Budallaqet tona në

[Cerebro]

Temë idiote. Duhet mbyllur!

[Kreksi]

"Lutfi Peza kryet si lakër
é lshoj t'rén e mori plakén..."
lâ standarten mori pellashken...LOL !

[Kreksi]

Edhe një Arefo&Kocaq na polli...

E verteta se kush jan shqipetaret dhe greket e lashte
February 24, 2014 Gjuha Shqipe, Opinion No comments !

Nga Margarit Nilo

Shenim:

Me falni lexus, ndoshta u veshtiresoi pak leximin se ini ambientu me ni shkrim disi me ndryshe, dhe une (j)am mundu ta shkrui si ne lashtesi (pa: ‘h, q, j, ë, nj’ qe (j)an fut me von ne shqipe). Kio menyr shkrimi gjen me let perputhien me greqishten e lashte dhe leteson zberthimin etimologjik te fialve.

Diku mund te ket nevoi per ni interpretim disi me ndryshe te ndoni fiale, por parimi esht i nit, baza ne ndertimin e fialve jan dy foliet shqipe ‘i = hy’ dhe ’ri = ry’, dhe kto dy folie jan baza ne ndertimin e gjith gjuheve(gluve). Kto folie (j)an vetem te shqipes, prandai them se shqipia(illirishtia) esht baza ne ndertimin e gjith gjuheve(gluve).

Ne istorin e lashte greke qe behet ne shokllat e mesme greke(ne Likio), ne kapitullin mbi romaket thuhet:

Romaket e quiten detin Ion = mare nostrum, pra deti Jon, emer qe e kishin ven me pare shqiptaret(illiret).

Ne faqet 45 – 100 te gramatikes se gjues se lashte greke, thuet se: greket e lashte e thirrnin niri – tietrin me ‘o’, ‘o Perikli, o Akili’; -tradit qe edhe sot e kan vetem shqiptaret, pavarsisht se gjutaret e sotem ‘shqiptar’ e kan hek(ek) rasen thirrore nga gramatika e gjues se sotme shqipe, ashtu siç kan be me zhdukien e shume fialeve fialformuse te shqipes se veriut qe i kan zhduk nga fialori i sotem i shqipes, duke prish dhe piesen tieter te mbetur ne fialor, duke zvendesu ‘i’ me ‘j’, duke shtu kot ‘h, ë, nj, etj’, kan be ç’esht e mundur per ta largu sa me shum greqishten e lashte nga shqipia, per ta mbulu te verteten, qe greket e lashte jan shqiptar(illir). Dhe vet emri ‘ellin = illin = illir’, por esht me dialektin verior te fisit te Dorve(= gigeni), te cilet perdorin kryesisht ‘i,in’ ndai jugut qe perdor me shum ‘i, ir; ri’, sikurse ‘gegeni, -ne veri = gegeri, -ne jug; -shqipni, ne veri = shqiperi, -ne jug; -emni, -ne veri = emri, -ne jug’. Doret(gigenia) paten zbritie dreit jugut ne vitin 1200-900 para krishtit, sipas dy istorianve lashte greke te shek. 5 para Krishtit qe beet ne istorin e lashte greke ne shkollen e mesme Likio te Greqise, pra sipas Irodotit e Thukidhidhit(faqe 77-78 e istoris se lashte greke te Likios, botim i 2007-2008).

Athina ka te dreit per Makedonin, por ‘greket’ duet te pranoin me pare qe jan shqiptar(=illin = illir). Emri ‘illin’ eshte ‘illir’, por ne dialektin e Doreve(=gigenia), sikurse: ‘shqipni, gegeni, emni, illini(ellini), i tyne’, -ndaj jugut qe thot ‘shqiperi, gegeri, emri, illiri, i tyre, etj’.

Ne fialorin latinisht-greqisht te ‘grekut’ Stef. Kumanidhi, ribotim i 2005, faqe 654, fiala ‘Macedonianus’ thuet: 1- Makedonasit kan ne fuqi ligjin mbi diemte(kur lind dial feston e gezoin te gjith). Por kio tradit edhe sot e ksai dite eshte tradit vetem e shqiptarve. 2- Simboli makedon i diellit ne flamur tregon simbolin illir(ill – ir = yll – hyr), i cili me von me bashkimin e dy fiseve illire(Doreve=gigenis ne veri dhe Ionve ne jug) u zvendesua nga shkipia me dy krena.

Ne vikipedhian greke thuet se emri i lasht ‘fratria = çeta luftarake te organizu ne baz fisi, fshati e kraine’ ishin tradit vetem e shqiptareve, dhe se ky emertim i lasht qe i shqiptareve, etj, etj.

Greket s’jan gje tieter veç se ajo pies e popullsise illire qe ietonte ne qytete ku mesoei gjuha e re qe u formulua me bashkime te fialve te shqipes(= illirishtes) me rastin e shkrimit te glues(rreth 800 viet para krishtit), ku u be dhe shtimi i disa mbaresave, psh:

Nekros(= i vdekur) = [nek - ro(rro) - os = nuk - ro(ry, levis) - esht; -me greq. e sotme do qe 'dhen - zi - ine'].

Akro’poli(=qendra e Athines se lashte) = [a – kre – poli = a kre i polit, kreu i qytetit; -me greq. e sotme do qe ‘ine – kefalo – poli’, perputhia esht vetem me shqipen; -edhe 'kefali(=kephali) = kepa(kapa = koka) - l - i(hy) = kapa(koka) - l - i(hy)'/ -ose: 'kapa(koka) - al(an=hyn) - i(ish) = kapa - hyn - ish = kreu, kapa(kryesoeria, ajo qe dreiton) - hyn - eshte'; -pra vien nga shkipia 'kepa(= kapa) = kreu, koka'].

Dramatopios(ai qe ben drama per teater) = [drama - to - pi - os = drama - te - be - esht (dihet se ne lashtesin greke nuk kish 'ë' dhe 'b'); -me greqishten e sotme do qe 'drama - na - kani - ine', perputhia eshte vetem me shqipen].

Baza në krii’min e gjues që në lashtësin illire kan qën foliet shqipe ‘i = hy’, dhe ‘ri’ = ry’, folie qe i ka vetem shqipia, të ndërtu’ kto folie me të gjith lloiet e zanoreve për të rrit diversitetin midis fialëve, që fialët të (j)en të dallushme nga nira-tietra. Kto folie kan të nitin kuptim pavarsisht se (j)an zanore të ndryshme(i, a, e, o, u; in, an, en, on, un; ir, ar, er, or, ur = hy; hyn; hyr; -dhe: ri, ra, re, ro, ru, rin, ran, ren, ron, run = ri, rin = ry, ryn), etj(pasi perfshien 5 ‘I’ greke dhe 2 ’o; ω’), -te kthyme nga ‘i’ ne ‘hy’ dhe nga ‘ri’ ne ‘ry’ qe nge koa e futies se Turqis.

Shto ktu nyiet(niet) baze te shqipes ‘k,t’; -folien ndimse ‘(j)am’, por ne format ‘a, e, i, o; am, em, im; as, is, es, os; ast, ist, esht, ost; etj forma te shkurtume te sai’; -si dhe mbaresat e fialve qe u vendosen me rastin e shkrimit te gjues ne greqin e lashte, ne (illiri = illini).

Bashkeinglloret: ‘t, th; d, dh’ -(j)an derivate te ‘t’ dhe kan te nitin kuptim me ‘t’, por jan ndar keshtu per ti ber fialet te ndryshme, qe te ken ndryshim e te en te dallueshme nga nira-tiera;

-po keshtu: ‘c, ç, k, kh(x,-grek.), h, g, gj, x, xh, z, zh, j, q’ te gjitha me kuptimin ‘k = q, që‘;

-dhe: ‘p, b, f(ph), m, v’ me kuptimin e sotem ‘b’;

-si dhe: ‘l, ll; -n; -r, rr; -s, sh’; -pra si bashketingellore baze jane pak (7 bashketingellore baze);

Holl-holl te gjitha bashketinglloret mund te meren me kuptimin e nies(nyes) baze ‘k = q’ per ta kuptu me mire kuptimin e fiales gjat zberthimit te sai; -ku ‘k,g,gj,etj’ dhe ‘t, d’ jan perdorur edhe si nye ne ndertim te fialve. Te gjitha bashketinglloret kur jan te ndara kan kuptimin e nyeve(nyjeve), por kur jan ne rrokie me ni zanore ato kan te gjitha kuptimin e folieve ‘in, ir; ri, rin’, pra mund te et ‘il, ik, it, im, ig, etj’ por ato jan forma te folieve qe thame me pare, pavarsisht se ato lexohen ashtu si jane te shkrume, dhe jan ber keshtu me zanore dhe bashketingllore te ndryshme vetem per te rrit diversitetin midis fialve, qe fialet te en te dallushme nga nira-tietra.

Zanoret (j)an te gjitha me ni kuptim: ‘i = 1- hy; 2- ish, esht; po; 3- jo’, -kto (j)an 3 kuptimet baze per te gjitha zanoret dhe qe u japin kuptim te gjitha fialeve, por (j)an te ndryshme, me qellim qe edhe fialet te been te dallushme nga nira-tietra, dhe jan 3 format qe perdoren qeniet e gjalla per komunikim qe ne gjenez(sikurse komunikojn edhe sot kafshet e shpendet ne det e ne tok). Komunikimi fillestar ka ken vetem me zanore(se zanoret kan mundesin e depertimit ne largesi), me von, me lindien e nevoies per te shtu gamen e fialve, u be dal nga dal dhe futia e bashketinglloreve duke i kombinu me zanoret, por kto bashketingellore duke qen ne rrokie me ni zanore perseri ishin ne fungsion te formimit te folieve ‘i=hy’ dhe ‘ri=ry’; -shifni volumin e tret te ‘Fialorit special etimologjik te shqipes’ ku skiarohen me kiart kto.

Më poshte po apim disa shembui:

Kardia, Kardiak(= zemer = z(q) – ema – er = q – ema(=gjak) – hyr = hyn(mbleth gjak), dhe hyn gjak ne organizem) = [Shkodranet gjakut i thon 'xha, xhak = gja, gjak', dhe 'kardia, kardiak = k - ar(hyr) - xha(xhak) = q - hyn - xha(xhak = gjak)'; -pra sot 'ema = gjak' e perdor 'greku', por 'ema' esht ne fialen shqipe 'zemer'; -fialen 'kardia, kardiak = zemer' sot e perdor 'greku', por ajo ka brenda fialen shqipe 'xha, xhak = gjak'; -kio gje verteton me se miri se shqiptaret jan greket e lashte te vertet, se edhe 'k - ar = q - hyr' jan folie dhe nyje te gjuhes shqipe(illire=illine)].

Iatros(=doktor) = [iat(iet) - ro - os = iet - ry - esht = te ry ne iet, te sheron].

Akro’poli = a – kre – poli = a kre i polit, kreu i qytetit; -me greq. e sotme do qe ‘ine – kefalo – poli’, perputhia esht vetem me shqipen.

Presvi’a(= ambasa’da, trup diplomati’k) = pres(pris, prijs) – ve – a; -me greq. e sotme do qe: ‘dhiefthinti’s, proe’dhros – va’lo – i’ne’, asnji përputhie, përputhia ësht vetëm me shqipen.(edhe fiala shqipe ‘mbret = pret, pres = pris, prijs = pari – is = i pari esht’).

Euro’pi(= Euro’pa, -qe shqip e shkruin gabim ‘Evro’pa’, -kur gjithe bota e shkrun ‘Europe’) = [E - ur - opi(opsi=pamia) = esht - hyr - pamia = perëndimi(e kundërta e 'orienti = ori(=Dielli; pamia,-nga greq. e lashte) – en - it'; -dhe 'Asi = a - si(shikim) - i(hy)') = lindia/ -ose: 'Asi = as - i(hy) = asht - hyria = hyria, lindia e Diellit'. Me greqishten e sotme do qe: 'Europi = ine - bi – opi', përputhia asht vetëm me shqipen].

Abisini(Etiopi) = [ap - is - ini = ap(lart) - esht - hyne = vend i lart, vend malor(qe ngriet ne lartesi te mdha direkt mbi fushen e Egipt-it) = Etiopi = et - i(hy) - op(lart) - i(ish) = esht - hy - lart(op) - ish; -pra esht i niti kuptim per te dy emrat].

Kali’ma(= mbule’së; kali’dhe) = ka – l – i(hy) – ma = qe – l – hy – ba = hyn, mbulon; mbules, kalidhe; -apo: ‘k – al(yll=siper) – im(in) – a = q – siper – hyn – a = hyn siper, te mbulon’. Me greq. e sotme: ‘pu – afini – bi – kani’, përputhia esht vetëm me shkipen; -orgjina baze duet te et nga ‘kali = k – al(siper) – i(hy) = q – siper – i(hy)’; -se ‘ali = ylli’ eshte siper.

Αpoka’lips = [ap, hap + kali'ps(mbulesen)] = zbuloi; zbulim; -ku: ‘kalips = k – al(yll=lart) – i(hy) – b – is(ish) = q – lart(ne ‘yll’) – hy – b – ish = hyn lart, mbulon; mbulese’.

Dramatopi’os(=ai qe ben drama per teater) = [drama - to - pi(be) - os = drama - te - be - esht. Me greq. e sotme do qe: 'drama - na - kani - ine', asni perputhie, perputhia esht vetem me shkipen].

Nekros(i vdekur) – [nek - ro(rro) - os = nuk - ro(= ry; levis) - eshte; -me greq. e sotme do qe: 'dhen - zi - ine', asni perputhie, perputhia eshte vetem me shqipen] – i vdekur.

Ama’rantos = [a(jo) - maro'n - t - os(ish) = jo - maron - t - ish] - ajo qe nuk maro’n; qe nuk thaet, qe nuk vyshket; qe nuk shter/ lulia e pavdeksise qe mbillet ne vorre.

Presviti’s, presvi’s(= ambasado’r, perfaqsus qe e dergon diku per te zgjidh ni problem) = [pres(pris, prijs) - vi - t - is = pris - ve - t - ish = prijes ve, udhëheqes(dreitus) ve. Me greq. e sotme do qe: 'dhiefthinti's, proedhros - valo - na - ine', asni përputhie, përputhia ësht vetëm me shkipen].

Mesi’tis(= ndermie’tes, atij qe hyn ne mes per te zgjith nji problem) = [mes - i(hy) - t - is = mes - hy - t - ish. Me greq. e sotme: 'mes-bi-na-ine' asni perputhie, perputhia esht vetëm me shki'pen].

Komiko’s(= komi’k, i humo’rit) = [ko - m - i(hy) - k - os = qe - b - hy - q - ish = hyn, shpon, ngacmon. Me greq. e sotme: 'pu - kani - bi - pu - ine', asni perputhie, perputhia është vetëm me shkipen].

Katara’ktis(= katara’kt, ui që bie nga ni lartesi në vendet malore; çdo gjë që bie(që rrëzohet) poshtë) = [kato(poshtë) - ra - k - t - is = poshte – ra(ry) - q - t - ish. Me greq. e sotme do qe: 'kato - e pese - pu - na - ine', perputhia esht vetëm me shkipen; -ku 'kato = k - a(hy) - to(=te=Dhe) = q - hy - ne Te(Dhe) = hyn ne Dhe, hyn poshte'].

Ko’nos – [k – on(hyn) – os = q – hyn – eshte; -me greq. e sotme do qe: ‘pu – beni – ine’, perputhia eshte vetem me shqipen] – trupi ne formen e ni koni gjeometrik(me baze te gjere e te rrumbullaket poshte dhe me mai nga siper).

Kono’pi(konu’pi) (= mushko’na(= mushko’ia, mishko’ia) e ‘konu’pit’) = [k – on(hyn) – opi = q – hyn – opi(vrim; thumb; sy, pamie, etj, -nga greq. e lashte) = qe ben vrim, te shpon; -me greq. e sotme do qe: ’pu – beni – opi’, perputhia si kudo eshte vetem me shqipen].

Konopi’on, konopie’ra – [kono’pi – on(hyn)/ kono’pi – er(hyr); -mbaresat ’οn; er’ jan nga folia shqipe ‘hy = i’ por te ndertume me zanore te tiera, ne kte raste me (o = on(hyn); e = er(hyr)); -greqishtia e sotme thot ‘beni’, si kudo perputhia eshte vetem me shqipen] = rrietat qe vinin rreth shtratit te fieties ne Egjiptin e lashte per te kap mushkonat.

Afrodhiti – [afro - dita = ylli i mengjezit(qe lind afer dites); -me greq. e sotme do qe: 'koda - mera', asni perputhie, perputhia esht vetem me shqipen] = aferdita, ylli i mengjezit; -ku fiala ‘die, dit’ eshte e permendur ne fialorin e greqishtes dhe te romes se lashte, dhe ‘afer, afro = a – fero = asht – fero(siell, afroi)’ po keshtu jan te permendura ne fialoret e greqishtes dhe romakes se lashte; -interpretimi i glutarve grek per kete fiale esht ni idiotizem(vetem ti lexoni dhe do qeshni sa here ti kuitoni).

Zeus(= Posidon) – [ze - u(hy) - is = ze - hy - ish = hyn ze, ben ze, gjemon; -me greq. e sotme do qe: 'foni - beni - ine', ku dhe 'foni' eshte e shkipes veriut nga folia 'fem = them'; -asni perputhie, perputhia esht vetem me shqipen] = perendia e gjemimeve dhe vetetimave; dhe: ‘Posidon = po – si(shi) – d – on(hyn) = bo – shi – t – hyn = hyn shi(ui)’.

Atina – [ati - in - a = Ati - yn - a(asht) = ati(zoti) - yn - asht; -me von u vu dhe emer femre 'Athina' '; -me greq. e sotme do qe: 'pateras - mas - ine', asni perputhie, perputhia esht vetem me shqipen] = Athina, Atina, Atena.

Apollon(= dia, dios, dillos, dielli, perendia kryesore ne greqin e lashte(illini=illiri)) = [ap - oll - on = ap(= ip, hip = lart) - yll - hyn = ylli mbi gjith yllat = Dilli, Dielli; -me greqishten e sotme do qe 'pano - asteri - beni'] = perendia me e lart nga gjith perendite (fiala ka qen per Di-ellin = Die – ellin = yllin qe ben ‘die = dit; drit’; -fiala shkipe ‘Dielli’ ashte ma e plote se ajo greke ‘illios = dielli’, se ‘ylla’ ka plote, por ‘ylli’ qe ban ‘die = dit; drit’ eshte vetem ni ‘Dielli = Die-elli’; -ku ‘die = dit;drit’ eshte ne fialorin e greqishtes se lashte, dhe ne fialorin ‘latino-ellinikon’ te grekut Stef. Kumanudhi, ribotim i 2005).

Olimpi, Olimpos(= mali i shenjte dhe me i larti ne jug te Illiris, pran Detit Egje ne kendin midis Athines dhe Theselanikut) = [ol - im(in) - pi = yll(=lart) - hyn - be = lart hyn, ne yll apo Diell hyn = vend i shenjt qe i afroet shume zotit(duke mendu se zoti eshte larte); -me greq. e sotme do qe: 'asteri - beni - kani', perputhia si kudo eshte vetem me shkipen].

Gigeni’ – [gi + geni = Toke(=Dhe) + lind = lind ne kte Dhe, vendas, autokton; -qe vertetoet edhe ni here nga greket e lashte te fisit Ion se shqiptaret e veriut(Doret=gigenia) jan autokton ne kto troie(ne kundershtim me theniet e 'grekve' te sotem)] = gigeni(gegeni, gegeri), i lindur ne kte toke, vendas, autokton(sipas vet fialorit etimologjik te greqishtes se lashte te ‘grekut’ Athanasios Frangulis, ribotim i 2007).

Epir(=Epiri, zona e Epirit(nga Durrsi deri ne Preveze te ‘greqis’)) = [ep - ir(hyr) = ep(=ap, ip, hip = lart) + hyr = lart - hyr = vend i larte, vend malor; -a s'themi ne 'Shqiperia e Eperme(= siperme)'; -ku: 'eper = epir' se diet qe 'ë' nuk ka ekzistuar ne lashtesi; -fiale e ngjashme me 'Latin, Latiali' qe queshin banoret e Romes se lashte qe banonin ne qytetet e sigurume ne lartesi te maleve Albane per rreth Romes se lashte, glua e te cilve u be glua baze romake dhe e gjith popuive latin(shiko fialorin 'latino-ellinikon' te grekut Stef. Kumanudhi, ribotim i 2005); -'Latin = lat - ine = lart - hyn'; -dhe 'Latiali = lat - i(hy) - al - i(ish) = lart - hy - yll - ish = hyn lart, hyn lart ne ylla, banoin ne vende malore te larta(qytetet ne lartesi te maleve Albane perrreth Romes se lashte), -veriu shqiptar perdor 'la, lat, ap, ip, ep, op = lart, ip, ep, op, -qe thot jugu shkiptar'].

Ira – [ir - a = hyr - a = hyn, lind(= land, piell), krion, ben, prodhon; -me greq. e sotme do qe: 'beni - ine', si kudo perputhia eshte vetem me shqipen] – Ara, Dhe, Dheu(teu, toka), land(=lind, piell, ben, prodhon).

Deukalioni – [Dheu - ka - lioni = Dheu - qe - luan(tundet/shkatrroet); -me greq. e sotme do qe: 'gi - pu - lioni'; -si kudo perputhia eshte vetem me shqipen(veriore), se 'gi(gji) = Dhe, Te,Toke', -eshte i dialektit te Ionve(fisit jugor te Illiris); -por tonin ne zhvillimin e Greqis se lashte e dhan Doret(gigenia) qe kishin zbrit ne Ioni ne 1200-900 para krishtit] – Shkatrrimi i dheut pas permbyties se madhe te koes se Noes(ndoshta ka pas lidhie edhe me renien e ndoni komete ne Toke).

Dhimitra – [Dhe - mitera(= nena)] – perendia a Dheut; Dhe Mitera(Dheu Nen), atdheu, memedheu.

Delfus(=barku; kerthiza e barkut; mitra) = [del - fus = del(= nxier) + fut = barku; kerthiza e barkut; mitra; -nga kio ka mar kuptimin greqisht 'a-delfus = vllezer = te ni barku'; -po keshtu: 'delfin = del + fin = del + futet = se delfini eshte e vetmia kafshe detare qe noton keshtu'] – qendra e sheit e gjith grekve te lashte qe ndodhei ne Epir(ku: delfus = barku; kerthiza; mitra).

Kremidhe(=qepa, kepa) = [kre - mi - Dhe = kre - be - në Dhe; -me greqishten e sotme do qe: 'qefali - kani - gji', -perputhia esht vetem me shkipen] = qepa(kepa, kapa, koka, -por ‘kephali = koka’ sot e perdorin ‘greket’, kurse ‘qepes’ i thon ‘kremidhe’ me fialen ‘kre’; -me kte emer ‘kremidhe’ e thon edhe shkiptaret e Makedonis e Kosoves); -diet ‘q’ u fut von ne shqipe nga Vaso Pasha(sipas librit mbi kongresin e manastirit).

Ekkalips(=druri i ekkalipsit) = [ek(hek) - kalips = hek - mbulesen(lekuren), se druri i ekkalipsit, vazhdimisht e ek lekuren(=mbulesen = kalimen); -e perafert me fialen 'apokalips = apo(hap) - kalips = hap - mbulesen = zbuloi; zbulim'; -me greqishten e sotme do qe 'vgalo - to stroma/ -ose: vgalo - to dherma = ek - shtresen(lekuren)'; -'ek = hek, heq' eshte ne fialoret e greq. se lashte(Athanasios Frangulis, ribotim 2007)].

Akladhe(=dardha) = [a - kla - Dhe = asht - kla(qa) - Dhe = klan(qan) Dheu; -se kokrrat e dardhes(=dhardhes) jan si pikat e lotit qe bien nga syte; -Dardhe(=Dhardhe) = dha(=dhakri = lot) - ar - Dhe = dhakri(lot) - hyr - ne Dhe; -pra ka te nitin kuptim, por me fialen 'dhakri' qe sot e perdorin 'greket'; -veriu shkiptar akoma perdor 'kla=qa' sikurse e perdor sot greku; -po keshtu veriu shkiptar akoma perdor si greku sot 'ke(= qe) = dhe, edhe'; -qe tregon se veriu shkiptar qe ai qe i vuri vulen zhvillimit te glues greke dhe Greqis se lashte].

etj, etj, gjith greqishtia e lasht esht bashkim i fialve te thieshta illire ku u shtun dhe disa mbaresa, fenomen qe ndodhi kur u shkru glua e plot per her te pare, rreth 800 viet para krishtit.

Shenim: Para fillimit te shkrimit (qe u be rreth 800 viet para Krishtit), glua ka ken e folur pa mbaresat, kto mbaresa u shtun ne koen e shkrimit te glues, pra kur u shkru glua e plote per here te pare, rreth 800 viet para krishtit, kio pranoet edhe nga gjutaret ‘grek’.

Me gjithse eshte shume e pabesushme qe glua illire aq e rregullt, me foliet e sai ‘i=hy’, ‘ri=ry’, me folien ndimese ‘eshte’ dhe me nyet baze te shkipes(illires) ‘k, t’, -dhe ‘p(pu) = që‘(qe sot e perdor ‘greku’), pra me gjithe elementet baze te formimit te fialeve te thieshta, te mos ket ken shkru ma pare ?.

Glutaret grek akoma nuk e thon apur qe greqishtia e lasht zbertheet me shqipen, pavarsisht se ata ne fakt e bein kte zberthim me shkipen, nuk e thon esht shqip, por thon esht greqishte e lasht. Profesori i njiohur i glues lasht greke ‘Babinioti’ ne ni emision qe quet ‘tet a tet = ball per ball/ tek per tek’, emisione qe epen pas ores nji te nates(per te mos i degjuar te gjith) i dha spiegim me shqipen fialve qe e pyeti dreitusia e emisionit ‘mesa(=brenda) = me – so = be – sho = to vlepo(=e sho, e shikoi)’ tha Babinioti; -dhe ‘ekso(= jasht) = ek – sho = uk, nuk – sho = dhen to vlepo(=nuk e sho)’ tha Babinioti, pra e zbertheu me fial shqipe, por kur e pyeti dreitusia e emisionit se: nga e kan orgjinen kto fial ‘be-sho’ dhe ‘uk – sho’ ?, -ai i tha se jan greqishte e lasht, pra nuk i tregoi se ato ishin fial te shqipes.

Vazhdoim me disa shembui te tier:

Ballkan – [balli - k - an(= jan; hyn) = balli qe jan, ne ball qe hyn = balli(te paret) jan; -se dikur illiret ishin te paret (ishin balli(apo 'illi = ylli' i te gjithve)]- Ballkani, gadishulli i Ballkanit.

[Kreksi]

Budallaqet tona nuk kane te ndalur...

Fjalet ne italisht te librit te Helena Kocaqit
9 juillet 2012, 22:02
aletta a-leto penda

Quhet e let pasi dhe një nga vetitë e pendës është fakti se ajo është e let apo lehtë dhe këtë emërtim për të treguar po këtë kuptim sot e ka shqipja, por jo italishtja apo gjuhët e tjera.

allargare a-largare zgjeruar dhe larguar

Fjala larg në kuptimin e saj ndodhet në shqip po me fjalën larg që tregon largësinë si në spanjisht. Nga ana tjetër ajo ka edhe kuptimin e gjërë dhe sërish ky kuptim jepet qartë nga fjala larg, pra që është i gjërë apo i madh.

allentare a-lentare e liruar

Kjo fjalë shpjegohet me shqipen a-len, pra është lën është liruar, i cili është edhe kuptimi i fjalës. Diçka lirohet duke e lën pra të lirë të iki. Madje fjala merr edhe formën e shqipes e lënë në kohën e shkuar e cila përdoret për dikë që është dhe në këtë formë ndodhet aktualisht në shqip

amico amiko mik
Fjala mik sigurisht që është në shqip dhe përdoret kështu në të gjitha dialektet. Kjo fjalë kaq e rëndësishme për shqiptarin, ku mikpritjen e ka pasur dhe e ka një nga traditat më të mira, nuk mund të jetë e huazuar. Mund të huazohet një fjalë, për të cilën nuk ka një përkthim, por jo gjithçka. Sot edhe mund të huazohet se ka media, por në atë kohë në mes malesh të izoluar ku kanë jetuar pjesa më e madhe e shqip-folësve nuk mund të kenë patur mundësi për të huazuar.
shqip mik
italisht amico
frëngjisht ami
spanjisht amigo

angustia a-ngustia ngushtësia
Rrjedh nga fjala shqip ngusht që është rrënja dhe kuptimi i kësaj fjale. Shqipja sot e ruan fjalën ngusht në gjuhën e përditshme për të treguar ngushtësinë fizike, por edhe atë shpirtërore.

aperto aperto apur hapur
Edhe shqipja dhe latinishtja, ruajnë foljen hapur apo që shpesh edhe në latinisht h bie apo nuk lexohet fare dhe bën apur. Nga fjala apur ka dal edhe aperto.

apparente a-parente i dukshëm
Një fjalë që shpjegohet nga shqipja me foljen shikoj, që në kohën e shkuar bën parë. Pra dhe kuptimi i dukjes është ndryshe pamja apo ajo që kamë parë. Folja shikoj që në të shkuarën bën, parë, nuk ndodhet në asnjë gjuhë sot përveç shqipes pasi latinishtja nuk ka folje parë dhe që të tregojë pamjen apo dukjen. Këtu tregohet qartë që ajo ka pasur bazë shqipen dhe ka marrë një nga foljet që shqipja e përdor sot dhe që është në kohën e shkuar për të treguar dukjen.

arena arena arena
Kjo tregon një vend apo një shesh ku jepet shfaqja e cirkut që është me rërë dhe kjo shpjegohet nga a-rena, pra e dialektit gegrisht. Nga fjala rëna ka dalë edhe fjala arena e cila është stadiumi ku zhvillohen disa lojra cirku. Pra a-rena që është në një tokë me rërë mbi të cilën, siç dukej ngrihej cirku për të mos pësuar dëmtime, pasi rëra është edhe më e butë. Latinishtja e ka fjalën arenario që tregon një kodër ranore, por edhe kjo është shqip pasi sot në shqip i thuhet rërës rëra ndërsa në italisht sabbia.

arrivare arrivare arrij
Në këtë formë pa i lëvizur asnjë gërmë e ka edhe shqipja sot dhe tregon arritjen e dikujt apo dhe mbërritjen. Është një folje që gjendet në disa gjuhë si në spanjisht, frëngjisht, anglisht.

avanti a-vanti përpara
Fjala avanti që tregon përpara në latinisht është formuar nga folja vij e shqipes që në të shkuarën bën, ata ato vanë. Pra ata van përpara dhe pikërisht ky është edhe kuptimi i fjalës. Nga kjo folje, pra van janë formuar disa fjalë si avancare, avancato, avancata, avantaggiare, avanttagiato.
Pra është folje e vetë së tretë numri shumës e kohës së kryer, të cilën në këtë formë dhe në këtë kuptim sot e ka vetëm shqipja. Është një folje ekskluzivisht e shqipes që i përgjigjet formave të zgjedhimit në shqip edhe sot në gjuhën letrare.

avvenire a-venire e ardhmja
Edhe kjo e ka kuptimin nga folja vjen, pra ajo që do të vijë në të ardhmen pra avvenire. Nga kjo fjalë janë formuar edhe fjalë të tjera. Nëse tek fjala avanti folja vjen, tregon se kemi vajtur apo ata van, këtu folja i përgjigjet sërish zgjedhimit të foljes në shqip, e cila në të tashmen veta e tretë bën vjen.

barca barka barka
Është një fjalë e vjetër ilire, që tregon barkën apo varkën, siç i përdor të dyja shqipja. Ajo e ka origjinën tek fjala bark e shqipes që tregon se ajo mban diçka, që në këtë rast mban njerëz dhe sende. Fjala bark në këtë formë ndodhet edhe sot në shqip.

barrira barriera penges
Fjala ka për rrënjë fjalën barr që tregon edhe një ngarkesë, e cila bëhet pengesë për të ecur para. Nga fjala barr janë formuar disa fjalë dhe gjenden në të gjitha gjuhët romano-gjermanike. Shqipja sot barrën e përdor për të treguar rëndesë, që është edhe shkaku i pengesës.

calare kalare lëshoj
Fjalë që është formuar nga dy fjalë shqipe nga ka+larë, pra që e ka lënë apo lëshuar që është kuptimi i sakt i fjalës.
Nga kjo ka dalë edhe fjala calata (kalata) që tregon lëshimin, uljen apo rënien e ujit apo diçka tjetër.

canotto kanoto bark
Barka ndryshe është quajtur dhe kanot, pra që noton. Italishtja dhe shqipja e kanë të dyja fjalën not, por italishtja nuk ka fjalën ka që e ruan vetëm shqipja. Pra, kjo fjalë është formuar nga dy fjalë, ka+not dhe tregon se ajo bën not dhe vërtet barka noton mbi ujë dhe kanot tregon qartë dhe bukur barkën.

Kap
Me foljen kap të shqipe latinishtja ka dhjetra fjalë tepër të rëndësishme dhe interesante. Folja kap kaq shkurt dhe në të gjitha llojet e kuptimeve ndodhet aktualisht në shqip.
capacita kapacita kapacitet
Është aftësia që ka dikush për të kapur me mendjen e tij. Edhe fjala capace apo kapaçe tregon një njëri të zotin të aftë, pra të kapshëm.
caparra kapar kapar
Shqipja me këtë fjalë tregon se e ka kapur diçka dhe kuptimi i fjalës kapar është që një person ka paguar më përpara për diçka që ai e ka kapur që tregon edhe kaparin. Kur paguhet kapari, ai send quhet i kapur dhe do e bësh tëndin, pasi të paguash dhe atë që të ka mbetur. Nëse sendi do ishte i joti plotësisht do ishte përdorur një formë tjetër, por ai ësht ëkap nga ty dhe jo se ti e ke të tëndin. Pra, ke mundësi ta kesh, pasi e ke kapur mundësinë për ta patur. Sërisht shqipja mund të japi edhe një kuptim të dytë të kësaj fjale me dy fjalë të saj, pra ka-par e para ka që sërish ka të njëjtin kuptim me të parën, pra tregon se sendin e ke kapur.

capello kapelo flok
Vjen nga fjala kapele që vendoset në kokë. Fjala kapele përsëri e ka kuptimin tek fjala kap pasi kapelja kap flokun dhe si e tillë nga fjala kap ka dal kapele dhe nga kapelja floku. Është shumë inteersante, pasi në këtë rast kapelja i ka dhënë emrin flokut dhe jo floku kapeles pasi aty gjendet fjala kap. Fjala kap nuk ka asnjë kuptim që të mund të tregojë flokun, ajo tregon kapjen e flokut që në këtë rast e bën kapelja.

capestro kapestro kapistër
Sërish nga fjala kap që tregon kapjen e kafshës me një litar dhe kjo quhet kapistër dhe përdoret në këtë formë edhe në zonat më të thella fshatare në Shqipëri.

capire kapire kuptoj
Shqipja ka të sajën fjalën, kuptoj, që po ta vësh re edhe ajo ka të njëjtën origjinë me kapire, pasi kuptimi i saj mund të vijë nga kap apo kaptova apo kuptova. Megjithatë fjala kapire e ka rrënjën tek folja kap që është operator i lirë në shqip dhe mund të kombinohet me cilëndo fjalë. Pra fjala kuptoj në italisht sërish vjen nga fjala kap, pra që unë e kapa atë që ti do të thuash. Nga fjala kap kanë dalë dhe fjalët capiente, capienca që janë të këtij kuptimi.

capitolare kapitolare kapitulloj
Fjala kpitullare tregohet nga fjala shqip sërish kapa apo kapi. Personi apo ushtria që kapitullin, kapet nga armiku i tij pra ai kapet nga të tjerët. Pra nuk ka mundësi të vazhdojë më dhe si i tillë është mundur, pra ka kapitulluar.

captare kaptare mbledh
Pra i bëj të mijat i mbledh apo i kap dhe sërish shihet roli i madh i foljes kap.

kaptina
Në gjuhën shqipe sot kaptina ka kuptimin e kokës. Me fjalën kaptina latinishtja dhe gjuhët e tjera kanë formuar disa fjalë, por sot këtë fjalë me këtë kuptim e ka vetëm shqipja.

capo kapo kapo
Fjala kapo rrjedh nga fjala shqip kap-tina që tregon kokën të parin e një shoqërie.

capitano kapitano kapedan
Që e ka rrënjën sërish tek fjala kaptin dhe tregon kapon, të parin apo kokën e një ushtrie apo shoqërie. Fjala kaptin, kapedan janë shqip dhe përdoren edhe sot në të gjitha format në shqip. Madje kjo fjalë ruhet në këto gjuhë më pastër dhe më me kuptim se mund ta ruajë edhe vet shqipja.

capitale kapital kapital
Fjala kapital përdoret edhe për të treguar të parin qytet të një shteti, pra kapon apo kokën e tij, por edhe kjo fjalë rrjedh nga kaptina pra koka, pasi tregon atë që udhëheq shtetin kapon, kaptinën, kapitalin. Interesant, është fakti se dhe fjala kapitalist, mund të shpjegohej edhe me foljen kap, pra ai që grumbullon pasuri, ka të njëjtën formim dhe kuptim si kapital.

carovana karevan karvan
Kjo fjalë tregon karvanin në të cilin janë disa karro që bëjnë një rrugë. Karrot për çfarë janë për të bërë rrugë për të vajtur dhe ardhur. Fjala karro e bashkuar me foljen van të vetës së tretë shumës, koha e shkuar, formon edhe kuptimin e saktë të kësaj fjale. Kur janë formuar këto fjalë populli Italik duket që ka folur një gjuhë që ka qenë shumë afër shqipes së sotme.

cielo çielo qiell
Ku shumë qartë fjala çielo e italishtes është nga dialekti gegrisht i shqipes që shpesh në vend, përdor ç, pra nga qiell në çiel. Edhe në frëngjisht ndodhet në formën siel. Fjala qiell është një fjalë shqipe që tregon diçka lart. P.sh. shqipja përdor fjalën qiellëz, për pjesën e lartme të gojës.

cicala çikala gjinkalla
Ku ndodhet e njëjta gjë që ç ka zëvendësuar gj. Duke qënë se kështu ndodh edhe n dialektet e shqipes, ajo nuk ka ndryshim të madh, është saktësisht e njëjta fjalë me të njëjtën shqiptim, por në gegërisht.

colonia kalonia kolon
Kolonët kur shkojnë në një vend tjetër vendosen aty duke ngritur një vendbanim të tyrin. Kjo fjalë jepet nga dy fjalë të shqipes ko+lon, pra që është lën apo vendosur në një vend të caktuar ashtu siç bëjnë edhe kolonët. Pra fjala kolon dhe nga shqipja tregon qartë kuptimi e vendosjes në një vend të caktuar.

Folja kam
Me foljen kam të kombinuar me një fjalë tjetër, latinishtja ka formuar qindra fjalë. Ajo përdor në formën kom të gegrishtes, ka dhe kon. Folja kam, sot ndodhet vetëm në gjuhën shqipe dhe në gjuhët e tjera nuk ka asnjë kuptim. Shumë nga fjalët që janë formuar nga bashkimi i foljes kam, të shqipes, në pjesën e dytë e tyre është një fjalë që sot ndodhet në shqip, por edhe në shqip dhe në italisht me të njëjtin kuptim.

Unë kam, kom ne kemi
Ti ke ju keni
Ai ka, ko ata kanë, kon

comparsa komparsa shfaqet
Rrjedh sërish nga foljet kam+par pra nga folja shqip shikoj që në të shkuarën bën, kam-parë. Është marrë siç është folja kam parë pa i ndryshuar asnjë gërmë dhe me të tregohet shfaqja apo parja e dikujt.
Pra veta e parë bën unë kam parë=kamparë.

compasione kampasion dhembshuri
E formuar nga fjala kam+pasion. Fjala pasion rrjedh nga fjala pas, pra i apasionuar, është i dhënë pas diçkaje, pra i rri pas. Personi që jepet pas diçkaje e dashuron apo e dëshiron dhe e pëlqen atë apo edhe i dhimbset. Pra në këtë rast fjala kam dhe pas, tregojnë dhembshurinë, pasi tregojnë që e kam pasion e dua apo më dhimbset.

compact kompakt kompakt
Tregon ngjeshje apo mbledhje. Fjala kompakto vjen nga kom+pak për të treguar se diçka e kam bërë pak, pra e kam ngjeshur. Italishtja sot ruan fjalën poko që është e njëjta rrënjë pak, por nuk ruan fjalën pak, ashtu siç e ka shqipja sot. Italishtja e vjetër mund ta ketë patur pak, por ka evoluar në poko. Nga ana tjetër italishtja dhe asnjë gjuhë tjetër nuk ka foljen kam që e ka vetëm shqipja si një nga foljet më të rëndësishme të gjuhës së përditshme. Në këtë formë edhe me këtë kuptim kjo fjalë ndodhet në disa gjuhë.

complesato komplesato kompleks
Rrjedh nga fjalët kam dhe pleks që tregon se është i mpleksur apo i komplikuar. Nga kjo fjalë ka dalë edhe fjala complesso që do të thotë i përbërë, pra nga disa gjëra i mpleksur.

completare kompletare komplot
Kjo fjalë tregohet nga kam+plot që shpreh qartë kuptimin e fjalës. Dikush e ka të gjithën atë që do apo e ka përfunduar të gjithën një punë, pra e kam-plot apo e kam plotësuar apo kompletuar. Si fjala kam dhe plot ndodhen sot në shqip. Për të gjitha këto fjalë shqipja ka disa sinonime, por ne shohim se si janë formuar fjalët në latinisht me bazë shqipen.

compresso kompres i ngjeshur
Formohet nga dy folje nga folja kam dhe pres. Shqipja edhe sot e përdor fjalën presion për të treguar shtypjen ngjeshjen dhe e ka fjalën e saj nga folja pres që ka po këtë kuptim. Madje fjala pre e tregon më mirë shtypjen, pasi ajo është radikale të shtyp deri aty sa të pret.

comune komun i përgjithshëm
Kjo fjalë rrjedh nga fjalët kam dhe une, pra që e kam si unë të gjithë nga ka dalë dalë dhe e përgjithshmja. Fjala uno që tregon njëshin në italisht është një fjalë etruske ku zoti më i lartë i tyre ishte uni. Kjo fjalë është e njëjtë me unin e shqipes që tregon një, personin në vetën e parë numri njëjës.

comunicat comunicat komunicat që ka edhe fjalën komunikoj.
Edhe kjo fjalë është e përbërë nga kom dhe une, pra deklaroj atë që kam unë, apo unë komunikoj me të tjerët. Unë tregoj unin tim, pra u tregoj të tjerëve unin atë që unë dua të them pra kam-unin në komunikatë.

comunion komunion kamunion që tregon bashkësin
Sërish e formuar nga fjalët kam dhe union, pra që jemi të gjithë të bashkuar të bërë si uni apo një.

comunista komunista komunist
Sërisht e formuar nga fjala kam dhe unist që tregon se janë të gjithë një të gjithë të barabartë. Pra të gjithë janë si unë pra një me mua.

condanna kondana dënim
Fjalë që është formuar nga fjalët kan-dana apo danuar, dënuar, pra një dënim që, dikujt i jepet sepse ai ka kryer një vepër që sjell dëme të tjerve dhe për këtë ajo është e dënueshme. Shqipja sot ruan foljen dënoj në të gjitha format, si dhe fjalët i dënuar, dënim.

condonare kandonare i fal borxhet
Fjala që rrjedh nga foljet kan+dhon, pra që ia ke dhënë ia ke falur borxhet dikujt që ti ia ke. Të dyja fjalët që formojnë këtë fjali sot i ka shqipja, si foljen kanë dhe foljen jap që në të shkuarën bën, dhonë. Italishtja ka foljen dare, por që edhe kjo e ka rrënjën tek folja jap që në të shkuarën bën dha.

confesso konfeso rrëfehet
Fjala konfeso një fjalë tepër e bukur e formuar nga fjalët shqip kan+fe. Fjala fe në këtë rast tregon besimin. Sigurisht, që tek ai që rrëfehet ke besim apo fe se ndryshe nuk mund t’ia tregosh sekretet e tua pasi ato i merr vesh bota, nëse personi nuk i ke fe. Pra i rrëfehem dikujt se kam fe tek ai dhe ka dalë fjala kan-fe.

confidare konfidare besoj
Sërish nga kan-fe tek ai pra kan besim. Nga kjo kanë dalë fjalët confidente, confidenza, confidenciale.

confederate konfederat konfederat
Konfederata është një lidhje bese midis shteteve apo një amrrëveshje mirëbesimi për disa shtete të pavarura apo autonome. EDhe kjo fjalë e ka origjinën nga fjala kan-fe-dhe, pra që kanë besim dhe ky është edhe kuptimi i fjalës. Këtu e ka origjinën një sërë fjalësh të tjera si: confederato, confederacione, conferenca, conferimento, conferire.

confondre konfondere trazoj, ngatërroj
E formuar nga dy fjalë të shqipes nga kan+fond apo fund, pra që e trazoj të gjithin deri në fund. Edhe fjala ngatërroj tregon se gjithçka, është bërë lëmsh fund e krye, pra këtu tregohet qartë me fjalën fund ngatërrimi apo trazimi.

consonne konzon bashktingull
Nga dy fjalët kon+zon. Fjala zon tregon zërin dhe këtu ndodhet nga gegrishtja, pra kanë të njëjtin zë ndaj quhen bashktinguj. Nga kjo rrjedhin edhe fjalët consonantico, consonanca.

conturbare konturbare turbullues
Kjo fjalë është formuar nga fjalët kon+turbare, pra që e kanë turbulluar që është edhe kuptimi i fjalës. Të dyja fjalët po me këtë kuptim ndodhen në shqip.

convento konvent kuvend
Fjala kuvend që tregon një mbledhje të caktuar është e njëjtë me fjalën konvent. Kjo fjalë gjendet në disa gjuhë në këtë formë dhe në këtë kuptim.

convenir konvenir vijm
Është formuar nga fjalët kon+venir, pra nga kan+vjen apo ardhur. Nga kjo formë janë formuar edhe fjalët me të njëjtën rrënjë si; conveniente, convenienca, convenuto, convencionale, convenzionare, convencionato convencione.

cooperare koperare bashkëpunoj
Kjo fjalë rrjedh nga fjala shqipe cope, pasi jemi të gjithë një grup që bashkëpunojmë, pra jemi një kope e cila është edhe një fjalë e vjetër shqip dhe që përdoret shumë edhe sot në gjuhën e përditshme. Nga kjo fjalë e kanë origjinën fjalët, si cooperativa, cooperatore, cooperazione.
convinsi konvinsi kan-bind
Pra kan+bind ku b është zëvendësuar nga v dhe kjo ndodh shpesh në disa gjuhë, por kuptimi është i njëjtë.

Kre, kryet
Të gjitha gjuhët latine kanë formuar me fjalën kre të shqipes me dhjetra fjalë që kuptimin jua jep vetëm shqipja. Fjala kre në këtë formë dhe në këtë kuptim gjendet aktualisht vetëm në gjuhën shqipe.

credere kredere besim
Kjo fjalë është formuar nga fjalët kre+dhe, pra që i dhe besën apo kret apo kokën. Në kohët antike kur edhe është formuar kjo fjalë, besa matej me kokë ashtu siç ka qenë edhe në Shqipëri në disa zona, që për shkelje të besës mund të dënoheshe nga shoqëria dhe me vdekje. Në mungesë të shtetit, i cili mund të garantonte marrëdhëniet në shoqëri është përdorur instituti i besës dhe nga fjala kre të shqipes që tregon kryet ka dalë edhe fjala besë një fjalë e kompozuar bukur dhe me shumë kuptim. Nga kjo fjalë rrjedhin fjalët si: credibile, credibilita, credo, cerdulita, credulo, credulone. Fjalët që kanë për bazë fjalën kredo apo kre, por që shpjegohen njëlloj dhe nga kjo nuk po i përsëris disa herë të njëjtat shpjegime.

credito kredito kredia
Kredia është shuma e të hollave që i jep dikujt. Që ti japësh kredi dikujt duhet të kesh besim tek ai se do t’i rikthej sërish. Ajo është e njëjtë me fjalën credere që tregon besimin, pra kre-dhe ia ke dhënë me mirëbesim.

crescere kreshere rritet
Fjala rritet rrjedh nga fjala kre-she, pra që i shohim kryet pasi ai po rritet. Me rritjen e njeriut rritet trupi dhe del në një gjatësi me të tjerët dhe e para që rritet dhe duket pasi është në krye është koka, apo kret.

cresta kresta lafshë, pra kokës së gjelit
Kjo fjalë tregohet sërisht nga kre apo kryet pasi lafsha e gjelit është tek kryet. Nga kjo fjalë ka dalë edhe fjala cretino, crinalo, crine, criniera.

criterio kriter kriter, mendim, gjykim
Ka dal nga fjala kri sërisht pasi krit apo koka ku ndodhet truri janë ato që japin një mendim.

critica kritika kritik
Kritikohet personi që ka kryer disa veprime jo të mira, pra që nuk është mirë nga kryet. Pra ajo rrjedh nga fjala krit-ika, që personit i kan ik krit dhe nga këtu del edhe fjala që e qorton apo bukur e kritikon pasi atij i kanë ik krit apo truri. Kritika nuk bëhet kurrë nëse një person i ka kryet në rregull. Kjo është edhe disi filozfoike, pasi çdo gjë varet nga ne, për të përcaktuar nëse personit i kanë ikur kryet apo jo. Pra varet nga këndvështrimi që e sheh dikush, të cilit mund t’i duket se ato që ai bënë nuk janë me parimet që ai mendon se janë të drejta dhe ndaj e kritikon, por nga ana tjetër ai që kritikohet mund edhe të ketë të drejtë pasi ai e mendon kështu. Nga këtu rrjedhin fjalët criticabile, criticare, criticismo, critico.

crisi krisi kriza
Kur ka një krizë, ka një mosmarrëveshje dhe prishje të marrëdhënieve midis palëve, por jo deri në atë fazë që ato të kenë përfunduar, ka një krizë që edhe mund të zgjidhet. Fjala krizë nuk është gjë tjetër veç fjalës kris, e cila tregon shumë qartë kuptimin e fjalës për krisje të marrëdhënieve midis tyre. Pra personat, nuk merren vesh dhe kështu ka një krisje në marrëdhëniet midis tyre.

cucina kuçina kuzhina
Kjo fjalë gjendet pothuajse në të gjitha gjuhët Romano-Gjermanike dhe e ka origjinën tek dy fjalë shqipe. Çfarë bëhet në kuzin apo kuzhin, sigurisht gatuhet aty piqet dhe zjehet. Pikërisht fjala ku+zien tregon edhe vendin ku gatuhet, pasi aty zien gjella.

Elena Kocaqi “Roli pellazgo-ilir në krijimin e kombeve dhe gjuhëve evropiane”