Çështja Çame

[bucibuci]

U festua ne qytetin e FIERIT 12 vjetori i krijimit te deges se Shoqerise Politike Atdhetare Cameria.Merrnin pjese shume banore Cam te ketij rrethi(ne rrethin e Fierit banojne rreth njezet mije Cam)te ftuar nga kryesia e SH.P.A Cameria si dhe kryetare dhe perfaqesues te Partive politike dhe te shoqatave te ndryshme.Te gjithe pjesmarresit shprehen gadishmerine per te ndihmuar ne zgjidhjen e drejte te ceshtjes Came(kthimin e Cameve ne trojet e tyre,kthimin e pronave dhe demshperblimin).
Me pas ne ambjentet e Hotel Turizmit u shtrua nje koktej per pjesmarresit i cili u shoqerua me kenge e valle Came si dhe me thirrjet e pjesmarresve CAMERIA ESHTE E JONA.

[EDMOND]

Po dhe une e kam djekur nga afer kete evendiment te rendesishem te SHOQERISE POLITIKE ATDHETARE CAMERIA.Mendoje pervece shkrimit te postuar me siper eshte per te theksuar se ne kete pervjetor te 12 te shoqerise politike atdhetare cameria mungonin partit mazhoritar Socialiste megjeth ftesen e derguar per pjesmare ne kete evendiment.Gjithashtu vlen per te theksuar se mungonin dhe pushtetarert lokale socialiste si prefekti ,kryetari qarkut ,kryetari i bashkise.Vlen per te mendur pjesmarja ne kete evendiment e partise demokratike qe ka qene gjithmon perkrase e shoqarise politike atdhetare Cameria,e partive te djathta dhe shoqata e te perndjekurve politik.

[drini_në_TR]

Ju lumtë për lajmtë dhe falemnderit për lajmin Bucibuci dhe Endomondi!

Po ju parashtroj besidimin tim me një Grek në forumin Grek të eyboard.com, kërkoj ndjesë për ata që nuk dinë Anglisht:

drini - Hello from Los Angeles
--------------------------------------------------------------------------------
There are things that cannot be doubted: the greeks and the helenes have borowed their main goods from the illyrian and the pellasgian lands. How can you my Greek friends describe the fact that Zeus=Zot, Hera=Era, Athena= E thëna, Hydra=Edra, all words of which are part of the Albanian language. And like these examples there are a lot, like the greek folkorik dance which is borowed from the illyrans and the Albanians (Arbër), The greeks of today don't deserve to be called Greeks 'cause they came in that land in the last centuries. To big account the Albanians are to be ashimed too for setting on one side with their enemies, but Greeks and Serbs which are both people that setteled in the Balkan penisula in the last millenium don't have the right to feel like the Gods of the Balkans. The Albanians for certain are more Ancient then them. It's a fact that the Etruscan language is very close with the Albanian, thus telling us that the Albanian culture is rich in its nature. If todays Greeks feel like if they belong to the EU, they should be more open to other cultures and to the truth in order to have a democracy. What's wrong in having a cultural freedom for the Arvanites, and also for the Çam people of Epirus. Why is it so hard for the Greeks to accept the truth. Are they affraid that the world will know that today's Greeks are not the real Helens?! Guys, I want you to know something, that I'm not comming from in this forum to lie or reinvent fakts. What's done is done in the history. All I dream about is a peacefull Balkan region, where the Greeks and the Serbs will stop acting like the Talibans of Afghanistan. Also the Albanians will stop accusing and prejudice themselves, and start thinking about the future in peace and united. The truth will come out, sooner or later!
Canaris, show some respect and some trust too. I read that you wrote about all these "poor and ignorant Albanians", well have you ever met me?! Please look at what you're saying.
I love NYC, I'll like to come there again,
from L.A.
drini.

canaris - you cannot prove....
--------------------------------------------------------------------------------
that you came from illyrians or pelasgians.Look it up any where.Not in a albanian sponsered site.Every where you look up illyrians it's always stated maybe,not sure,we don't know exactly,most likely.So stop saying you are sure.As for the Greek gods, Albanians gave them the names after thae fact,ie, meaning the mythology was there written by greeks,then the albanians named them in the same type of wording,and that a no brainer.
As for the greeks having any connection to thier past of course we do the greek alphabet ,athina,temple of apollo,delphi ,homer of chios,etc etc....)and were also the defenders of the ancient greeks.
If you think that history will change to accomodate you guys in the 21st century then what else could I call you but ignorant.In the words of AlbanianPride NO OFFENSE!

drini - Yes Canaris (sorry for the misspell) I can prove it
--------------------------------------------------------------------------------
The oldest oracle of Zeus as known from Homer and the other Greek writers was in Dodona, very close with Ioanina. Everyone knows that Dodona belongs to Epirus, but for now we're not debating if the Epiriots are Albanians or Greeks. In Dodona there was an Oak tree in the middle of that valley, and the story says that one day when the wind was blowing through this tree, the movements of the branches and the leaves started to create some strange sounds. As time pasted by this sound started to become very close with the pronunciation of words, and people who pasted by, or where close to the tree, perhaps in the valley, where shocked. This is the true story of the first oracle of Zeus Canaris, which I learned it from the Greek writers and books. But now it's the interesting part, and facts that cannot be coincidences. The people of the surround volley came to listen to the Oak tree, which was spelling and speaking words. Every time there was wind, words were coming up because without the wind the movements were impossible. This tree came to be called Zeus. This is the first oracle of Zeus.
As we know from the Greek mythology (perhaps you know better then me) Athena was a warrior-like girl, and according to the mythology she was born from Zeus’s had. Zeus one day had a very hard headache and is head started to rattle. When his head opened, Athena came out from it, and that’s how she was born. Hera is known as the God of the storms, and also Zeus’s closest wife. Here is the analogy of the analysis with the first oracle of Zeus:
- Zeus was the Oak tree and this is the name that the people of Dodona gave him. Zeus and Zot are almost identical. Zot in Albanian language means God.
- When the wind was blowing through the Oak tree (Zeus), the strange words and saying where coming up. Athena is the same Albanian word as E thëna (E= the, Thëna=saying). As in mythology the saying was coming up from the head of the oak tree = Athena from Zeus’s head.
- Hera is the same Albanian word as Era which means simply wind (perhaps that’s why she was the God of the Storms or the sky). Mythology says that she was the closest wife of Zeus. Well without the wind that created the movements of the leaves and branches in the Oak tree, the saying wouldn’t have come out and Zeus (Zoti) would have been asleep or away.
I’m reinstating the story again, but with the usage of the Gods names in Albanian. One day Era was blowing through Zoti, and from his head (the center of the tree) there were a lot of rattling (movements of the braches and leaves, perhaps the headache). From Zoti’s head E Thëna was coming up. There is no doubt that this analogy is not a coincidence. How could it be?
The Epiriots lived in the same land where today live the Albanian Tosks, including the Vorio Epir in Greece. I’m sure that they had a lot of connections with the ancient Greeks, but most likely they where not Greeks. Of course in Epirus there are Greeks too, but the majority, the real inhabitants of that land where not the Greeks. Perhaps that’s why the Tosks have a different dialect with that of the Gegh’s which live in the land that was called Illyria itself. Geghs and Tosks have lots of things in common, and the biggest is the language.
As for other Greek Gods names, there are two that can be translated in Albanian, and that make logical sense like Zeus (Zoti), Hera (Era) Athena (E Thëna). Aphrodite is the same Albanian word as Afërdita. Afërdita is the composition of two words: afër = close, near; dita = day. So Afërdita means near or close to the day. Albanians also call the planet Venus Afërdita and what’s particular about this planet is that it can be seen only late at night, or early in the morning. In the Greek mythology she was the God of beauty, perhaps people saw this planet mostly in the early morning, thus “near the day.” Hydra also comes from the Albanian language, but today is used as Kuçedra. This word in itself is composed of two parts: kuç is a verb that means “go away”, and is mostly used to a wild dog (or you’ll use it agains the Albanians), and Edra is the name of Hydra in today’s Albanian. As we know Hydra haq snaked in her head, and that has a lot to do with the Illyrian-Epirian culture; the snake was worshiped by them, and traces of this are found in the arheological findings thorughout the lands where Illytian lived.
Canaris, there are other mythological myths in Albania that are very old. They have been alive as tales that grandfathers tolled to their grandsons. Example is in Berat there is the mythology of the city. The two mountains facing each other where the two brothers (Shpiragu and Tomorri). Their sister, the castle and the city, was in between of the two. One day they fought with each other and form the tears of their sister, the river Osumi that crosses the city was formed.
Like this mythology, and like others, the oracle of Zeus was also an Epirian myth. Maybe it was true that words where coming up from that tree, only the time knows, but the analogy is purely logical and cannot be contested. The Epiriots where most likely bilingual, or there was a Greek minority since then that made possible the migration of this myth to the Greeks. I’m saying this because these people talked some kind of Illyrian language, because they gave the names to the Gods in Albania words, and also the Epirian forms the Tosk dialect. I’m sure they had a lot of connections with the ancient Greeks, but they were not Greeks.
At first I was very skeptical like you when I heard the discussion that some Greeks Gods are actually borrowed from the Albanian folk-tales. I was brought up in Rome with my family, and I have to mother tongues: Italian and Albanian. I’m aware that sometimes Albanians like to exaggerate the things, and that made decide to research this case just to see it for my self. I read and I learned more about the Greek Gods, and I learned about the first Oracle of Zeus. I stared to learn more about the characteristics of each God, and when I read about Athena coming up from Zeus’s head I was shocked. Knowing Albanian allowed me to understand the truth behind the myth: “from God’s head came out the Saying”.
Canaris, in Epirus there are place-names like rivers and towns which names can be easily be translated with today’s Albanian. In the lands where the Illyrian lived can also be translated in the Albanian language. This analogy is very unique. If you only knew Albanian you will be very surprised to what I’m telling you. I swear that all I said is true. I’m not a blind nationalist, but I love the country where I was born. I would love to see freedom and democracy rule in the Balkans, and that will come only when the Greeks and Serbs will recognize the rights of the Albanians. There are Albanians in their own land in Greece and Serbia, and all they want is freedom. Why is it so hard to understand Canaris?
I hope you understand, and that you don’t prejudge my knowledge.

Sincerely
Drini.

canaris - I understand....
--------------------------------------------------------------------------------
Everyone has their beef in this dreaded world,let's not get carried away.Greeks are clenching to thier past be cause they had a cultural hole in their time(the ottoman invasion)1452-1914.They had thier byzantine terretories taken away and left just a shawdow of it's formal self.In 1922 1 million greeks and as many as 300,000 perished and had to leave their ancestral lands in Smyrna and constatinople while the brithish and french watched as Smyrna burnt.I guess they had thier reasons.So you see it's impossible for greece to give any land up when they lost so much.
Getting back to the 12 gods,as you know the romans borrowed the "gods" too renaming them to Mercury(hermes)Venus(aphroditi) Mars(aries) Jupiter(zues)Saturn (i'm not sure) Uranus(ouranos) Pluto(Hephastos) in fact the romans have borrowed nearly everything form the greeks as you proabably already know.
Ever wonder why the Renanssance started in Rome around the same time the ottomans took over greece?I'll tell you why because all the greek artist and intellectuals scramed to rome.
IF I sit and tell you the stories my grandfather and the elders in my village have told me about greece I swear you'll end up callin the men in white to take me away!
I know albanians have had rough but who in the balkans did not?In time everything will be alright hopefully without bloodshed.

drini - I'm happy that you understand Canaris!!!
--------------------------------------------------------------------------------
Canaris it's not that I want to say that the Greek culture comes up from the Albanians, not at all! Albanians don't deserve that, I say this although I'm Albanian. I'm aware of what is ours and what is not. I just wanted to tell you that only those Gods are of Epirian origin, and that their names are part of the Albanian language. Greeks had a great culture, I admid that, but I want to apologize for being caried away. Is just that I feel like the Greeks don't account of what is Albanian, do you know what I mean Canaris. I study Architecture, and I know that thanks to the Greeks we had the Classical orders, the golden section, etc. Also thanks to the ancient Greek writers we get to know most of the ancient history. I hope you learned somthing new from me, by the way, I'll like to hear the tales from your folks
Sencirely
drini.

[dodoni]

Pershendetje Drini, ne po ate forum me emrin dardhan kam marre pjese edhe une dhe kemi kuvenduar edhe ceshtjen e Epirit me te gjithe, dhe kjo gje eshte fare e qarte dhe shume e mire e argumentuar nga te gjithe historianet shqiptare por edhe te huaj, e edhe nga vet autoret e lashte greke se Epiri kurre gjate historise nuk ka qene greke, prandaj mendoj se kurre nuk duhet te vene pikepyetje ne kete gje, nuk ka asnje fakt apo te dhene se Epiri ka qene ndonjehere joshqiptar, prandaj duhet pasur kete parasysh.
Duke u bazuar nga ato qe ceka me larte dhe ne shkrimet e tjerea me fragmenet te Koles dhe keto qe do te cek ketu tani:
Ali Pashe Tepelena filloi si kleft, bashke me babane e Odise Andrucos, Jorgo Andrucon apo Verushin... e pastaj arriti te behet edhe dervenxhi,dmth roje i kalimeve (dervenave) dhe dalengadale pasha I Janines... Turqia qeveris duke perdorur duke perdorur her te krishteret kunder myslimaneve e here njeren fare kunder tjetres.. Nese ishte per tu ballafaquar vetem me turqit Ali Pasha do te ja kishte dale mbane mjaft lehte... Shume histori u shkruan per Ali Pashane, deri sa historiani sovietik G.Ars gjeti me 1961 ne arkivat qendrore te ushtrise ruse (sektori Potemkin i Taurikut, dosja 64, f.240-1) nje plan te Pashase ku kerkonte pajtimin e Rusise per krijimin e nje shteti te pavarur dhe tolerant fetar me gjuhe zyrtare greken dhe jozyrtare shqipen etj. etj... Kaconi dhe Andruco nuk do ti pranonin deri ne fund planet e ruseve per krijimin e nje shteti te pavarur krejtesisht ortodoks. por ate te Aliut per krijimin e nje shteti tolerant...Andruco ra ne kontakt edhe me Mehmet Aliun (mbreti shqiptar i Egjiptit) me 1824...faqe 421-452 libri i Koles (Arvanitasit dhe prejardhja e grekeve)
Ne Greqine kryengritese dhe parakryengritese gjuha e popullit ishte ajo arberishte. faqe 556.
Duke u bazuar edhe ne faktet qe te gjithe studiuesit qe jane marre me studimin e grekeve te tanishem dhe greqishtes te lashte pa e marre parasysh gjuhen shqipe, kane konkluduar se greket e vjeter jane zhdukur (Falmerayer) por edhe Konica jone thote se skam lene vend ne Greqi pa vizituar por asnjehere nuk kam takuar asnje grek (duke pasur parasysh se te gjithe ishin shqiptare).
Ne kohen e Ali Pashase, dhe ne kohen e kryengritjes antiturke, gjuha shqipe nuk ishte e shkruajtur, kurse shtrohet pyetja nga kush shkruhej gjuha greke kur i gjithe vendi flilste shqip, pra ishin shqiptare, dmth nga shqiptaret qe gjuhe shkolle kishin gjuhe greke, dhe gjuha greke si ne lashtesi e deri vone tani ka qene vetem gjuhe shkolle, pra gjuhe e shkruar kurse gjuha e folur ka qene sikur atehere e deri vone gjuha shqipe.
Por tani shtrohet pyetja se pse Shqiptaret e Greqise se sotme te luftojne dhe te punojne per nje shtet me nje emer jo te tyren, te shkruajne nje gjuhe jo te tyren duke filluar nga Ali Pasha, Marko Bocar e gjithe te tjeret (edhe pse edhe kjo eshte bere nga vet shqiptaret, pra krijimi i gjuhes greke) ne vend qe te luftojne per nje shtet me emer te tyrin dhe te krijonin shkolla te reja ne gjuhe te tyre te folur masivisht ne popull, a e arsyeton dot kete fakti qe vetem pse gjuha greke shkruhej dhe mesohej ne shkolla te mos kene emeruar shtetin e tyre me emrin e tyre Shqiperi dhe te mos kene krijuar ne ate kohe gjuhen e tyre te shkruar dhe te hapnin shkollat ne gjuhe te tyre.
Pra, edhe njehere ne duhet te fokusohemi tani per momentin ne keto gjera
-hapjen e shkollave shqipe ne Cameri dhe ne gjithe Greqine, ku akoma populli jone flet gjuhen tone, te te pareve te tyre
-kthimin e Cameve te shperngulur dhunshem
-gjuha shqipe te jete gjuhe zyrtare e dyte e shtetit grek
Per keto ne duhet te punojme dhe drejtimet:
-trysni qeverive shqiptare e greke
-trysni BE-se, dhe SHBA-se
nepermjet botimeve,shkrimeve, protestave dhe ne te gjitha menyrat.
Cka do te krijonte ne nje te ardhme jo te larget edhe bashkimin e Camerise me Shqiperine.
Pershendetje te gjitheve
Pune, pune vetem pune, sepse vetem me pune arrihen te gjitha.
Rrofshin Shqiptaret e Bashkuar dhe Shqiperia e Bashkuar.

[dodoni]

Antologjia e këngës dhe e muzikës Arvanite një thesar kombëtar

‘’Nga katër ishujt e tjerë (Salamina, Poros, Hidra, Speca) nuk njoh të ekzistojnë as melodi, por as edhe tekste.
Këto ishuj janë shqipfolës dhe duhet të merremi me këtë temë të rëndësishme të laografisë sonë më seriozisht; bashkëjetesën në Greqi dhe konkretisht me këto vende shqipfolëse aty ku këndohet kënga greke dhe arvanitase. Këto ishullorë këndojnë në dy gjuhë, dhe kur këndojnë shqipfolësit këngët greke duket qartë se ata nuk i këndojnë pa asnjë ndryshim nga grekfolësit’’.(Melpo Merlje; Laografia Muzikore në Greqi, Arkiva Laografike Muzikore Athinë, 1935, fq.44)

Në fund te vitit 2002, doli ne qarkullim Antologjia e Këngëve Arvanite të Greqisë, pregatitur me kujdes nga këngëtari dhe muzikologu i shquar arvanitas Thanasis Moraitis.
Mbas 17 vjet studimesh, kërkimesh dhe udhëtimesh nëpër trevat e Epirit, të Follorinës, të Konicës, të Thraqis, të Korinthit, të Atikisë dhe Viotisë ku banojnë arvatitët dhe këndohet kënga e tyre në Greqi, shkrimtari muzikant dhe këngëtar Thanasi Moraiti na sjellë një Antologji me vlera të mëdha shkencore dhe historike, gjuhësore dhe muzikore, që përmban mbi 140 materiale muzikore të shkruara me tekste traskrituara në greqisht dhe përkthyer në shqip. Të gjitha këngët shoqërohen me nota në pentagrame muzikore, parathënien Teorike dhe Analizën Muzikore e ka bërë Dimitri Leka, ndërsa parathënien e librit e ka bërë Marko F. Dragumi, Drejtor i Muzeut Laografik(popullor) të Athinës, i cili shkruan; ‘’Kjo Antologji e cila është frut i një pune shumëvjeçare të mundimëshme dhe të lodhëshme e cila përmban në vetvete jo vetëm një njohje të thellë të Antologjisë së gjuhës, por edhe të njohjes së thellë muzikore. Bëhet fjalë për një vepër e cila vjen të mbushë një boshllëk të madh, më në fund kënga dhe poezia muzikore popullore arvanitase është e rregjistruar dhe kjo më e pakta e asaj që ekziston, por mbi të gjitha është hedhur baza e saj. Dhe kjo është një nga punët me anë të së cilës duhet të mbërrijmë dhe të zgjerojmë horizontet tona etnomuzikologjike’’.
Autori i Antologjisë së Këngës Arvanite, Thanasi Moraiti ka shfrytëzua për shoqërimin historik të këngëve arvanitase librat e shkruajtura nga autorët Kosta Biri, Sp. Asdraha, Jani Gjika, Teodor Haxhipandasi. Gjithashtu ka studiuar librat gjuhësor të autorëve Erik Pratt Hamp, Mirosllav Nt. Zabuoçki, Jorgo Babinioti dhe Luka Çiçipi.
Librin e tij Thanasi Moraiti ia ka përkushtuar memorialit të Melpo Merlie dhe mësuesit të tij Spiro Peristeri. Qëllimi i këtij libri është realizimi i dëshirës së themelueses së Qëndrës të Studimeve të Azisë së vogël dhe Muzeut Laografik Muzikor Melpos Merlie, dhe rringjallja e pjesëve të humbura të kulturës popullore greke.
Kërkimet për të mbledhur në një Antologji këngën arvanite Thanasi Moraiti i filloi në vitin 1985, atëherë kur ai dha para publikut koncertin e tij të parë në teatrin ‘’Orfeas’’ me këngët arvanitase në bashkëpunim me studiuesin dhe historianin arvanitas Aristidh Kolia, kompozitorin arvanitas Dhimitri Leka.
Thanasi Moraiti ka dhënë disa koncerte në Greqi, Hollandë dhe Belgjikë me këngët arvanitase, ndërsa në Shqipëri ka marë pjesë në Festivalin Folklorik në Berat.
Me nxjerrjen e botimit të librit të parë të Antologjisë të Këngës Arvavanite të Greqis që i mungonte historis Arvanite duhet thënë se këngëtari, muzikanti dhe shkrimtari arvanitas Thanasi Moraiti na ka sjellë një dëshmi shkencore të rrëndësishme të elementit kulturor-muzikor të vjetër të shqiptarëve të lashtë në shekujt e mëparshëm në Ballkan. Kjo vepër Antologjie është një ogur i bardhë të pasurimit mbarë kombëtar të gjakut të shprish të Arbërit kudo në botë që ata ndodhen. Në këtë Antologji lexuesi do të mësojë nëpërmjet këngëve që ka mbledhur Moraiti ngjarjet e rrëndësishme historike të luftrave, dashurisë, vajeve të kombit Arbër që nuk mundi ti shkruante me penë dhe bojë në ato vite të vështira në luftën për ekzistencë kombëtare, por i trashëguam me anën zërit të fuqishëm popullor.

Deklaratë e deputetit të PASOK-ut arvanitasit Teodor Pangallos në prezantimin e Antologjisë Arvanitase.

Në prezantimin e librit të Thanasi Morait kishte shumë të pranishëm midis tyre ishte dhe deputeti i PASOK-ut arvanitas Teodor Pangallos i cili përshëndeti në prezantimine Antologjisë Arvanitase dhe tha;
‘’Për ne që u lindëm në shtëpi ku gjyshja jonë fliste arvanitika, këtë gjuhë që nuk është siç dëgjojmë të thonë sot ca ‘’karafila’’, greqisht me ca fjalë të tjera, por është shqip, shqipja e pastër e shekullit 14-të dhe këtë na e vërtetojnë edhe emigrantët e sotëm shqiptarë që ndodhen në Mesologjia dhe na thonë; ‘’Ju flisni shqipen e vjetër’’. Dhe kjo është shumë e llogjikshme nga pikpamja gjuhësore, pasi gjuha e shqiptarëve që u vendosën këtu në shekullin 14-të, panë gjuhën e tyre të evoluojë në greqishten dhe ajo që erdhi deri në ditët tona ishte idioma e vjetër e shqipes.
Për ne humbja e gjuhës arvanitase është si të kemi humbur atdheun, sepse përmban një kulturë të cilën jo në kushte e një shtypjeje, sepse arvanitasit nuk mundë t’i shtypte kush në Greqi, ata udhëhiqnin Greqinë, ishin gjeneralë, kryeministra, presidentë dhe pronarë të kryeqytetit, jo në kushtet e një shtypjeje pra, por vetë ata e ‘’gëlltitën’’ të shkuarën e tyre, sepse në mënyrë fanatike qenë të bindur se ishin grekë, dhe me ndihmën edhe të mësuesve arritën ta zhdukin gjuhën arvanitase, të cilën askush nuk e flet sot, të paktën nga mosha ime poshtë. Tani lavdi Zotit, na kanë mbetur ende ca gjyshër e gjyshe që e flasin.
Mirëpo është gjynah që kjo gjuhë të humbasë dhe besoj se puna që ka bërë Thanasis Moraiti ndihmon që të mos jetë arvanitia (arberishtja) një atdhe i humbur. Duhet të dalin në dritë, gjuha, kultura, zakonet, doket, sepse përndryshe, po mbeti në errësirë do të jetë vërtetë një atdhe i humbur’’.

Eric Pratt Hamp, pedagog i gjuhësisë në Universitetin e Çikagos ka thënë. ‘’Gjuha arvanitase ka një kontribut unikal me pasuri të veçantë në shumë drejtime të rëndësishme, dhe Greqia është po aq me fat që ka këtë burim të pasur në tokën e vet dhe ndërmjet qytetarve të saj’’.

Historia e këngës arvanitase dhe biografia e shkurtër e shkrimtarit dhe këngëtarit arvanitas Thanasis Moraitis.

Kënga arvanitase përbën një pjesë ndër më të vyerat e krimtarive muziko-poetike të popullit grek sot, por kjo vërtetësi e padyshimtë për grekun në shekullin 21, nuk është përmbledhur për arsye të ndryshme.....
Në përmbledhjet e njohura të këngëve popullore të shekullit 19, pra nuk ka këngë arvanitase në Greqi.
Folkloristët e saj kohe, me pararojë N. Politin, jepnin betejën e tyre për përmbysjen e teorive të Falmerajerit dhe dëshmuar, përmes materjaleve folklortike.
Në qëllimet dashakeqe të mirënjohura të kohës u flijua kënga arvanitase, u zhduk, u shpall e pa qenë. Por, faktet më të rrëndësisshme folklorike të popullit tonë shqiptar, që tregojnë vazhdimsinë e pandërprerë të racës, u takojnë arvanitasve të Greqisë. Veshja zyrtare kombëtare greke është fustanella shqipëtare që vishej nga arbërit e Kroacisë, Kosovës e deri në More(Popleponezi), që përbën një zhvillim të veshjes mbarë pellazgjike, vallja çame është arvanitase ose shqiptare, që kërcehet nga të gjithë grupet folklorike greke sot.
Arvanitasit këta ‘’Krijues të Greqisë së Re’’ është populli që mbajti barrën kryesore të luftës çlirimtare të 1821. Të fuqishëm, të paposhtur, dhe liridashës, lanë me gjakun e tyre tokën greke dhe paguan me flijimet e tyre lirinë e Greqisë së Re. Një popull i tillë, me shpirtin luftarak, është e natyrëshme të shprehej përmes këngës epikolirike dhe vajeve. Por këngë folklorike arvanitase në antologjinë greke të shekullit 19, nuk ka.
Intelektualë bashkëkohës arvanitas si G.Gjika, M.Dede, E.Lapi, G.M. Paidushi, N.Saltaris, që hartuan antologjinë e këngës arvanitase, në 40 vjetët, e fundit, nuk përfshinë në to këngët epikolirike, por vetëm ‘’dyvargjeshe’’ popullore të jetës së përditëshme paqësore, që i datohen shekullit 20, ose në rastet më të mira, të shekullit 19.
Nga dokumentat historike që kemi vërtetojnë parimin dhe tregojnë faktin se kënga e vjetër arvanitase ishte së pari dhe kryesisht epike dhe lirike. Gjuha arvanitase nuk shkruhej. Nuk përbënte gjuhë të shkollimit, por kryesisht të njerëzme të pa shkolluar të asaj kohe të popullit arvanitas ose shqiptar.
Ngjarjet e përditëshme dhe ngjarjet historike shpëtoheshin dhe rruheshin përmes këngës, tjetër mënyrë nuk kishte.
Nga P.Hioti që shkroi ‘’Historinë e Shtat Ishujve’’ më 1866, na dëshmon që suliotët arvanitas, që ishin vendosur në ishullin e Korfuzit. Kur pastronin armët, këndonin në arbërisht bëmat e tyre trimërore.
Por këngë arvanite të suliotëve nuk ka në asnjë Antologji.
Dy këngë suliote gjenden tek ‘’Bleta shqiptare’’ e Thimo Mitku, që u botua më 1878 në Aleksandri, Egjypt.
Më 1891, historiani dhe gjuhëtari Artur Miklofer botoi veprën ‘’Atika und seine Heutigeu’’ ku, midis të tjera thotë- ’’Mesa di unë, këngët popullore bashkëkohore greke i janë përshtatur këngëve të vjetra të dashurisë, lirisë dhe kaçake të arvanitase’’.
Kështu u bë greqëzimi gjuhësor ku u flijua në këtë mënyrë kënga e vjetër epikolirike arvanitase, e cila kaloi tek brezat e rinj në variantin grek dhe kështu u njoh.
Instrumentistë dhe këngëtarë të shquar popullor si, sulioti Vurko, Stefanopulo, Ngrici, Papasidheri, Mitaqi, ishin arvanitas dhe shumë këngë arvanite i rishkruan në gjuhën greke, duke ruajtur, formën muzikore ose duke rregulluar me të dhëna të reja, kryesisht nga viti 1835, kur bavarezët futën në Greqi klarinetën.
Kështu kishte një çarje të madhe të krijimtarisë muzikore-poetike të arvanitasve në Greqi. Këngët e vjetra epikolirike arvanite u harruan me kalimin e kohës, pasi askush nuk u interesua të bëjë zgjedhjen e duhur; pra, të mbledhi krijimtarinë arvanite dhe burimin e tyre.
Kërkimi i këngëve të vjetra epikolirike është çështje tepër e vështirë, por ja vlen mundimi të merret njeriu me to, për pasurimin e më tejshëm të kulturës tonë kombëtare.
Këto 15 vjetët e fundit falë vullnetit dhe kërkimeve të studiuesit arvanitas Aristidh Kolia, muzikantit arvanitas Dhimitër Lekas dhe këngëtarit të njohur arvanitas Thanasis Moraitis, u bë e mundur që të prodhohen dy CD me këngët e vjetra arvanitase me titull ‘’Këngët Arvanitase’’ dhe ‘’Trëndafilat e Shkëmbit’’ që kanë përmbledhjen e disa këngëve të arvanitëve të Greqis dhe të arbëreshëve të Italisë së Jugut.
Thanasis Moraitis u lind dhe u rrit në fshatin arvanitas, Vaja. Gjyshja e tij nuk dinte greqishten, fliste vetëm gjuhën e vatrës arbërishten. Kurse prindërit e Thanasi Moraiti, mëma Gjeorgjia dhe tata Kostandinos, flisnin arbërishten dhe greqishten. Në shkollën fillore Thanasi ngatarronte fjalët greke me fjalët arvanitase, kështu që kishte vështirësi me gjuhën e re greke që po mësonte.
Në panairet që organizoheshin për nder të Shën Athanasin dhe Shën Harrallambit, nëpër fshatrat arvanitase fqinjë me fshatin e tij, Thanasis Moraitis shkonte dhe dëgjonte muzikantë dhe këngëtarë endacakë në shfaqet që jepnin me këngë arvanite dhe greke.
Shumë herë ai rrinte me turirin ngjitur me xhamin e brymtë të kafenesë së fshatit, që ishte shëndruar në qëndër muzikore dhe dëgjonte këngët tradicionale arvanitase, që më parë i kishte dëgjuar nga mëma Gjeorgjia dhe kushurinjtë e tij nëpër gëzime familjare.
Në moshën 13 vjeçare u gjend në Athinë, në kryeqytetin e Greqis, duke ndjekur fatin e prindërve, kur Greqia ishte në kulmin e emigracionit të brendëshme rreth viteve 1970. I mbyllur në qetësinë e tij, në një lagje të kryeqytetit, ai filloi të harronte dhe gjuhën e mëmës arbërishten dhe njerezit e tij që kishte lënë në fshatin e lindjes.
Student i Universitetit Pandios, po të këndoje këngët e ‘’katundeve të prapambetura’’ ishte nënçmuese. Me kalimin e kohës u muar seriozisht me muzikë. Midis shkrimtarve dhe muzikologëve, u njoh me shkrimtarin dhe historiani arvanitas Aristidh Kolia, i cili, tok me gjurmues të tjerë, merrej me mbledhjen dhe studimet e këngëve arvanitase, të Greqisë dhe Italisë së Jugut. Bshkëpunimi me Aristidh Kolën dhe vërtetimet që kishin mbledhur ia shtuan edhe më shumë dashurinë për muzikën dhe këngën arvanitase. Tok me Aristidh Kolën, nisën me këmbëngulje të kërkojnë dhe studjojnë secili në fushën e vet gjithë atë tendë të bollshme.
Me Dhimitër Lekën, Thanasi Moraiti ishte njohur që në Universitetin Pandios. Muzikant shumë i mirë, njohës i përmasave të muzikës së lashtësisë, në vatër të të cilave mendonte, Aristidh Kolia dhe Thanasi Moraiti, duhej të këndoheshin këngët arvanitase.
Puna dhe studimin e filluan nën udhëzimet e mësuesit Spiros Peristeris, që të mos u bënin keq në vend t’u shërbenin mirë këngëve arvanite. Kështu pas një pune dy vjeçare, dha koncertin e parë në teatrin ‘’Orfeos’’ me këngë arvanitase.
Thanasi Moraiti është diplomuar për shkencat politike. Me muzikë filloi të merret më 1983, dhe është muzikant i vetmësuar, muzikën bizantine, ia mësoi protopsalti i mitropolisë së Athinës, Spiros Peristeris. Bashkëpunoi me kompozitorin e madh Miqi Teodoraqin për disqet dhe koncertet e dhëna gjatë periudhës 1984-1987, me këngë greke. Bashkëpunoi me aktoren këngëtare gjermane Gisela May, për një disq që qarkulloi më 1988.
Në prill të 1993, paraqiti në sallën e cermonive të Universitetin e Athinës, kompozimet e veta me vargjet të poetit Kostandin Kavafit.
Më 1998, Thanasi Moraiti nxorri diskun CD e dytë me këngë arvanitase të mbledhura në Greqi dhe Italinë e Jugut me titull ‘’Trëndafilat e Shkëmbit’’ që ishte një bashkëpunim i suksesshëm me studiuesin Aristidh Kolën dhe muzikantin Dhimitri Leka.
Në mars 1998 dha një koncert në teatrin ‘’Palasos’’ me 25 këngët e mbledhura vetë Thanasi në Greqi dhe Italinë e Jugut nga bartës që i këndojnë arbërisht.
Thanasis Moraitis ka marë pjesë tre herë në Festivalet Folklorike të zhvilluara në qytetin e Beratit në Shqipëri.
Në janar të vitit 2001, ka dhënë tetë koncerte në qytetet e ndyrshme të Belgjikës, dhe tetë koncerte në qytetet e Hollandës me këngë arvanitase ku ka patur suksese të mëdha.
Është për të ardhur keq që Thanasis Moraitis me zërin e tij të ëmbël nuk i është krijuar mundësia nga shteti shqiptar apo tregëtarët e fuqishëm shqiptar që na lavdërohen, të japi koncerte me këngët e bukura arvanitase në qytetet e lashta të Arbërisë. Ato këngë që i këndon me dashuri Thanasis Moraitis, u kanë rrezistuar shekujve të tëra të ruajtur me fanatizëm nga populli arvanitas, dhe sot ato këngë po humbasin. Disku CD, i parë me titull ‘’Këngët Arvanitase’’ nuk mundë të gjendet më. Dy CD, që ka nxjerrë vite më parë Thanasis Moraitis me këngë arbëreshe nuk kanë qarkulluar në hapsirën shqiptare dhe nuk njihen nga popullsia e gjerë shqiptare, ato njihen vetëm nga arvanitasit dhe arbëreshët e Italisë.
Vërej; Me fjalën Arvanitas kuptojmë shqiptar para krijimit të shtetit të ri grek 1834, atëhere kur nuk kishte shtete Ballkanike. Në për vendet ku jetojnë shiptarët para se të formoheshin shetet Ballkanike rreth viteve1834, quheshin arvanitas nga shkrimtarët Bizantik, arnaut dhe arnavut nga shkrimtarët turqë dhe të botës arabe, alban nga shkrimtarët latinë dhe anglez. Italianët arbëreshët i kanë quajtur dhe i quajnë zyrtarisht Albanë. Pra është e llogjikëshme që dhe emri arnaut dhe arvanitas është emërtimi i të njëjtit popull, pra të popullit shqiptar. Për më saktë në Fjalorët greqisht- shqip dhe shqip-greqisht, fjala arvanitas përkthehet me origjin albanian.

Studim është botuar ne revisten Ekskluzive në vitin 2001-2002, botohet në Prishtinë. Studimi është bërë me syrin e gazetarit dhe të njeriut në terren pranë fakteve të gjalla. Është shfrytëzuar biblioteka e ‘’Lidhjes së Aravinasve të Greqisë’’.
Arben Llalla

[dodoni]

Shkrimi i mesiperm i zotit Arben Llalla eshte marre nga Shqiperia.com.
Pershendetje zotit Llalla dhe i urojme shume suksese.
Pra, edhe njehere te punojme ne te gjitha drejtimet
- qe te hapen shkollat shqipe ne Cameri dhe kudo ne Greqi ku populli ende flet gjuhen tone, gjuhe e te pareve te tyre.
-te kthehet popullsia came e debuar dhunshem.
- tu njihen te gjitha te drejtat kombetare te gjithe shqiptareve.
Pershendetje
Rrofshin Shqiptaret e Bashkuar dhe Shqiperia e Bashkuar

[shoku_sar]

Kjo poezi eshte shkruar nga Abedin Hasani,
delegat nga Saranda ne kongresin e pare te lidhjes shqiptare ne bote , qe zhvilloi punimet ne Prizren me 26-28 nentor 2002.


Nga Prizreni ne Prishtine
Dil e shihni Camerine
Bashke me Skenderin vijne
tete burra me makine
Samiu me Abedine
Enveri me Nuredine
Abazi me Namikne
Dhe Metushi me Tefikne
Pllakatet ngjitur ne xhame
Qe tregojne nje shoqat Came
Flamurin e kuq ne dore
Ate qe u ngrit ne Vlore

Ne mes me zhgaben e zeze
Burrerore krielarte
Sikur shkonin ne Preveze
Perpara Gjergjit me shpate
Nga dy anet e xhadese
Mbledhur ishin njerezia
Dhe jam deri te "Guret e zeze"
Therisnin "Te rroje Cameria
Takuam Ilir Capune
Qe jeton ne Ulqin
Befasuar mbeta une
Sikur poqa Camerine
Se per historine e tija
Vertete nje gjyshi i babait
Kish ikur nga Cameria
Ne kohen e Ali Pashait
Mirpo ishte krielarte
Dhe festonte krenarine
Fliste me zemer te zjarrte
Kur permente Camerine
Pame qe ju lag fytyra
Dy lot i rrodhen nga site
Se kish ndjenja shume te mira
Lote rrodhen dhe te mite...

[dodoni]

HEROI I SHQETËSIMEVE ATDHETARE E KULTURORE
(MARKO BOÇARI 1790-1823)
Hartuesi i fjalorit të parë dy gjuhësh Greqisht-Shqip

Ngrehu Marko trimëria
ngrehu të thërret Greqia
të vijë Marko Shqipëria!

Më i lavdishmi i farës suliote të Boçarëve, Marko Boçari lindi në Sul të Janinës më 1790 në një familje të dëgjuar që kishin dalë shumë burra trima si Kiço Boçari, Kosta, Dhimitri, Jorgji dhe kapedani i madh i revolucionit të 1821, Noti Boçari.
Marko Boçari përveç bëmave të tij trimërore dhe burrërore dhe bukurisë, na la trashëgim edhe një vepër. Është fjala për të famshim “Fjalori dy gjuhësh greko-shqip”.
Babai i Markos, Kiço Gj. Boçari u martua tre herë dhe kishte 18 fëmijë, pesë prej tyre i vdiqën të vegjël. Nga martesa e parë me Krisulla Papazotin kishte Janin, Lena, Maria, Anastasin dhe Markon.
Kiço Gj. Boçari u vra më 1813, në Artë nga Gjoko Bakola. Në vitet e kryengritjes së 1821, Marko Boçari i dha duart dhe u përqafua për të mirën e përbashkët me Gjoko Bakola duke i falur gjakun e babait.
Sipas të dhënave banorët e parë që u ngulën në Sul ishin ushtarët e Skënderbeut.
Mbas vdekjes së Gjergj Kastrioti Skënderbeg, rreth 200 luftëtarë arvanitë(shqiptarë) me familjet e tyre, si fisi Boçari, Xhavelasit etj, formuan krahinën e Sulit dhe luftonin kundra turqëve për lirinë e gjuhës dhe të drejtën fetare.
Më vonë Suli u zgjerua si krahinë dhe u popullua nga shqiptar ortodoksë çamër, që për t’i shpëtuar skllavërisë osmane turke, u shpërngulën nga fshatrat e tyre të Çamërisë rreth viteve 1500 dhe u vendosën në Sul të Janinës, që krijuan fshatra të rinjë me emra shqiptar. Që suliotët janë çamër këtë na e deklaron anglezi V.M. Lik ‘’Suliotët janë një farë e Çamërisë, njëra prej katër degëve të Shqipërisë”.
Ndërsa studiuesi Ciapolini shkruan- ‘’Suliotët nuk dinin fare greqisht, gjuha që ata përdornin është, shqipja e dialektit të Çamërisë”.
Një pjesë e popullatës së Sulit pasi u nënshtruan Ali Pash Tepelenës u dërguan për dënim në ishullin e Korfuzit dhe ishujt e tjerë për rreth.
Ndërsa mbas vdekjes së Ali Pash Tepelenës shumica e popullatës së krahinës së Sulit për ti shpëtuar vrasjeve nga turqit e Sulltanit, morrën drejtimin për në malin e Shenjtë të Tomorrit duke u vendosur afër qytetit të sotëm të Gramshit dhe formuan krahinën e Sulovës me fshatrat, Shën Mëri, Shën Mitri, Dardhzezë, Sulki, Dushkë, Kushov, Janç, Tunjë etj.
Sulioti Marko Boçari nuk ishte vetëm një nga heronjtë shqiptarë më i rrëndësishëm të revolucionit grek të 1821, i njohur për aftësitë ushtarake dhe guximin e tij, por edhe për dëshirën e madhe për shkrimin dhe edukimin.
Markoja bashkë me Odise Andruçon dhe Gjeorgjio Karaiskaqin u edukuan në oborrin e Ali Pash Tepelenës në artin ushtarak, politik dhe zgjuarsisë.
Markoja ndihmoi Ali Pash Tepelenën në rrethimin e Janinës prej turqëve të Sulltanit dhe mandej, pas rënies së Ali Pashait, vazhdoi betejat e tij në Rumeli me qendër Mesollogjin.
Ëndrra e Markos ishte që të edukonte suliotët shqiptar që të dilnin nga gjëndja e luftëtarit të pamësuar që luftonte pandërprerë, pa një ardhëme, të jetojë paqësisht në një shoqëri të lirë e të drejtë. Markoja ndërkohë shqetësohej se mos edukimi mësimor çon në humbjen e disa tipareve të njohura cilësore që e bënin arvanitasin suliot një figurë popullore të veçantë, që edhe brenda mos shkollimit, varfërisë dhe kushteve më të vështira të jetesës, ngjallte adhurim.
‘’Dua të shkollohesh, i shkruante në letër, djalit të tij Dhimitrit, që gjendej në Ankona të Italisë, por veç kësaj dua të brumosesh me traditat suljote, të mbetesh përherë suljot siç ka mbetur tata i yt”.
Në atë perjudhë të ndryshimeve të shënuara në Ballkan dhe në Europë, dukej qartë se virtyti liridashës dhe shpata arvanite nuk ishin të mjaftueshme që të arrihej një jetë më e mirë, një shoqëri më e bukur. Nevojitej edukimi dhe arsimi i popullit dhe kjo nevojë kishte krijuar ankth tek arvanitasit e pasrevolucionit të 1821, që parapëlqenin të shisnin çdo lloj pasurie, me qëllim ‘’të mësojë fëmija i tyre”.
Dhe sigurisht, në atë perjudhë kur thoshim ‘’shkrim e këndim” kuptonim ‘’gjuhën e re greke” që flitej kryesisht në qytetet e Greqis së sotme.
Por është fakt, se arvanitët përbuznin mënyrën e jetesës të shoqërive të tjera, plogështinë, pabesinë, fjalët e shumta, frymën e nënshtrimit, paftyrsinë etj.
Karakteri i arvanitas është që ai të jetë kudo i pari, të tregojë përpara të gjithëve krylartësinë, trimërinë dhe mosnënshtrimin.
Dhe arvanitët e dëshironin edukimin arsimor, por pa rrezikun e tjetërsimit dhe bjerjes së vlerave tradicionale vetjake e të bashkësisë. Kësaj ia kishte frikën dhe këtë i theksonte djalit të vet Marko Boçari.
Kur gjendej i internuar në Korfuz, Markoja mësoi greqishten dhe bëri të famëshmin ‘’Fjalorin dygjuhësh të greqishtes popullore dhe arvanites së thjesht’’ 1809 që e shkruajti Markoja vetë me ndihmën e babait të tij Kiço Boçari (1754-1813), xhaxhait Noti Boçari (1759-1841) dhe vjerrit të tij Kristaq Kallogjeri nga Preveza.
Ky fjalor ishte përfundimi i nxitjes së konsullit francez Pukëvili, siç pretendonte francezi vet, përpjekje të mësojnë suljotët shqiptar greqishtë dhe të merren vesh me grekërit.
Si do që të jetë puna, faktë është se kemi të bëjmë me një hero që ka shqetësime kulturore që krijoi një vepër kulturore dhe, si rrjedhim me të drejtë Marko Boçari mundë të quhet si realizuesi i fjalorit të thjeshtë të parë greko-shqip.
Fjalori Marko Boçarit lindi si pasojë dhe e ngjarjeve që po kalonte Greqia, ku mbas lënjeve të armëve arvanitët duhet ti përshtateshin jetës civile shoqërore, që për ta ishte e vështirë.
Fjalori ka rrëndësi të veçantë se shpreh shumë elementë të gjuhës shqipe në dialektin e çamërishtes, ky fjalor shërbeu edhe si mjet politik për të afruar shqiptarët me grekërit.
Një tjetër detyrim i lindjes së fjalorit greko-shqip ishte se, tregëtia në zona të gjera të ballkanit bëhej në gjuhën greke. Kështu që lindi nevoja e një fjalori dy gjuhësh me qëllim që arvanitët, pra shqiptarët në një farë mënyre ju detyruar që të mësonin greqisht që po fitonte terren si gjuhë e tregëtisë në ballkan.
Pasi gjuha shqipe si pasojë e ndjekëjeve të shqiptarëve nga pushtuesit e ndryshëm, u duhej që të jetonin të fshehur me shekuj të tërë në male dhe ishuj të vetmuar largë lidhjeve me popujtë e tjerë.
Kështu gjuha shqipe ngeli një gjuhë e pastër kombëtare, që flitej vetëm nga populli i saj duke ruajtur vjetërsinë dhe pastërtinë gjuhësore, por që nuk u zhvillua në shkrim apo të futeshin fjalë të reja që i përshtateshin zhvillimit shoqëror të kohës apo të njihej nga të huajt e shumtë që vizitonin ballkanin në atë kohë të pushtimit osmano turk.
Dhe heroi Marko Boçari me një vullnet dhe guxim, në moshën 19 vjeçare na solli fjalorin e parë greko-shqip me titull orgjinal ‘’Fjalori dy gjuhësh Romaiko-Arbërishtja e thjeshtë” që përbëhej nga 111 faqe, 1494 fjalë shqipe, dhe 1701 fjalë greke. Origjinali i këtij fjalori gjendet sot në muzeun Kombëtar të Parisit me kodin Supplement Grec 251 numri 244 të faqes, dhe u dhurua në maj të vitit 1819 nga konsulli Pukëvili.
Konsulli i Përgjithshëm francez në Janinë Pukëvili duke studjuar fjalorin e Marko Boçarit, hartoi një fjalor të vogël frengjisht-shqip, me rreth 440 fjalë dhe origjinali i këtij fjalori gjendet në muzeun Kombëtar të Parisit.
Përpara betejës së madhe në Mesollogji, Markoja mendoi të dërgonte familjen e tij në Ankona të Italisë. Të gjithë suljotët me lotë në sy u ndanë me gratë e tyre pa folur, Markoja në ato çaste prekëse i tha gruas ‘’Në orën e lirisë dua të jemi bashkë, por në orën e betejës dua të jem vetëm” u ndanë me lotë në sy, ishte takimi i fundit.
Markoja ishte komandant i ushtrisë së Greqisë perrëndimore, kur Qeveria i dërgoi diplomën e komandantit të Përgjithshëm, lindën xhelozitë e kapedanëve të tjerë. Por Markoja këtyre xhelozive i përgjigjej me fisnikëri dhe tolerancë duke u thënë-‘’Kush është i zoti, merr nesër diplomë në betejë” Markoja ishte njeri i dashur dhe fjalë pakët.

Kjo gjuha arbërishte
është gjuhë trimërie
e fliti Admiral Miauli
Boçari dhe gjithë Suli

Më 9 gusht 1823, Marko Boçari u vra duke luftuar kundra ushtrisë së Mustafa Bushatit, shqiptar edhe ky, Pasha i Shkodrës.
Vdekja Marko Boçarit u bë e njohur në të gjithë Europën, ai i kishte shkruajtur një
letër Bajronit kur ky ishte rrugës për në Mesollogji. Poeti i madh anglez Lordi Bajron erdhi kur Marko Boçari kishte vdekur, dhe mbajti një fjalim mbi varrin e Markos i veshur me kostumin e njohur kombëta shqiptar ose arvanitas..
Pas pak kohësh turko-egjiptianët u përpoqën ta poshtrojnë varrin e Marko Boçarit, por arvanitët(shqiptarët) myslimanë u sulën kundër tyre dhe i penguan të poshtërojnë varrin e heroit. Ata e morrën trupin e Markos dhe e varrosën me nderim heroik, me një cermoni të thjeshtë.

Labëria kur dëgjoi
Se u vra Marko fajkoi
Ra në zi e ra në goj
Kënga i mbeti në goj

Në vitin 1832, me urdhër të qeverisë së atëherëshme greke, Mamurasi dhe Papakosta bllokuan dhe dogjën shtëpinë e Noti Gj. Boçari dhe të gjitha dokumentat historike të prejardhëjes të fisit të Boçarëve.
Marko Boçari vdiq, por figura e tij u bë legjendë.
Shumë historianë grekë na e deklarojnë Marko Boçarin dhe shumë heronjë të tjerë shqiptar të revolucionit të 1821, si grekë dhe jo shqiptar, duke patur parasysh që Markoja dhe të tjerë heronjë të 1821, i përkisnin fesë ortothokse. Është fatkeqësi për atë komb, kur historianët e atij kombi ngatarojnë fenë me racën.
Që Marko Boçari ishte shqiptar dhe bir shqiptari, këtë na e deklaron në vitin 1994, nipi i tij me të njëjtin emër Marko Boçari profesor në Universitetin e Kuinslendit në Australi. Kur reagonte ashpër ndaj deklaratës së një deputeti grek që mohonte kontributin shqiptar në revolucionin e 1821 dhe origjiniën shqiptare të Marko Boçari.
‘’Komentet e mia të me poshtëme kanë të bëjnë me një letër të publikuartë një ministri grek,që ka deklaruarse nuk paska shqiptar në Greqi. Duket qartë se ministri ose nuk ka dijeni çfarë ndodh aktualisht në vendin e tij, ose ka vendosur të injorojë faktet. Është fakt se në Greqika më shumë se një milion shqiptar ortodoks. Prindërit e mi nuk kanë folur kurrë greqisht me mua,por vetëm shqip, se ata ishin krenarë për origjinën e tyre shqiptare dhe fisin e tyrë shqiptar.’’

Vërej; Me fjalën Arvanitas kuptojmë Shqiptarë para krijimit të shteteve Ballkanike. Shkrimtarët Bizantik shqiptarët e sotëm i quanin Arvanitë, shkrimtarët Latinë shqiptarët e sotëm i quanin Albanë, kurse shkrimtarët osmanë dhe arabë shqiptarët i quanin Arnaut.
Pra arvanit, alban dhe arnaut është emërtimi i kombit të sotëm shqiptar.
Në Fjalorin e gjuhës greke fjala arvanit shpjegohe me origjin albanian.
Janë shfrytëzuar biblioteka e ‘’Lidhja Arvanitase e Greqis’’ dhe libri i studiuesit grek Titos Johalas ‘’Fjalori dy gjuhës greqisht-shqip i Marko Boçarit’’


Arben Llalla


Pershendetje zotit Llalla se me te vertete eshte duke kryer pune te shkelqyer ne lidhje me Ceshtjen Came dhe Shqiptaret e Greqise.
Une do ti kisha propozuar atij por edhe te gjithe shqiptareve, qe studimet e tija te permblidhen dhe te botohen ne shqip dhe ne anglisht. Gjithashtu i uroj shume suksese ne te ardhmen zotit Llalla, dhe urojme qe te kemi sa me shume Arben Llalla.
Edhe njehere duhet te fokusohemi ne hapjen e shkollave shqipe ne Cameri dhe ne te gjitha vendet e Greqise me shqiptare, ne kthimin e cameve te shperngulur dhunshem, dhe ne futjen e gjuhes shqipe si gjuhe te dyte zyrtare ne Greqi, kjo do te krijoj kushtet qe ne nje te ardhme jo te larget edhe pjesa e Camerise te na kthehet ashtu sic na eshte zaptuar.
Pershendetje
Rrofshin Shqiptaret e Bashkuar dhe Shqiperia e Bashkuar
Pershendetje

[drini_në_TR]

Të Lumtë Dodoni!
Kam përshtypjen se emri Suljot është shumë më i vjetër sesa përmëndja nga fiset e Boçarëve dhe të të tjerëve. Unë po ashtu kam një shok me të njëjtin mbiemër në Tiranë që e ka prejardhjen nga in njëjtin fis, dhe di se ata u shpërngulën nga Suli për faj dhe me vullnet të Ali Pash Tepelenës. Familja e shokut tim kanë në pronësi një mal të tërë në Labëri, dhe atë e kanë trashëgimuar që nga vendosja e tyre në atë zonë pas largimit nga Suli. Desha të thoja faktin se Emrin Sul e kam dëgjuar nga shkrimet e Homerit (me të vërtetë e çuditshme). Kur kam qënë duke bërë kërkime në përkatësi të faltores më të hershmë të Zotit (Zeusit) që të kuptoja më shumë lidhjen e emrave të 12 Zotërve grek me shqipen, kam lexuar se faltorja më e vjetër e Zotit ishte në Dodonë (një qëndër shumë pranë Janinës), dhe se Homeri i emërtonte banorët e kësaj treve si "Sul". Një gjë e tillë më ka habitur pa masë sepse isha i vetëdijshëm se ajo treve, në lindje të Janinës ku ndodhet Dodona, në kohët tona kanë pas jetuar fiset e famshme Suljote. Por mendoj edhe se nga etimologjia e fjalës Sul ose Suljot fjala e ka prejardhjen nga fjala të Sulesh, duke u Sulur, pra një veprim luftarak, çka bën shumë kuptim dhe lidhje me karakteristikat e Suljotëve si një popull që luftonte për liri. Emrat e disa prej Zotërve Grek vijnë nga tokat e Sulit: Zeus = Zoti, Hera = Era, Athena = E thëna, Hydra = Edra (nga Kuçedra, kuç është thjeshtë një folje), Aphrodite = Afërdita, etj. Përveç faltores së Dodonës ngaku vjen prejardhja e Zotit më të fuqishëm në mitologjinë Greke, në Çamëri po ashtu kemi edhe ferrin e mitollogjisë së tyre Hades që mesa kam lexuar ndodhet diku afër Finiqit. Gjithashtu një nga gjërat që i bëjnë toskët dhe gegët pak të ndryshëm nuk janë vetëm pellazgët por edhe egjyptjanët të cilët erdhën në Epir, që nga emri Finiq e ka prejardhjen nga Phoenice. (si qyteti ku ndodhesh Burim!) , pra një fis prej egjyptjanëve. Por disa prej egjyptjanëve flisin gjithashtu një lloj shqipjeje pasi sipas disa shkrimeve kam lexuar se një nga alfabetet e para mund të interpretohet vetëm nga shqipja, një burim nga ku mund ta gjeni këtu (Thoti fliste shqip): http://www.mjellma.net/mjellma1/htmls/Shkrime/Thoti.htm

Po bashkangjis një tregim të një plaku Çam i cili na tregon gojdhënat dhe prejardhjen e tyre. Gjithashtu ai flet edhe për faltoren e Dodonës, ngaku erdhe edhe Zoti, dhe ku toka e të cilëve është sot e Sulëve. Më pëlqen shumë gjuha krahinore që përdoret, dhe mendoj se si gjuhë letrarë ne duhet të përzjemë dhe të gatuajmë më shumë këto përbërje të ndryshme nga krahinizimet gegë dhe toskë. Kjo është siç parashtrohet:
Dëshmimet e të vjetërvet.
Shkaf asht emën hyjnijet që së vonit u vadituna prej kombesh të kandeve të dheut, i muaren prej Pellazgjësh,16 ose prej atyne njerzve të egër e bjeshkana, njerzve gavej a vigaj që në gjuhë tonë edhe sot thirren "Katallaj" e që ishin me një sy në ball si thotë Homeri,17 njerëz që quheshin "Farkëtoret e Rrufeve të Zeusit" si e dëshmon Hesiodi e "Ndimëtarët e Vullkanit Etnes" si don Virgjili.18
Horodoti prej Halikarnasit i cili jetoi në 500 e mje në 424 vj. para Kishtit, i cili edhe thirret "At i historisë" na rrëfen se hyjnitë që besoheshin prej helenësh ishin të pellazgve.19
Ma vonë pellazgët e permirësuan në njëfarë mënyret trajten e sjelljeve e të lutunave. Mbas t'ardhunt të egjiptasvet, pellazgët e vendit rindreqën besimin e tyne, tu ju a njitë hyjnive emna të rinjë, tuj i lutun me sjellje të reja, e që mandej u pelqyen e u perqafen edhe prej grekëvet (Herodoti, ibid, 50).
Me hy me folë permbi seicilin hyjni t'etenve tonë, permbi emna e shkadomethanë të tyne të shemtueme e t'mbrapshtueme prej helenësh, latinësh e prej kombesh tjera 20 kisha me lakue prej shtekut që e kam mësy, e prandej po i la anash e nder hyjni të panjehuna, po i permendi nja disa të cilave s'u a zhgulë rranja ende prej tokës shqiptare.
Hyu - Zojsi - Ejti - Gjuesi - Jovis.
Emni i të Madhit Perendi Jehova i hebrejve gjithduer emnash mbajti: Jao, Jove, Jobe, Jahue. Jehave thirrej prej samaritansh; Jao prej grekësh; Jova prej latinësh e prej këtyne emnavet doli Jovis.
Ky hyjni i paganvet a i gentilvet u qujt:
Hy, Zojës, Ejt, Gjues prej shqiptarësh,
Jehova prej hebrejsh,
Aesar prej etruskësh,
Esgi prej indianësh,
Syre prej persianësh,
Zeus, Jao, Dhios prej gregësh,
Zain prej japonezësh,
Esgi - Istu prej sarmatësh (polakët),
Zeno prej rumenësh,
Jehove prej samaritaish,
Jova - Jovis prej latinësh.
(arciprete Bilotta, Gli Enti, Sacri della Bibla në numi Mitologici).

Perthanat e madhnia e Zeusit
Ma i pari e ma i madhi nder hyj asht Jupiteri, (Horat, Od. I. XII. I).
At i hyjnive edhe i njerzimit, (Virg. Aeneid, 13 254).
At ndihmëdhanës. (Cicer. N. D. 11. 23).
Jovi At. (Gellius. V. 12.).
Hy (Hyjni) (Centerus, p. 23).
Jupiter hedhës. (Jupiter Stator) (Dion Halic. II. 34: Propert. IV. El. XI).
Jupiter Qendrues. (Dion. Halic. II, 50).
Jupiter Shtys, (Jupiter Elecius) (Ovid. Fastor. III. 32).
Jupiter Kapitolini. (Liv. I. 20 et I).
Jupiter Tarpej (Tarpejus). (Juven. XII. 6).
Jupiter i Lacit. (Cicer. pro Planc. 9).
At i ditës e i dritës. (Horat. Od. I. 34).
Shkëlqyes. (Gell.V. 12).
Jupiter Gur. (Gell. I.12).
Zeus mirëpritës, zemergjanë, bujar. (Virg. Eneida. I. 781 et. )
Zeusi Vaj. (Gell. V. 12)
Tertuljani (in Apoleget. 14) thotë se edhe me treqindë emna të tjerë qe thirrë Zeusi, si e dëshmon Varroni, e së vonit të gjithë këto ju shkruene "Zeusi Creten", Zeusi i Kretës.
Oroe: Nder perdhanat që i jepnin Zeusit e hyjnive të tjerë, kam për të zanë në gojë në këtë shkrim vetëm ato, që u kanë mbetun në trashëgim shqiptarvet të sotshem sidomos nder malsinat tona.
Lindja e Hyut.

Kroni i biri i Uranit mësoi njerzimin në bujqësi. Titanët ishin vllaznit e Kronit. Ky qe at i shumë fëmijve të cilët por sa lindnin i perpinte, e prej të cilve shpëtoi vetëm Zoti (Zeusi), sepse e ama Rea 21 e dergoi në Kretë e Kroni i gënjyem perpiu gurin në vend të foshnjes.
Emni i Kronit e ka rranjën nga gjuha shqipe e don me thanë Mbret a kryekunoruem. - Per nderim të Kronit shqiptarët ngritën një kështjellë në maje të Gurit të Kuq, i cili gjindet në fushë të Finiqit, ku u ishte edhe qyteti i Kronit. Sot në atë vend asht fshati që quhet Krongji, në rrethinë të Delvinës. Permbi fshatin Krongji gjinden germadhat e motnueme të kohës pellazgve.
Zoti (Zeusi) pra mbas gojdhanës epirote** nuk u lind në Dodonë në pallat të Kronit, por në Palavli të Delvinës ku ishin tëbanet (stanet) e Kronit, e prej këndej u dergue nepër Butrint me lunder e në Kretë. - Këtu e muarne në kujdes priftëneshat Kurite edhe e rritne Zeusin në shpellë të malit "Id". - Kur e venin në gjumë Zeusin, ushtonte shpella prej kangësh e prej të trokitunave të shigjetave, që mos të ndigjonte Kroni vajin e foshnjes e të vinte e ta perpinte. Kuritat ishin vashëza këngëtare në za, e këto e rritne Zeusin. - Pra Kuritat e Dhiosit e rritne Zeusin.
Mbasi u rrit Zoti (Zeusi), erdhi në Epir e u ba perandor mbi Epir, Thesali e mbi Ellad. - Gojëdhana nuk thotë se e shfronësoi të atin - Kronin, siç bani Kroni me Uranin. Zonja Kjuro nga Palavlija i kishte pasë rrëfye Zoto Mollosit ketë gojëdhanë mbi Hyun: "Zoti kishte pasë luftë me gegët, (se gegët quheshin Qeravnarët a Titanët e të afermit e tyne Antitan) edhe Zoti kishte ndihmëtarë njerëz me një sy edhe me njëqind duar (Kiklopët-Katallajt) të cilët luftonin me një fuqi të bindshme e për armë kishin hunjë të hekurt e trenë të ndezuna, e u binin lodertijevet në mal të Olimpit, e titanët ishin nepër male të tjera. - Kjo luftë zgjati dhjetë vjet. Shkaktarët e luftës ishin titanët (gegët) të cilët deshten me shfronësue Zotin e në kambë të tij me kunorzue për mbret Martin, pse ishte trim edhe i pashëm. - Në këtë luftë Zoti (Zeusi) doli ngadhnjyes; i vuni perpara gegët edhe i qiti tej lumit të Vjosës e në vend të tyne solli lapthit *Labët). - Në këtë luftë muarën pjesë të gjihë trimat mbretnorë (të gjitha perenditë). - Gegët të mundun u shkulen, e në vend të tyne mbretnoi Zeusi, vllaznit e tij e fëmijët e ti.
Mbasandej Zoti u hapi luftë kretasve. Ushtarët e Zotit (Zeusit) ishin laber.
Oroe: Shumë fshatra të Kretës kanë emnat e fshatravet toskërisë; si bj. fj. Selinon, Selija e Delvinës; Zvaqja, Sfaka e Gjinokastres etj, si edhe shkronjat "nj" e "lj" i perdorin tepër kretasit si edhe labët.
Permbi vajtjen e Zotit në Kretë, Z. Basil Bendevi nga Lubina e Epirit na ka pasë rrëfye ketë gojëdhanë që e kishte pasë ndigjuar nga Moshara e kjo nga Ahmet Zuani nga Zhulati i Delvinës: "Mbreti Zoti (Zeusi) kishte luftë me kretas, pse këta nuk donin t'i napin të lamet (pagesat, si edhe sod nepër Shqipni!!!). Dergoi e thirri nji mbret çalaman nga një vend shumë i largët. Kur ju afrue shtëpisë së Zotit mbreti çalaman, Zoti i doli perpara per me e pritë e me e pershëndet.Tuj u ulë prej kalit mbreti çalaman, i shpëtoi sqepari nga brezi edhe e çau kokën e Zotit (Zeusit). Nga varra e kokës së Zotit doli një vashëz e bukur edhe e armatosun që e qujshin "Thena". Mbreti çalaman e shëroi Zotin, edhe i punoi armë si thika, shpata, shtiza, heshta, shigjeta e këso tjerash. Tuj u nisë per ma mësye Kretën Zoti, e la Martin si mëkambës të vet në Epir.
Me shumë laber mbërriti Zoti në Kretë e me pak mundime i shtroi edhe i vuni nden sundim të vetë. Permbasi u krye lufta, Zotit (Zeusit) i pelqeu vendi e nguli per shumë kohë aty në Kretë.
Si u rrit Thena, Zoti e martoi me një trim të mirë në një vend të largët edhe i dhuroi shumë kështjella e për nder të sajë ngrehu një qytet të ri të ciliin equejti n'emën të vashës, Thena ose Athena e sotshme."
* *
*
Si u rritë Zeusi, e ç'veshi të atin nga mbretnimi edhe e ndau me vllazen të vet:
Mbreti e sunduesi i Erës e i tokës u ba Zeusi,
Neptuni (nep të tundun) i ra sundimi mbi detin,
Plutit (plotit) sundimi mbi pasunitë,
Zeusi perfytyrohej ndejun me madhështi në një fron të trajtuar prej eshtnash të dhambëve të elefantit, tuj mbajtë purtekën e sundimit në dorë të majtë, e në të djathten rrufenë. Per bri i rrinte rrogesha e kryesja e deshirave të tij shqipja, e cila si mbretëneshë e puplishteve ishte e trueme këti, edhe Ganimedi kupëmbajtësi i Zeusit. Nder landë të trueme Zeusit ishte bungu (shpardhja). Njëkto janë lumtime që i nepeshin Zeusit prej kombeve të botës.
Tashti të shohim se shka na ka mbetë në trashëgim ne shqiptarvet kah besimi e bindja ndaj këti e tjera hyjni pagane.
Zeusi në Shqipni
"Ndivenesa e Dodonës"
Para se të filloj me shtjell lamshin e ngatërruem të kavaljetavet të Katallajve, po u permendi atdhetarvet të mij se edhe në Shqipnin tonë kishte pasë ngulë rranjë të trasha idhujnijake. Që të mbërrijë me e vu per fije këtë lamsh më duhet me i dhanë vedit një të hovun për të gjatë të tokës së dashtun shqiptare, e të shkoi me zanë vend në ato maje të bindueshme tëmadhnushme të Dodonës, nga mundem ti sodisë rrethet e atmes teme deri në të ngimë. Mbi ato krahina, nga zu fill lumnija e jonë, lumnija e pellazgve, e të ulem nder ato gomile rrenimesh të Ndivënesës së Dodonës, nga filluen e u perhapen besimet e para, asht ma e arsyeshme t'u tham, hutimet e para, që u thadruen aq thellë nder zemra shqiptarësh. Këto kanë mbërri mje në breza të kohës që gjalliojm na, sikurse e ban dëshmi kombi i jonë, sodomos i malsinave shqiptare të sotshme.
Këto punë po i shkruej këtu o vëlla shqiptar, jo me ndonjë qëllim të keq, por pse po më ka anda me e ndrique me to vjetersinë e kombit tonë e mos o zot, se më ka lind në zemër me i pelqye vetë a me hutue kend me këso gojdhanash të paganëvet. Por ta marrë vesht bota se hyjnitë, mendyrat e sjelljet besimtare, si grekët si edhe latinët e vjetër i paten prej etenve tonë pellazgë. 22
Dodona
A gjindet kush në jetë që s'ja ka ndigjue zanin Dodonës shqiptare?
Mbas Permbytjes së Pergjithshme të rrozullimit (e cila ndodhi në vjetin 1675 mbas krijimit të botës. - P. Fr. Finetti, S. J. Storia del Testamento Antico esposta in lezioni.), e si nisi me u shtue njerzimi e me u shpernda nder vende të parrahuna të kanteve të dheut e të ndamë prej gishtit të Fuqiplotit, seicili me familje, gjuhë e komb të vetë, djali i katert i Javanit të birit të Jafetit me emën Dodanim, e msyni dheun tonë e mu n'atë krahinë, ku sot gjallisin vllaznit tonë toskët.
Me emën të Dodanimit pra u qujt Ndivënesa e Dodonës e që asht ma jetike e ma në za per kah shtektijet, prejse e mësyente njerzimi i atëhershëm prej kater anvet të rruzullimit e të cilën Homeri e thërret "Zeusi Pellazgjik", "Dodona Pellazgjike" (Iliada. II. 93). Këtu e pati ngulë rranjën e trashë kjoftë largu; këtu u jepte të gjegjun hutave të botës ai Zeusi (Zoti!) i rrejshem, e të tana të gjegjunat i shqiptonte të dyzueme ky rrenës i territ, që të mundej të arrinte qellimin e mbrapësht per me mbajtë njerzimin të ngerthyem nder hutime, e tuj jau hedhun ka një grusht pluhun nder sy, të mos ti binin në fije rrenave të dyzueme, e tuj i percjellun me "Po-Jo! - Jo-Po!"- Po u doli e pëvetmja e edhe po nuk u doli atyne të marrve, nuk e tirshin ma gjatë: "Ndivënesa - e foli!"
Ky brinoç i madh, të cilit i truhej i madh e i vogel, i pasun e i papasun me gjithë shka kishin, e pati fshehun emnin e vetë e qe thirrë prej botës Zeusi. Aq e pati verbue njerzimin, që paten arrit me nderlikue emnin e Hyut të jetës me emna të true e të mnishem të hyjve të rrejshëm. Keta mbasi e shtrinë sundimin e tyne mbi zemra njerzish, i mbrapshtuen për mnerë tuj u gjendun gati natë e ditë per me pritun ata që vinin me kerkue ndihmë prej ti, e me u ba mirë (!) të gjithë njatyne që ndodheshin ngushtë, tuj i marrë mendësh edhe ma ër mner nepërmjet të sherbëtorvet të vetë, ashtu që nder e pa nder ata ja falnin shpirtin, e Zeusi, per me i patun sa ma parë nder gaca të mbretnisë së territ, i shtynte turravrapthi me këputë zverkun a në ndonjë luftë a në ndonjë tjetër rrezik!
Kesh të din të flasin ato rrenoja, ajo pyllë e lisni, ajo buçilë e ai kumbim i kupave të remta (bakerta), që rrinin gati me i dhanë të gjegjun të gjithënjatyne që shkonin me kerkue fatin e jetës! Kesh të dinë të flasin, thashë, e të na dëftojnë me emën të gjithë ata të mdhajtë e botës që e mësynin këtë Ndivënesë pa farë priteset, tuj çue në fli dhanti të madhnueshme, që i mbështeteshin mbi trevezë të Zeusit në mirënjohje të rrenave të rrshtueme me hijeshi e tuj i percjellun me një grusht miza!
Aso botet i paten zgavernue sytë e curratë veshët tuj pritun me kureshtje kumbimin e kupave për kohëdina që do tu diftonin tuj parafolun. Të atyne kupave që paten bindë botën e që bota mbarë qe marrë mendësh mbas tyne, tuj besue se kumte qiellore u vinin nëpermjet tyne e që mandej qe ba përrallë, si Ndivënesa si edhe kupat, e filloi njerzimi kur donin me ba që të pushonte fjalëgjati (llafazani), sillnin kokën mënjananë e thonin: "Na shurdhoi si remet në Dodonë! (Aes Dodonaeum).
Vetëm veshët e shqiptarvet tonë as nder ato kavaljeta as nder kohët e vona të sotshme nuk i pati as nuk i ka merzitë njaj tingull i kupave; nuk u asht neveritë gurgullimi i asaj gurre a buçile e ushtima e rrebtë e zhaurimës që derdhej e dredhej si shakllori nepër lisni tuj e dridhun mbarë vendin kur hovej nder shpella të mnershme e nder zgavra e plasa currash.
Zeusi edhe sot bindohet nga shqiptarët mos me dije, padije.
Shiptari, i cili kurdoherë e ka ruajtë edhe e ruanë fjalën e porosinë e të parvet si sytë e ballit e që gojë-thana për kombin tonë asht aq e bindueshme, e ka ba që të ruhen të pa fueme e të pa ndrrueme shume punë e doke e me jau vu mendjen djal mbas djalit për të mos i qitun në harresë.
Janë sa e sa gojë-thana që i mbajnë e pa ditë se për të kuajin nderim po i mbajnë; asgjamangut shqiptari i mban, i nderon e i ruan, sepse i ka pasë prej të parësh, e me ba me ja vu në lojë a në qesti at besim, atë doke e atë fjalë që i ka ngelun prej të parve, veç në mos i punoftë zemra ndonjë të ligështumit, se s'kishte me e lanë me kalue lehtë.
Mos ja lavdrofshim besimin e doket tepër të vjetrueme shqiptarit, që ka pasë prej të parvet, sepse a të gabushme a t'egra, detyra e mirnjohjes do ta shtyjë që ta ja madhnojnë besën në në të ruajtun të fjalës e të porosisë së parvet.

______________________________
16). Pellazgët populli ma jetik që banoj dheun e Greqisë, i cili para se të quhej Hella qe thirrë Pellazgji, e këtij populli do t'i dihet qytetnimi i Greqisë. (Dikcjonari mitologik Villarosa. Napull 1841) - ... Homeri kryeshtjellësi i kombeve të lashtë Thesalinë e quan Argo Pellazgjik, e Falëtoren e Didonës (Dodonës, që ishte ma jetikja në atë kohë e quan Zeusi Pellazgjik. (Saggio Filos fiso antica Grecia. G. C Tipaldo, Napulli 1869, sopra la il Iliade v. 98).
17). Të quajtun "Kiklopes" prej perkrenarjet që u mbulonte kryet dhe fytyrën e cila kishte birë drejtë me sy edhe sepse mbanin një dritar (pishtar) në ball per me ju ba dritë sa rrekeshin nder gropa duke nxjerrw minerale. (C. Danti. Compendio della Storia Universale VIII. Greqia.
18). Prof. Dr. G. Garollo Piccola Enciclopedia; U Hoepli. Milano 1892.
19). Banorët e parë të tokave greke edhepse jetonin si shpellarë të vertetë të shtymun prej ndjesivet të permbrendshme të lumnisë adhuronin Hyun në natyrë duke i perngjitun vetitë e emnat e natyrës vetë të dukshme. (Tipaldi. Saggio Filosofico etc.) Pellazgët ma parë luteshin masandej u dhuronin kushte hyjnive. Asnjë hyjnije nuki jepnin emën as mbiemën. Popuj që erdhën mbrapa, prunë hyjni të tjera, ose ju a ndërruan emnat hyjnive që gjetën. Priftënt e tyne sollën me vedi ttemele besimesh e sjellje besimtare. Në ato kavaljeta priftënija pellazge kishin të vlerësuar mikpritjen si edhe bashkatthetarët e tyne. (Herodoti. lib. II, 52).
20). Gjuhë të ndryshme me emnat e hyjnive shkaktoishin ngatrrime fjalësh e kuptimesh, prej të cilavet shtoheshin emna e numëri i hyjnive . (Tipaldi. Saggio ect.).
21). Amulium patruum Rhaea sacerdotis, amore ejus captum, nubilo coelo obscuroque aëre (vrant me re) cum primum illucescere coepisset, in usum sacrorum aquam petenti insidistum in luco Martis compressisse eam... (M. Octavii. Lib I cap. 19).
22). "Dii quos coluerunt Romaniii, fuerunt fere innumeri (Vide Plin. H. N. II. &' Juvenali. XIII. 46).praesertim cum procedente tempore et prolato Imperio omnia fere sacra peregrina in Urbem peuetraverint. (Min, Fel. p. 15 ed Rigal. G. H. Nieupoort' De Sacris Romanor. c. I. De Diis).

Nga një burim tjetër kam gjetur gjithashtu një shpjegim të hollsishëm për faltoren e Dodonës. Aty njërzit dëgjonin fjalët nga zhurma që bënte hera, dhe analogjia shkon kështu: pema e dushkut ishte Zoti, Era që kryente lëvizjet ishte gruaja e tij më e afërt. Një ditë nga lëvizja e Erës nga koka e Zotit (kurora e pëmës së dushkut) filluan të dilnin të thënat pra E thëna ose Athena. Kjo pemë u quajt Zot sepse Sulloit (Suljotët e sotëm) i shpjeguan fjalët dhe të thënat që dilnin nga pema si fjalët e Zotit, dhe prandaj Athena doli nga koka e tij siç përshkruhet në mitologji. Ajo vërtetë u dërgua në një vënd të largët, ose mund të ketë qënë huazuar në nga grekët, duke i dhënë emrin qytetit të Athinës. Gjithësesi ky është shrimi:
Pagan Gods and Goddess of the Dodona Oracle

Dodona was the oldest of the Pagan Greek oracles, located in the mountains of northern Greece, 5 miles SE of the southern most tip of modern Albania and 30 miles inland from the Ionian Sea. There was an Oak grove near a year round stream which dried during the evening and ran during the day. Some claim this was a Beech grove, depending on which of the Tree-month-Gods was being promoted at the time. However, Socrates speaking to Phaedrus (275) says, "There was a tradition in the temple of Dodona that oaks first gave prophetic utterances." Which confirms what Homer says, when he speaks of the, "spelling lofty leaved oak of the God" at Dodona. (Odyssey 14:326-7)
The three Priestesses who kept the shrine and interpreted the Oracle of Zeus, were known as Selli, though in later years, both priest and priestess of Zeus at Dodona were called Selli, or Selloi; and the most ancient name for people of the area was also Selloi.
The priestesses went barefoot, never washed their feet and slept on the bare ground, or as Homer has Achilles say,
"Lord of Dodona, King Zeus, God of Pelasgians, O God who dwells afar, who holds harsh wintery Dodona in your sway, where your interpreters the Selli dwell with feet like roots, unwashed, and make their beds on the ground..." The Iliad 16:127 (authors translation)
These Selli received their Oracle by listening to the clinking of bronze vessels hung in the branches of the trees, the cooing of doves, the sounds of other birds, the rustling of the oak leaves, or the Oak itself when they placed their heads on its heart.
Herodotus (Book II 54-58) has this to say about the origin of the Oracle at Dodona:
"The priests of the Zeus of (Egyptian) Thebes told me that two Priestesses were carried away from that country by Phoenicians, who, as they heard, sold one in Libya and the other in Greece, and these two women established the first oracles in either place. When I asked how they knew this, they said that the Egyptians has searched diligently for these two women, but in vain, and afterward they had learnt what they now told me.
"This account I had from the priests at Thebes; but the prophetesses at Dodona say that two black pigeons flew from Thebes of Egypt, on to Libya an the other to Dodona. The second perched on a beech-tree, and uttered human speech admonishing the people of the place to set up an oracle of Zeus; and they, believing it be a divine revelation, obeyed. They add that the pigeon which flew to Libya commanded the establishment of an oracle of Ammon, also dedicated to Zeus. This is said by the priestesses at Dodona, the oldest of whom is named Promeneia, and the next Timarete, and the youngest Nicandra; and the other servants of the shrine said likewise.
"But my own belief is this. If the Phoenicians did indeed carry off the holy women and sell one in Libya and one in Greece, the part of Greece (called in those days Pelasgia) where they sold the second was Thesprotia. Being kept as a slave there, she consecrated an alter to Zeus under a beech-tree; for we may suppose that she, who had been a priestess of His temple at Thebes would be mindful of His worship in another place. Later she made of it a place of divination, when she had learnt the language of Greece; and she must have said that their sister had been sold in Libya by the same Phoenicians.
"The people of Dodona, I suppose, called these women pigeons because they were foreigners and their speech was no more understood than the chattering of birds; then, when one could speak their language, they reported that the pigeon had spoken with a human voice; for while she spoke a foreign tongue they would think her voice like that of a bird. But how could a pigeon utter the speech of men? And they said the pigeon was black meaning that the woman was an Egyptian.
"Moreover, it is true that the ways of divination at Thebes of Egypt and at Dodona are much alike..."
Historically, Herodotus is close to the truth, but Herodotus knew nothing about spiritual matters, and failed to understand what the Egyptians said. Manetho, the Egyptian historian would later find "great fault with Herodotus for his ignorance and false relations of Egyptian affairs", and Plutarch (On the Malice of Herodotus, 14) accused Herodotus of "using worthless Egyptian stories to overthrow the most solemn and sacred truths of Greek Religion."
However, Herodotus was correct is stating that the original priestess of Dodona was taken from Egypt, [the second to the temple of Ammon in Libya]. This occurred in early Cretan [pre Greek] times, about 500 years before the Trojan War, or about 1750 BCE. This was a time of turmoil not only in Egypt but throughout the mid east. Sumer-Akkad was under attack by Hammurabi and the balance of power in the entire mid east was tilting, just as Taurus, the Bull, which had long been the stable force in the heavens, was giving way to Ares the Ram. It was during this period that the followers of Aries, the Arians (Aryans), invaded northern Akkad and India and the Hyksos invaded Egypt. And so it was that the Egyptian priestess went to desolate and primitive Dodona where she introduced the worship of Isis, Goddess of Magic, and Ra, God of the Sun. The Aryan had not yet formulated their own myth, but rather they borrowed from the peoples they conquered as is evident from the complete lack of continuity of the later Aryan religions. This was the time when Zeus was born on Crete, but Zeus was never a Sun God, and the change of the oracle from that of the Goddess to that of a Greek God reveals just how ancient the oracle at Dodona was. Oracle was given by the Greek God, Apollo, at Delphi and in Greek myth, it was Zeus who sought revelation from Metis and Prometheus. It appears that it was sometime after the fall of Troy, and perhaps even after the Dorian invasion, that Ra would be worshiped under the name of Zeus, and the priestesses of Isis would become the priestesses of Zeus and first augmented then replaced by male priests.
But this was only the latest of the oracles of Dodona, as Dodona had been the seat of oracle for at least a millennium before the Egyptian priestesses arrived. And it is quite likely that the various methods of divination at Dodona were derived from these earlier rites of those Goddesses.

Një pjesë e madhe e këtyre vlerave janë një pasuri e tërë e Suljotëve, dhe Çamëve, dhe vërehet qartë sesi shumë prej këtyre dukurive shpjegohen vetëm në shqip. Të mos harrojmë se kultura jonë e ka themil e saj në Gojdhënë, pra prej gjuhës tonë mund të shpjegohet kultura jonë.

Me shumë Nderim dhe Respekt Eni, Dodoni, Shoku Sar. etj
drini.

[drini_në_TR]

Shoku Sar jam kurjoz të di se kush është autori i poezive që parqisni ju. Bravo ju qoftë se na japin shumë zemër, dhe i japin këtij cepi të forumit një ndjenj me të vërtetë të hijshme.
Bravo ju qoftë!
Ju Falem Nderit (në djalektin arbëresh të italisë)
T'u Zgjastë Jeta (Tungjatjeta)
drini.