruar ditëlindjen e Nexhmijes.

18 SHKURT 1978

Në takimin e sotëm me shokun Enver biseduam për 100- vjetorin e Lidhjes së Prizrenit, për masat që duhen marrë nga ana jonë, për qëndrimin që duhet të mbajmë ndaj mbledhjes që do të bëhet në Prishtinë për Lidhjen e Prizrenit, ku do të shkojë dhe delegacioni ynë. Shoku Enver na porositi për propagandën që duhet t’u bëjmë ngjarjeve historike.

5 MARS 1978
Nesër Titua niset për në Amerikë për të marrë shpërblimin e shërbimit, duke futur edhe kinezët në rrugën e tij të tradhtisë.

26 MARS 1978
Shoku Enver më mori të telefon nga Saranda e më pyeti. U gëzova shumë kur dëgjova zërin e tij. Ishte plotë gëzim e entuziazëm. I urova shëndet e gjithë të mirat. I thashë shkurt se nuk ka ndonjë shqetësim, çdo gjë shkon mirë.

5 PRILL 1978
Dr. Isufi e Sulua erdhën nga Vlora. Më raportuan për gjendjen e mirë shëndetësore të shokut Enver. U gëzova. Biseduam për nisjen në Paris të Ilirit dhe Teutës. Mora masa. Porosita Ministrinë e Jashtme dhe të Shëndetësisë. Familjarët e Enverit të korohen në Francë.

21 PRILL 1978
Qirjako Mihali më njoftoi për turbinën e hidrocentralit të Fierzës. Ka avari, vështirë të vihet në funksionim. Kinezët kanë sabotuar prodhimin. Kështu kanë bërë e bëjnë edhe për pajisje të tjera. Ata janë armiq. Duhet vigjilencë! Erdhi Behari nga Kina, na informoi shkurtimisht mbi gjendjen.

24 PRILL 1978
Me shokun Enver e Ramizin pamë projektet e Muzeut të Krujës, të varrit të Skënderbeut dhe të vëllezërve Frashëri. I aprovuam.

3 MAJ 1978
Riçard Niksoni në librin e tij me kujtime thotë se “Mao Ce Duni shpreh gëzim që në Amerikë, Angli e Gjermani janë në fuqi partitë e djathta të kapitalit të madh.” Mao Ce Duni, si antimarksist me damkë, ka xhevahire plot që koha çdo ditë e më shumë i nxjerr në shesh dhe demaskon fytyrën e tij prej renegati.

9 MAJ 1978
Në takim me shokun Enver biseduam lidhur me heronjtë e vdekur, për propozimet që bëhen dhe kriteret që duhen ndjekur. Shoku Enver mendon se nuk duhen ngritur buste për të gjithë heronjtë e vdekur, por duhen marrë vendime të veçanta. Të gjithë u shfaqëm dakord.

vijon

Panorama

[Albo]

Ditari i Kapos në ‘78: Papa ngordhi, e ka helmuar borgjezia

Skedarët e Bashkëngjitur 165139
Hysni Kapo

…vijon nga numrat e kaluar

Ka qenë mesi i qershorit të vitit 1978, kur Hysniu Kapo ka ndier për herë të parë një goditje në zemër. I kuruar prej vitesh nga diabeti, tashmë i duhej të përballej me një tjetër diagnozë, e cila, për nga mënyra si shfaqej, vlerësohej serioze dhe e rrezikshme për jetën. Gjithçka ndodhi befasisht kur sekretari i KQ po ndiqte punimet e Kongresit të Gruas në Pallatin e Kulturës në Durrës. E njëjta tronditje, këtë radhë edhe më e fortë, do të përsëritej një javë më pas, kur po pushonte në dhomën e gjumit në Bllok. Ky episod në kartelën e mjekëve mban datën 22 qershor 1978. Të nesërmen, më 23 qershor, sipas dokumentit të Klinikës Speciale, gjendja e Hysni Kapos u rëndua shumë. Tanimë për bluzat e bardha nuk kishte më dyshim: të gjitha shenjat flisnin për një infarkt miokardi. Që këtej pacienti VIP kaloi në regjim shtrati, duke u observuar nga një grup i posaçëm mjekësh. Pas tri javësh, mandej shkoi për t’u kuruar në Paris. Kjo histori në ditarin e Kapos ka lënë gjurmë vetëm me fillesat dhe epilogun e saj. Një shënim i datës 3 tetor bën të ditur se ai po rikthehej në zyrë pas tre muajsh pushim, pa folur për tronditjet nga goditja serioze në zemër. Gjithsesi, ditë-netët e peripecive në shtrat nuk kanë mbetur deri në fund pa u përmendur. Ajo që bie në sy në kujtimet e Kapos nga kjo periudhë, është ngazëllimi i tij nga përkujdesja e përditshme e Hoxhës, i cili edhe kur nuk është i pranishëm në klinikë, i shkruan letra e i përcjell mesazhe inkurajuese. Sakaq, pacienti i Klinikës Speciale nuk harron të shfaqë bezdinë për alarmin e mjekëve që e kurojnë dhe që, sipas tij, e bëjnë djallin më të zi nga sa duket. Pjesa tjetër e kujtimeve që ka hedhur në letër ish-sekretari i KQ nga viti i mbrapshtë 1978, përmban përjetimet nga kontaktet e përditshme me Hoxhën dhe problematikën e konsumuar në to. Lajmi për dy vdekje të pazakonta në Italinë fqinje ka kaluar jo pa u ndier në kupolën e Partisë. “Vrasja e Aldo Bores, shkruan Kapo, duke iu referuar komentit të parë të Hoxhës për ngjarjen, dëshmon krizën e thellë të kapitalizmit dhe luftën që bën borgjezia e madhe në Itali për të vendosur diktaturën fashiste”. Pak a shumë të njëjtin gjykim rezervon edhe për vdekjen e Papës së Vatikanit, kreut të shenjtë të katolicizmit, ku sërish gjen fajtore borgjezinë, e cila, sipas tij, e ka zakon që kur do, të këndon, kur s’i duhesh, të fut në dhé e derdh lot krokodili. Ndër ngjarjet e tjera që përmend lideri komunist në ditarin e tij, është rivarrimi në Tiranë i vëllezërve Frashëri, kthimi i eshtrave të Pashko Vasës në Shkodër, festimi me madhështi i 100-vjetorit të Lidhjes së Prizrenit, pagëzimi i Kombinatit të Autotraktorëve në Tiranë me emrin Enver Hoxha etj…

DITARI I VITIT 1978

24 PRILL 1978
Me shokun Enver e Ramizin pamë projektet e Muzeut të Krujës, të varrit të Skënderbeut dhe të vëllezërve Frashëri. I aprovuam.

3 MAJ 1978
Riçard Niksoni në librin e tij me kujtime thotë se “Mao Ce Duni shpreh gëzim që në Amerikë, Angli e Gjermani janë në fuqi partitë e djathta të kapitalit të madh.” Mao Ce Duni, si antimarksist me damkë, ka xhevahire plot që koha çdo ditë e më shumë i nxjerr në shesh dhe demaskon fytyrën e tij prej renegati.

10 MAJ 1978
Në takim me shokun Enver dhe sekretarët e KQ biseduam mbi gjendjen në Itali, mbi vrasjen e Aldo Moros. Kjo gjendje dëshmon për krizën e thellë të kapitalizmit, që karakterizon sidomos Europën, mbi luftën që bën borgjezia e madhe në Itali për të vendosur diktaturën fashiste. Kjo situatë në Itali duhet të ndiqet me kujdes, kërkon vigjilencë, gatishmëri, pse ka risqe.

15 MAJ 1978
Me Piron shkuam në Uzinën 12 të Kombinatit Metalurgjik. Shokët drejtues të fabrikës na folën për leverdinë ekonomike që kanë prodhimet e saj. Uzina 12 e Kombinatit Metalurgjik është një kompleks i metalurgjisë, kryevepër e punëtorëve dhe teknikëve tanë të talentuar, dëshmi e gjallë që flet për aftësitë e punonjësve tanë.

18 MAJ 1978
Në Vlorë. Shkova në Cakovinë. Mora takim me kuadrot drejtues të Partisë e të pushtetit në zonë. Pasdite vizitova muzeun e luftës. Muzeu kish disa të meta. U sugjerova t’i korrigjojnë e t’i plotësojnë.

31 MAJ 1978
Vdiq sekretari i parë i Partisë Marksiste-Leniniste të Kilit, shoku Bejker. E kam njohur, ishte shok i mirë, i vendosur, i hapur me shokët. Niksoni botoi kujtimet e tij nga takimet me Mao Ce Dunin dhe Çu En Lain. Si njëri edhe tjetri nga këta udhëheqës kinezë kanë qenë antimarksistë të vendosur. Partia jonë dhe shoku Enver po ua çjerrin maskën këtyre tradhtarëve dhe udhëheqjes kineze, që ka bërë kauzë të përbashkët me armiqtë e urryer të marksizmit.

11 QERSHOR 1978
E gjithë udhëheqja, me shokun Enver në krye, shkuan në sheshin “Skënderbej”. Bëmë homazhe para arkivoleve të Abdyl e Naim Frashërit, që ishin vendosur mbi top. Sheshi ishte mbushur plot. Mitingun e çeli Simoni. Mbas mitingut, shoku Enver u takua me patriotë. Ecëm të gjithë në këmbë prapa bandës dhe arkivoleve deri tek Ura e Lanës. Shkuam në vendin ku do vendosen. Bëmë homazhet e rastit.

15 QERSHOR 1978
Mora pjesë në Konferencën shkencore me rastin e 100- vjetorit të Lidhjes së Prizrenit.

16 QERSHOR 1978
Sot Shkodra pret eshtrat e patriotit të madh të Rilindjes Kombëtare, Pashko Vasë Shkodranit. Më 24 bëhet varrimi.

24 QERSHOR 1978 INFARKTI
24 KORRIK 1978
Sot mora një letër nga shoku Enver, më gëzoi pa masë kur pashë shkrimin e tij dhe fjalët aq të ngrohta plot dashuri e përzemërsi, ku shpreh gëzim për gjendjen time shëndetësore dhe më uron shërim të shpejtë.

6 GUSHT 1978
Vdiq Papa i Vatikanit, kreu i obskurantizmit fetar, armik i betuar i komunizmit, para këmbëve të të cilit u përulën gjithë tradhtarët e marksizëm-leninizmit, që nga Hrushovi, Tito, Çaushesku, Gierku, kinezët etj.

18 GUSHT 1978
Në Bukuresht u dogj teatri nacional. Kjo është përshëndetja me të cilën populli rumun e priti udhëheqësin kinez, Hua Kon Fen. Në qarqet amerikane ka preokupacion se mos Shqipëria afrohet me Moskën dhe krijon rreziqe për NATO-n e Mesdheun. Amerikanët u thonë aleatëve të afrohen me Shqipërinë.

21 GUSHT 1978
Sot tradhtari Hua Kon Fen do vizitojë Jugosllavinë. Jo rastësisht është menduar që në aeroport do ta pres Fadil Hoxha. Nuk është pa qëllim fakti që një shqiptar pret tradhtarin Huan Ko Fen.

28 GUSHT 1978
Sot u bënë bisedimet Tito-Huan Kon Fen. Tito duket i kapardisur si këndes plak. Tradhtari Hua Kon Fen, që i ra në gjunjë Titos, qëndron me gojë hapur para renegatit Tito. I kanë dalë dhëmbët si të një qeni të lig, duket si një nxënës pas ustait të madh, që i mëson si të ecë në rrugën e tradhtisë.

29 SHTATOR 1978
Sot sa hapa Radio Romën, dëgjova se ngordhi Papa mbas 32 ditësh, që u zgjodh si udhëheqës i shenjtë i katolicizmit. Duket se e kanë helmuar. Borgjezia e ka zakon që kur do, të këndon, dhe kur do, të fut në dhé e derdh lot me hipokrizi, siç po bën tash me “Papën e shenjtë”

1 TETOR 1978
Me Viton, në orën 10:30 shkuam për vizitë te shoku Enver. Na priti me dashuri, bashkë me Nexhmijen. Pasi biseduam për shëndetin, për regjimin në punë, folëm për konferencën shkencore “Zhvillimi i sotëm botëror” që çelet nesër, për partitë motra që kanë çuar delegacione në konferencë, për botimin në gjuhë të huaja të veprës “Imperializmi dhe revolucioni”, për studimin që ka bërë shoku Enver mbi “Vetadministrimin jugosllav”, ku demaskohet libri i Kardelit mbi vetadministrimin dhe se si Jugosllavia ka tradhtuar çështjen e socializmit. Biseduam për interesimin që tregon borgjezia për të ngritur Mao Ce Dunin për të luftuar Leninin.

3 TETOR 1978
Sot, pas tre muajsh larg punës, rikthehem për herë të parë në zyrë. Me vështirësi më lejuan mjekët. Ata e bëjnë djallin më të zi nga sa duket. Po duhen dëgjuar edhe ata. Jam shumë i gëzuar që fillova punën, megjithëse më kanë vënë kufi të punoj dy orë në ditë. Në orën 10:30 u takova me shokun Enver.

5 TETOR 1978
Me Ramizin shkëmbyem mendime për festimin e 70-vjetorit të shokut Enver, për mesazhin, vizitat në orën 16:00, për darkën që do të japë KQ me këtë rast dhe dhënien e emrit të shokut Enver disa objekteve të mëdha industriale. Ramë dakord të merret edhe mendimi i shokut Enver.

6 TETOR 1978
Shoku Enver dha mendimin që hidrocentralit të Fierzës t’i jepet emri “Drita e Partisë”, që Kombinatit Metalurgjik t’i jepet emri “Çeliku i Partisë”, ndërsa ne propozuam që Kombinati i Autotraktorëve të marrë emrin “Kombinati Enver Hoxha”

13 TETOR 1978
Më informuan se Spiro Koleka ka pasur një edemë polmonare. Ish në rrezik. Tani është mirë. Erdhën shokët nga Gjirokastra: Ramizi, Manushi, Rita e Vitua. Ramizi në takim me shokun Enver informoi mbi zhvillimin e përfundimeve me sukses të Festivalit. Shoku Enver na foli përsëri për rëndësinë e folklorit si burim frymëzimi e studimi nga historianët, letrarët, artistët, kompozitorët, etnografët për të bërë vepra të dobishme. Me shokët përfunduam mesazhin e Komitetit Qendror për 70-vjetorin e shokut Enver…

14 TETOR 1978
Sot kalova një provë pas tre muajsh i sëmurë. Fola në orën 10:00 në mitingun në Kombinatin e Autotraktorëve me rastin e 70-vjetorit të shokut Enver dhe dhënien e emrit “Enver Hoxha” kombinatit. Një panoramë e jashtëzakonshme, me mijëra njerëz, punëtorë të ardhur nga qyteti. Pilua e çeli, pastaj ma dha fjalën mua. Fola rreth 35 minuta. Gjithçka shkoi mirë. Inauguruam pllakën me emrin e ri, uzinën e re dhe traktorin e parë.

16 TETOR 1978
Ora 9:00, në shtëpinë e Partisë shkova me Viton. Atje do të mblidhemi gjithë shokët e Byrosë Politike, do vemi në orën 10:00 për urim te shoku Enver. Kur shkuam para shtëpisë, na priti Nexhmija, Iliri, Sokoli, Pranvera, Teuta, Liljana, Klemi. I uruam. Në korridor na priti shoku Enver. U përqafuam me mall. Momente emocionale. U futëm në sallë. Shoku Enver, i mallëngjyer nga mesazhi, foli për unitetin e udhëheqjes dhe të Partisë, për fitoret e arritura. Qëndruam afro një orë. Shkova në aparat. Me Hekuranin e Lenkën biseduam për punët në rrethin e Lushnjës.

17 TETOR 1978
Dëgjova profesor Hoxhën dhe doktor Isufin për disa ndryshime në elektrokardiogramin, që i kanë bërë shokut Enver.

22 TETOR 1978 Me
Viton shkuam për urim nga Dhora e Gogos (Nushit) me rastin e fejesës së Yllit. U gëzova shumë kur pashë Yllin, Drinin dhe Artanin e vogël që është bërë burrë, më i gjatë se unë. Më nxori mallin e Gogos, aq të shtrenjtë për mua dhe gjithë Partinë. Mbasdite më erdhi Sulejmani e Dudia, më folën për nga fshati. Sa mirë e kanë ndërtuar jetën! U gëzova shumë që fshati po rindërtohet, jeton mirë. Kujtoj të kaluarën dhe lumturinë që i solli Partia.

15 NËNTOR 1978
Të gjithë shokët interesohen për shëndetin tim. U jam shumë mirënjohës. Në orën 11:30, erdhi shoku Enver, më gjeti në shesh. U përqafuam, bëmë shaka. E ndiej veten mirë. Takimi me shokun Enver si gjithnjë ka qenë plot frymëzim, energji e forca të reja. Ai më bën plot energji, që ta ndiej veten më të fortë se kurrë e të lumtur që t’i shërbej sa të kem jetë Partisë sime të dashur, popullit tim, çështjes së socializmit në rrugën që na udhëheq Partia me shokun Enver në krye.

vijon…

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

Shënimet e Hysni Kapos në Paris: Kadare ka mendime të gabuara

Ditari i ish-sekretarit të KQ për organet e diktaturës

Kapo: Ditët e lodhshme në klinikën e Parisit

“Këtu në spitalin ‘BROUSSAIS’ më qetësojnë letrat e Enverit”

Kapo: Shkrimi s’më duket i mirë, ka mendime të gabuara

“Kadareja në ‘Le Mond’ fyen poetët e rinj”

Që nga infarkti i parë, në qershor të vitit 1978, shëndeti i Hysni Kapos, numrit dy në piramidën e Partisë, nuk u përmirësua kurrë, madje me kalimin e kohës përkeqësohej dita-ditës. Sëmundjet e shfaqura njëra pas tjetrës tronditën kupolën e regjimit dhe Enver Hoxhën, me interesimin e të cilit ai shkoi për t’u kuruar disa herë në Francë. Mirëpo as mjekimi i specializuar dhe as përkujdesja e posaçme e profesor Miliezit, një nga korifenjtë e mjekësisë franceze, s’mundën ta ndalin ofensivën e sëmundjes vdekjeprurëse. Më 23 shtator 1979, Kapo ndërroi jetë në klinikën “Broussais” të Parisit. Përmbledhtas, kjo është historia e përballjes me diagnozën e rëndë. Ajo është sjellë vitet e fundit disa herë në vëmendjen e opinionit nëpërmjet dëshmive të mjekëve, kujtimeve të bashkëkohësve, përjetimeve të së shoqes, Vito Kapo, ditarit të ish-ministrit të Shëndetësisë Llambi Ziçishti, i cili ka ndjekur nga afër çdo procedurë mjekësore deri në çastet fatale etj. Në ditarin e vet nga kjo periudhë, Kapo ka memorizuar aq sa i ka lejuar gjendja shëndetësore, duke hedhur në formën e kronikave të thjeshta kryesisht mbresat nga kontaktet e përditshme me bluzat e bardha dhe ndonjë ngjarje sporadike brendapërbrenda mureve të klinikës “Broussais”. Në aq sa ai ka shënuar aty, bëhet e qartë se ka udhëtuar tri herë në harkun e viteve 1978-1979 nga Tirana në Paris dhe shtatë muaj pa shkëputje është trajtuar klinikisht me mjekim të specializuar. Ndër momentet e gëzuara, pacienti VIP veçon korrespodencën me Enverin, e cila, siç rezulton nga ditari, ka qenë gati e përditshme në formë letërkëmbimesh dhe shkëmbimit të mesazheve me telegram. Përtej monotonisë, ditë-netët e spitalit larg atdheut Kapo është përpjekur t’i jetojë me kurajën dhe gjallërinë tipike, duke u interesuar për zhvillimet e fundit nga Shqipëria, por edhe duke kontaktuar me miq e personalitete franceze. Sakaq, leximi i gazetës “Le Mond” ka qenë një ritual i përditshëm. Prej aty, ish-sekretari i KQ njihej me ngjarje të ndryshme, prej të cilave ka hedhur në ditar impresionet nga vizita e një grupi biznesmenësh francezë në vendin tonë në dhjetor të vitit 1978 dhe përshtypjen e tij për një intervistë të shkrimtarit Ismail Kadare, e cila i ka lënë shije të pakëndshme. “Në gazetën ‘Le Mond’ sot është botuar një shkrim i Ismail Kadaresë, shkruan Kapo në datën 15 dhjetor 1978, e lexova, s’më duket i menduar mirë, ka mendime të gabuara, nënvleftëson shkrimtarët dhe poetët tanë të rinj”.

Shënimet e liderit komunist përfundojnë më 28 korrik 1979, me kronikën e takimit të fundit me Enverin në vilën qeveritare në Pogradec. Kapo, i porsakthyer nga Parisi, kishte shkuar për të pushuar me familjen dhe aty krejt papritur tronditet nga një infeksion i rëndë. Me urdhër të Hoxhës riniset urgjentisht për në Francë. Operohet rishtas aty, por këtë radhë duart e mjekëve të talentuar nuk mund t’ia zgjasin më jetën. Nga periudha e kurimit në gusht-shtatorin e vitet 1979 në Paris, Kapo me sa duket nuk ka qenë në gjendje të mbajë ditar. Sidoqoftë, me aq sa ka lënë të shkruar, në një farë mënyre e ka dokumentuar gjenezën e sëmundjes dhe historinë e përballjes me të…

24 nëntor 1978

Në klinikën në Paris po bëj analizat. Më erdhën të gjithë mjekët. Afër drekës erdhi profesor Miliezi, më kontrolloi e përshëndeti, se do të largohet për disa ditë në Monako. I shkrova një letër shokut Enver dhe fillova t’u shkruaj letër edhe shokëve të tjerë, por mjekët më ndaluan.

26 nëntor 1978

Sot jam më mirë. Vizita e mjekeve ishte e kënaqshme në çdo drejtim. Në drekë erdhi profesor Gurgeni dhe më kontrolloi me shumë kujdes e përzemërsi. Erdhi Vitua dhe qëndroi deri në orën 12:00. Në gazetën “Le Mond” lexova një shkrim për Kinën. Aty çdo gjë po varroset.

29 nëntor 1978

Mora një letër nga shoku Enver. U mallëngjeva nga fakti se edhe këtu larg atdheut kam kurdoherë pranë shokun Enver, që me fjalët e tij, me urimet e tij për festën, më jep zemër e forcë. Erdhi profesor Miliezi, Gizi e Morsi e më uruan për festën.

3 dhjetor 1978

Mora një telegram nga shoku Enver, ku shpreh gëzimin për gjendjen time dhe më thotë se punët shkojnë mirë. Më dërgon të fala edhe nga Nexhmija e fëmijët. Gazeta “Le Mond” shkruan për vizitën e afaristëve francezë, që bënë në Shqipëri e shkëmbyen mendime për tregti. Vitua qëndroi deri në orën 22:00.

15 dhjetor 1978

Erdhën mjekët. Bënë procedurat e ditës. Lexova gazetën “Le Mond”, ku ishte një botuar një shkrim i Ismail Kadaresë. E lexova, nuk më duket i menduar mirë. Ka disa mendime të gabuara dhe sidomos nënvleftëson shkrimtarët dhe poetët tanë të rinj.

31 dhjetor 1978

Mora një telegram urimi nga shoku Enver për Vitin e Ri. Dola me makinë në qytetin Masion Laffette. Natën e Vitit të Ri e kaluam në spital bashkë me shokët.

Paris,

8 janar 1979

Sot radio “Parisi” dhe shtypi njoftojnë se në Kamboxhia hynë forcat ushtarake vietnameze dhe kamboxhiane zaptuan kryeqytetin Pnom Penin. Qeveria e Pol Potit u largua. Sihanuku u prit me pompozitet të madhe në Pekin, do shkojë në Kombet e Bashkuara. Ka kërkuar strehim politik në Kinë ose në Francë. Në mëngjes bëra procedurat sipas programit. Erdhën mjekët, më njoftuan se të martën ose të mërkurën mbaroj programin e kurave. U gëzova. Erdhën shokët e ambasadës.

Paris,

10 janar 1979

Më erdhi profesor Zheleni dhe doktor Sikari. Biseduam. Më njoftuan se ditën e mërkurë do të dal. Vitua shkoi në qytet. Pasdite erdhën nga Tirana Sokoli, Hajrua dhe Isufi. Na sollën lajme dhe letra nga Shqipëria. Çdo gjë shkon mirë.

Paris,

16 janar 1979

I bëra vizitë drejtorit të spitalit. E falënderova. I bëra telegram urimi nga unë dhe Vito Manushi me rastin e ditëlindjes.

Paris,

17 janar 1979

Në orën 11:00 u largova nga spitali, 17 kilometra larg Parisit. Afro dy muaj m’u bënë që qëndroj në spitalin e Parisit. Mendoj se më të mërzitshëm për njeriun janë burgu dhe spitali, por kur të zë halli, duhet të përballosh çdo vështirësi. Spitali ku qëndrova, ishte i domosdoshëm, se bëra disa kura. Nga spitali kam përshtypjet më të mira. Më mori në telefon Adili dhe më uroi.

Paris,

19 janar 1979

Në darkë më mori në telefon shoku Enver dhe më uroi për daljen nga spitali. Më foli për ecurinë e punëve dhe problemet e plenumit.

Paris,

24 janar 1979

Nata m’u duk e gjatë pse do nisem për Shqipëri. U ngrita shpejt qysh në orën 6:00. Në orën 10:55 u nisëm nga aeroporti Orly me avionin Karavella për në Shqipëri. Kishin ardhur për të na përcjellë shokët e ambasadës, si dhe Pranvera, Sokoli, Klemi. Mbërritëm në Shqipëri në orën 13:30. Mbasdite në orën 17:30 shkuam te shoku Enver me Viton.

25 janar 1979

Pas shtatë muajsh i sëmurë, sot për herë të parë mora pjesë në mbledhjen e Byrosë Politike. Mbledhja zgjati një orë e gjysmë. Dola me shokun Enver. Shkuam bashkë për në shtëpi.

28 janar 1979

Mbasdite, pas procedurave mjekësore, erdhën për të më vizituar në shtëpi Ramizi me Semiramisin. Më vonë erdhi profesor Hoxha, Popa dhe doktor Saliu. Erdhi për të më takuar edhe Hajria, dukej shumë e gëzuar. Sot Ten Siao Pini mbërriti në Uashington.

3 shkurt 1979

Sot shoku Enver shkoi në klinikën speciale, do të bëjë një operacion në dorë. Kanë ardhur dy mjekë nga Parisi. Në orën 10:30 operacioni përfundoi me sukses. Shoku Enver e ndien veten mirë. U ngrit në këmbë.

5 shkurt 1979

Ora 10:30, me Ramizin shkuam te shoku Enver për ta uruar për operacionin e suksesshëm në dorën e majtë. Biseduam deri në orën 12:00 për probleme të ndryshme: për partinë e Dinuçit që ka filluar përçarjet, për qëndrimin që duhet mbajtur ndaj anglezëve për çështjen e arit të grabitur bashkë me kamatat, për çështjen e dëmshpërblimeve të luftës që na ka RF Gjermane.

2 mars 1979

Piktori Ilmi Bani nga Vlora më solli si dhuratë një pikturë, portreti im partizan. Fola me të për shumë gjëra.

1 maj 1979

Shkuam për urim te Babë Myslimi. Sot ai mbush 80 vjeç. Uruam gjithashtu për ditëlindjen edhe Haxhiun. Në orën 18:00 në Pallatin e Brigadave u bë ceremonia me rastin e dekorimit të Babës me titullin “Hero i Punës Socialiste”

7 maj 1979

Në Shkodër, për të parë pasojat e tërmetit dhe punën që bëhet për të zhdukur pasojat e tij.

11 maj 1979

Porsa shkova në zyrë, prita sa erdhi shoku Enver. I vajta në zyrë për ta takuar. U interesova për rezultatet që dha kontrolli i mjekëve francezë për sytë e shokut Enver. U gëzova pa masë kur më tha se nuk ka ndonjë problem serioz në sy. Shkuam bashkë në sallën e pushimit, ku ishin edhe shokët e tjerë. Shoku Enver nesër ikën me pushime.

Vlorë, 29 maj 1979

Në orën 11:00 shoku Enver me Nexhmjen erdhën te vila 5 në tendën e re. Atje shkova edhe unë. U takuam. Biseduam çështje të ndryshme të brendshme. E informova për mbledhjen e sekretariatit.

Vlorë, 31 maj 1979

Me Viton shkuam te shoku Enver e Nexhmija. Qëndruam aty deri në orën 23:00. Biseduam gjatë.

Vlorë, 1 qershor 1979

Mbasdite erdhi Ramizi, biseduam. Në orën 18:00 shkoi te shoku Enver. Me Viton dolëm nga qyteti për të parë rrugën e re dhe prej andej shkuam te monumenti i luftës së vitit 1920, te qafa e Koçies .

2 qershor 1979

Pasdite me Ramizin shkuam te shoku Enver. Biseduam çështje ekonomike e politike.

18 qershor 1979

Në orën 10:00 erdhi shoku Enver në zyrën time. Më shfaqi shqetësimin që kishte pasur nga mbledhja e Këshillit të Mbrojtjes i datës 16. Ai e konsideron raportin që u shqyrtua atje shumë të gabuar politikisht dhe ushtarakisht. Mehmeti që e kishte bërë, nuk i ishte përmbajtur vijës së Partisë. Diskutimi i Kadriut që qe mbështetur te raporti, e shqetësonte më shumë. Diskutimi im e kishte ngrohur. Pikëpamjet tona puqeshin. Më porositi që duhet të kemi kujdes për punën në ushtri. Të mos krijohet mendimi se çështjet e ushtrisë i di vetëm një njeri. Të gjitha materialet për këto çështje udhëzoi të kalojnë nga ai para se të diskutohen. Mbi këdo është Partia. I fola për disa shqetësime që kam për ushtrinë, si: mburrja, euforia e shfaqje të huaja dhe për disa qëndrime të Mehmetit. Më dha porosi të veçanta.

4 korrik 1979

Sot shoku Enver nuk erdhi në punë. Ka shkuar me pushime në Durrës.

5 korrik 1979

Në takim me shokun Enver folëm për tipin e armës automatike që është prodhuar. Kish disa vërejtje.

7 korrik 1979

Sot shoku Enver u nis me pushime në Pogradec.

9 korrik 1979

Dëgjova të shoqen e Ismail Hoxhës, ish-punonjës i aparatit të KQ, që vdiq para pesë vjetësh. Ishte e shqetësuar për çështjen e vëllait të saj të përjashtuar nga Partia. E qetësova.

Thirra Muntas Dhramin dhe e porosita për monumentin e Drashovicës, të shohë mundësinë për ta mbaruar me rastin e 60-vjetorit të luftës së 1920. Pra, vitin 1980.

Pogradec, 16 korrik 1979

Me Viton u nisëm për pushime në Pogradec. Na përcollën fëmijët e nipërit. Pas pesë-gjashtë ditësh i presim të na vijnë në Pogradec. Gjatë rrugës Vitua nuk ish mirë. Porsa mbërritëm ra në rroba. Në orën 18:00 u takova me shokun Enver dhe Nexhmijen. Më pritën me gëzim. U përqafuam. E informova për punët. Shëtitëm bashkë. Shkëmbyem mendime për çështje të ndryshme.

18 korrik 1979

Paradite si zakonisht, mbas programit mjekësor, lexoj. Në orën 11:30 u takova me shokun Enver. Bëmë shëtitje, biseduam për çështje të mjekësisë, të fëmijëve. E informova për sa më tha Vitua për seminarin e bërë në Shkodër me gra për shëndetin e fëmijës.

21 korrik 1979

Shkuam në Volorekë. Morëm edhe familjen e doktor Dine Abazit. Mbasdite, si bëmë shëtitje me Viton, u takuam me shokun Enver dhe Nexhmijen. Duke shëtitur i fola për nevojën e forcimit të kontrollit të shtetit, që të jetë kontroll shtetëror me ato kompetenca që na mëson Lenini e Stalini. Shoku Enver ish dakord që ta shohim kur të kthehemi nga pushimet.

25 korrik 1979

Pasdite pata temperaturë. Natën e kalova me shqetësime.

26 korrik 1979

Sipas kontrollit që më bënë Dinja dhe Ylli, del se kam marrë pak të ftohtë. Filluan antibiotikët. Gjithë ditën e kalova me temperaturë të lëvizshme nga 37.8 në 38 gradë. E kalova ditën rënë në shtrat. Më njoftuan se shoku Enver ka pasur pak temperaturë dhe nuk e ndien veten mirë. Duket ka një virus që është hapur edhe në kampin e pushimit të kuadrove.

28 korrik 1979

Pasdite, në orën 17:00 erdhi për vizitë shoku Enver me Nexhmijen. Biseduam për probleme të ndryshme.

Fakte mbi sëmundjen

Më 24 qershor 1978, Hysni Kapos i shfaqen problemet e para në zemër. Më herët vuante nga diabeti.

Në nëntor të vitit 1978 bëri vizitën e parë në një klinikë të specializuar në Paris. U kthye që andej më 24 janar 1979. Pas shtatë muajsh u kthye në zyrë. Nuk pati përmirësime.

Në gusht të vitit 1979 shkoi për herë të dytë në Francë, në klinikën “Broussais”, ku kreu një operacion të vështirë, por që nuk pati sukses.

Përveç stafit mjekësor francez, në operacion morën pjesë edhe disa nga mjekët shqiptarë të kryesuar nga Llambi Ziçishti, asokohe ministër i Shëndetësisë.

Gjatë kohës që Kapo ishte në spital, me porosi të Enverit shkuan për ta vizituar mjaft nga anëtarët e Byrosë Politike, ndër ta edhe Ramiz Alia.

Më datë 23 shtator të vitit 1979, në spitalin “Broussais” në Paris, Hysni Kapo vdiq.

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

Zbardhet intervista e panjohur e Hysni Kapos në vitin 1947

Intervista e panjohur e Hysni Kapos për agjencinë franceze “AFP”. Si e rrëzoi OKB-ja akuzën e Shqipërisë për incidentin e Kanalit të Korfuzit.

Më 9 mars të vitit 1947, Këshilli i Sigurimit të OKB-së mori në shqyrtim çështjen e incidentit në Kanalin e Korfuzit dhe miratoi një rezolutë që rekomandonte dy palët në konflikt, atë shqiptare dhe britanike, t’i drejtoheshin Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë. Padrejtësi dhe shkelje flagrante u stigmatizua kjo nga Hysni Kapo, përfaqësuesi shqiptar në Këshill. Më herët, kolegu i tij britanik, Aleksandër Kadogan, e kishte akuzuar qeverinë shqiptare si përgjegjëse të ngjarjes së 22 tetorit 1946, ku dy destrojerë britanikë ranë në mina në ujërat territoriale shqiptare, duke shkaktuar dëme në njerëz dhe materiale. Që këtej, pavarësisht protestës së autoriteteve shqiptare, çështja iu nënshtrua shqyrtimit në Gjykatën e Hagës, e cila më në fund penalizoi Shqipërinë, duke shpërfillur argumentet e saj.

I kthyer në Paris nga mbledhja e Këshillit të Sigurimit, Hysni Kapo, në një intervistë për agjencinë “AFP”, shpjegonte rrethanat e njëanshme, sipas tij, mbi të cilat operoi OKB-ja, që e çoi çështjen në Hagë dhe pasojat e një zgjidhjeje të tillë, ku shkelen hapur të drejtat dhe sovraniteti i Shqipërisë. I indinjuar nga gjykimi i Këshillit të Sigurimit, Kapo pohon për median franceze, se ai padrejtësisht nuk pranoi të vërë në rendin e ditës ankesën e qeverisë shqiptare paraqitur më 29 tetor 1946 kundër provokacioneve dhe shkeljes së sovranitetit të Republikës së Shqipërisë prej anijeve të luftës britanike, ndërkohë që e vlerësoi të drejtë akuzën e Britanisë së Madhe, paraqitur shumë më vonë nga ajo e palës shqiptare.

Për herë të parë funksionari i lartë shqiptar flet për ndarjet në Këshillin e Sigurimit sipas modeleve ideologjike të pas luftës, çfarë, sipas tij, kishte nisur të konturonte ndarjen e madhe Lindje-Perëndim. Jo rastësisht Kapo gjen rastin të shprehë mirënjohjen për përfaqësuesin sovjetik, A. Gromvko, i cili ka qëndruar fort në Këshill në mbështetje të argumenteve të delegacionit shqiptar. Incidenti i Kanalit të Korfuzit, në leximin e vëmendshëm të intervistës së Kapos në AFP, dëshmohet si një nga hapat e parë të asaj që më vonë u quajt Lufta e Ftohtë…

Zoti Hysni Kapo, nënministër i Punëve të Jashtme që u kthye këto ditë nga Nju Jorku, i dha të dërguarit të gazetës sonë këtë intervistë në lidhje me diskutimet në UNO rreth çështjes së Kanalit të Korfuzit

Pse UNO nuk mori përpara në shqyrtim ankesën e qeverisë shqiptare për shkeljen e ujërave territoriale nga luftanijet britanike, por filloi shqyrtimin e akuzave britanike kundër Shqipërisë?

HYSNI KAPO: Shkaku që nuk u shqyrtua në rendin e ditës të Këshillit të Sigurimit ankesa e qeverisë shqiptare paraqitur Organizatës së Kombeve të Bashkuara më 29 tetor 1946 kundër provokacioneve, violacioneve dhe shkeljes së sovranitetit të shtetit shqiptar prej anijeve të luftës britanike, është akoma pikëpyetje për delegacionin tonë. Delegacioni shqiptar qysh në seancën e parë, por edhe më vonë, e shtroi këtë pyetje dhe kërkoi shpjegimet e nevojshme. Këshilli i Sigurimit nuk mundi t’i japë asnjë përgjigje.

Një gjë mund të themi me siguri, se mospranimi i ankesës së qeverisë shqiptare nuk ka asnjë justifikim. Këshilli i Sigurimit duhej ta kishte marrë në shqyrtim çështjen dhe duhej të kishte vendosur mbi të. Qeveria shqiptare ankesën e bëri konform Kartës së Kombeve të Bashkuara, siç përcaktohet qartë në artikullin 35 të saj.

Shqipërisë në këtë rast i është bërë një padrejtësi. Përfaqësues të shteteve perëndimore në Këshill e kanë bërë zakon kundërshtimin e të drejtave të Shqipërisë. Kuptohet qartë një padrejtësi e tillë për akuza britanike kundër Shqipërisë e paraqitur shumë më vonë se ajo e qeverisë shqiptare, konsiderohet si një çështje me karakter ndërkombëtar dhe pranohet të vihet në rendin e ditës. Një vendim i tillë nuk ka qenë në rendin e ditës se:
1) Karakteri i akuzës britanike nuk ishte i asaj rëndësie që e paraqitën britanikët dhe e përkrahën anëtarët e tjerë;
2) Pse akuza britanike e bazuar në dokumente false pa bazë, nuk ishte aspak serioze që të preokuponte Këshillin e Sigurimit;
3) Pse qëllimi i akuzës britanike në të vërtetë nuk ishte për mbrojtjen e paqes dhe qetësisë, por për të krijuar konflikte midis shteteve, gjë që është krejtësisht në kundërshtim me parimet e Kartës së Kombeve të Bashkuara. Përfaqësuesi sovjetik, zoti A. Gromvko, me plot arsye kundërshtoi pranimin e një problemi të tillë që të shtrohet në urdhrin e ditës të Këshillit të Sigurimit për diskutim. Ai vuri në dukje se prestigji i Këshillit të Sigurimit mund të mbahet lart vetëm atëherë kur merret me studimin e problemeve që kanë të bëjnë me sigurinë dhe paqen në botë, dhe jo me akuza false dhe pa asnjë bazë si ajo e Britanisë së Madhe kundër Shqipërisë. Logjika e kërkonte që edhe anëtarë të tjerë të Këshillit të mos influencoheshin nga shkaqe të tjera, por të merrnin vendim të drejtë.

Cili është qëllimi i qeverisë britanike që ngriti një akuzë të tillë kundër Shqipërisë?
HYSNI KAPO: Lufta e Dytë Botërore solli ndryshime rrënjësore në disa shtete, si nga pikëpamja politike, shoqërore dhe ekonomike. Britania e Madhe, anëtare e bllokut antifashist, është munduar gjatë kësaj lufte më tepër se sa të luftojë okupatorin, të mbajë fort pozitat që kishte dhe të merrte pozita të reja. Është politikë tradicionale e saj, që karakterizon imperializmin britanik, të veprojë, veçanërisht karshi shteteve të vogla, me shtypje, presione dhe politikë antidemokratike kundër lirisë dhe indipedencës së popujve. Janë këto shkaqe që e shtyjnë Britaninë të mbajë një qëndrim jo të drejtë e armiqësor kundër një populli të vogël siç është populli shqiptar, që nuk kurseu asgjë për lirinë kundër fashizmit, për vendosjen e paqes dhe demokracisë. Si në kohën e luftës, edhe pas çlirimit, Britania e Madhe përdori intriga, përçarje, përkrahje të kuislingëve kundër demokracive të reja në lindje e sipër, sikundër Shqipërisë. Populli shqiptar, nën udhëheqjen e shokut gjeneral kolonel Enver Hoxha, diti si të luftojë kundër armiqve të jashtëm e të brendshëm që e pengonin në rrugën e tij. Tentativat dhe planet e Britanisë falimentuan në Shqipëri; ajo nuk hoqi dorë nga një politikë e tillë karshi vendit tonë, sa që më së fundi, duke kurdisur akuza të rreme, shtron çështjen pranë Kombeve të Bashkuara duke e cilësuar vendin tonë si rrezik për paqen. Me një akuzë të tillë Britania nuk kishte për qëllim të godiste vetëm Shqipërinë, ajo godit gjithë miqtë dhe përkrahësit e Shqipërisë së re. Në këto manovra ajo kërkon të krijojë komplikacione ndërkombëtare, do të justifikojë mjerimet dhe vuajtjet që i shkaktoi popullit grek, do të justifikojë qëndrimin e trupave të saj dhe atyre amerikane në Greqi dhe të mbajë në fuqi dhe të inkurajojë fashizmin sikundër bën në Greqi, Itali, Austri etj.

Cilat janë arsyet kryesore që tregojnë absurditetin e akuzës së Britanisë së Madhe?
HYSNI KAPO: Pse akuza britanike nuk është e mbështetur në asnjë të vërtetë. Vetë puna e zhvilluar në Këshillin e Sigurimit nuk nxori asgjë në dritë, përveç kontradiksioneve të deklaruara nga përfaqësuesi britanik, të raporteve dhe skicave të përgatitura sipas qejfit. Absurditeti i kësaj akuze doli sheshit kur delegati shqiptar vuri në dukje qëndrimin politik të Britanisë së Madhe kundër Shqipërisë, kur në analizën tonë dilte në shesh se si Britania e shtrembëron të drejtën sipas rastit dhe interesit të veçantë. Fakti që Britania e Madhe veproi kundër vendimeve të KQ për demontimin e ujërave territoriale të Shqipërisë, kundërshtia që u bëri shqiptarëve për pjesëmarrjen në procesin e demontimit të Kanalit të Korfuzit dhe dhënia e ujërave të territorit shqiptar Greqisë për të bërë pastrimin, propozim i bërë nga britanikët, nxjerrin në dritë qëllimet e akuzës britanike kundër Shqipërisë. Në këtë rast dua të theksoj se mendimet e shfaqura nga shumë anëtarë të Këshillit të Sigurimit nuk kanë qenë të inspiruara nga drejtësia, por me supozicione të kota, kanë qenë pro tezës britanike.

Ç’tregon vendimi i Këshillit të Sigurimit, që u rekomandon të dyja palëve t’i referohen gjyqit ndërkombëtar?
HYSNI KAPO: Këshilli i Sigurimit, duke adaptuar rezolucionin britanik, ku u rekomandon të dyja palëve t’i referohen gjyqit ndërkombëtar, tregon: Problemi i ngritur nga qeveria britanike pranë Kombeve të Bashkuara nuk ka qenë aq serioz, siç pretendohet prej britanikëve, për cenimin e sigurisë dhe paqes. Pikëpamja e delegacionit sovjetik kundër propozimit të britanikëve për të mos figuruar në rendin e ditës të Këshillit të Sigurimit ka qenë e drejtë, pasi problemi nuk ka pasur një karakter ndërkombëtar për të preokupuar Këshillin e Sigurimit. Qëndrimin kontradiktor të disa anëtarëve të Këshillit të Sigurimit, të cilët përkrahën propozimin britanik, duke e konsideruar si një problem të domosdoshëm që duhej marrë për studim. Kur qëllimi britanik nuk u realizua, po ata anëtarë deklaruan se Këshilli i Sigurimit nuk duhet të merret me një çështje të tillë dhe pranojnë t’u rekomandojnë të dyja palëve t’u drejtohen gjykatave ndërkombëtare. Delegacioni shqiptar tërhoqi vërejtjen e Këshillit të Sigurimit për shqyrtimin e njëanshëm të problemit dhe kërkoi që rezolucioni britanik të mos merret në konsideratë.

Ç’jehonë ka pasur çështja e Kanalit të Korfuzit në rrethet demokratike e progresiste dhe vendimi i fundit?
HYSNI KAPO: Publiku amerikan, dhe veçanërisht rrethet e huaja, e kanë ndjekur me interes. Qarqet demokratike e lidhin akuzën britanike me politikën e zakonshme të Britanisë së Madhe si një manovër për të luftuar demokracitë e reja në Ballkan dhe për të krijuar konflikte të reja. Ç’përfaqëson qëndrimi britanik karshi Shqipërisë për pranimin në UNO, qëndrimin në konferencën e katër ministrave në Moskë në akuzën në Këshillin e Sigurimit dhe vargu i qëndrimeve armiqësore? HYSNI KAPO: Britania e Madhe, duke kundërshtuar të drejtat legjitime të Shqipërisë për t’u pranuar në Kombet e Bashkuara, me provokacionet e vazhdueshme dhe me anën e fashistëve të Athinës, duke mbrojtur dhe ndihmuar kuislingët dhe tradhtarët e popullit shqiptar, me kundërshtimet që bëri për pjesëmarrjen e Shqipërisë në bisedimet e Moskës dhe me akuzën e rreme që ngriti në Këshillin e Sigurimit ndaj vendit tonë, pasqyron manovrat dhe politikën e reaksionit ndërkombëtar kundër demokracisë dhe lirisë së popujve, pasqyron qëllimin dhe taktikën e imperializmit në dëm të paqes dhe sigurisë në botë.

Hysni Kapo është zyrtari i parë i shtetit shqiptar që ka bërë publik numrin e minoritarëve grekë në Shqipëri. Në një intervistë për AFP-në në dhjetor të vitit 1945, ai saktësonte shifrën 35 mijë që ka rezultuar nga regjistrimi i parë i popullsisë fill pas Luftës së Dytë Botërore. Përtej kësaj, Kapo, asokohe ministër fuqiplotë i Shqipërisë në Beograd dhe përfaqësuesi shqiptar në Konferencën e Dëmshpërblimeve të Luftës në Paris, pohonte për redaktorin politik të agjencisë prestigjioze, se Greqia nuk ka asnjë të drejtë të ankohet për fatin e grekëve që jetojnë në Shqipëri, pasi atyre u janë garantuar të gjitha të drejtat e minoriteteve etnike. Gazeta “Panorama” ka siguruar dokumentin zyrtar me të dhënat e mësipërme, i cili ka ngjallur shumë debat në shtypin e kohës, sidomos atë grek. Për herë të parë Kapo aty tërheq vëmendjen në emër të shtetit shqiptar edhe për një çështje tjetër, po kaq të debatueshme: “Fatkeqësisht, – pohon ai, – jo të njëjtin status gëzojnë 80 mijë shqiptarë që banojnë në Greqi, ku 9000 syresh janë vrarë dhe 20 mijë janë dëbuar forcërisht në Shqipëri”. E vetmja kërkesë që shtron publikisht zyrtari shqiptar në Paris, është riatdhesimi i shqiptarëve të Greqisë në vatrat e tyre. Më poshtë zbardhim të plotë përmbledhjen zyrtare të intervistës së Kapos, ruajtur në Arkivin e Shtetit.

Hysni Kapo i jep intervistë AFP-së Paris,

26 dhjetor 1945

Hysni Kapo, ministër fuqiplotë i Shqipërisë në Beograd dhe delegati shqiptar në Konferencën e Dëmshpërblimeve, i deklaroi redaktorit politik të agjencisë “AFP” se të 35 mijë grekët që banojnë në Shqipëri, gëzojnë të gjitha të drejtat e minoriteteve etnike. Prandaj Shqipëria është e mendimit se Greqia nuk ka asnjë arsye të ankohet mbi fatin e minoritetit grek. Fatkeqësisht, shtoi Hysni Kapo, e njëjta gjë nuk mund të thuhet edhe për 80 mijë shqiptarë që banojnë në Greqi, 9000 midis tyre janë vrarë dhe 20 mijë janë strehuar në Shqipëri. Shqipëria dëshiron vetëm që shqiptarët e Greqisë të kenë mundësi të kthehen në vatrat e tyre. Hysni Kapo deklaroi se do të kthehet në Tiranë më 10 janar për të marrë pjesë në mbledhjen e parë të Parlamentit shqiptar që u zgjodh kohët e fundit, vendimi i parë i të cilit do të jetë shpallja e Republikës. Duke përfunduar, shoku Hysni Kapo shprehu dëshirën e tij të zjarrtë për rivendosjen sa më shpejt të marrëdhënieve diplomatike midis Shqipërisë dhe Francës.

AFRIM IMAJ

Panorama

[Albo]

Zbardhet intervista e panjohur e Hysni Kapos në vitin 1947

Intervista e panjohur e Hysni Kapos për agjencinë franceze “AFP”. Si e rrëzoi OKB-ja akuzën e Shqipërisë për incidentin e Kanalit të Korfuzit.

Më 9 mars të vitit 1947, Këshilli i Sigurimit të OKB-së mori në shqyrtim çështjen e incidentit në Kanalin e Korfuzit dhe miratoi një rezolutë që rekomandonte dy palët në konflikt, atë shqiptare dhe britanike, t’i drejtoheshin Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë. Padrejtësi dhe shkelje flagrante u stigmatizua kjo nga Hysni Kapo, përfaqësuesi shqiptar në Këshill. Më herët, kolegu i tij britanik, Aleksandër Kadogan, e kishte akuzuar qeverinë shqiptare si përgjegjëse të ngjarjes së 22 tetorit 1946, ku dy destrojerë britanikë ranë në mina në ujërat territoriale shqiptare, duke shkaktuar dëme në njerëz dhe materiale. Që këtej, pavarësisht protestës së autoriteteve shqiptare, çështja iu nënshtrua shqyrtimit në Gjykatën e Hagës, e cila më në fund penalizoi Shqipërinë, duke shpërfillur argumentet e saj.

I kthyer në Paris nga mbledhja e Këshillit të Sigurimit, Hysni Kapo, në një intervistë për agjencinë “AFP”, shpjegonte rrethanat e njëanshme, sipas tij, mbi të cilat operoi OKB-ja, që e çoi çështjen në Hagë dhe pasojat e një zgjidhjeje të tillë, ku shkelen hapur të drejtat dhe sovraniteti i Shqipërisë. I indinjuar nga gjykimi i Këshillit të Sigurimit, Kapo pohon për median franceze, se ai padrejtësisht nuk pranoi të vërë në rendin e ditës ankesën e qeverisë shqiptare paraqitur më 29 tetor 1946 kundër provokacioneve dhe shkeljes së sovranitetit të Republikës së Shqipërisë prej anijeve të luftës britanike, ndërkohë që e vlerësoi të drejtë akuzën e Britanisë së Madhe, paraqitur shumë më vonë nga ajo e palës shqiptare.

Për herë të parë funksionari i lartë shqiptar flet për ndarjet në Këshillin e Sigurimit sipas modeleve ideologjike të pas luftës, çfarë, sipas tij, kishte nisur të konturonte ndarjen e madhe Lindje-Perëndim. Jo rastësisht Kapo gjen rastin të shprehë mirënjohjen për përfaqësuesin sovjetik, A. Gromvko, i cili ka qëndruar fort në Këshill në mbështetje të argumenteve të delegacionit shqiptar. Incidenti i Kanalit të Korfuzit, në leximin e vëmendshëm të intervistës së Kapos në AFP, dëshmohet si një nga hapat e parë të asaj që më vonë u quajt Lufta e Ftohtë…

Zoti Hysni Kapo, nënministër i Punëve të Jashtme që u kthye këto ditë nga Nju Jorku, i dha të dërguarit të gazetës sonë këtë intervistë në lidhje me diskutimet në UNO rreth çështjes së Kanalit të Korfuzit

Pse UNO nuk mori përpara në shqyrtim ankesën e qeverisë shqiptare për shkeljen e ujërave territoriale nga luftanijet britanike, por filloi shqyrtimin e akuzave britanike kundër Shqipërisë?

HYSNI KAPO: Shkaku që nuk u shqyrtua në rendin e ditës të Këshillit të Sigurimit ankesa e qeverisë shqiptare paraqitur Organizatës së Kombeve të Bashkuara më 29 tetor 1946 kundër provokacioneve, violacioneve dhe shkeljes së sovranitetit të shtetit shqiptar prej anijeve të luftës britanike, është akoma pikëpyetje për delegacionin tonë. Delegacioni shqiptar qysh në seancën e parë, por edhe më vonë, e shtroi këtë pyetje dhe kërkoi shpjegimet e nevojshme. Këshilli i Sigurimit nuk mundi t’i japë asnjë përgjigje.

Një gjë mund të themi me siguri, se mospranimi i ankesës së qeverisë shqiptare nuk ka asnjë justifikim. Këshilli i Sigurimit duhej ta kishte marrë në shqyrtim çështjen dhe duhej të kishte vendosur mbi të. Qeveria shqiptare ankesën e bëri konform Kartës së Kombeve të Bashkuara, siç përcaktohet qartë në artikullin 35 të saj.

Shqipërisë në këtë rast i është bërë një padrejtësi. Përfaqësues të shteteve perëndimore në Këshill e kanë bërë zakon kundërshtimin e të drejtave të Shqipërisë. Kuptohet qartë një padrejtësi e tillë për akuza britanike kundër Shqipërisë e paraqitur shumë më vonë se ajo e qeverisë shqiptare, konsiderohet si një çështje me karakter ndërkombëtar dhe pranohet të vihet në rendin e ditës. Një vendim i tillë nuk ka qenë në rendin e ditës se:
1) Karakteri i akuzës britanike nuk ishte i asaj rëndësie që e paraqitën britanikët dhe e përkrahën anëtarët e tjerë;
2) Pse akuza britanike e bazuar në dokumente false pa bazë, nuk ishte aspak serioze që të preokuponte Këshillin e Sigurimit;
3) Pse qëllimi i akuzës britanike në të vërtetë nuk ishte për mbrojtjen e paqes dhe qetësisë, por për të krijuar konflikte midis shteteve, gjë që është krejtësisht në kundërshtim me parimet e Kartës së Kombeve të Bashkuara. Përfaqësuesi sovjetik, zoti A. Gromvko, me plot arsye kundërshtoi pranimin e një problemi të tillë që të shtrohet në urdhrin e ditës të Këshillit të Sigurimit për diskutim. Ai vuri në dukje se prestigji i Këshillit të Sigurimit mund të mbahet lart vetëm atëherë kur merret me studimin e problemeve që kanë të bëjnë me sigurinë dhe paqen në botë, dhe jo me akuza false dhe pa asnjë bazë si ajo e Britanisë së Madhe kundër Shqipërisë. Logjika e kërkonte që edhe anëtarë të tjerë të Këshillit të mos influencoheshin nga shkaqe të tjera, por të merrnin vendim të drejtë.

Cili është qëllimi i qeverisë britanike që ngriti një akuzë të tillë kundër Shqipërisë?
HYSNI KAPO: Lufta e Dytë Botërore solli ndryshime rrënjësore në disa shtete, si nga pikëpamja politike, shoqërore dhe ekonomike. Britania e Madhe, anëtare e bllokut antifashist, është munduar gjatë kësaj lufte më tepër se sa të luftojë okupatorin, të mbajë fort pozitat që kishte dhe të merrte pozita të reja. Është politikë tradicionale e saj, që karakterizon imperializmin britanik, të veprojë, veçanërisht karshi shteteve të vogla, me shtypje, presione dhe politikë antidemokratike kundër lirisë dhe indipedencës së popujve. Janë këto shkaqe që e shtyjnë Britaninë të mbajë një qëndrim jo të drejtë e armiqësor kundër një populli të vogël siç është populli shqiptar, që nuk kurseu asgjë për lirinë kundër fashizmit, për vendosjen e paqes dhe demokracisë. Si në kohën e luftës, edhe pas çlirimit, Britania e Madhe përdori intriga, përçarje, përkrahje të kuislingëve kundër demokracive të reja në lindje e sipër, sikundër Shqipërisë. Populli shqiptar, nën udhëheqjen e shokut gjeneral kolonel Enver Hoxha, diti si të luftojë kundër armiqve të jashtëm e të brendshëm që e pengonin në rrugën e tij. Tentativat dhe planet e Britanisë falimentuan në Shqipëri; ajo nuk hoqi dorë nga një politikë e tillë karshi vendit tonë, sa që më së fundi, duke kurdisur akuza të rreme, shtron çështjen pranë Kombeve të Bashkuara duke e cilësuar vendin tonë si rrezik për paqen. Me një akuzë të tillë Britania nuk kishte për qëllim të godiste vetëm Shqipërinë, ajo godit gjithë miqtë dhe përkrahësit e Shqipërisë së re. Në këto manovra ajo kërkon të krijojë komplikacione ndërkombëtare, do të justifikojë mjerimet dhe vuajtjet që i shkaktoi popullit grek, do të justifikojë qëndrimin e trupave të saj dhe atyre amerikane në Greqi dhe të mbajë në fuqi dhe të inkurajojë fashizmin sikundër bën në Greqi, Itali, Austri etj.

Cilat janë arsyet kryesore që tregojnë absurditetin e akuzës së Britanisë së Madhe?
HYSNI KAPO: Pse akuza britanike nuk është e mbështetur në asnjë të vërtetë. Vetë puna e zhvilluar në Këshillin e Sigurimit nuk nxori asgjë në dritë, përveç kontradiksioneve të deklaruara nga përfaqësuesi britanik, të raporteve dhe skicave të përgatitura sipas qejfit. Absurditeti i kësaj akuze doli sheshit kur delegati shqiptar vuri në dukje qëndrimin politik të Britanisë së Madhe kundër Shqipërisë, kur në analizën tonë dilte në shesh se si Britania e shtrembëron të drejtën sipas rastit dhe interesit të veçantë. Fakti që Britania e Madhe veproi kundër vendimeve të KQ për demontimin e ujërave territoriale të Shqipërisë, kundërshtia që u bëri shqiptarëve për pjesëmarrjen në procesin e demontimit të Kanalit të Korfuzit dhe dhënia e ujërave të territorit shqiptar Greqisë për të bërë pastrimin, propozim i bërë nga britanikët, nxjerrin në dritë qëllimet e akuzës britanike kundër Shqipërisë. Në këtë rast dua të theksoj se mendimet e shfaqura nga shumë anëtarë të Këshillit të Sigurimit nuk kanë qenë të inspiruara nga drejtësia, por me supozicione të kota, kanë qenë pro tezës britanike.

Ç’tregon vendimi i Këshillit të Sigurimit, që u rekomandon të dyja palëve t’i referohen gjyqit ndërkombëtar?
HYSNI KAPO: Këshilli i Sigurimit, duke adaptuar rezolucionin britanik, ku u rekomandon të dyja palëve t’i referohen gjyqit ndërkombëtar, tregon: Problemi i ngritur nga qeveria britanike pranë Kombeve të Bashkuara nuk ka qenë aq serioz, siç pretendohet prej britanikëve, për cenimin e sigurisë dhe paqes. Pikëpamja e delegacionit sovjetik kundër propozimit të britanikëve për të mos figuruar në rendin e ditës të Këshillit të Sigurimit ka qenë e drejtë, pasi problemi nuk ka pasur një karakter ndërkombëtar për të preokupuar Këshillin e Sigurimit. Qëndrimin kontradiktor të disa anëtarëve të Këshillit të Sigurimit, të cilët përkrahën propozimin britanik, duke e konsideruar si një problem të domosdoshëm që duhej marrë për studim. Kur qëllimi britanik nuk u realizua, po ata anëtarë deklaruan se Këshilli i Sigurimit nuk duhet të merret me një çështje të tillë dhe pranojnë t’u rekomandojnë të dyja palëve t’u drejtohen gjykatave ndërkombëtare. Delegacioni shqiptar tërhoqi vërejtjen e Këshillit të Sigurimit për shqyrtimin e njëanshëm të problemit dhe kërkoi që rezolucioni britanik të mos merret në konsideratë.

Ç’jehonë ka pasur çështja e Kanalit të Korfuzit në rrethet demokratike e progresiste dhe vendimi i fundit?
HYSNI KAPO: Publiku amerikan, dhe veçanërisht rrethet e huaja, e kanë ndjekur me interes. Qarqet demokratike e lidhin akuzën britanike me politikën e zakonshme të Britanisë së Madhe si një manovër për të luftuar demokracitë e reja në Ballkan dhe për të krijuar konflikte të reja. Ç’përfaqëson qëndrimi britanik karshi Shqipërisë për pranimin në UNO, qëndrimin në konferencën e katër ministrave në Moskë në akuzën në Këshillin e Sigurimit dhe vargu i qëndrimeve armiqësore? HYSNI KAPO: Britania e Madhe, duke kundërshtuar të drejtat legjitime të Shqipërisë për t’u pranuar në Kombet e Bashkuara, me provokacionet e vazhdueshme dhe me anën e fashistëve të Athinës, duke mbrojtur dhe ndihmuar kuislingët dhe tradhtarët e popullit shqiptar, me kundërshtimet që bëri për pjesëmarrjen e Shqipërisë në bisedimet e Moskës dhe me akuzën e rreme që ngriti në Këshillin e Sigurimit ndaj vendit tonë, pasqyron manovrat dhe politikën e reaksionit ndërkombëtar kundër demokracisë dhe lirisë së popujve, pasqyron qëllimin dhe taktikën e imperializmit në dëm të paqes dhe sigurisë në botë.

Hysni Kapo është zyrtari i parë i shtetit shqiptar që ka bërë publik numrin e minoritarëve grekë në Shqipëri. Në një intervistë për AFP-në në dhjetor të vitit 1945, ai saktësonte shifrën 35 mijë që ka rezultuar nga regjistrimi i parë i popullsisë fill pas Luftës së Dytë Botërore. Përtej kësaj, Kapo, asokohe ministër fuqiplotë i Shqipërisë në Beograd dhe përfaqësuesi shqiptar në Konferencën e Dëmshpërblimeve të Luftës në Paris, pohonte për redaktorin politik të agjencisë prestigjioze, se Greqia nuk ka asnjë të drejtë të ankohet për fatin e grekëve që jetojnë në Shqipëri, pasi atyre u janë garantuar të gjitha të drejtat e minoriteteve etnike. Gazeta “Panorama” ka siguruar dokumentin zyrtar me të dhënat e mësipërme, i cili ka ngjallur shumë debat në shtypin e kohës, sidomos atë grek. Për herë të parë Kapo aty tërheq vëmendjen në emër të shtetit shqiptar edhe për një çështje tjetër, po kaq të debatueshme: “Fatkeqësisht, – pohon ai, – jo të njëjtin status gëzojnë 80 mijë shqiptarë që banojnë në Greqi, ku 9000 syresh janë vrarë dhe 20 mijë janë dëbuar forcërisht në Shqipëri”. E vetmja kërkesë që shtron publikisht zyrtari shqiptar në Paris, është riatdhesimi i shqiptarëve të Greqisë në vatrat e tyre. Më poshtë zbardhim të plotë përmbledhjen zyrtare të intervistës së Kapos, ruajtur në Arkivin e Shtetit.

Hysni Kapo i jep intervistë AFP-së Paris,

26 dhjetor 1945

Hysni Kapo, ministër fuqiplotë i Shqipërisë në Beograd dhe delegati shqiptar në Konferencën e Dëmshpërblimeve, i deklaroi redaktorit politik të agjencisë “AFP” se të 35 mijë grekët që banojnë në Shqipëri, gëzojnë të gjitha të drejtat e minoriteteve etnike. Prandaj Shqipëria është e mendimit se Greqia nuk ka asnjë arsye të ankohet mbi fatin e minoritetit grek. Fatkeqësisht, shtoi Hysni Kapo, e njëjta gjë nuk mund të thuhet edhe për 80 mijë shqiptarë që banojnë në Greqi, 9000 midis tyre janë vrarë dhe 20 mijë janë strehuar në Shqipëri. Shqipëria dëshiron vetëm që shqiptarët e Greqisë të kenë mundësi të kthehen në vatrat e tyre. Hysni Kapo deklaroi se do të kthehet në Tiranë më 10 janar për të marrë pjesë në mbledhjen e parë të Parlamentit shqiptar që u zgjodh kohët e fundit, vendimi i parë i të cilit do të jetë shpallja e Republikës. Duke përfunduar, shoku Hysni Kapo shprehu dëshirën e tij të zjarrtë për rivendosjen sa më shpejt të marrëdhënieve diplomatike midis Shqipërisë dhe Francës.

AFRIM IMAJ

Panorama