Postuar më parë nga
Archon
Nje kendveshtrim interesant
Janullatos "Uzurpatori"
E nisa këtë shkrim për të sqaruar më shumë veten rreth një problemi për të cilin ka vite që diskutohet në Mediat shqiptare dhe jo vetëm në to. A i takon Anastas Janullatosit të jetë në krye të Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare?
Nxitje u bënë edhe disa reagime të Benit, që e quante Janullatosin Pinokio(për të mos e rënduar me cilësorin gënjeshtar), cilësim që është ku e ku më i butë se uzurpator,mafioz, shovinist, kolonel i Asfalias, kryezagar e sa e sa të tjera më të rënda, të cilat nuk mund t’i shkruaj këtu.
Po le të supozoj se vërtet në fillimet e rivendosjes së ushtrimit të së drejtës për besim fetar në Shqipëri, qarqe të caktuara të Kishës Greke menduan të përfitojnë nga rasti dhe të shtinin në dorë Kishën Shqiptare me qëllimin final të helenizonin Shqipërinë e Jugut e për t’ja bashkëngjitur përfundimisht Greqisë. Për këtë patën mundësinë, që krijohet një herë në njëmijë vjet, që shteti të ndalojë ushtrimin e fesë dhe si rrjedhojë mos ketë peshkopë shqiptarë të lindur në Shqipëri, që të vendosen në krye të Kishës. Pra ëndrrën për të realizuar Megalidhenë(e cila nuk është më shumë se 120 vjeçare, se vetë shteti grek nuk ka mbushur dot 200 akoma), ja u serviri në pjatë të argjendtë sho Enver me sho Ramiz, kur në vitin 1967 mbyllën kishat ortodokse dhe ca dhespotë e priftërinj i futën në burg.
Po le të mos shkoj aq larg sa 1967-ta se vërtet sho Enver ishte largpamës, por nuk mund të shihte që Ramizi i Vazhdimësisë do e tradhëtonte në vitin 1990. Le t’i referohem një shkrimi të sotëm të një dëshmitari të rifillimit të Kishës Ortodokse, i quajtur Kostaq Xoxa. Shkrimi është pjesë e një debati që ka hapur gazeta “Panorama” rreth çështjes Janullatos.
Kostaq Xoxa ka qënë pjesëtar i një shoqate të Intelektualëve Ortodoksë, të cilët përpiqeshin që në fund të vitit 1990 të ringrinin Kishën Ortodokse Shqiptare dhe që krijuan Këshillin e Kishës. Ai dëshmon se në janar 1991 Patriarkana e Stambollit (jo Kisha Greke, që nuk varet nga ajo Patriarkanë) e caktoi peshkopin Janullatos si Eksark patriarkal(të përkohshëm) deri sa të përgatiteshin kushtet e zgjedhjes së Hierarkisë së Kishës. Në korrik të atij viti Janullatos arriti nëShqipëri me një grup priftërinjsh dhe murgjish për të nisur punën për rimëkëmbjen e Kishës. Ardhja ishte mundësuar me një vendim të Qeverisë së Stabilitetit. Sipas Xoxës, Janullatosi injoroi Këshillin e kryesuar nga Bidoshi(ku bënte pjesë edhe vetë Xoxa) dhe krijoi një strukturë tjetër me elementë filogrekë, me qëllimin e vetëm të zgjidhej Kryepeshkop!
Për ta kuptuar edhe vetë më mirë këtë skenar bëj pyetjen se ç’synime mund të arrijë greku Janullatos duke u bërë Kryepeshkop, të cilat nuk mund t’i arrijë duke qënë Eksark Patriarkal (po shtoj I përkohshëm.)? Në shkrimin e Intelektualit Ortodoks Xoxa nuk e gjej këtë përgjigje, por le të supozojmë, që në këtë mënyrë, Anastas Janullatos, garantonte qënien e tij në krye të Kishës deri sa të mos jetë më i aftë fizikisht apo mendërisht.
Për të kuptuar më thellë se sa afatgjatë ishte plani i Janullatosit, duhet të përmendim se Kryepeshkopi i Kishës Ortodkse zgjidhet nga Sinodi i Shenjtë i përbërë nga peshkopë shqiptarë. Në atë kohë nuk kishte asnjë të tillë. Që të jesh peshkop i kishës ortodokse duhet të kesh mbarur një shkollë fetare, të kesh një përvojë si prift i një bashkësie(dhioqeze) dhe të mos jesh i martuar. Për të arritur në një peshkop shqiptar në vitin 1991, duhet të pritej të paktën 7-8 vjet, që të rinj të devotshëm të kryenin studimet fetare dhe t’I përkushtoheshin kishës duke vendosur të mos martoheshin. Në të njëjtën kohë, gjatë praktikës së tyre si priftërinj ata duhet të tregonin pjekuri, urtësi, përkushtim, aftësi udhëheqëse dhe të tjera cilësi të nevojshme për tu bërë peshkop. Edhe pse në nevoja urgjente, Kisha Ortodokse Shqiptare nuk mund të ndiqte praktikën e Qeverisë shqiptare për të bërë juristë në 6 muaj në Shkollën e Plepave.
Unë nuk jam i sigurt nëse Sinodi i Shenjtë Shqiptar duhet të ketë 12 peshkopë(zakonisht ky është numuri për analogji me numurin e apostujve)apo mjafton edhe të ketë 6 të tillë. Nuk kam bërë përpjekje të kontrolloj web site të KOASH, për të qënë sa më tepër që mundet i imunizuar nga një shikim pro-Janullatos. Qoftë edhe për të përgatitur vetëm 6 peshkopë duhet një numur i madh studentësh si dhe vite të tëra për të patur peshkopë që t’i afrohen disi ‘standarteve” të Kishës Ortodokse. Nëse greku Janullatos do donte që këtë process ta kontrollonte deri sa gjithë peshkopët të zgjidheshin mes pasuesve të tij filogrekë mund të ndiqte shembullin e grekes së famshme Penellopë dhe “të prishte natën atë që bënte ditën” duke qënë vetëm Eksark. Dërgimi në shkollë, shugurimi prift dhe karriera e mëpasme e çdo kandidati ishte plotësisht në dorën e tij.
Po le të kthehem në tregimi i Xoxës, të cilin unë nuk e ve aspak në dyshim. Sipas tij, “punën e nëndheshme” të Janullatosit për një vit të tërë e kundërshtuan ortodoksët patriotë me Bidoshin në krye. Le të pranoj që Bidoshi, Xoxa dhe gjithë të tjerët pas tyre kanë qënë besimtarë idealistë, që donin vetëm mbarëvajtjen e Kishës shqiptare dhe ecjen e saj në gjurmët e Kishës si e donte Fan Noli. Megjithë kundërshtimet e tyre të vazhdueshme, Janullatosi arriti të realizonte “planin e tij mafioz” dhe më 2 gusht të vitit 1992(atëhere kur atdhetarët më idealistë shkojnë në plazh)të kurorëzohet Kryepeshkop. Xoxa tregon se një ditë më parë, Petro Bidoshi, vetë Xoxa si dhe disa besimtarë të tjerë(intelektualë ose jo) i kërkuan deputetit Uran Butka, Kryetar I Komisionit të Kulturës në Kuvend, t’i mbështeste si përfaqësues i shtetit shqiptar të ndalonin kurorëzimin e Janullatosit dhe Butka premtoi se do e bënte. Të nesërmen Butka dhe disa besimtarë me Bidoshin në krye u takuan me Sali Berishën, i cili ju konfirmoi se Janullatos ishte pranuar si eksark sa të krijoheshin kushtet për tu bërë peshkopët shqiptarë!
Ka diçka që nuk “kuadron” në raportet e shtetarëve të atëhershëm me KOASH-in me besimtaret ortodoksë anti-Janullatos. Të bie në sy, që Bidoshi e Xoxa nuk kërkojnë të takohen me Kryeministrin Meksi, por me Uran Butkën, që deri diku, në atë kohë kishte ‘kyçet e kashtës”. Butka si patriot i kulluar ju premton mbështetje dhe takimin me Berishën, që vërtet ishte autoriteti më i madh shtetëror në atë kohë, por duke anashkaluar Qeverinë e cila kishte edhe mundësitë reale për të ndërhyrë në ndalimin e kurorëzimit të Janullatosit. A ka patur një korrespondencë zyrtare ndërmjet KOASH dhe Qeverisë, në lidhje me kurorëzimin, këtë nuk e gjen në shkrimin e Xoxës. Të mendosh se gjithshka u bë në fshehtësi deri në ardhjen e autoriteteve të larta nga Patriarkana e Stambollit e deri në ftesat për ambasadorët e huaj, pa dijeninë e Meksit dhe të Berishës është e pabesueshme. Kisha Ortodokse dhe Janullatosi kanë qënë në survejim të vazhdueshëm nga SHIK-u(sot SHISH), që ditën e parë kur Eksarku vuri këmbë në tokën shqiptare.
Por po i le rehat edhe Berishën edhe Meksin, sepse si kanë gënjyer edhe për shumë gjëra të tjera mund të kenë gënjyer atë kohë Bidoshin, Xoxën dhe Butkën, për ato që kishin lejuar me gojë apo me shkrim. Eshtë interesant pjesa e tregimit të Xoxës, kur tregon se në Kishë, procesi i kurorëzimit u ndërpre nga që disa besimtare ortodokse thërrisnin “Anaksos”(kundër) ndërsa i dërguari i Patriarkanës së Stambollit pyeste “A e pranoni Janullatosin si Kryepeshkop të Shqipërisë?” Skena është tipike ballkanike dhe duhet t’i ketë gajasur ambassadorët e huaj që ishin të pranishëm. Sipas Xoxës, është rregull që edhe një besimtar ta kundërshtojë, Kryepeshkopi nuk duhet të kurorëzohet dhe më 2 gusht 1992 ishin një tufë me besimtarë(kryesisht gra) që thërrisnin “anaksos”. (Të më ndjeni, se tema është vërtet serioze, por nuk rri dot pa qeshur se më kujtohet një mesele të vjetër, që tregonin për Priftin e Roskovecit të Fierit, kur pas një deklarate jo serioze të tij gjatë meshimit, gratë thërrisnin “Nuk na duhet gjë! Nuk na duhet gjë!”)
Më tej Xoxa vazhdon me përjetimin e tij se si ishte zhdukur kurora e Kryepeshkopit dhe me aktin e dyshimtë të kurorëzimit në 15 katëshi. Përsëri nuk e ve në dyshim Intelektualin Ortodoks anti-Janullatos, kur thotë se thirrjet “anaksos” nuk u bënë nga elementë myslymanë, që kishin infiltruar në turmën në Kishë, por nga besimtare ortodokse. Nuk është e vështirë, që njerëz që nuk donin Janullatosin(qoftë për qëllime patriotike) të thërrisnin, që ishin kundër kurorëzimit. Megjithatë më mbetet e errët përse këtë nuk e bënte vetë Xoxa me Bidoshin. Për më tepër nuk kuptoj se ç’kërkonte Uran Butka në Kishë kur nuk ishte i ftuar. Si nip i patriotit Sali Butka, me një emër jo të mirë në rrethet e ortodoksëve korçarë, vetë deputeti duhet ta kishte parë të udhës të rrinte larg “mafiozllëkut” të Janullatosit dhe të Kishës greke apo Patriarkanës së Stambollit.
Manifestimi patriotik në Kishë atë 2 Gusht ka qënë po aq i verbër(nuk po e quaj të orkestruar), sa ç’ka qënë e verbër propaganda anti-Janullatos e 22 viteve të fundit. Pakkush ka kurajon të shkruajë se ç’ka bërë në të vërtetë Kryepeshkopi për Kishën Ortodokse Autoqefale Shqiptare. Edhe shëndoshja e saj ekonomike quhet nga “patriotë“ si Fatos Klosi një e keqe dhe rrjedhim i kthimit të Kishës Shqiptare në një bisht të Kishës Greke. Askund nuk përmenden funksionimi i mirëiI kishave, përpjekjet për rikthimin e pronave të saj, ruajtja e vlerave të pallogaritshme të ikonave dhe të tjera objekteve të artit të Mesjetës e të mëvonshëm. Askush nuk përmend se brenda KOASH-it nuk ka arritur dora e biznesmenëve mafiozë të Djathtë e të Majtë që bëjnë kërdinë me fondet publike tej përtej Shqipërisë. Vetëm flitet me një pasion të verbër kundër dhe përmenden Papa Kristo Negovani, Petro Nini e dëshmorë të tjerë shqiptarë të vrarë nga Kisha Greke.
Me sa kam dëgjuar e lexuar më parë dhe me sa kam lexuar këto ditë, teoria e “uzurpimit” apo e “vetshpalljes” është në rastin më të mirë foshnjarake. Në ka gjëra që janë të uzurpuara, janë mendjet e shumë prej nesh, të uzurpuara nga idetë patriotike dhe antifetare të Komandantit Legjendar. Ishin ato dekada kur Kishat në përgjithësi u paraqitën me ngjyrat më të zeza dhe Vatikani dhe Kisha Greke në veçanti si më të zezat syresh. Propaganda se grekët duan dhe nuk e kanë të vështirë të kthejnë ortodoksët në grekë funksionon shumë mirë në zonat larg Shqipërisë Juglindore, ku ka pak besimtarë ortodoksë dhe ku shumë njerëz kujtojnë se të krishterët i kanë sytë nga Greqia.
JO të dashur bashkëatdhetarë injorantë në çështjet e Ortodoksisë dhe patriotizmit të besimtarëve ortodoksë.
Kemi qënë ne të parët dhe më shumë se të gjithë që kemi kundërshtuar Helenizimin duke derdhur edhe gjak.
Kemi qënë ne të parët në kolonitë e Stambollit, Bukureshtit e Sofjes që përkundëm ndienjën e Shqipërisë Mëvetëse.
Kemi qënë ne të parët që krijuam Kishën Autoqefale dhe këmbëngulëm tek Presidenti Uillson të njihte Shqipërinë.
Kemi qënë ne që krijuam Republikën Autonome të Korçës për të mos lejuar përparimin e grekëve.
Jemi po NE, që e vlerësojmë punën e Kryepeshkopit dhe nuk e quajmë Uzurpator.
Naum Mara
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt