Banka Botërore: Ngrini tarifat e energjise, ulni shpenzimet per pensionet

[Albo]

Cani: Nuk ngrihet çmimi i energjisë. Borxhi publik kufizohet me ligj

Biznesi - Shuma e faturave të papaguara (investime, rimbursim TVSH etj.), të certifikuara, kapin një vlerë prej 720 milionë dollarësh
Pensionet - Sistemi i pensioneve ishte në ekuilibër në 2005-n, por u përkeqësua me një deficit rreth 1.2 për qind të PBB-së në vitin 2012
Energjia - Tre skenarët: qeveria jep 200 milionë dollarë për deficitin; rritet çmimi i energjisë; investohet në rrjet dhe në HEC-e

Zamir Alushi

Cani duke folur ne prezantimine Raportit te BB per financat publikeBorxhi publik do të rregullohet me ligj, ndërkohë që do të bëhen ndërhyrje urgjente në sektorët e energjetikës dhe pensioneve. Ministri i Financave, Shkëlqim Cani, dhe përfaqësuesja e Bankës Botërore, Tahssen Sayed, gjatë prezantimit të raportit mbi “Rishikimin e financave publike”, folën për nevojën e disiplinës financiare.

Këshilla e BB-së

Sipas Sayed, duhen përmbushur reformat strukturore që kanë nisur. Duke folur për raportin, Tahseen Sayed theksoi tri pika të rëndësishme: “së pari, programi i reformave që qeveria ka nisur të zbatojë është tejet i rëndësishëm për korrigjimin e çekuilibrave makrofiskalë dhe për kryerjen e reformës tepër të vonuar strukturore për përshpejtimin e rritjes ekonomike dhe krijimin e vendeve të punës; së dyti, ne besojmë se realizimi i reformave të vështira, por që kërkohen urgjentisht në financat publike, sektorin financiar, energjetik, të pensioneve dhe të shërbimeve publike, do të sjellin rezultate të dukshme për njerëzit gjatë viteve të ardhshme; dhe së treti, është thelbësore të tregohet një vëmendje e vazhdueshme dhe këmbëngulje në zbatimin e reformave afatmesme, sidomos për administrimin fiskal dhe financiar, për ristrukturimin e sektorit financiar, mbrojtjen sociale dhe klimën e investimeve”. Tahseen Sayed njoftoi se një ekip i përbashkët me qeverinë po punon për projektet në energjetikë.

Reforma e dhembshme

Përgjigjja e ministrit Cani ka qenë e menjëhershme dhe pohuese për këto reforma. “Zgjidhja e problemeve të sektorit të energjisë është shumë e gjerë, e thellë, ka vështirësitë dhe të papriturat e veta, një reformë kjo, e cila fillon dhe mbaron me energjinë, por në fakt është një problem thelbësor edhe për financat publike. Sipas gjykimit tim personal, e konsideroj reformë të dhembshme. Është e dhembshme, pasi kërkon angazhim konkret të buxhetit të shtetit dhe të gjithë ministrive. Për të shmangur çdo keqinterpretim, është e sigurt se nuk bëhet fjalë për çmimin e energjisë elektrike, pra çmimi nuk është pjesë e reformës së thellë që kërkohet për energjinë elektrike”, siguroi Cani.

Pensionet

“Jo pak janë edhe reformat që lidhen me pensionet, e cila kërkon zgjidhje ‘sot’ dhe nuk mund ta lëmë për ‘nesër’, pasi do të jetë shumë vonë. Buxheti paguan shumë për këtë skemë dhe do të na duhet të japim një zgjidhje sa më të shpejtë, por dhe përfundimtare”, shpjegoi ministri.

Ligj për borxhin publik

Borxhi publik i Shqipërisë, mbi 70% të PBB-së, është ndër më të lartit në Europën Juglindore dhe hapat e ndërmarrë nga qeveria për konsolidimin fiskal, konsiderohen të duhurit për pakësimin gradual të borxhit në kohë. “Me pakësimin e borxhit publik, Shqipërisë do t’i duhet të investojë më shumë për burimet njerëzore, veçanërisht në shëndetësi, arsim dhe rrjetin e mbrojtjes sociale, në mënyrë që të përmirësojë konkurrueshmërinë krahasuar me rajonin, të tërheqë investimet e huaja direkte dhe të rrisë standardin e jetesës së qytetarëve të vet”, tha Abebe Adugna, kryeekonomist për Shqipërinë, Serbinë dhe Kosovën, si dhe një nga autorët e raportit. “Së shpejti do të fillojmë një diskutim të gjerë për futjen e një rregulli të ri fiskal, për të ankoruar më mirë pritshmëritë e tregjeve dhe të biznesit. Rregulli fiskal do të disiplinojë politikën fiskale në funksion të qëndrueshmërisë afatmesme dhe afatgjatë të financave publike dhe kryesisht të borxhit publik”, njoftoi ministri i Financave, Cani. Zgjerimi i bazës së taksave, sipas Canit, është mënyra më e mirë për të arritur zgjerimin fiskal dhe për të mbështetur sektorët prioritarë të ekonomisë. “Politikë miope, me qëllime afatshkurtra elektorale, gjë që në fakt ka qenë ciklike në Shqipëri në dy dekadat e fundit”, kështu e ka përcaktuar sjelljen me financat publike në të kaluarën.


Transporti
S’ka para për rrugë të reja
“Nuk do të ndërtojmë më rrugë, nëse nuk kemi para”, tha Cani. “Thesari ynë nuk do të lejojë prerje shiritash apo çelje objektesh të reja pa pasur paratë e mjaftueshme në buxhetet afatmesme të çdo ministrie dhe në veçanti për rastin konkret, Ministrisë së Infrastrukturës.” Një problem i dytë, i cili kërkon vëmendje, sipas Canit, është mirëmbajtja dhe ruajtja nga degradimi i stokut të infrastrukturës rrugore. Një çështje po kaq e rëndësishme është rritja e eficiensës së shpenzimeve publike. Duke përmendur si shembull sektorin e transportit, ministri Cani tha se ky sektor vital, i gjerë, që ha shumë para nga buxheti i shtetit, po diskutohet me BB-në për të gjetur mënyrat më të mira të menaxhimit. “Raporti i prezantuar nga BB-ja ka rekomandime, që do t’i quaja të dobishme dhe të vlefshme për ribalancimin e shpenzimeve në këtë sektor”, tha ministri i Financave, Cani.

Strategjia
Plan shtatëvjeçar për borxhet
Duke folur për shlyerjen e detyrimeve të vjetra ose të panjohura më parë, ministri Shkëlqim Cani theksoi se është po ashtu i rëndësishëm edhe moskrijimi i borxheve të reja. “Qeveria është angazhuar seriozisht me Thesarin, me Drejtorinë e Buxhetit dhe me drejtori të tjera në Ministrinë e Financave, në mënyrë që t’i pritet rruga çdo krijimi të borxheve të reja të prapambetura në të ardhmen”, deklaroi Cani. “Të gjitha këto masa dhe rekomandime të këtij raporti, sipas ministrit, do të jenë të shprehura në strategjinë e re të financave publike në shtatë vitet e ardhshme, të cilat do të miratohen dhe bëhen publike së shpejti nga qeveria.”

Shqip

[Albo]

Plani: Tarifat e CEZ-it do të rriten me 10%

Energjia, tre skenarët e Bankës Botërore për qeverinë

Dy nga tre skenarët e Bankës Botërore për zgjidhjen e krizës financiare në sektorin e energjetikës, parashikojnë rritje të tarifave të energjisë elektrike. Hendeku i krijuar mes prodhimit dhe importit të energjisë, i cili nuk mbulohet me të ardhurat aktuale të CEZ-it dhe KESH-it, do të ketë efekte mbi konsumatorin. Në një skenar të BB-së, i cili merr për bazë rritjen e kërkesës për energji elektrike deri në 3-4 për qind në vit, kushtet normale hidrologjike, asnjë investim të ri në sistemin e shpërndarjes dhe reduktimin e humbjeve në nivelin e vitit 2010, sektori parashikohet të bëhet financiarisht i paqëndrueshëm. Hendeku vjetor financiar i sektorit në këtë skenar do të ishte rreth 161-189 milionë dollarë, ose 1.5 për qind e PBB-së. Sipas BB-së, ky është rrezik për financat dhe buxhetin e shtetit. “Qeveria mbart rreziqet financiare të sektorit të energjisë, të cilat përbëjnë detyrime të konsiderueshme për buxhetin”, theksohet në raportin e BB-së, i cili është komentuar nga BB dhe qeveria, por pa nxjerrë detajet. Në një skenar normal të reduktimit të humbjeve, ku operatori i shpërndarjes zvogëlon humbjet me 6 për qind çdo vit deri në 2016-n, goditjen ndaj përdorimit të paligjshëm të energjisë elektrike dhe rritjen e mbledhjes së parave të faturave me 3 për qind në vit deri në shkallë e arkëtimit 95 për qind, një normë e zakonshme në rajon, hendeku financiar mund të përgjysmohet. Pjesa tjetër, sipas BB-së, mund të mbyllet duke rritur tarifat e konsumatorëve me të paktën 10 për qind. Në një skenar agresiv të uljes së humbjeve, i cila kërkon punë të gjerë me konsumatorët dhe eliminimin e vjedhjes së energjisë elektrike, humbjet e shpërndarjes mund të reduktohen me 10 për qind në vit për tri vitet e para. Më tej, zvogëlimi i humbjeve do të kërkonte investime shtesë në modernizimin e rrjetit, përmirësimin e menaxhimit të mirëmbajtjes. Këto investime do të kushtonin minimalisht rreth 50 milionë dollarë gjatë tri viteve të ardhshme. Një program i tillë ambicioz mund të ngushtojë hendekun financiar të sektorit me mbi dy të tretat në krahasim me skenarin e parë. Pjesa tjetër do të mund të mbyllet me një rregullim të tarifave. Përmbledhtazi, BB rekomandon që: Të investohet në ndërtimin e linjave të reja; uljen e humbjeve ne sistemin e shpërndarjes; rregullimin e tarifave për të reflektuar kostot e vërteta të energjisë; hapjen e tregut shqiptar të energjisë elektrike për konkurrencën rajonale. Sipas BB-së, tregu duhet të liberalizohet në përputhje me direktivat e BE-së. Konsumatorët e mëdhenj, sipas BB-së, mund të fillojnë të blejnë vetë energji elektrike në treg.

Shqip