Nenshtresa e miteve serbe mbi betejen e Kosoves formohet prej motiveve shqiptare

[Maars]

Dy këngët “Propast carstva Srpskoga” (Rënia e perandorisë serbe) dhe “Kënga e Luftës së Kosovës” janë dy prej varianteve të shumta sllavojugore dhe shqiptare që rrëfejnë betejën e famshme të 28 qershorit 1389, gjatë së cilës u përballën; koalicioni i të krishterëve ballkanikë i drejtuar nga princi serb Lazar Hrebeljanović, dhe ushtria osmane e sulltanit Murat I.

Arsyeja e përzgjedhjes të këtyre dy pjesëve të veçanta mes të gjithë lëndës epike që i referohet betejës, lidhet më së shumti me aksesueshmërinë dhe me afërsinë që paraqesin me ngjarje të rënies së perandorisë së justinëve. Kënga serbe është më e mirënjohura e të gjithë Ciklit sllavojugor, ndërkohë që mes këngëve të pakta shqiptare të cilat munda të konsultoj, në “Këngën e Luftës së Kosovës” ruheshin më tepër elementë të nënshtresës së vjetër ballkanike.

Beteja e vitit 1389 është një ndër më të ashprat e mesjetës së vonë. Luftimet janë vazhduar përgjatë gjithë ditës së 28 qershorit, duke përfunduar me të vrarë të shumtë në të dy kampet dhe duke sjellë më pas vështirësi të konsiderueshme për dy shtetet që mbartën peshën kryesore të luftës; për Perandorinë Osmane dhe sidomos për Principatën e knez Lazarit. Vetë dy kryeprijësit humbën jetën; sulltan Murati I u vra nga një kalorës ose një luftëtar i plagosur i krishterë i quajtur në dëshmitë e mëvona, Millosh Kobila (ose Kobilić), ndërsa më pas Lazari u kap rob dhe u ekzekutua me urdhër të djalit të Muratit, sulltanit të ardhshëm Bajazit I.

Në mbrëmje ushtritë e serbëve dhe aleatëve të tyre u tërhoqën duke e lënë Bajazitin zot të vendit, por megjithatë, më pas edhe sulltanit të ri iu desh të tërhiqej; për të konsoliduar pushtetin në krye të osmanëve dhe për arsye se trupat e tij, gjithashtu të decimuara, nuk mund të përparonin drejt veriut dhe as të qëndronin në Kosovë.

Sakrifica e luftëtarëve të krishterë mundësoi ruajtjen e principatave të tyre përkohësisht, por koalicionet antiosmane do të ishin të rralla pas vdekjes së Lazarit, ndërkohë që kundërshtarët e kishin gjithnjë pushtetin të përqendruar në duart e trashëgimtarëve të Osmanit. Siç është e mirëditur me kalimin e viteve njëra pas tjetrës zotërimet e sllavëve të jugut dhe të arbrëve do të kalonin në gjendje vasaliteti ndaj Portës së Lartë.

Prej studiuesve të mëparshëm të epikës ballkanike janë vënë re ndryshime të konsiderueshme mes grupit të këngëve të shqiptarëve dhe atyre të sllavëve të jugut, ndaj mendohet se janë kënduar veçmas prej një kohe të hershme. Vetë heroi qendror është i ndryshëm; në ciklin serb i këndohet më së shumti car Lazarit, dhe ndërhyjnë personazhe të tjerë siç Milloshi, Ban Strahina apo Marko Krajleviçi; ndërkohë që në epikën shqiptare në shumicën e këngëve Millosh Kopili është heroi i vetëm.

Megjithë ndryshimet, të dy grupet përmbajnë motive të shumta që korrespondojnë në mënyrë domethënëse me ngjarjet që sollën rënien e perandorisë së justinëve, dhe mund të pohohet se nënshtresa e tyre formohet prej elementëve të këngëve të vjetra të malësorëve shqiptarë dhe sllavojugorë. Përndryshe edhe të dhënat problematike të këtij cikli – siç janë episodi i pandodhur historikisht i tradhtisë së princit Vuk Branković, titulli “car” i Lazarit, motivi i vdekjes së nëntë jugoviçëve dhe disa të tjerë – kuptohen lehtësisht nëse i referohemi nënshtresës. Rapsodët shqiptarë dhe sllavë kanë ndërthurur motivet e këngëve të vjetra me ato të krijuara për betejën e parë të Kosovës, dhe kanë transmetuar në këtë mënyrë edhe ngjarje që në fakt i përkasin shekujve VI-VII duke pasqyruar një shëmbëlltyrë të padrejtë ndonjëherë të personazheve të rëndësishëm të historisë mesjetare serbe.

Përsa i përket procesit të ndërthurjes; hipoteza e parë është që fillimisht vargje ose këngë që në zanafillë rrëfenin rënien e perandorisë dardane – siç dy të mësipërmet – ti jenë përshtatur lëndës epike të Betejës Kosovës duke u modifikuar veçanërisht në të dhënat onomastike.

Ose prej krijimit të parë të këngëve mbi betejën e Kosovës mund të ketë ndodhur i njëjti proces mbështetjeje në traditë i vërejtur ndër këngët heroike të shekullit XIX mbi kryengritjet e serbëve kundër osmanëve. Krijuesi i tyre, rapsodi Filip Višnjić, e paraprin rrëfimin e ngjarjeve të humbjes së Perandorisë Osmane në Serbi me motive të huazuara prej Ciklit të Kosovës – siç manifestimet qiellore që paralajmërojnë fundin e botës së vjetër – që janë shpjeguar paraprakisht në librat e shenjtë.

Shënim: kapitullin të plotë mund ta lexoni këtu http://xhaxhai.files.wordpress.com/2...sovc3abs-1.pdf
Burimi është: Peizazhe.com

[fegi II]

Sipas K.Jireqekut emrat e te krishtereve: Dimitar,Djordje,Ilija,Ivan,Lazar,Marin,Nikola,Stje pko,Tudor etj. >> jane emra shume te shpesht ne ish- viset e hershme bizantine,ne Maqidoni dhe te shqiptaret<< . Pra plotesisht eshte e mundshem ajo qe thote historiani dubrovnikas Lukari se Lazari eshte paraprakisht katunar,e eshte e njohur se edhe mbreti bullgar Aseni kishte prejardhje vllehe.
Per Prejardhjen jo tesakte sllave te Lazarit,shih. edhe: S.Stanojeviq,nashi vlladari, 38, T.Maretiq,Nashi narodna epika, Beograd 1966,184.185 etj.

[Maars]

Ne faqen Peizazhe.com po botohet nje studim i kengeve te Ciklit te Kreshnikeve, sipas te cilit kenget jane krijuar ne shekullin IX ne formen e nje epopeje mbi dinastine e justineve dhe me pas mbi trashegimtaret e saj, familjen Anici. Muji eshte perandori i fundit i dinastise Murrik Tiberi ndersa e shoqja Aelia Kostandina, eshte Ajkuna ose Kuna e eposit.
Per sa i perket kengeve te Ciklit te Kosoves, edhe ato gjithashtu jane mbeshtetur gjeresisht ne kete tradite te vjeter, siç shpjegohet me te drejte ne dokumentin ne pdf. Shihni ne ate faqe gjithashtu studimet mbi kengen Fuqija e Mujit dhe mbi kengen Martesa e Halilit

[Kreksi]

=Si ishte situata në Ballkan para se te vinin osmanet ?

Pa dyshim se, krijimin e Shtetit të Arbërit me së shumti e ka ndihmuar pushtimi i Anzhuinëve atëherë kur këta e pushtuan Durrësin në vitin 1271 e deri në vitin 1289, ku qellimi i tyre ishte: të pushtonin Bizantin përmes rrugës tokësore, dhe i dyti qellim ishte; vërja në dorë e kryptoreve të famëshme të Durrësit, mirëpo anzhuinët hasën në një rezistencë te papritur nga ana e Arbanitve (arbanon, anne komneni) por anzhuinët filluan ta kuptojnë se, duhej bërë për vete disa Baron të vendit, kështuqë ia arrijtën qellimit më në fund. Pushtimi i tyre zgjati rreth 20 vite me rradh. Prandaj, duke gjetur ligështin e Bizantit, më vonë edhe Arbëria ra nën sundim të Dushanit i cili në vitin 1355 mblodhi 80 000 ushtarë dhe bëhej gati për të pushtuar Konstandinopojën !

Për këtë arsyeje perandorët e Bizantit kishin patur të drejtë kur thoshin se: "më parë e pranojmi turbanin (mehramen e sulltanit) se sa despotizmin serbë apo krishterë të përendimit !

Sikur të kishte arritur Dushani të pushtoje Konstandinopojën ato vite, më siguri që e tërë situta në Gadishull dhe historia sot do ishte shkruar ndryshe ! Mirëpo për fatë të mirë, Dushani vdiç në rrugë para se ti rrethonte muret e Konstantinopojës. Në ndërkohë Bizanti i trembur nga këto sulme qe vinin nga bota e krishterë qe i detyruar të lidhte pakt me tjerë pushtues qe vinin nga lindja, mund te themi lirishtë se Bizanti i ftoi osmanlijet ti dilnin në mbrojtje të tij, ishte i vetmi shpetim për ta.

Në të njëjtën kohë, për të gjetur shpëtim nga këto rreziqe që e mundonin Bizantin, me ftesen e Paleologve, në ndihmë iu doli një pushtues tjetër që vinte nga lindja, Orkani u paraqit në dyert e Bizantit si i ftuar, bëri paktin me Paleologët por pas tij i takon urtësija dhe diplomacia e të birit të tij, sulltan Muratit te I-rë qe lidhi miqësi më Paleologun sa që perandoria bizantine thuaja se kaloi terësishtë në dorë të osmanve si sundimtar e trashigimtar të perandorisë bizantine, madje ky akt ishte i lidhur aqë fortë sa qe ishin perbetuar te dy sundimtarët se, në rast tradhtije denimi do ishte i ashpërt.....nuk po e zgjasim këtu se si tentuan t'i mbysin dy perandorët... Androniku, i biri i perandorit) e peson keq, verbohët si ndeshkim tradhtije, poashtu edhe sulltani e qorron te birin e tij) e pastaj jep urdhër ta vrisnin...më një fjalë, as në Bizancë e as në Ballkanë osmanët nuk erdhën po mos ti kishte ftuar Bizanti !

Sipas të dhënave të shumë autorve të asaj kohe dihet sot se 16 vite para kësaj beteje te famshme, ushtarët serbë qe ishin ne shërbim te Muratit, te cilin e kishin percjelluar ne ekspedita te medha në Azi e në Karamani si dhe në terë lindjen, numri i atyre që ishin kthyer pastaj në Rashkië, ishin ankuar para Lazarit se si sulltani i kishte keq trajtuar ata dhe e akuzonin Muratin për përdhunimin e tyre në kushtet në të cilat u dorëzuan dhe u bënë sherbëtor të tij më marrveshjën pas Betejes së Maricës dhe me ç'do kushtë perpiqeshin ta thyenin këtë marrveshje.

Si mbetën popujt e Nallkanit vasal të sulltan Muratit, 16 vite para Betejës se Kosovës ?

Kjo marrveshje vinte si pasoj nga humbja e dy luftërave, ajo e vitit 1363 afër Nishit dhe 1371 në Betejen e Maricës ku moren pjes edhe shiptarët, mirëpo serbët dhe bullgarët mbeten tributer të sulltanit (vasal) andaj çdo vite duhej ti dorzonin 1000 ushtarë Muratit për luftrat e tij ne lindje nëpër Romenistan (azi te vogël) kunder krishterve.
Vetëm principata e Malit te zi dhe ajo Arbanase, nuk pranuan këtë marrveshje, t'ju kujtojmi se osmanët benin sulme herë pas here edhe në viset e Shqipërisë, në Betejen e Savrës afër Drinit, në vitin 1385 koalicioni shqiptaro malazezias i bëri ballë ushtisë osmane mirëpo u thye, në fushë te betejes gjeti vdekjen Balsha II-të, ishte pra një ndeshkim i sulltanit për mospajtimin të ketyre dy principatave te rëndesishme, sipas tyre, edhe keto duhej të nenshtroheshin si te tjerat nene vasalitetin e sulltanit.



Disa vite pas betejës së Savrës(afër Drinit, Lezhes) princi Llazar i Rrashës (kullës mbi rrasa) ia kishte vu vemendjen ankesave të ushtarëve te tij qe ktheheshin nga sherbimi ushtarakë pranë ushtrisë osmane, në baz të këtyre deshmive, gjeti shkas për ti kundershtuar gjyqit turkë, situat e cila filloi të bëhej e padurueshme në popullsi ku pas një kohe shperthejnë edhe kryengritje në tërë Rashkinë, duke i larguar te gjithë gjyqtarët apo Spahijt osman nga vendi.

Murati kishte hartuar planin e tij, i mblodhi të gjitha forcat e tij qe kishte në sherbim në lindje dhe pergatitej te hakmirrej ndaj krishterve te ballkanit qe kishin ngritur koken dhe rrebeluar kunder forces se tij me largimin dhe persekutimin e spahijve (gjyqtaret, prefektet) e tij dhe qe kishin thyer marrveshjen qe kishin bërë më parë më disfaten pas Betejës se Maricës.

Vitin tjetër, pra qerrshor 1389 kur sulltan Murati e kishte perfunduar luftënatje në lindje i kishte bërë të gjitha përgatitjet, i dërgoi ambasadorët e tij dhe më shkres iu dergoi letër te gjithë krishterve duke iu deklaruar luftë dhe pothuajse menjëherë pas deklarimit të tij mblodhi një ushtri të fortë prej 60 000 luftëtarëve !

Mirëpo serbët nisen menjëhere pas kësaj letre dhe iu dalin në pritë osmanve diku në bullgari, ku hasin perballë më një forcë prej 20 000 ushtarëve të cilët ishin nisur për një ekspeditë vezhguese para ushtrisë së madhe qe vinte mbrapa në krye me sulltanin. Ekspedita turke pra u sulmua papritmas dhe u munden, vetëm 5000 prej tyre i shpetuan vdekjes."Turqit ia atribuojnë këtë humbje si "néma nga qielli' ose klithja e perendis, të cilët besonin se kjo humbje e dënoj Muratin se ai e kishte perzier gjakun më një grua të pa fé "!
Para ca vitësh sulltan Murati ishte martuar më të bijen e Shishmanit, mbretit Bullgarë, poashtu edhe dy djemt e tij ishin të martuar më dy të krishtera të disa viseve që ksihin mbetur nga empiri bizantin i lindjes !

Turqit pra, nuk erdhen për të pushtuar Kosovën as vise tjera të Ballkanit, siç u shprehë shefi i diplomacisë turke këto ditë, pra është e vertetë kjo, sepe, sipas marrveshjes mes sulltanit dhe perandorit të bizantit Jean Paleologë se ata nga këto vende kërkonin vetëm se pagimin e tatimeve vjetore njashtu si i paguanin edhe më parë administratës së Bizantit, asgjë me shumë dhe të rrespektohej marrveshja e mëparshme ku pas Betejës së Maricës 1371, të gjitha shtetet e Ballkanit ranë nën vasalitetin e sulltanit dhe duheshin ti paguanin për çdo vitë sulltanit një sasi të madhe ari dhe argjenti si dhe angazhimin e më së 1000 ushtarëve serbë që i sherbenin ushtrisë osmane, pra ky pakt ishte lidhur 18 vite para Betejës së Kosovës, vetem dy principatat, Mali zi dhe principata Arbanase që nuk kishin pranua marrveshjen, kurse të tjerët, pra serbët, boshnjakët, hercegovasët i paguanin tatime sulltanit, perveç bullgarëve që ishin te liruar nga ky tatim në bazë të marteses, si e thamë më sipër, se e bija e Shishmanit martohët më sulltan Muratin.

Prandaj si e shofim nga këto rrethana rreth 16 vite para Betejës së Ksovës i tërë Ballkani ishte i mbikqyrun nga Spahinjët osman, (spahi ishin tagrambledhës e administrator turk të cilët rekrutonin ushtarë në sherbim të ushtrisë osmane) derisa ne vitin 1388 sebët si dhe vasalet tjerë i larguan më forcë spahinjët nga tërë Gadishulli, disa prej tyre i vranë, atëherë sulltan Murati I-rë qe ishte i zënun në Romenistanë (azi te vogël) ishte përebetuar se vitin tjetër do hakmarrej ndaj të krishterëve që e thyen marrveshjën e Betejës së Maricës 16 vitë më parë !

Pra, nga këto thyerje te merrveshjeve, sulltan Murati i parë i mbledhi forcat ushtarake dhe në muajin korrikë 1389 u perballë me koalicionin krishtërë në Kosovë !
Sipas turrjeve te vargjeve nga këngët epike të njohura deri në ditët tona dhe nga të gjitha tekstet dhe këngët e këtij lloji, thuhet se, Milloshi hyri në tëndën e sulltanit si mik i tij , e jo si armik, gjoja se më pretekstin se, ai kishte një fsheftësi për ti thënë sulltan Muratit ?

Po ç'farë do ti thoshte sulltanit një ushtar i huaj, që ishte armik i tij ? Pse sulltani do e pranonte në tëndën e tij një të pa njohur ?

Mos ndoshta Milloshi kishte hyrë tek sulltani më plan të kurdisur, ku më parë, ai kishte fshehur thiken në mëngën e dorës së majtë dhe posa hyn në tëndë, krruset për ta përshendetur sulltanin që sipas ligjeve, humbësi duhej të perulej para fituesit, dhe sipas këshillave të çatipve të sulltanit, Milloshi perulet.
Këta çatipët ishin truprojet e Sulltanit, njësoj si sot qe i kanë kryetart e shteteve truprojet e tyre. Duket e pabesueshme pra kjo, as të imagjinohej se një ushtar i huaji mund të hynte tek sulltani pa mbikqyrjen e këtyre çatipve të sulltanit. Dhe aty, posa përulet Milloshi, sulltani ia zgjatë këmbën në drejtim të Milloshit, në shenjë perulje e nënshtrimi dhe kur Milloshi duhej t'ia puthte këmbën sulltanit dhe në ate çast ai nuk pranoi ta humbaste nderin !

Si t' ia puthi unë kâmen Sulltanit, armikut tim ?

Kjo do thoshte se ai do ishte i shtypur, nën sundimin e tij, mirëpo për të ruajtur nderin, Milloshi nxjerri nga mënga e dorës së majtë thikën dhe e qellon disa herë Muratin.
Tyrbja apo perkujtimorja e Muratit në Fushë Kosovë, sot ruhet si dêshmi e kësaj ngjarje, ku sipas historianit të njohur Hamer është e ditur se, kufoma e Muratit bartet në Bursa dhe varroset në oborrin e xhamis, aty pranë Orkanit, babait të tij, ndërsa veshja prej hekurit e Milloshit, pasi që e vrasin çatipët, ruhej në Stamboll deri në shekullin XIX-të.

Mirëpo neve na intereson të dijmi mbi te gjitha se, çfarë kombësije kishte Millosh Kopiliqi ?

Në një citim, nxjerrur nga Albanika(albanica exlusive) teksti vijon kështu: "Historiani serbë Dragutin Kostiç, i cili në publikimin francez "Revue Internationale des etudes balkaniques" 1935, I, faqe 232-254 , e pranon se, « emri Millosh nuk haset para shekullit 13-të tek familjet prominente (princërish) serbë."
Mirëpo, ose ky autori yni nuk e ka kuptua mire permbajtjen ose duhet t'ia lemi fajin edhe autorit francez, por, tek e fundit autori yni nuk eshte dashur te gabohej ketu, se, nes enuk paska patur emra te till tek serbët para shekullit XIII-të, do thotë se, ka patur emra te tille edhe tek serbet që nga fillimi i shekullit XIV-të, do thote që nga viti 1301....edhe tek serbet ka patur mundesi te gjejmi emrin Milosh."

Pika e parë; ky autori i këtij shkrimi, don te thotë se, "emri Millosh nuk haset para shekullit XIII-të tek serbët..." ?

Ose ka dashur të thotë se, Milloshi ka jetuar në shekullin e XIV-të se në këtë shekull, dhe nëse Milloshi ka lindur ato vite pra rreth vitit 1360 na del që serbët ishin mësuar ti përshtatëshin emrat e vëndasve, kuptojmi pra shqiptarve ?

Pra, autori këtu skjaron se, "nuk kishte emer serbë më parë në Kosovë", por asgjë nuk dokumenton kjo, dhe aty ndalet epopeja e konkluzioneve tona as më shumë e as më pakë sa ajo qe kemi mësuar qe kur ishim në bankat e shkolles...

Si mund te mirret ky shembull si argument se gjoja: "nuk haset askund emri Millosh para shekullit XIII-të tek serbët" ?

Pra, vetëm sipas origjinës së emrit në mesjetë, ishte e pamundur të vertetohet e dokumentohet përkatësija kombëtare e një personi apo heroji mitik.
Nëse lidhemi edhe tek mbiemri i heroit mitik "kopil-iq" =që lidhet më emrin e fshatit të sotëm Kopiliq, mëndoj se nuk ka lidhje sepse kuptimi i sakët duhej të ishte Kopil- ish, ose te pafatë të kobshëm, më prapashtesen=iç= Kopiliç mendoj nuk ka lidhje më « kopilin » apo fëmiun e humbur e të adaptuar nga një familje derisa ky rritet e njihet më emrin Millesh.

Tani po e analizojmi edhe emrin "Kobila" mos ishte ai qe sjelli zi në ushtrinë turke ?!

Askund në tekstet e vjetra nuk e hasim emrin Millosh Kopiliq por Milos apo Milosao Kobilitz=Kobiliç e hasim tek tekstet turke permes emrit Kobila=Pela, pra nuk permendet fshati Kopil as "iq" por vetëm emri i Kobila=pela..Pse ?

E cekëm këtë emër të pelës sepse në një libër një autor persan pershkruan ditët e fundit të princit Jakup, birit të sulltan Muratit, sypozohët se është i vrarë nga i vëllau i tij Bajaziti, në ditën e betejës së Kosovës, në mënyrë të tmerrshme ku në një fragment më tej autori persanë e lidh emrin e peles="Kobila" më emrin e vrasësit të sulltan Muratit, pra Millosh Kopiliqit.

Sipas këtij autori, atë ditë gjatë betejës, emri i paroles apo "fjalëkalimit" për të hyrë në tëndën e Muratit ishte fjala turke *kobila* që në gjuhën shipe i bie *pela*...dhe se, këtë fshehtësi e kanë ditur vetëm se Sulltran Murati dhe dy bijtë e tij, Jakupi dhe Pajaziti dhe çatipêt e tij !
Shtrohet pytja: cili prej tyre ia dha fjalëkalimin një kalorsit të huaj, i cili lirishtë mund të hynte tek Sulltani pasi të thoshte fjalen « Kobila », ?

Kush e montoi këtë intrig, Bajaziti apo Jakupi ?

Deri më sot ende kjo enigm nuk është sqarua si dhe shumë e shumë enigma tjera rreth betejës së Kosovës.

Këto errësira të kësaj periudhes së mesjetes në mes miteve e historisë ku njerzimi ka patur mjaftë kohë e shekuj me radh për ti radhitur në epose legjendare këto ngjarje ku ne sot vështirë se ua gjejmi fillin miteve, perndryshe duhet hulumtuar më kujdes e drejtësi për të ardhur deri tek e verteta.

Ne asnjë menyrë apo tjeter nuk e kam ndermend ta çmitizoj heroin tone Millosh Kopiliqin me te cilin pothuajse jam rritur qe ne djep per mua ai me duket shumë i afert, i kam degjuar keto legjenda qysh qe nga feminija ...dhe e kam shumë afër...as pes kilometra nuk me ndajn nga fshati i tij, livadhi e pusin i tij por vien momenti qe njeriut i intereson edhe diçka më teper se gojdhenat....një jete eshte pak sot qe ti kushtohet një miti qe ka ngulur themele 6 shekuj më parë ku edhe une do mburresha nese me te vertete ai do ishte shqiptar !
Pajaziti gjithnjë kundershtonte edhe Muratin per ç'fardo iniciative e plane ai ishte gjithnjë ne kundershtim edhe me vllaun e tij Jakupin.

Sulltani kur e pa veten numerikishte më te dobët, para se te fillonte beteja i tha Pajazitit qe te vehen ne krye te ushtris si mburoje 2000 devet qe kishin sherbyer për bartjen e artilerisë se luftes ku kishin sjellur per here te parë ne europë edhe disa topa qe sherbenin me shumë për te shkaktuar trubullira ne rradhet e armikut dhe ashtu ndodhi koalicioni krishtian tmerrohej nga gjemimi i topave, që asnjehere me parë nuk ishin perballur ndaj kësaj artilerie......

Pra ishte nje perparësi e osmanlive nga ana e artilerise mirepo sulltani donte ti vente edhe keto devet ne akcion mirepo Pajaziti e rrefyzon kategorikisht këtë plan te sulltanit duke i thene se, "ne do ta fitojm i luften me ndihmen e allahut" se, gjoja ashtu kishte shkruar faqja e kuranit e hapur rastesishte ...aty ku duhej, dhe ky i besonte kesaj profesije!

Sipas te dhenave te ndryshem shofim pra se ka patur zili dhe hasmeri edhe ne mes te Pajazitit e Jakupit edhese vllezer nga i ati, kur e shofim se Pajaziti mirepo gjate zhvillimit te betejes kur trupat e Jakupit thyhen qe ne fillim nga te krishteret me vrap i shkon Pajaziti ne ndihme por teper vonë i tere krahu i tij ishte thyer...

Ndoshta ky eshte shkaku i kesaj intrige, sepse Jakupi nuk e pranonte fajin para Muratit dhe aty acarohej gjendja mes tyre dhe vritet Murati, por nga cili ?

I vetmi qe shpetoi pra ishte Pajaziti por, kush e vrau sulltan Muratin ?

Pse mos te dyshohet edhe tjetra se, që Pajaziti e ka vrarë Jakupin kjo dihet por ndoshta edhese thuhet se Jakupi ishte princi i preferuar i sulltanit ka mundesi qe pas kesaj zënke ne lidhje me disfaten qe peson Jakupi, nga akuzat që i hidhen siper me fajin e tij me në fund ne mbrojtje Jakubi ka vrar babain e tij ?


Pak pas kësaj vrasjes kthehet ne tend Pajaziti dhe e gjënë sulltanin e plagosur ende ne agoni, menjehere me harkun e shigjetes Pajaziti e mbyt vllaun e tij Jakupin....?!

Mendoj se, vetëm kështu ka patur mundësi te kete ndodhur, dhe, nese e hjekim rastin enigmatik ku thuhet se, sulltani u vra nga dora e Millosh Kopiliqit.

Mirepo kam bërë një analiz të thjeshtë në lidhje me këto dy betejat më te pergjakshme qe ndonjëhere jane zhvilluar në vendin tim në Kosovë si beteja e vitit 1389 ku humben jeten më shumë se 50 000 të huaj, polakë, hungarez e vllehë dhe 60 pas kesaj beteje poashtu humben jeten gati 40 000 shpirta njerzish qe kur e llogarisim na del një numer teper i madh, gati se 100 000 te huaj luftuan heroikishtë per një ideal te perbashkët te asaj kohe e si te mburrem une sot vetem me një Millosh Kopiliqin timin kur e vrej se keta njere e trima me arme ne dor kan udhëtuar me ditë te tera këmbë apo mbi kuaj qe te vdesin në Kosovë ?

Për mua ky është një akt laverdie qe ne nuk duhet kurresesi t'ua harrojmi ketyre popujve te largët...
E quaj jo padrejtësi apo pa perkushtim, ne sot nuk jemi ne gjendje qe tua perkushtojm ktyre heronjve as një pllakë perkujtimi si shenjë falemenderimi ta quajm se paku per gjestin dhe kontributinqe kan dhënë keta popuj te largët si sot e permendim ameriken pa u vra asnjë amerikan dhe iu ndertojmi edhe monumente por mos ta harrojmi te kaluaren...

Pra, per mendimin tim Millosh Kopiliqi është një hero legjander nderkombtar qe i takonte ndoshta edhe hungarezve vlleheve apo polakve e pse jo ndoshta mund te ishte edhe shqiptar....

Se, ne betejen e Kosovës perpos Llazarit me disa bujar qe iu dorzua sulltanit, te gjithe serbet 20 000 e leshuan luften dhe iu bashkangjiten sulltanit, heroikishtë ne kete betej pra ran vetem keta ushtaret e ardhur nga largë hungarezet polaket vllehet dhe shqiptaret....mos te flasim fare per betejen e dytë te Kosvës me 1448 ku nuk moren pjesë as shqiptarët e as serbët fare kurse këta te ardhur nga largë u masakruan nga turqit, gjaku i tyre shkoi si lumi e ne prap se prap mirremi me levdata se, a ishte shqiptar apo cila ishte kombëia e Millosh Kopiliqit ?

Mirë, po pse pra ky hero te mos ishte polakë apo hungarez ose vëllahë, derisa ata dhan gati se 60 000 njerëz në këto dy beteja, pse te mos ishte edhe Milloshi me kombësi nga këta popuj ?

Në një këng epike kënduar nga serbët e botuar nga një Revist françeze në shek. XIX-të, tregohet për një ngjarje shumë interesante se si Kraljeviç Marko dhe Millosh Kopiliqi si dhe një mik i tyre, që të tre së bashku shkojnë t'ia kërkonin doren e Rosandes, motrës së Princit Leka, që sundonte në Prizeren se, deri atëherë, perendia ende nuk kishte falë mbi tokë një femër më te bukur se Rosanda !

Pasi i pret mirë këta tre heronjët serbë si miqë, Princi Leka (argument shumë i pasur është ky se këndohet nga vetë serbët se, Prizereni dhe i tërë Dukagjini nuk kishin rën ende nën sundim të serbëve në vitet e kësaj ngjarje të fund shek.XIV-të), pra, pas sa e sa lutjeve që i bëjnë këta tre heronjët Princit Leka(që në këtë rast mund të themi se, as emri Leka e as Rosanda nuk mund të ishin emra serbë kurresesi jo se as territori i Prizerenit) nuk ishte nën sundimin serbë por shqiptar...

Për të ardhur tek permbajtja e kësaj kënge serbe, më në fund Rosanda rrefyzon të fejohët më njërin nga këta tre keqëberës qe kishin ardhur ta bëjnë për vete me dhun Rosanden e bukur, por këtu vasha e ndershme shqiptare nuk pranon kurrësesi, ajo preferon vdekjen se sa të martohët më ndonjërin prej këtyre rrëmbyesve, dhe më në fund e zgjedh vdekjen, hidhet nga muret e kalas !

Në fund të këtij rrëfimit, autori francez habitet se si ende edhe sot e kësaj dite serbët iu këndojnë këngë trimerie herojve të tyre tê cilët në mënyrën më të ligshtë shkojnë për të rrembyer një femër ku pastaj këtë akt të tmerrshëm serbët e çmojnë si akt lavdie dhe iu thurin këngë trimerie heronjve të tyre !

"Duhet edhe sa e sa kohë që ky popull të ndërgjegjësohët"...kështu e përfundon autori francez rrëfimin e permbajtjës së kësaj këngë serbe, gjoja si heroike për ta.

Këtë melodi e percjellin vetëm serbët gjenerat pas gjenerate, pas krimit qe ata kryejn mbi të tjerët, jehon kënga e bie guslla te ta si trashigim famëkeq, krime pas krimeve !
Pasi qe ne fillim te betejes te shofim edhe një here se si ishte situata në terren kur filloi beteja...

Pajaziti gjithnjë kundershtonte edhe Muratin perçfardo iniciative e plane ai ishte ne kundershtim edhe me vllaun e tij Jakupin.
Sulltani qe e pavehten numerikishte me te dobet i tha Pajazitit qe te vehen ne kre te ushtris si mburoje afer 2000 deve qe kishin sherbyer për bartjen e artileris se luftes se me vete ksihin sjellur per here te parë ne europë edhe disa topa qe sherbenin me shumë
perte shkaktuartrubullira ne radhet earmikut dheashtu ndodhi koalicioni krishtian u tmetrrua nga gjemimi i topave qe nukkishinhasur asnjehere me parë... pra ishte nje perparsi e otomanve por edhe keto devet donte ti veje neakcion sulltanimirepo Pajaitirrefyon kategorikisht duke i thene se "ne dota fitojmluftenme ndihmen eallahut" segjojaashtu kishte shkruar faqja e kuranit e hapur rastesishte ...dheky ibesonte !

Ka patur zili dhe hasmeri edhe ne mes te Pajazitit e Jakupit edhepse vllezer nga i ati, se kur trupat e Jakupit thyhen qe ne fillim nga te krishteret shkon me vrap Pajaziti ne ndihme por teper vonë

Ndoshta ky eshte edhe shkaku i kësaj intrige, Jakupi nuk e pranonte fajin para Muratit ku dhe acarohet gjendja mes ktyre tre personave dhe vritet Murati, por nga cili ?

I vetmi që shpetoi ishte Pajaziti pra, ky mund te kete vrarë Jakupin, ka plotë dyshime me te dhena nga autorë te ndryshem, por ndoshta edhese thuhet se, Jakupi ishte princi i preferuar i sulltanit dhe ndoshta ka mundesi qe pas kësaj zënke ne lidhje me disfaten qe pëson Jakupi, ne mbrojtje ka vrar babain e tij, ku pastaj kur kthehet ne tend Pajaiti e gjën sulltanin e plagosur ende ne agoni, menjehere me harkun e shigjetes e mbyt vllaun e tij Jakupin, mendoj se vetem keshtu kapatur mundesi te kete ndodhur nese e hjekim rastin misterioz nga dora e Millosh Kopiliqit.

Në asnjë menyrë apo tjeter nuk e kam ndermend ta çmitizoj heroin tonë legjendar Millosh Kopiliqin me te cilin pothuajse jam rritur qe ne djep per mua ai me duket shumë i afert, i kam degjuar keto legjenda qysh qe nga feminija dhe e kam shumë afër...as pes kilometra nuk me ndajnë nga fshati i tij, livadhi e pusin i tij por vjen edhe momenti qe njeriut i intereson edhe diçka më teper se gojdhenat....një jete eshte pak sot qe ti kushtohet një miti qe ka ngulur themele 6 shekuj më parë ku edhe une do mburresha nese me te vertete ai do ishte shqiptar !

Mirepo kam bërë një analiz të thjeshtë në lidhje me keto dy betejat më te pergjakshme qe ndonjëhere jane zhvilluar në vendin tim në Kosovë si beteja e vitit 1389 ku humben jeten më shumë se 50 000 të huaj, polakë, hungarez e vëllehë dhe 60 000 pas kësaj Beteje poashtu humben jeten gati se 40 000 shpirta njerëzish dhe kur e llogarisim na del një numër tepër i madh, gati se 100 000 te huaj luftuan heroikishtë për një ideal të perbashkët te asaj kohe e si te mburrem unë sot vetem me një hero, Millosh Kopiliqin tim hero te feminisë, por kur e vrej se, këta njerëz e trima te huj që me armë në dorë kanë udhëtuar me ditë te tëra këmbë apo mbi kuaj qe të vijnë e të vdesin në Kosovë ?

Për mua ky është një akt laverdie qe ne nuk duhet kurresesi tua harrojmi atyre popujve te largët...

E quaj padrejtësi apo pa perkushtim i yni, sepse, ne sot nuk jemi ne gjendje qe t'ua perkushtojmi këtyre heronjve as një pllakë perkujtimore si shenjë mirënjohje, ta quajmi se paku për gjestin dhe kontributin e tyre që kanë dhën këta popuj te largët, ku sot ne permendim vetëm se amerikanët që na ndihmuan te lirohemi por, pa u vra asnjë ushtar amerikanë dhe ne sot iu ndertojmi edhe monumente por, mos ta harrojmi edhe kontributin e të tjerve në te kaluaren qe dhan jeten për tokën e Kosovës...

Se, në Betejen e Kosovës, perpos Llazarit me disa bujar qe iu dorzua sulltanit, te gjithë serbët rreth 20 000 kalorës e lëshuan fushën e betejes dhe iu bashkangjitën sulltanit, prandaj ne mund te themi se, në luftë heroikishtë kanë rën vetëm se këta ushtarët e ardhur nga largë, hungarezët, polakët, vëllehët dhe shqiptarët që mos te flasim fare për Betejen e Dytë te Kosvës që u zhvillua më 1448 siç e tham më sipër, serbët nuk moren pjesë fare por as shqiptarët kurse, këta ushtarët nga vendet tjera te ardhur nga largë u masakruan nga turqit, gjaku i tyre shkoi si lumi dhe ne prap se prap merremi me levdata, athua se, Milloshi ishte shqipëtar apo ç'farë kombesie kishte ai ?!
Mirë, po pse pra ky hero te mos ishte polakë apo hungarez ose vëllahë, derisa këta dhan sakrifica më së shumti, rreth 50 000 njerëz në këto dy Beteja, pse te mos ishte edhe Milloshi njëri prej tyre ?
Pra, për mua, Millosh Kopiliqi është një hero legjander ndërkombtar qe i takonte ndoshta edhe hungarezve, vëllehëve apo polakve e pse jo, ndoshta mund te ishte edhe shqiptar, pse jo ?

Qëllimi i sjelljes së këtyre dy hartave është tejet e rëndësishme, pse ?

Nëse vreni mirë këto dy harta që ngjajnë aqë shumë më njëra tjetrën, edhepse janë largë njera tjetres per më së 1500 kilometra, shifet kjartë se kan një ngjjshmëri nga reliefi.Është edhe diçka shumë interesante se në Luginën e Tmolusit për herë të parë Skenderbeu sherbeu si komandat me 5000 si sangjak beg ku pastaj para se të lëshonte këtë vend ai u dergua në shërbim edhe në Kosovë.

Në harten tjetër në të majtë shifet Lugina e Drenicës e cila ngjanë shumë në Tmolusin në Turqi, krahinë në rrethin e Izmirit. Poashtu lidhja tjetër mes këtyre dy regjioneve është se në kronikat turke permendet dëshmia e ushtarëve turk më origjinë nga Tmolusi kur këta posa hynë në Kosvë, pra para se të filloje beteja, këta ushtarë u mahnitën kur panë këtë regjion, një vend të ngjajshëm më ate të tyre atje në Tmolus. Nga kjo analiz vrejmi se i vetmi vend në Kosovë i cili ka ngjajshmëri më Tmolusin atje në Turqi është kjo Lugina e Drenicës, mendoj se kjo është një dëshmi se, edhe Beteja e Kosovës është zhvilluar në këtë luginë.

Si ishte situata në Ballkanë dhe Kosovë 16 vite para Betejës 1389 ?

Sipas të dhënave të shumë autorëve të asaj kohe, mësojmi se, 16 vite para kësaj Beteje të famëshme, ushtarët serbë që ishin në shërbim të Muratit, të cilin e kishin percjelluar në ekspedita të mëdhaja në Azië e në Karamani e në terë lindjen, numri i atyre ushtarêve që ishin kthyer në Serbi, ishin ankuar nga mënyra se si sulltani i kishte keqë rajtuar ata, dhe e akuzoin Muratin për përdhunimin e tyre në kushtet në të cilat u dorëzuan dhe u bënë shëbtor të tij.

Si mbetën popujt e Ballkanit vasal të sulltan Muratit para Betejes së Kosovës ?

Pasojat e kësaj krize ishte humbja e dy luftërave tjera, ajo e vitit 1363 afër Nishit dhe ajo e vitit 1371 në Betejen e Marices ku moren pjesë edhe shiptarët në krye me komandantin Gjergj Kastriotin e I-rë, mirëpo serbët dhe bullgarët mbetën tributer të sulltanit andaj çdo vitë duhej ti dorzonin 1000 ushtarë Muratit për luftërat e tij që sulltani zhvillonte në lindje kundër krishterve tjerë ose sulmeve tjera që vinin prore..

Llazari ia kishte vu më vemendje veshin ankesave të këtyre fjalimeve të ushtarve qe ktheheshin nga sherbimi ushtarakë, zgjidhte momentin e duhur se si ai mund të mblidhte dhe të ushqente më shumë lëndë kundër gjyqit turkë, situat e cila filloi të bëhej e padurueshme në popullatë ku pas një kohe kishin shperthyer kryengritje mê këtë rast duke i larguar të gjithë Gjyqtarët e Spahit turkë nga vendi.....*(këtë paragraf e rregullova si duhet për tu kuptuar më lehtë nga lexuesi duke e sjellur nga origjinali gjuha fr)"
Pas kësaj revolte nga Llazari Murati kishte hartuar planin e tij, i mblodhi të gjitha forcat e tij qe kishte në lindje qe kishte në sherbim dhe pergatitej te hakmirrej ndaj krishterve te ballkanit qe kishin ngritur koken dhe rrebeluar kunder forces se tij e ia kishin larguar e persekutuar spahijt(gjyqtaret, prefektet) e tij dhe thyer marrveshjen qe kishin bere me pare me disfaten krishtere pas betejes se Marices. Kur ai i kishte bërë të gjitha përgatitjet e tij, i dërgoi ambasadorët e tij dhe me shkres iu dergoi leter te gjithë krishterve duke iu deklaruar luftë dhe pothuajse menjëherë pas deklarimit të tij mblodhi një ushtri të fortë prej 60 000 luftëtarëve ..

Mirëpo serbët nisen dhe iu dalin në pritë, diku në Bullgari, ku hasin perballë më një trup prej 20 000 osmanëve të cilët ishin nisur për një ekspeditë vezhguese para ushtris se madhe qe vinte në krye më sulltanin. Ekspedita turke u sulmua papritmas dhe u munden, vetëm 5000 prej tyre i shpetuan vdekjës. Turqit ia atribuojnë këtë humbje si "nema nga qielli' ose klithja e perendisë, të cilët besonin se kjo humbje e dënoj Muratin se, ai e kishte perzier gjakun më një grua të pa fe një krishtêre ! Spse para ca vitësh sulltan Murati I-rë ishte martuar më te bijen e Shishmanit, mbretit bullgar poashtu edhe dy djemt e tij ishin të martuar më dy të krishtera te disa viseve qe ksihin mbetur nga empiri bizantin i lindjes !

Te pershkruajmi hollesishtë këtu edhe terrenin se sa ishte ky vendë dhe pse ishte i pershtatshem për luftëra;

Lugina e Drenicës dhe lumi i vogël qe kalon kete fushë mund te quhet edhe "Lumi i imët", apo "i cekët" qe po te perkthehet ne gjuhet sllave "sitnica". Kronkuesit e kesaj beteje permendin edhe lumej te tjere gjate kalimit te ushtrise turke per ne Kosove deri tek fushe beteja si për shembull aty ceket se; turqit kaluan natën Moraven se, njihej ky lum nga turqit. Mirëpo Sitnica e sotme nuk permendet fare në kronika osmane por vetëm se thuhet që; "beteja u zhvillua në një fushë te vogël, 5000 hapa të gjërë e nja 20 000 hapa e gjatë dhe se ishte e rrethuar me male jo te larta, ku këtë fushë e ndante një lum i vogël"

Pra sot, nese veshtrohet për se afërmi lumi Sitnica dhe te lexohen me vemendje kronikat turke si dhe hungareze, vrehet menjehere se, ky lum është tepër i madh dhe me siguri se do t'ia kishin cituar emrin në ndonjë dokument por, në asnjë kronik nuk e gjejmi këte emër te këtij lumit. Në kronika thuhet vetem kaqë, po e perserisim edhe njëhere; "...në këtë fushë të ngusht qe ishte 5000 hapa e gjërë dhe 20 000 e gjatë e ndante një "lum i vogël"... fusha ishte e rrethuar për rreth me male jo aqë te larta ku rrenzë tyre shtriheshin fshatra pitoresk" !

Rëndesi ka këtu se, edhe udhepershkruesit e shekullit te XIX siç është Ami Boue dhe te tjerë, te gjithe e pershkruajn keshtu fushen e kosoves; "...Posa te arrijsh ne Prishtine aty poshte shtrihet nje fushë e madhe qe e ndan lumi Sitnica". Pra ky lum i madh qe e ndan një fushe te madhe ne dysh njihej edhe ne ate kohë nga kronikuesit turqë mirepo; si eshte e mundur qe nuk e permendin fare emrin e Sitnices ?
Mos është një ngatrrim që është bere me vone nga gjeografet e tjere duke e quajtur lumin e lugines se drenices Kishnareka "lumi i shirave" ne vend te Sitnices qe pershkone rrafshin e fushë Kosovës ?
E verteta eshte se, ne kronika permendet vetem emri i tere provences "Fusha e mellinjave" apo Misia si emer i vendit apo krahines ne tersi mirepo vendi i betejes eshte diçka tjeter, asnjeri nuk e thotë saktesishtë dhe nese i referohemi shkrimit te humanistit Antonio Bofinus kjo betej midis ushtrise krishtiane dhe asaj osmane zhvillohet diku tjeter e jo ne vendin qe sot mendohet. Bofinii thotë keshtu; " ...në një fushë të vogël qe kalon një lum i vogël !

Si argument tjetër mbeshtetes po e marrim edhe Betejen e dyte te Kosoves qe ndodhi 60 vjete pas kesaj beteje pra ne vitin 1448 ku Skenderbeu i shkoi ne ndihmë Hunjadit por mjerishte qe Hunjadi kishte vendosur te mos e priste Skenderbeun dhe pas tri dite lufte Huniadi largohet naten duke lene ushtrinë hungareze polake e vllahe nen meshiren e osmaneve....Mirepo Skenderbeu arrin me ne fund, te nesermen pasi kishte perfunduar beteja...Duhet te cekim se, edhe ne Betejen e Varnes Skenderbeu nuk ia arrijti ti dali ne ndihmë koalicionit Ballkanik 4 vite më parë.

Pra, kur arrijti Skenderbeu ne këtë fushë te kobshme ai e mallkoi Hunijadin sepse ky shkaktoi jo një humbje te betejes por i qoji ushtaret e tij dhe i mbyti si në një therrtore, pra kjo ishte vertete nje betej e madhe dhe e pergjakshme, me me shume viktima se sa beteja e pare e kosoves sepse sulltan Murati i II-të kishte mbi 100 000 njerez kurse Hunjadit nese i hjeken 15 000 vëllahët qe kaluan ne krahun e sulltanit, atij nuk i mbeten vetem se te huajt, polakët hungarezët dhe disa bohemjen, gjithësejt nuk i kishte as 4O OOO ushtarë ku edhe vetë sulltani duke e parë situaten ne keto rrethana jo reciproke me njera tjetren i thote Hunijadit qe te beje marrveshje, mos te beje kete fushe me gjakë pa patur kurrfare shprese se do fitoje, mirepo pasi e shef se ai ishte i nxehur, sultani mezi se i jep lejen per luftë, sepse ne ato kohëra edhe për të luftuar kerkohej leje nga kundershtari...

Pse e lidhim në këtë shenim Betejen e parë të Kosovës 1389 më të dyten të vitit 1448 ?

Kjo paralele është e demosdoshme për hulumtime në histori per te ditur terrenin se ku jane zhvilluar keto dy beteja te famshme te historisë dhe ky krahasim don edhe me tej hulumtime. Arsyeja eshte që sot ne Drenicë ne kete fushen e gjere 5000 hapa apo 5 kilometra të gjër dhe te rrethuar me male te uleta i perngjan shenimeve te aturit Bofini dhe e dyta; mu afer bjeshkeve te Berishes qe e rrethojne kete luginë, gjendet nje krua qe edhe sot fshataret e ktyre anëve e quajn "Kroni i Skenderbeut" !

Ndoshta diksuh edhe nuk mund te besoje por ky krua eshte perballe Kronit te Mretit aty afer Goleshit, mirepo bene pjes ne Drenicë, në një vij ajrore keto dy burime jane mu perballe njera tjetres ku e ndan fushen e drenices ky lumi i vogël, lumi i shiut, apo si e quajten serbet "kishna reka" qe duhej te ishte lumi i ceket ne krahasim me Sitnicen qe eshtë lum i madh dhe pershkon fushen e madhe !

Pra, kroni i Skenderbeut është edhe një deshmi tjeter qe verteton se Skenderbeu kishte arrijtur ne vendin e ngjarjes se kesaj Betejes ne muajin tetor 1448 se te gjitha kronikat e kesaj epoke permendin kete fakt e thuhet se; "edhe kjo betej u zhvillua ne te njejtin vend ku u zhvillua beteja e vitit 1389, 60 vite me parë".

Në luginen e Drenicës kemi edhe deshmi tjera si; Kroni i Mretit, Kroni i Skenderbeut, fusha e vogel e ngushtë pershkruar nga Bofini siç e cekem me siper......"aty kalon nje lum i vogel", pastaj..."fusha eshte e rrethuar ne te gjitha anet me male jo te larta",... "rrenxe maleve ndodhen fshatra pitoreske"...etj.

Rrezes së këtyre maleve edhe sot ka perplotë fshatra rreth kësaj fushe por, një gje te ve ne dyshim aty menjëherë; varrezat ne keto fshatra jane teper te medha ne krahasim me numrin e banorve te tyre. Keto varreza mbulojne disa lugina rrenxe maleve disa prej tyre kan shenja mbishkrime mbi stela me mbishkrim turqishte(arabishte) por disa tjere jane pa shenja vetem me gur te mdhenje.Shifet qarte se te gjtha keto varre jane te personave te rritur, pa dyshim njerez te vrare nga ndonje luftë apo betej te madhe ne keto anë qe nuk mbahet mend !pasatj malet e Drenices nuke jane edeh aqe te larta, vete pozita gjeografike e Drenices ka reliefin me shume te nje rrafshnalte te kosves ku nga kjo platforme ndahen ujrat e kosoves qe permes ketij lumit te vogel qe sot quhet Drenicë kalon ne Sitnicë, apo "lumi i cekët" nese e perkthejmi nga gjuha serbe.Te shofim tani se cilat jane keto male qe e rrethojne luginen e Drenicës apo fushen e vogel ne krahasim me ate te fushë kosoves.
Kosmaçi arrine deri ne 900 metra lartesi, gjendet ne pjesen perendimore, keto vargmale ndahen permes Grykes se Llapushnikut dhe vazhdojne me tej kah jugu me malet e Berishes per tiu ngjitur afer Maleve te Sharri kurse ne veri lindje jane malete Qyqavicës dhe ne lindje mbyllet me majen e Goleshit, pra një vend lugine si një korit e mbyllur ne te gjitha anËt me male te ulta, njashtu si e pershkruan Bofini.
Si hipotez po e pershkruajmi levizjen e trupave osmane se si dhe ku kane patur mundesi te hyjne deri ne mbrendesi te Lugines së Drenicës.

Posa ka hyrë Sulltan Murati I-rë në Kosovë, po edhe i dyti i cili me çdo kushte edhe ky ngurronte te vdiste në betejen e dyte te Kosovës me 1448 si Murati I-rë, pra, posa hyri në Kosovën e sotme qe sipas kronikave, ai ka prere rrugen me te shkurt, kah Gjilani, pastaj kalon Sitnicen me ushtri te tij te madhe dhe eshte drejtuar tek kjo lugine e vogel qe ishte 5000 hapa e gjere ( afer 20 kilometra me 5 kilometra gjërsi). Kete vend e ksihin zgjedhur te krishterët te cilet pershkake te veshjeve te tyre te renda me mburoje nga hekuri kaloreseve iu duhej një terren i pershtatshem, i fortë e siç eshte terreni ne luginen e Drenices me nje tokë me te rraset per manovrime me kuaj dhe me te qendrushme per kaloresit, qe sikur te ishin ne vrapime te shpejta ne fushen e kosoves, pra ne Luginen e Sitnices, te krishteret do te nguliseshin ne token e butë ku do ishte fatale per ta sepse lugina e Sitnices eshte teper e bute dhe me e keqja se ne kete luginë, pastaj mjegulla e dendur e mengjesit do pengonte se tepermi te krishteret pershkake te helmetave te tyre qe mbanin ne koke, mjegulla do i verbonte edhe me teper te krishteret. Ndersa ne Luginen e drenices terreni ishte me i pershtatshem per kalorsit krishtere, lumi per te kaluar ishte i ceket, edhe ketu ishte ne favor te tyre, sepse ky lum ne disa vende eshte teper i thell, ta zemi tek Gjiri i Laroit afer Gllobarit, lumi i drenices eshte teper i thelle poashtu edhe tek fshati Korraticë. Mandej nje perparsi qe ka patur kjo fushe per nje betej te tille ne kete vend ishte se kete lugine lumi i imet apo i vogel qe sot quehet drenica, kalon kete lugine qe nga veriu, afer Skenerajt dhe vazhdon kah jugu per afër 20 kilometra per tu bashkuar me degen tjeter qe vjen nga jugu keshtu duke e ndare kete lugine ne dysh veri- jug se bashku keto degë formojnë daljen e kesaj lugine permes një gryke shkembore qe vazhdon te rrjedhi lumi Drenica permes disa kodrave te vogla te vargmaleve te Qiqavices me lartesi 500 deri 600 metra naltesi mbidetare dhe pas kalimit te nej lugine ne vija gjarperore lumi derdhet ne Sitnicë pas nje leshimi ne drejtim te veri-lindje duke kaluar te vendi i ashtuquajtur Guri Plakës (me gjatesi afer 14 Kilometrave).

Te ndalemi pakëz edhe tek ky emer i mbiquajtur "guri i plakës" ku edhe ketu ndeshim gjurmet e betejes se famshme te Kosvës..... Ne popull ky guri ka marrur emrin, sipas gojdhanave per arsye se kur Millosh Kopiliqi e therrë me thikë Sulltan Muratin, çaushet apo truprojet e sulltanit tentojne ta zene vrasesin mirepo nuk ia arrijnë dotë, i veshur i teri ne rroba hekuri as nje arme nuk ia arrinte te shponte trupin e tij.Papritmas lajmrohet një hallë plak e cila e shef se po tentojne t'ia zdeshin rrobat e hekurta Milloshit mirepo turqit nuk dijne se si zdeshen ato rroba te hekurta, ajo halla shkin iu thote sekretin turqve; "-shiqoni nder mustaqe te tij, aty e ka qelsin dhe me te hapen veshjet e tij" ... Turqit arrijn t'ia gjejne sekretin e ketyre rrobave te hekurta dhe posa ia hapin me qels helmeten ia presin koken, mirepo Milloshi nuk vdes, e mban mend hallen serbe qe spiunoi e rrok dhe e gjuan ne qiell me forcen qe kishte dhe kjo bjen e vdekur ne kete vend qe ende sot quhet Guri i Plakes...Kjo eshte vetem se nje gojdhan nder tjera per Millesh Kopiliqin e treguar ne popull deri me sot.Perpos versionit turk qe kemi cekur me siper per vrasjen e sulltan Muratit nga Millosh Kopiliqi eshte edhe nje deshmi kjo nga kronikues greke, mu nga nipi i perandorit bizantinë, Zhan Dukas i cili thotë keshtu;" Ne mbremje, nje nate para betejes depoti lazar kishte ftuar te gjithe prijsat rrethe tij per te ngre dolli, per shendet te betejes qe i quan Stravica(ndoshta zdravica) me bujaret e te gjitha anve. Milloshi kishte pas vendos te mos pinte ate nate por Llazari i thotë; "pije kete gote per shendetin tim se perndryshe do behesh si i dyshimt dhe do te akuzohesh se don te me tradhtosh...
"Ju faleminderit per ftesen por une nuk dua te ngre dolli, tek e fundit neser do ta shofish besnikerine time ndaj teje o princi Llazar !

Te nesërmen heret Milloshi arrin ne kampin e sulltan Muratit, ka per ti treguar nje fshehtesi, nje sekret, apo marrveshje para Betejes....Keshtu që, menjehere çaushet e mbretit e lejojne te hyje ne tenden e Muratit, ose me te vertete milloshin e kan njohur mire turqit qysh para 16 viteve sepse shumica e ushtarve krishtere nga Kosova kishin per detyrim te benin sherbim sulltanit, sipas marrveshjes (shifni paragrafin tjeter ne vazhdim).Posa hyn mbrenda ne tende, krruset per ti puthur këmben sulltanit, si shenje nenshtrimi, mirepo ne vend qe t'ia putthi kemben Millosh Kopiliqi nxjerr thiken nga menga dhe i sulet sulltanit duke e vene per toke njehere dhe pastaj e therr me thikë mu afer zemres...Me shkathtesin e tij Milloshi ikë nga tenda dhe shkon drejt bregut te lumit ku e kishte lene kalin e tij, mirepo aty e kapin çaushet e sulltanit dhe e bejne copë me copë...

Te irrituar nga ky rast trondites, turqit e angazhojne luften per tu hakmarrur. Ne kete moment turqit sulen mbi krishtere. Llazari jep urdhër prijsit boshnjakë Vlladiko Bukoviçit qe t'iu perballej turqve me 20 000 ushtaret e tij ! Vutkoviç perballon kete sulm me sukses por, para se te perballoje heren e dytë lajmi ishte perhapur ne ushtrin krishtere se Tragosh(dragosh) Proviç, gjenerali i Llazarit kishte kthyer armët kunder tij, iu ishte bashkuar turqve.
Ndoshta ky lajm ishte i pavertete, vetem se te shkaktoje habi dhe perqarje ne ushtrine krishtere, pra kjo nuk dihet por, me te degjuar kete lajm, Vllatko Bukoviç leshone fushe betejen me 20 000 boshnjakët e tij dhe merre iken...Llazari i vetmuar pa rezistencë fare, bie ne dor te armikut.Turqit e kapin dhe e dergojne Llazarin para sulltanit ne tenden e tij ku shtrihej ne agoni dhe vuante nga plaga qe kishte marrur prej Millosh Kopiliqit. Pas disa lutjeve qe leshonte Llazari ndaj perendis per t'ia marrur shpirtin Sulltan Murati jep urdher qe ta vrasin ate me te gjithe bujaret e Llazarit qe ishin dorzuar, te gjitheve iu pre koka mu para syve te Sulltanit" ...keshtu e tregon Dukas këtë epizod ne lidhje me vdekjen e Milloshit, Llazarit bijarve te tij si dhe te vdekkjes se sulltanit me ne fund, qe vdes nga plaget e marrura prej Milloshi.Sulltani nuk vonon edhe ai vdes, bajaziti e nis kufomen e tij drejte Bruses ne sarajet e tij, e kurresesi nuk eshte e vertte se sulltani eshte varrosur ne kosove ne vendin e ashtuquajtur sot, tyrbja e Muratit.

Sipas autorit te vepres "Qezaret e fundit" sido qe te jete, ne asnje menyre nuk besohet se sullatni eshte vrar ne fushe te betejes nga Millosh Kopiliqi ku permendet ne disa versione tjera serbe nga miti i tyre...sepse sullatni ishte i rrethuar me nje truproje te madhe, perpos saj, sulltani kishte edhe devet e tij me veti qe keto kafshë iu shtinin friken te krishterve ku asnjehere me pare nuk kishin parë kafshë te tilla ne ato treva, pastaj ishin edhe te shtenat me topa qe edhe pse nuk benin deme te medha, kjo armë zjarri qe posa kishte filluar te perdorej nga ushtria osmane, shkaktonte frikë ne radhet e krishterve. Pra sulltani nuk kishte angazhuar shumë ushtarë ne kete betej sepse ai kishte zgjedhur kete stratagjem; ti tmerronte europianet, ishte me se i sigurt se do korri fitore. Mirepo edhe tradhtija e gjeneralit te Llazarit, Dragosh Proviçj me 20 000 ushtarë qe leshoi krahun e krishtere dhe u be me sulltanin, pastaj edhe boshnjaket me ne krye Vllatko Bukoviç dhe 20 000 ushtarë iken ne Bosnje, shtrohet pytja ; Sa serbe u vrane ne kete Betej ?

Vetem një njeri, Llazar dhe disa bujar te tij. Kurse aleatet e tjere hungarezë, shqiptar e vllëhe kan rezistua deri ne fundderisa jan masakruar te gjithe, me siguri nuk i kane kuptuar intrigat e serbeve se çka eshte folur mes tyre ? Me siguri se Llazari kishte rene viktim e gjeneralve te tij ose jan trembur nga e shtena e topave apo devet karakteristike ua kane shtie friken, ne ekte betej prej serbeve vdes vetem një , Llazar Hebrelloviçi.
Pra, vertetesia kete here gjendet ne anen e historianeve osman qe kemi dokumente te shkruara te shumta, pra me te verteta se sa gojdhenat e europianve.Megjithate emri i Millosh Kopiliqit mbetet i shkruar per gjithemone ne analet e osmanlive si je vrases, ndersa tek krishteret para se te kryeje kete akt ndaj sulltanit ai njihej si bashkepuntor i turqeve dhe tradhtar, pastaj nga tradhtari sot ne liridashes ! Mirepo edhe nje gje dihet se ky personalitet bujar me mbiemrin Kobilja ka egzistue, megjithese me vone serbet e shendrrojne kete emer Kobilja ne Obiliç se ne gjuhen serbe Kobilja quhet pela, kurse per shqiptaret ky eshte hero, nje bujar, nje personazh i dalur nga nje fis i deres se mirë !Fakti se ky rast ka ndodhur e tregon fakti se kur nje i huaj ka dashur te flas me sulltanin, gjithenjë e kane percjellur per krahu dy çaush dhe e kane kontrolluar mire para se te pershendetej me sultanin, mirepo edhe rrobat e Millosh Kobiliçit në sarajn e sulltaneve sot në Stamboll e vertetojne se ky rast eshte i vertete.

Perse lind dyshimi tek Millosh Kopiliqi per tradhti ?

Qe perse, si e pershkruajn disa autor.Vuksava dhe Mara, dy vajzat e Llazarit ishin te martuara, e para me Millosh Kopiliqin, e dyta me Vuk Brankoviçin. Fjale pas flale kalojne te dy motrat ne grindje te madhe rrethe vlerave te burrave te tyre ku secila e levderon burrin e saj por qe perfundon me perleshje e kacafytje dhe ofendime mes Milloshit dhe Vukut deri sa perfundon me dyluftim per te cilin marrin leje nga Llazari. Ne kete dyel me kuaj, Milloshi e rrëxon per toke vuk Brankoviçin por i fal jeten, por Vuku kishte gjetur nje menyre tjeter per tu hakmarrur nga kjo humbje e turpshme per te, pra vendos te shpifte fjalë ne deme te Milloshit duke then per te se ai eshtë tradhtar deh bashkepunon me turqit...dhe nga keto fjale ka mundesi qe edhe Llazarit iu ka mbushur mendja se Milloshi do ta tradhtonte.

T'ju rikojtojmi këtu më parë se 16 vite para Betejes se Kosoves, pra, qe nga viti 1365, me disfaten e Nishit dhe ate te Marices me 1371, serbet dhe bullgaret kishin humbur soverenitetin e tyre, ata me nuk dominonin ne shtetet e tyre, tera keto shtete sllave qe humben luften, perpos malazezeve dhe shqiptarve, keta te tjeret administroheshin nga mbikqyrsit osman qe quheshin Spahij, apo targa mbledhes, megjithese bullgaret ketu u nxorren disi ndryshe, pasi qe Shishmani i dha vajzen e tij sulltanit, keshtu qe edhe boshnjaket kishin mbetur tributer te sulltanit, paguanin njashtu si serbet per çdo vite haraç sulltanit me dukat por edhe nga 1000 çuna te rinje Llazari i dhuronte sulltanit per lufterat e tij ne Azi per me se 16 vite em radh. Poashtu edhe boshnjaket, ndersa Raguzianet suvrenitetin e kishin blere me dukat.Mirepo ne vitin 1387, dy vite para beejes se kosoves Llazari dhe Shishmani vendosin te rrebehën, i largojne te gjithe Spahijt(taragambledhsit turqë) nga vendi dhe perseri gjejne lirinë, mirepo sulltani nuk ngutej nga ana tjeter e Bosforit kishte vendosur qe posa te perfundoje luftën kunder mongolve dhe tartarve ti kthehej perseri Llazarit e Shishmanit qe perfituan nga trubullirat e sulltanit ne Azi duke e prishur marrveshjen 16 vjeçare ne mes tyre.Thyerja e kesaj marrveshje pra e solli sulltanin te angazhohej ne Betejen e Kosoves ne vitin 1389, per te ripertrirë vijimin e sundimit te tij me nje marrveshje tjeter; atij i duhej rivendosja e despotve te rinjë tek popujt sllavë. Pra si duket, humbja e Beteja së Kosovës më 1389 nuk i solli turqit për herë të parë në Kosovë por me këtë fitore turqit vijuan marrveshjen qe e kishin shkelur serbet bullgaret dhe boshnjaket dy vite me parë...me nje fjal ky ishte nje ndeshkim ndaj te krishterev qe nuk e rrespektuan kontraten.Kjo betej ishte si nje shenje denimi per te gjithe te krishterët qe prishin marrveshjen, ndeshkimi nga sulltani vinte shumë i rëndë, deri tek egzekutimi i despoteve.Me nje fjalë, kjo betej u zhvillua për dominim e jo per pushtim, pa masakruar fare njerzit dhe popullesine krishtere qe ishte nje rregull i sakët; me i zoti te dominoje ! Pronat qe me pare posedonte Perandoria Bizantine e sidomos Kosovën qe e pati humbur në vitin 1217 dhe tani pas 150 vitësh sundimi serbë te gjitha duhej të kalonin ne dorë te Sulltanit, kjo ishte marrveshja e perandorve te Konstantinapojes me sulltanin qe deri ne momentin e fundit e ruajten kete parim qe e rrexoi kete rregull me vonë shumë sulltan Muhameti i II-të kur vendosi te pushtoje Konstantinopojen me 1463, gati nje shekull pasi qe ishin thyer shtetet sllave për herë te parë nga osmanet me 1365 me ne fund i erdhi rradha edhe shuarjes se perandorisë bizantine e cila kishte mbetur ne fakte vetem si nje simbol i krishterimit ortodoks pa kurrfare influance greke perpos te marrjes frym te nje perandori te vetem ne krye te nje keshtjelle te vetmuar pa mbeshteje te botës krishtere qe dha shpirtë gradualishtë dhe ne fund u ndeshkua pa mëshirë mu nga keta sulltanet qe dijten ta ruanin mirë si flijim, pÊr nje ditë qe atyre iu konvenonte.Tek e fundit, a nuk ishte ai Car Dushani qe ne vitin 1352 mblodhi 80 000 ushtare dhe deshi te pushtoje Konstantinopojen ?

Për atë perandorët bizantin kanë patur te drejtë kur thoshin se; "më parë pranojmi turbanin (mehramen e sulltanit se sa despotizmin serbë !
Dhe ashtu është, se, po te kishte arritur Dushani te pushtoje Konstantinopojen me siguri qe e tere situta ne ballkane dhe historia sot nuk do ishte njesoj, per fat te mire vdiç në rugë para së të rrëthohëshin muret e Konstantinopojës.

Bonfini:
"Coruino Regnum inuadentinonoccurrit,permifithoítem vltrà progredi, atquc ipfe duorum triúmve dierum itinere fubfequitur, àtergoq; ne retro pcdem referrc poflit,iter obftruit. Iam in planiciem vterqj peruenerat, quam in Rafcia: Bulgariacque finibus longe lateq, fpaciantem, Rigomczeu Vngari, Raíciani Cofonam nunc vocant,nos Campum Merulae interpretamur.Hácfluuius interfluit, to qui Schithnizanunc dicitur,& ab Illyrici montibus deflucns,a.liquandiu vagatus,Iítxuminfluit. Campi huiufce longitudo,pafluum eft viginti milium,quinquemilia continctlatitude Circumuallatur vtrinque montibus amoenifíimis, incirci fpeciem : 6c fluuius,ac montium appendices, reconditauc conualles, proximè haud iniucunda vicorum frequentia cclebratur. Quum in campum, haud aliter atque inagona,prius Vngari,deinde Turci defccndercnt:adpagum amnisaccolam,quiinaditufituseft,anusexclamauitcu quàmvereor,neparum arquis Vngari nunc dimicent aufpiciis, quando traie&us eorú vado exercirus vix vnum, Turcarum verö dies tres fluuium perturbauit: veluti futuram cladem ex inopia copiarum,hariolaretur. In media ferè planicie, collis moje dicus aíuirgit,cuiusradices Schithnizalambit."

Kam lexuar edhe librat si dhe mendime te autorëve te ndryshëm e historianve si edhe nga Muhamet Pirraku e shumë tjerë, por edhe autorë te huaj si Lamartine dhe Antonio Bofinusi si dhe Duc Ange dhe për të nxjerrur një analiz nga te gjitha keto deshmi patjeter na duhen bërë kerkime edhe në terren që mund tê thëmi sipas vendit bëhët edhe kuvendi...Asnjë vendë nuk i pershtatet kesaj betejes se famshme se sa lugina e drenicës..mendoj se duhet te bëjmi edhe kerkime tjera, si psh kohëve të fundit mësova edhe këtë gjë qe nuk e dija.

Rastësishtë degjoja biseden në mes dy rumunëve, mu kujtua emri i fshatit Llausha aty afër Skenerajtë në Drenicë ku gjeografikishtë gjëndet mu në hyrje të kësaj Luginës së Drenicës, e dija edhe këtë se, mu andej kah veriu i Kosovës hynin në kohën e Betejës së Kosovës aleatët tjerë nga Hungaria, si dhe vëllahët nga Rumania polakë etj.. gjithësejtë në këto dy beteja kanë humbur jeten së paku 60 000 njerëz nga këto vende të largëta...Nuk u permbajta pa e pyetur këtë rumunin se, çka do thotë fjala "llausha"?...dhe ai mu pergjigjë se llausha do thotë =dera= ose hyrja, pra, besoj se nuk më duhet tjetër argument më të sakët se, dikur ky vendë ishte si hyrje e ushtrive aleate, fjalë që vjenë nga gjuha rumune por që edhe vëllahët e thrrasin kështu hyrjen e derës=Llausha...dhe pa dyshim tani jam i bindur që emri i këtij fshati lidhet më betejen e Kosovës prandaj nuk e shohë asnjë arsyje tjetër pse ta gjejmi ketë toponim vllaho-rumun edhe këtu ne Luginën e Drenicës ?

E si të mos te habitemi edhe me tej kur perpos emrit Llausha, si e spjeguam që rrjedh nga fjala vllëhe rumune =hyrja, dera, disa kilometra më tej kemi edhe toponimin tjetër, Polac, që mund të identifikohet më Polakët të cilet moren pjesë në betejen e Kosovës ?...edhese propozimet tjera rreth ketij emërtimi si; fusha=polja, polar, nuk më duken aqë bindese se sa emertimi qe i mvishët me siguri aletve Polakë=Polac në këtë betej..emra tjerë te pa identtifikuar kemi edhe tjerë si psh emrin e një vendi të ashtu quajtur; Vaternik..si dhe shumë emra tjerë që lidhen rreth vend ndodhjes së kësaj beteje të famshme.

E vertete eshte se, makineria propagandistike serbe e ka zmadhuar këtë betej aqë shumë sa qe sot kanë rene ne heshtje vete serbet me kete genjeshter e tyren, se kur shifet numri i te vrarve ne dy Betejat e Kosovës nga ana e koalicionit Ballkanik asnjë popull nuk ka dhene më shumë viktima se sa ushtria hungareze duke llogaritur aty edhe aletet e tyre bohemianë(gjermania, polonia, e vise tjera) e kalon numrin e te vrarve te koalicionit krishterë Ballakanas. Te marrim vetëm Betejen e Dytë te Kosovës te vitit 1448, mbrenda tri dite janë vrarë 50 000 njerëz prej tyre, 15 000 vëllehë qe i'u paten dorzua sulltan Muratit te II-të por ky nuk i pranoi në anën e tij, i masakroi te gjithë, kurse Hunjadi bëri gabim te pa falshëm, e la ushtrin e tij nën meshiren e turqve dhe iku maleve te Drenicës ku mezi shpetoi kokën prej turqve, u mbyll mbyll në një kështjell serbe tek Brankoviçi i cili ishte edhe aleat i mirë i sulltanit se, në këtë Betej, serbët nuk moren pjesë fare, shtiheshin gjoja si neutral.. !

Nuk eshte edhe shume me rendesi shumë kjo qe ngatrrojmi shpeshehere rreth Balshajve ne rolin e tyre se a moren pjes apo jo ne Betejen e Kosoves, Pse ?

Sepse Gjergj Balshaj II, u vra 4 vite para Betejes së Kosovës, në vitin 1385, e kami perseritur disa here dhe e dyta, gjenealogjia e Balshajve te qon edhe deri tek rrënjet me origjine te huaj qe dyshohet se vinin nga francezet ose normanet por luftonin për kauzen shqiptare, kjo ka rendesi.

Edhe sot pasardhesit e tyre qe jetojn ne Beograd e kanë thene me fjalet me njerzore qe ekzistojnë në univers se, kur nje gazetar serbë ia shtron një pytje delikate ne vitin 1994, pra ne kohen e trubullirave që zhvilloheshin në ish-jugosllavi i pyetur nga gazetari me këto fjalë;

-Zoti Balshaj, (Balshoviç) çfarë gjaku rrjedh sot në venat tuaja, mund te na thuani ?...(gjoja se shqiptarët thonë se eshte i tyre..)
Dhe ky, sternipi i Balshajve pas një heshtje të gjatë, i kthehet gazetarit e i pergjigjet:
- Po ! E di që në venat e mia rrjedh gjak i kuq !

Përgatiti për =Renesancen=ilire=shqiptare= Kreksi=2014=

[Kreksi]

=Si ishte situata në Ballkan para se te vinin osmanet ?

Pa dyshim se, krijimin e Shtetit të Arbërit me së shumti e ka ndihmuar pushtimi i Anzhuinëve atëherë kur këta e pushtuan Durrësin në vitin 1271 e deri në vitin 1289, ku qellimi i tyre ishte: të pushtonin Bizantin përmes rrugës tokësore, dhe i dyti qellim ishte; vërja në dorë e kryptoreve të famëshme të Durrësit, mirëpo anzhuinët hasën në një rezistencë te papritur nga ana e Arbanitve (arbanon, anne komneni) por anzhuinët filluan ta kuptojnë se, duhej bërë për vete disa Baron të vendit, kështuqë ia arrijtën qellimit më në fund. Pushtimi i tyre zgjati rreth 20 vite me rradh. Prandaj, duke gjetur ligështin e Bizantit, më vonë edhe Arbëria ra nën sundim të Dushanit i cili në vitin 1355 mblodhi 80 000 ushtarë dhe bëhej gati për të pushtuar Konstandinopojën !

Për këtë arsyeje perandorët e Bizantit kishin patur të drejtë kur thoshin se: "më parë e pranojmi turbanin (mehramen e sulltanit) se sa despotizmin serbë apo krishterë të përendimit !

Sikur të kishte arritur Dushani të pushtoje Konstandinopojën ato vite, më siguri që e tërë situta në Gadishull dhe historia sot do ishte shkruar ndryshe ! Mirëpo për fatë të mirë, Dushani vdiç në rrugë para se ti rrethonte muret e Konstantinopojës. Në ndërkohë Bizanti i trembur nga këto sulme qe vinin nga bota e krishterë qe i detyruar të lidhte pakt me tjerë pushtues qe vinin nga lindja, mund te themi lirishtë se Bizanti i ftoi osmanlijet ti dilnin në mbrojtje të tij, ishte i vetmi shpetim për ta.

Në të njëjtën kohë, për të gjetur shpëtim nga këto rreziqe që e mundonin Bizantin, me ftesen e Paleologve, në ndihmë iu doli një pushtues tjetër që vinte nga lindja, Orkani u paraqit në dyert e Bizantit si i ftuar, bëri paktin me Paleologët por pas tij i takon urtësija dhe diplomacia e të birit të tij, sulltan Muratit te I-rë qe lidhi miqësi më Paleologun sa që perandoria bizantine thuaja se kaloi terësishtë në dorë të osmanve si sundimtar e trashigimtar të perandorisë bizantine, madje ky akt ishte i lidhur aqë fortë sa qe ishin perbetuar te dy sundimtarët se, në rast tradhtije denimi do ishte i ashpërt.....nuk po e zgjasim këtu se si tentuan t'i mbysin dy perandorët... Androniku, i biri i perandorit) e peson keq, verbohët si ndeshkim tradhtije, poashtu edhe sulltani e qorron te birin e tij) e pastaj jep urdhër ta vrisnin...më një fjalë, as në Bizancë e as në Ballkanë osmanët nuk erdhën po mos ti kishte ftuar Bizanti !

Sipas të dhënave të shumë autorve të asaj kohe dihet sot se 16 vite para kësaj beteje te famshme, ushtarët serbë qe ishin ne shërbim te Muratit, te cilin e kishin percjelluar ne ekspedita te medha në Azi e në Karamani si dhe në terë lindjen, numri i atyre që ishin kthyer pastaj në Rashkië, ishin ankuar para Lazarit se si sulltani i kishte keq trajtuar ata dhe e akuzonin Muratin për përdhunimin e tyre në kushtet në të cilat u dorëzuan dhe u bënë sherbëtor të tij më marrveshjën pas Betejes së Maricës dhe me ç'do kushtë perpiqeshin ta thyenin këtë marrveshje.

Si mbetën popujt e Nallkanit vasal të sulltan Muratit, 16 vite para Betejës se Kosovës ?

Kjo marrveshje vinte si pasoj nga humbja e dy luftërave, ajo e vitit 1363 afër Nishit dhe 1371 në Betejen e Maricës ku moren pjes edhe shiptarët, mirëpo serbët dhe bullgarët mbeten tributer të sulltanit (vasal) andaj çdo vite duhej ti dorzonin 1000 ushtarë Muratit për luftrat e tij ne lindje nëpër Romenistan (azi te vogël) kunder krishterve.
Vetëm principata e Malit te zi dhe ajo Arbanase, nuk pranuan këtë marrveshje, t'ju kujtojmi se osmanët benin sulme herë pas here edhe në viset e Shqipërisë, në Betejen e Savrës afër Drinit, në vitin 1385 koalicioni shqiptaro malazezias i bëri ballë ushtisë osmane mirëpo u thye, në fushë te betejes gjeti vdekjen Balsha II-të, ishte pra një ndeshkim i sulltanit për mospajtimin të ketyre dy principatave te rëndesishme, sipas tyre, edhe keto duhej të nenshtroheshin si te tjerat nene vasalitetin e sulltanit.



Disa vite pas betejës së Savrës(afër Drinit, Lezhes) princi Llazar i Rrashës (kullës mbi rrasa) ia kishte vu vemendjen ankesave të ushtarëve te tij qe ktheheshin nga sherbimi ushtarakë pranë ushtrisë osmane, në baz të këtyre deshmive, gjeti shkas për ti kundershtuar gjyqit turkë, situat e cila filloi të bëhej e padurueshme në popullsi ku pas një kohe shperthejnë edhe kryengritje në tërë Rashkinë, duke i larguar te gjithë gjyqtarët apo Spahijt osman nga vendi.

Murati kishte hartuar planin e tij, i mblodhi të gjitha forcat e tij qe kishte në sherbim në lindje dhe pergatitej te hakmirrej ndaj krishterve te ballkanit qe kishin ngritur koken dhe rrebeluar kunder forces se tij me largimin dhe persekutimin e spahijve (gjyqtaret, prefektet) e tij dhe qe kishin thyer marrveshjen qe kishin bërë më parë më disfaten pas Betejës se Maricës.

Vitin tjetër, pra qerrshor 1389 kur sulltan Murati e kishte perfunduar luftënatje në lindje i kishte bërë të gjitha përgatitjet, i dërgoi ambasadorët e tij dhe më shkres iu dergoi letër te gjithë krishterve duke iu deklaruar luftë dhe pothuajse menjëherë pas deklarimit të tij mblodhi një ushtri të fortë prej 60 000 luftëtarëve !

Mirëpo serbët nisen menjëhere pas kësaj letre dhe iu dalin në pritë osmanve diku në bullgari, ku hasin perballë më një forcë prej 20 000 ushtarëve të cilët ishin nisur për një ekspeditë vezhguese para ushtrisë së madhe qe vinte mbrapa në krye me sulltanin. Ekspedita turke pra u sulmua papritmas dhe u munden, vetëm 5000 prej tyre i shpetuan vdekjes."Turqit ia atribuojnë këtë humbje si "néma nga qielli' ose klithja e perendis, të cilët besonin se kjo humbje e dënoj Muratin se ai e kishte perzier gjakun më një grua të pa fé "!
Para ca vitësh sulltan Murati ishte martuar më të bijen e Shishmanit, mbretit Bullgarë, poashtu edhe dy djemt e tij ishin të martuar më dy të krishtera të disa viseve që ksihin mbetur nga empiri bizantin i lindjes !

Turqit pra, nuk erdhen për të pushtuar Kosovën as vise tjera të Ballkanit, siç u shprehë shefi i diplomacisë turke këto ditë, pra është e vertetë kjo, sepe, sipas marrveshjes mes sulltanit dhe perandorit të bizantit Jean Paleologë se ata nga këto vende kërkonin vetëm se pagimin e tatimeve vjetore njashtu si i paguanin edhe më parë administratës së Bizantit, asgjë me shumë dhe të rrespektohej marrveshja e mëparshme ku pas Betejës së Maricës 1371, të gjitha shtetet e Ballkanit ranë nën vasalitetin e sulltanit dhe duheshin ti paguanin për çdo vitë sulltanit një sasi të madhe ari dhe argjenti si dhe angazhimin e më së 1000 ushtarëve serbë që i sherbenin ushtrisë osmane, pra ky pakt ishte lidhur 18 vite para Betejës së Kosovës, vetem dy principatat, Mali zi dhe principata Arbanase që nuk kishin pranua marrveshjen, kurse të tjerët, pra serbët, boshnjakët, hercegovasët i paguanin tatime sulltanit, perveç bullgarëve që ishin te liruar nga ky tatim në bazë të marteses, si e thamë më sipër, se e bija e Shishmanit martohët më sulltan Muratin.

Prandaj si e shofim nga këto rrethana rreth 16 vite para Betejës së Ksovës i tërë Ballkani ishte i mbikqyrun nga Spahinjët osman, (spahi ishin tagrambledhës e administrator turk të cilët rekrutonin ushtarë në sherbim të ushtrisë osmane) derisa ne vitin 1388 sebët si dhe vasalet tjerë i larguan më forcë spahinjët nga tërë Gadishulli, disa prej tyre i vranë, atëherë sulltan Murati I-rë qe ishte i zënun në Romenistanë (azi te vogël) ishte përebetuar se vitin tjetër do hakmarrej ndaj të krishterëve që e thyen marrveshjën e Betejës së Maricës 16 vitë më parë !

Pra, nga këto thyerje te merrveshjeve, sulltan Murati i parë i mbledhi forcat ushtarake dhe në muajin korrikë 1389 u perballë me koalicionin krishtërë në Kosovë !
Sipas turrjeve te vargjeve nga këngët epike të njohura deri në ditët tona dhe nga të gjitha tekstet dhe këngët e këtij lloji, thuhet se, Milloshi hyri në tëndën e sulltanit si mik i tij , e jo si armik, gjoja se më pretekstin se, ai kishte një fsheftësi për ti thënë sulltan Muratit ?

Po ç'farë do ti thoshte sulltanit një ushtar i huaj, që ishte armik i tij ? Pse sulltani do e pranonte në tëndën e tij një të pa njohur ?

Mos ndoshta Milloshi kishte hyrë tek sulltani më plan të kurdisur, ku më parë, ai kishte fshehur thiken në mëngën e dorës së majtë dhe posa hyn në tëndë, krruset për ta përshendetur sulltanin që sipas ligjeve, humbësi duhej të perulej para fituesit, dhe sipas këshillave të çatipve të sulltanit, Milloshi perulet.
Këta çatipët ishin truprojet e Sulltanit, njësoj si sot qe i kanë kryetart e shteteve truprojet e tyre. Duket e pabesueshme pra kjo, as të imagjinohej se një ushtar i huaji mund të hynte tek sulltani pa mbikqyrjen e këtyre çatipve të sulltanit. Dhe aty, posa përulet Milloshi, sulltani ia zgjatë këmbën në drejtim të Milloshit, në shenjë perulje e nënshtrimi dhe kur Milloshi duhej t'ia puthte këmbën sulltanit dhe në ate çast ai nuk pranoi ta humbaste nderin !

Si t' ia puthi unë kâmen Sulltanit, armikut tim ?

Kjo do thoshte se ai do ishte i shtypur, nën sundimin e tij, mirëpo për të ruajtur nderin, Milloshi nxjerri nga mënga e dorës së majtë thikën dhe e qellon disa herë Muratin.
Tyrbja apo perkujtimorja e Muratit në Fushë Kosovë, sot ruhet si dêshmi e kësaj ngjarje, ku sipas historianit të njohur Hamer është e ditur se, kufoma e Muratit bartet në Bursa dhe varroset në oborrin e xhamis, aty pranë Orkanit, babait të tij, ndërsa veshja prej hekurit e Milloshit, pasi që e vrasin çatipët, ruhej në Stamboll deri në shekullin XIX-të.

Mirëpo neve na intereson të dijmi mbi te gjitha se, çfarë kombësije kishte Millosh Kopiliqi ?

Në një citim, nxjerrur nga Albanika(albanica exlusive) teksti vijon kështu: "Historiani serbë Dragutin Kostiç, i cili në publikimin francez "Revue Internationale des etudes balkaniques" 1935, I, faqe 232-254 , e pranon se, « emri Millosh nuk haset para shekullit 13-të tek familjet prominente (princërish) serbë."
Mirëpo, ose ky autori yni nuk e ka kuptua mire permbajtjen ose duhet t'ia lemi fajin edhe autorit francez, por, tek e fundit autori yni nuk eshte dashur te gabohej ketu, se, nes enuk paska patur emra te till tek serbët para shekullit XIII-të, do thotë se, ka patur emra te tille edhe tek serbet që nga fillimi i shekullit XIV-të, do thote që nga viti 1301....edhe tek serbet ka patur mundesi te gjejmi emrin Milosh."

Pika e parë; ky autori i këtij shkrimi, don te thotë se, "emri Millosh nuk haset para shekullit XIII-të tek serbët..." ?

Ose ka dashur të thotë se, Milloshi ka jetuar në shekullin e XIV-të se në këtë shekull, dhe nëse Milloshi ka lindur ato vite pra rreth vitit 1360 na del që serbët ishin mësuar ti përshtatëshin emrat e vëndasve, kuptojmi pra shqiptarve ?

Pra, autori këtu skjaron se, "nuk kishte emer serbë më parë në Kosovë", por asgjë nuk dokumenton kjo, dhe aty ndalet epopeja e konkluzioneve tona as më shumë e as më pakë sa ajo qe kemi mësuar qe kur ishim në bankat e shkolles...

Si mund te mirret ky shembull si argument se gjoja: "nuk haset askund emri Millosh para shekullit XIII-të tek serbët" ?

Pra, vetëm sipas origjinës së emrit në mesjetë, ishte e pamundur të vertetohet e dokumentohet përkatësija kombëtare e një personi apo heroji mitik.
Nëse lidhemi edhe tek mbiemri i heroit mitik "kopil-iq" =që lidhet më emrin e fshatit të sotëm Kopiliq, mëndoj se nuk ka lidhje sepse kuptimi i sakët duhej të ishte Kopil- ish, ose te pafatë të kobshëm, më prapashtesen=iç= Kopiliç mendoj nuk ka lidhje më « kopilin » apo fëmiun e humbur e të adaptuar nga një familje derisa ky rritet e njihet më emrin Millesh.

Tani po e analizojmi edhe emrin "Kobila" mos ishte ai qe sjelli zi në ushtrinë turke ?!

Askund në tekstet e vjetra nuk e hasim emrin Millosh Kopiliq por Milos apo Milosao Kobilitz=Kobiliç e hasim tek tekstet turke permes emrit Kobila=Pela, pra nuk permendet fshati Kopil as "iq" por vetëm emri i Kobila=pela..Pse ?

E cekëm këtë emër të pelës sepse në një libër një autor persan pershkruan ditët e fundit të princit Jakup, birit të sulltan Muratit, sypozohët se është i vrarë nga i vëllau i tij Bajaziti, në ditën e betejës së Kosovës, në mënyrë të tmerrshme ku në një fragment më tej autori persanë e lidh emrin e peles="Kobila" më emrin e vrasësit të sulltan Muratit, pra Millosh Kopiliqit.

Sipas këtij autori, atë ditë gjatë betejës, emri i paroles apo "fjalëkalimit" për të hyrë në tëndën e Muratit ishte fjala turke *kobila* që në gjuhën shipe i bie *pela*...dhe se, këtë fshehtësi e kanë ditur vetëm se Sulltran Murati dhe dy bijtë e tij, Jakupi dhe Pajaziti dhe çatipêt e tij !
Shtrohet pytja: cili prej tyre ia dha fjalëkalimin një kalorsit të huaj, i cili lirishtë mund të hynte tek Sulltani pasi të thoshte fjalen « Kobila », ?

Kush e montoi këtë intrig, Bajaziti apo Jakupi ?

Deri më sot ende kjo enigm nuk është sqarua si dhe shumë e shumë enigma tjera rreth betejës së Kosovës.

Këto errësira të kësaj periudhes së mesjetes në mes miteve e historisë ku njerzimi ka patur mjaftë kohë e shekuj me radh për ti radhitur në epose legjendare këto ngjarje ku ne sot vështirë se ua gjejmi fillin miteve, perndryshe duhet hulumtuar më kujdes e drejtësi për të ardhur deri tek e verteta.

Ne asnjë menyrë apo tjeter nuk e kam ndermend ta çmitizoj heroin tone Millosh Kopiliqin me te cilin pothuajse jam rritur qe ne djep per mua ai me duket shumë i afert, i kam degjuar keto legjenda qysh qe nga feminija ...dhe e kam shumë afër...as pes kilometra nuk me ndajn nga fshati i tij, livadhi e pusin i tij por vien momenti qe njeriut i intereson edhe diçka më teper se gojdhenat....një jete eshte pak sot qe ti kushtohet një miti qe ka ngulur themele 6 shekuj më parë ku edhe une do mburresha nese me te vertete ai do ishte shqiptar !
Pajaziti gjithnjë kundershtonte edhe Muratin per ç'fardo iniciative e plane ai ishte gjithnjë ne kundershtim edhe me vllaun e tij Jakupin.

Sulltani kur e pa veten numerikishte më te dobët, para se te fillonte beteja i tha Pajazitit qe te vehen ne krye te ushtris si mburoje 2000 devet qe kishin sherbyer për bartjen e artilerisë se luftes ku kishin sjellur per here te parë ne europë edhe disa topa qe sherbenin me shumë për te shkaktuar trubullira ne rradhet e armikut dhe ashtu ndodhi koalicioni krishtian tmerrohej nga gjemimi i topave, që asnjehere me parë nuk ishin perballur ndaj kësaj artilerie......

Pra ishte nje perparësi e osmanlive nga ana e artilerise mirepo sulltani donte ti vente edhe keto devet ne akcion mirepo Pajaziti e rrefyzon kategorikisht këtë plan te sulltanit duke i thene se, "ne do ta fitojm i luften me ndihmen e allahut" se, gjoja ashtu kishte shkruar faqja e kuranit e hapur rastesishte ...aty ku duhej, dhe ky i besonte kesaj profesije!

Sipas te dhenave te ndryshem shofim pra se ka patur zili dhe hasmeri edhe ne mes te Pajazitit e Jakupit edhese vllezer nga i ati, kur e shofim se Pajaziti mirepo gjate zhvillimit te betejes kur trupat e Jakupit thyhen qe ne fillim nga te krishteret me vrap i shkon Pajaziti ne ndihme por teper vonë i tere krahu i tij ishte thyer...

Ndoshta ky eshte shkaku i kesaj intrige, sepse Jakupi nuk e pranonte fajin para Muratit dhe aty acarohej gjendja mes tyre dhe vritet Murati, por nga cili ?

I vetmi qe shpetoi pra ishte Pajaziti por, kush e vrau sulltan Muratin ?

Pse mos te dyshohet edhe tjetra se, që Pajaziti e ka vrarë Jakupin kjo dihet por ndoshta edhese thuhet se Jakupi ishte princi i preferuar i sulltanit ka mundesi qe pas kesaj zënke ne lidhje me disfaten qe peson Jakupi, nga akuzat që i hidhen siper me fajin e tij me në fund ne mbrojtje Jakubi ka vrar babain e tij ?


Pak pas kësaj vrasjes kthehet ne tend Pajaziti dhe e gjënë sulltanin e plagosur ende ne agoni, menjehere me harkun e shigjetes Pajaziti e mbyt vllaun e tij Jakupin....?!

Mendoj se, vetëm kështu ka patur mundësi te kete ndodhur, dhe, nese e hjekim rastin enigmatik ku thuhet se, sulltani u vra nga dora e Millosh Kopiliqit.

Mirepo kam bërë një analiz të thjeshtë në lidhje me këto dy betejat më te pergjakshme qe ndonjëhere jane zhvilluar në vendin tim në Kosovë si beteja e vitit 1389 ku humben jeten më shumë se 50 000 të huaj, polakë, hungarez e vllehë dhe 60 pas kesaj beteje poashtu humben jeten gati 40 000 shpirta njerzish qe kur e llogarisim na del një numer teper i madh, gati se 100 000 te huaj luftuan heroikishtë per një ideal te perbashkët te asaj kohe e si te mburrem une sot vetem me një Millosh Kopiliqin timin kur e vrej se keta njere e trima me arme ne dor kan udhëtuar me ditë te tera këmbë apo mbi kuaj qe te vdesin në Kosovë ?

Për mua ky është një akt laverdie qe ne nuk duhet kurresesi t'ua harrojmi ketyre popujve te largët...
E quaj jo padrejtësi apo pa perkushtim, ne sot nuk jemi ne gjendje qe tua perkushtojm ktyre heronjve as një pllakë perkujtimi si shenjë falemenderimi ta quajm se paku per gjestin dhe kontributinqe kan dhënë keta popuj te largët si sot e permendim ameriken pa u vra asnjë amerikan dhe iu ndertojmi edhe monumente por mos ta harrojmi te kaluaren...

Pra, per mendimin tim Millosh Kopiliqi është një hero legjander nderkombtar qe i takonte ndoshta edhe hungarezve vlleheve apo polakve e pse jo ndoshta mund te ishte edhe shqiptar....

Se, ne betejen e Kosovës perpos Llazarit me disa bujar qe iu dorzua sulltanit, te gjithe serbet 20 000 e leshuan luften dhe iu bashkangjiten sulltanit, heroikishtë ne kete betej pra ran vetem keta ushtaret e ardhur nga largë hungarezet polaket vllehet dhe shqiptaret....mos te flasim fare per betejen e dytë te Kosvës me 1448 ku nuk moren pjesë as shqiptarët e as serbët fare kurse këta te ardhur nga largë u masakruan nga turqit, gjaku i tyre shkoi si lumi e ne prap se prap mirremi me levdata se, a ishte shqiptar apo cila ishte kombëia e Millosh Kopiliqit ?

Mirë, po pse pra ky hero te mos ishte polakë apo hungarez ose vëllahë, derisa ata dhan gati se 60 000 njerëz në këto dy beteja, pse te mos ishte edhe Milloshi me kombësi nga këta popuj ?

Në një këng epike kënduar nga serbët e botuar nga një Revist françeze në shek. XIX-të, tregohet për një ngjarje shumë interesante se si Kraljeviç Marko dhe Millosh Kopiliqi si dhe një mik i tyre, që të tre së bashku shkojnë t'ia kërkonin doren e Rosandes, motrës së Princit Leka, që sundonte në Prizeren se, deri atëherë, perendia ende nuk kishte falë mbi tokë një femër më te bukur se Rosanda !

Pasi i pret mirë këta tre heronjët serbë si miqë, Princi Leka (argument shumë i pasur është ky se këndohet nga vetë serbët se, Prizereni dhe i tërë Dukagjini nuk kishin rën ende nën sundim të serbëve në vitet e kësaj ngjarje të fund shek.XIV-të), pra, pas sa e sa lutjeve që i bëjnë këta tre heronjët Princit Leka(që në këtë rast mund të themi se, as emri Leka e as Rosanda nuk mund të ishin emra serbë kurresesi jo se as territori i Prizerenit) nuk ishte nën sundimin serbë por shqiptar...

Për të ardhur tek permbajtja e kësaj kënge serbe, më në fund Rosanda rrefyzon të fejohët më njërin nga këta tre keqëberës qe kishin ardhur ta bëjnë për vete me dhun Rosanden e bukur, por këtu vasha e ndershme shqiptare nuk pranon kurrësesi, ajo preferon vdekjen se sa të martohët më ndonjërin prej këtyre rrëmbyesve, dhe më në fund e zgjedh vdekjen, hidhet nga muret e kalas !

Në fund të këtij rrëfimit, autori francez habitet se si ende edhe sot e kësaj dite serbët iu këndojnë këngë trimerie herojve të tyre tê cilët në mënyrën më të ligshtë shkojnë për të rrembyer një femër ku pastaj këtë akt të tmerrshëm serbët e çmojnë si akt lavdie dhe iu thurin këngë trimerie heronjve të tyre !

"Duhet edhe sa e sa kohë që ky popull të ndërgjegjësohët"...kështu e përfundon autori francez rrëfimin e permbajtjës së kësaj këngë serbe, gjoja si heroike për ta.

Këtë melodi e percjellin vetëm serbët gjenerat pas gjenerate, pas krimit qe ata kryejn mbi të tjerët, jehon kënga e bie guslla te ta si trashigim famëkeq, krime pas krimeve !
Pasi qe ne fillim te betejes te shofim edhe një here se si ishte situata në terren kur filloi beteja...

Pajaziti gjithnjë kundershtonte edhe Muratin perçfardo iniciative e plane ai ishte ne kundershtim edhe me vllaun e tij Jakupin.
Sulltani qe e pavehten numerikishte me te dobet i tha Pajazitit qe te vehen ne kre te ushtris si mburoje afer 2000 deve qe kishin sherbyer për bartjen e artileris se luftes se me vete ksihin sjellur per here te parë ne europë edhe disa topa qe sherbenin me shumë
perte shkaktuartrubullira ne radhet earmikut dheashtu ndodhi koalicioni krishtian u tmetrrua nga gjemimi i topave qe nukkishinhasur asnjehere me parë... pra ishte nje perparsi e otomanve por edhe keto devet donte ti veje neakcion sulltanimirepo Pajaitirrefyon kategorikisht duke i thene se "ne dota fitojmluftenme ndihmen eallahut" segjojaashtu kishte shkruar faqja e kuranit e hapur rastesishte ...dheky ibesonte !

Ka patur zili dhe hasmeri edhe ne mes te Pajazitit e Jakupit edhepse vllezer nga i ati, se kur trupat e Jakupit thyhen qe ne fillim nga te krishteret shkon me vrap Pajaziti ne ndihme por teper vonë

Ndoshta ky eshte edhe shkaku i kësaj intrige, Jakupi nuk e pranonte fajin para Muratit ku dhe acarohet gjendja mes ktyre tre personave dhe vritet Murati, por nga cili ?

I vetmi që shpetoi ishte Pajaziti pra, ky mund te kete vrarë Jakupin, ka plotë dyshime me te dhena nga autorë te ndryshem, por ndoshta edhese thuhet se, Jakupi ishte princi i preferuar i sulltanit dhe ndoshta ka mundesi qe pas kësaj zënke ne lidhje me disfaten qe pëson Jakupi, ne mbrojtje ka vrar babain e tij, ku pastaj kur kthehet ne tend Pajaiti e gjën sulltanin e plagosur ende ne agoni, menjehere me harkun e shigjetes e mbyt vllaun e tij Jakupin, mendoj se vetem keshtu kapatur mundesi te kete ndodhur nese e hjekim rastin misterioz nga dora e Millosh Kopiliqit.

Në asnjë menyrë apo tjeter nuk e kam ndermend ta çmitizoj heroin tonë legjendar Millosh Kopiliqin me te cilin pothuajse jam rritur qe ne djep per mua ai me duket shumë i afert, i kam degjuar keto legjenda qysh qe nga feminija dhe e kam shumë afër...as pes kilometra nuk me ndajnë nga fshati i tij, livadhi e pusin i tij por vjen edhe momenti qe njeriut i intereson edhe diçka më teper se gojdhenat....një jete eshte pak sot qe ti kushtohet një miti qe ka ngulur themele 6 shekuj më parë ku edhe une do mburresha nese me te vertete ai do ishte shqiptar !

Mirepo kam bërë një analiz të thjeshtë në lidhje me keto dy betejat më te pergjakshme qe ndonjëhere jane zhvilluar në vendin tim në Kosovë si beteja e vitit 1389 ku humben jeten më shumë se 50 000 të huaj, polakë, hungarez e vëllehë dhe 60 000 pas kësaj Beteje poashtu humben jeten gati se 40 000 shpirta njerëzish dhe kur e llogarisim na del një numër tepër i madh, gati se 100 000 te huaj luftuan heroikishtë për një ideal të perbashkët te asaj kohe e si te mburrem unë sot vetem me një hero, Millosh Kopiliqin tim hero te feminisë, por kur e vrej se, këta njerëz e trima te huj që me armë në dorë kanë udhëtuar me ditë te tëra këmbë apo mbi kuaj qe të vijnë e të vdesin në Kosovë ?

Për mua ky është një akt laverdie qe ne nuk duhet kurresesi tua harrojmi atyre popujve te largët...

E quaj padrejtësi apo pa perkushtim i yni, sepse, ne sot nuk jemi ne gjendje qe t'ua perkushtojmi këtyre heronjve as një pllakë perkujtimore si shenjë mirënjohje, ta quajmi se paku për gjestin dhe kontributin e tyre që kanë dhën këta popuj te largët, ku sot ne permendim vetëm se amerikanët që na ndihmuan te lirohemi por, pa u vra asnjë ushtar amerikanë dhe ne sot iu ndertojmi edhe monumente por, mos ta harrojmi edhe kontributin e të tjerve në te kaluaren qe dhan jeten për tokën e Kosovës...

Se, në Betejen e Kosovës, perpos Llazarit me disa bujar qe iu dorzua sulltanit, te gjithë serbët rreth 20 000 kalorës e lëshuan fushën e betejes dhe iu bashkangjitën sulltanit, prandaj ne mund te themi se, në luftë heroikishtë kanë rën vetëm se këta ushtarët e ardhur nga largë, hungarezët, polakët, vëllehët dhe shqiptarët që mos te flasim fare për Betejen e Dytë te Kosvës që u zhvillua më 1448 siç e tham më sipër, serbët nuk moren pjesë fare por as shqiptarët kurse, këta ushtarët nga vendet tjera te ardhur nga largë u masakruan nga turqit, gjaku i tyre shkoi si lumi dhe ne prap se prap merremi me levdata, athua se, Milloshi ishte shqipëtar apo ç'farë kombesie kishte ai ?!
Mirë, po pse pra ky hero te mos ishte polakë apo hungarez ose vëllahë, derisa këta dhan sakrifica më së shumti, rreth 50 000 njerëz në këto dy Beteja, pse te mos ishte edhe Milloshi njëri prej tyre ?
Pra, për mua, Millosh Kopiliqi është një hero legjander ndërkombtar qe i takonte ndoshta edhe hungarezve, vëllehëve apo polakve e pse jo, ndoshta mund te ishte edhe shqiptar, pse jo ?

Qëllimi i sjelljes së këtyre dy hartave është tejet e rëndësishme, pse ?

Nëse vreni mirë këto dy harta që ngjajnë aqë shumë më njëra tjetrën, edhepse janë largë njera tjetres per më së 1500 kilometra, shifet kjartë se kan një ngjjshmëri nga reliefi.Është edhe diçka shumë interesante se në Luginën e Tmolusit për herë të parë Skenderbeu sherbeu si komandat me 5000 si sangjak beg ku pastaj para se të lëshonte këtë vend ai u dergua në shërbim edhe në Kosovë.

Në harten tjetër në të majtë shifet Lugina e Drenicës e cila ngjanë shumë në Tmolusin në Turqi, krahinë në rrethin e Izmirit. Poashtu lidhja tjetër mes këtyre dy regjioneve është se në kronikat turke permendet dëshmia e ushtarëve turk më origjinë nga Tmolusi kur këta posa hynë në Kosvë, pra para se të filloje beteja, këta ushtarë u mahnitën kur panë këtë regjion, një vend të ngjajshëm më ate të tyre atje në Tmolus. Nga kjo analiz vrejmi se i vetmi vend në Kosovë i cili ka ngjajshmëri më Tmolusin atje në Turqi është kjo Lugina e Drenicës, mendoj se kjo është një dëshmi se, edhe Beteja e Kosovës është zhvilluar në këtë luginë.

Si ishte situata në Ballkanë dhe Kosovë 16 vite para Betejës 1389 ?

Sipas të dhënave të shumë autorëve të asaj kohe, mësojmi se, 16 vite para kësaj Beteje të famëshme, ushtarët serbë që ishin në shërbim të Muratit, të cilin e kishin percjelluar në ekspedita të mëdhaja në Azië e në Karamani e në terë lindjen, numri i atyre ushtarêve që ishin kthyer në Serbi, ishin ankuar nga mënyra se si sulltani i kishte keqë rajtuar ata, dhe e akuzoin Muratin për përdhunimin e tyre në kushtet në të cilat u dorëzuan dhe u bënë shëbtor të tij.

Si mbetën popujt e Ballkanit vasal të sulltan Muratit para Betejes së Kosovës ?

Pasojat e kësaj krize ishte humbja e dy luftërave tjera, ajo e vitit 1363 afër Nishit dhe ajo e vitit 1371 në Betejen e Marices ku moren pjesë edhe shiptarët në krye me komandantin Gjergj Kastriotin e I-rë, mirëpo serbët dhe bullgarët mbetën tributer të sulltanit andaj çdo vitë duhej ti dorzonin 1000 ushtarë Muratit për luftërat e tij që sulltani zhvillonte në lindje kundër krishterve tjerë ose sulmeve tjera që vinin prore..

Llazari ia kishte vu më vemendje veshin ankesave të këtyre fjalimeve të ushtarve qe ktheheshin nga sherbimi ushtarakë, zgjidhte momentin e duhur se si ai mund të mblidhte dhe të ushqente më shumë lëndë kundër gjyqit turkë, situat e cila filloi të bëhej e padurueshme në popullatë ku pas një kohe kishin shperthyer kryengritje mê këtë rast duke i larguar të gjithë Gjyqtarët e Spahit turkë nga vendi.....*(këtë paragraf e rregullova si duhet për tu kuptuar më lehtë nga lexuesi duke e sjellur nga origjinali gjuha fr)"
Pas kësaj revolte nga Llazari Murati kishte hartuar planin e tij, i mblodhi të gjitha forcat e tij qe kishte në lindje qe kishte në sherbim dhe pergatitej te hakmirrej ndaj krishterve te ballkanit qe kishin ngritur koken dhe rrebeluar kunder forces se tij e ia kishin larguar e persekutuar spahijt(gjyqtaret, prefektet) e tij dhe thyer marrveshjen qe kishin bere me pare me disfaten krishtere pas betejes se Marices. Kur ai i kishte bërë të gjitha përgatitjet e tij, i dërgoi ambasadorët e tij dhe me shkres iu dergoi leter te gjithë krishterve duke iu deklaruar luftë dhe pothuajse menjëherë pas deklarimit të tij mblodhi një ushtri të fortë prej 60 000 luftëtarëve ..

Mirëpo serbët nisen dhe iu dalin në pritë, diku në Bullgari, ku hasin perballë më një trup prej 20 000 osmanëve të cilët ishin nisur për një ekspeditë vezhguese para ushtris se madhe qe vinte në krye më sulltanin. Ekspedita turke u sulmua papritmas dhe u munden, vetëm 5000 prej tyre i shpetuan vdekjës. Turqit ia atribuojnë këtë humbje si "nema nga qielli' ose klithja e perendisë, të cilët besonin se kjo humbje e dënoj Muratin se, ai e kishte perzier gjakun më një grua të pa fe një krishtêre ! Spse para ca vitësh sulltan Murati I-rë ishte martuar më te bijen e Shishmanit, mbretit bullgar poashtu edhe dy djemt e tij ishin të martuar më dy të krishtera te disa viseve qe ksihin mbetur nga empiri bizantin i lindjes !

Te pershkruajmi hollesishtë këtu edhe terrenin se sa ishte ky vendë dhe pse ishte i pershtatshem për luftëra;

Lugina e Drenicës dhe lumi i vogël qe kalon kete fushë mund te quhet edhe "Lumi i imët", apo "i cekët" qe po te perkthehet ne gjuhet sllave "sitnica". Kronkuesit e kesaj beteje permendin edhe lumej te tjere gjate kalimit te ushtrise turke per ne Kosove deri tek fushe beteja si për shembull aty ceket se; turqit kaluan natën Moraven se, njihej ky lum nga turqit. Mirëpo Sitnica e sotme nuk permendet fare në kronika osmane por vetëm se thuhet që; "beteja u zhvillua në një fushë te vogël, 5000 hapa të gjërë e nja 20 000 hapa e gjatë dhe se ishte e rrethuar me male jo te larta, ku këtë fushë e ndante një lum i vogël"

Pra sot, nese veshtrohet për se afërmi lumi Sitnica dhe te lexohen me vemendje kronikat turke si dhe hungareze, vrehet menjehere se, ky lum është tepër i madh dhe me siguri se do t'ia kishin cituar emrin në ndonjë dokument por, në asnjë kronik nuk e gjejmi këte emër te këtij lumit. Në kronika thuhet vetem kaqë, po e perserisim edhe njëhere; "...në këtë fushë të ngusht qe ishte 5000 hapa e gjërë dhe 20 000 e gjatë e ndante një "lum i vogël"... fusha ishte e rrethuar për rreth me male jo aqë te larta ku rrenzë tyre shtriheshin fshatra pitoresk" !

Rëndesi ka këtu se, edhe udhepershkruesit e shekullit te XIX siç është Ami Boue dhe te tjerë, te gjithe e pershkruajn keshtu fushen e kosoves; "...Posa te arrijsh ne Prishtine aty poshte shtrihet nje fushë e madhe qe e ndan lumi Sitnica". Pra ky lum i madh qe e ndan një fushe te madhe ne dysh njihej edhe ne ate kohë nga kronikuesit turqë mirepo; si eshte e mundur qe nuk e permendin fare emrin e Sitnices ?
Mos është një ngatrrim që është bere me vone nga gjeografet e tjere duke e quajtur lumin e lugines se drenices Kishnareka "lumi i shirave" ne vend te Sitnices qe pershkone rrafshin e fushë Kosovës ?
E verteta eshte se, ne kronika permendet vetem emri i tere provences "Fusha e mellinjave" apo Misia si emer i vendit apo krahines ne tersi mirepo vendi i betejes eshte diçka tjeter, asnjeri nuk e thotë saktesishtë dhe nese i referohemi shkrimit te humanistit Antonio Bofinus kjo betej midis ushtrise krishtiane dhe asaj osmane zhvillohet diku tjeter e jo ne vendin qe sot mendohet. Bofinii thotë keshtu; " ...në një fushë të vogël qe kalon një lum i vogël !

Si argument tjetër mbeshtetes po e marrim edhe Betejen e dyte te Kosoves qe ndodhi 60 vjete pas kesaj beteje pra ne vitin 1448 ku Skenderbeu i shkoi ne ndihmë Hunjadit por mjerishte qe Hunjadi kishte vendosur te mos e priste Skenderbeun dhe pas tri dite lufte Huniadi largohet naten duke lene ushtrinë hungareze polake e vllahe nen meshiren e osmaneve....Mirepo Skenderbeu arrin me ne fund, te nesermen pasi kishte perfunduar beteja...Duhet te cekim se, edhe ne Betejen e Varnes Skenderbeu nuk ia arrijti ti dali ne ndihmë koalicionit Ballkanik 4 vite më parë.

Pra, kur arrijti Skenderbeu ne këtë fushë te kobshme ai e mallkoi Hunijadin sepse ky shkaktoi jo një humbje te betejes por i qoji ushtaret e tij dhe i mbyti si në një therrtore, pra kjo ishte vertete nje betej e madhe dhe e pergjakshme, me me shume viktima se sa beteja e pare e kosoves sepse sulltan Murati i II-të kishte mbi 100 000 njerez kurse Hunjadit nese i hjeken 15 000 vëllahët qe kaluan ne krahun e sulltanit, atij nuk i mbeten vetem se te huajt, polakët hungarezët dhe disa bohemjen, gjithësejt nuk i kishte as 4O OOO ushtarë ku edhe vetë sulltani duke e parë situaten ne keto rrethana jo reciproke me njera tjetren i thote Hunijadit qe te beje marrveshje, mos te beje kete fushe me gjakë pa patur kurrfare shprese se do fitoje, mirepo pasi e shef se ai ishte i nxehur, sultani mezi se i jep lejen per luftë, sepse ne ato kohëra edhe për të luftuar kerkohej leje nga kundershtari...

Pse e lidhim në këtë shenim Betejen e parë të Kosovës 1389 më të dyten të vitit 1448 ?

Kjo paralele është e demosdoshme për hulumtime në histori per te ditur terrenin se ku jane zhvilluar keto dy beteja te famshme te historisë dhe ky krahasim don edhe me tej hulumtime. Arsyeja eshte që sot ne Drenicë ne kete fushen e gjere 5000 hapa apo 5 kilometra të gjër dhe te rrethuar me male te uleta i perngjan shenimeve te aturit Bofini dhe e dyta; mu afer bjeshkeve te Berishes qe e rrethojne kete luginë, gjendet nje krua qe edhe sot fshataret e ktyre anëve e quajn "Kroni i Skenderbeut" !

Ndoshta diksuh edhe nuk mund te besoje por ky krua eshte perballe Kronit te Mretit aty afer Goleshit, mirepo bene pjes ne Drenicë, në një vij ajrore keto dy burime jane mu perballe njera tjetres ku e ndan fushen e drenices ky lumi i vogël, lumi i shiut, apo si e quajten serbet "kishna reka" qe duhej te ishte lumi i ceket ne krahasim me Sitnicen qe eshtë lum i madh dhe pershkon fushen e madhe !

Pra, kroni i Skenderbeut është edhe një deshmi tjeter qe verteton se Skenderbeu kishte arrijtur ne vendin e ngjarjes se kesaj Betejes ne muajin tetor 1448 se te gjitha kronikat e kesaj epoke permendin kete fakt e thuhet se; "edhe kjo betej u zhvillua ne te njejtin vend ku u zhvillua beteja e vitit 1389, 60 vite me parë".

Në luginen e Drenicës kemi edhe deshmi tjera si; Kroni i Mretit, Kroni i Skenderbeut, fusha e vogel e ngushtë pershkruar nga Bofini siç e cekem me siper......"aty kalon nje lum i vogel", pastaj..."fusha eshte e rrethuar ne te gjitha anet me male jo te larta",... "rrenxe maleve ndodhen fshatra pitoreske"...etj.

Rrezes së këtyre maleve edhe sot ka perplotë fshatra rreth kësaj fushe por, një gje te ve ne dyshim aty menjëherë; varrezat ne keto fshatra jane teper te medha ne krahasim me numrin e banorve te tyre. Keto varreza mbulojne disa lugina rrenxe maleve disa prej tyre kan shenja mbishkrime mbi stela me mbishkrim turqishte(arabishte) por disa tjere jane pa shenja vetem me gur te mdhenje.Shifet qarte se te gjtha keto varre jane te personave te rritur, pa dyshim njerez te vrare nga ndonje luftë apo betej te madhe ne keto anë qe nuk mbahet mend !pasatj malet e Drenices nuke jane edeh aqe te larta, vete pozita gjeografike e Drenices ka reliefin me shume te nje rrafshnalte te kosves ku nga kjo platforme ndahen ujrat e kosoves qe permes ketij lumit te vogel qe sot quhet Drenicë kalon ne Sitnicë, apo "lumi i cekët" nese e perkthejmi nga gjuha serbe.Te shofim tani se cilat jane keto male qe e rrethojne luginen e Drenicës apo fushen e vogel ne krahasim me ate te fushë kosoves.
Kosmaçi arrine deri ne 900 metra lartesi, gjendet ne pjesen perendimore, keto vargmale ndahen permes Grykes se Llapushnikut dhe vazhdojne me tej kah jugu me malet e Berishes per tiu ngjitur afer Maleve te Sharri kurse ne veri lindje jane malete Qyqavicës dhe ne lindje mbyllet me majen e Goleshit, pra një vend lugine si një korit e mbyllur ne te gjitha anËt me male te ulta, njashtu si e pershkruan Bofini.
Si hipotez po e pershkruajmi levizjen e trupave osmane se si dhe ku kane patur mundesi te hyjne deri ne mbrendesi te Lugines së Drenicës.

Posa ka hyrë Sulltan Murati I-rë në Kosovë, po edhe i dyti i cili me çdo kushte edhe ky ngurronte te vdiste në betejen e dyte te Kosovës me 1448 si Murati I-rë, pra, posa hyri në Kosovën e sotme qe sipas kronikave, ai ka prere rrugen me te shkurt, kah Gjilani, pastaj kalon Sitnicen me ushtri te tij te madhe dhe eshte drejtuar tek kjo lugine e vogel qe ishte 5000 hapa e gjere ( afer 20 kilometra me 5 kilometra gjërsi). Kete vend e ksihin zgjedhur te krishterët te cilet pershkake te veshjeve te tyre te renda me mburoje nga hekuri kaloreseve iu duhej një terren i pershtatshem, i fortë e siç eshte terreni ne luginen e Drenices me nje tokë me te rraset per manovrime me kuaj dhe me te qendrushme per kaloresit, qe sikur te ishin ne vrapime te shpejta ne fushen e kosoves, pra ne Luginen e Sitnices, te krishteret do te nguliseshin ne token e butë ku do ishte fatale per ta sepse lugina e Sitnices eshte teper e bute dhe me e keqja se ne kete luginë, pastaj mjegulla e dendur e mengjesit do pengonte se tepermi te krishteret pershkake te helmetave te tyre qe mbanin ne koke, mjegulla do i verbonte edhe me teper te krishteret. Ndersa ne Luginen e drenices terreni ishte me i pershtatshem per kalorsit krishtere, lumi per te kaluar ishte i ceket, edhe ketu ishte ne favor te tyre, sepse ky lum ne disa vende eshte teper i thell, ta zemi tek Gjiri i Laroit afer Gllobarit, lumi i drenices eshte teper i thelle poashtu edhe tek fshati Korraticë. Mandej nje perparsi qe ka patur kjo fushe per nje betej te tille ne kete vend ishte se kete lugine lumi i imet apo i vogel qe sot quehet drenica, kalon kete lugine qe nga veriu, afer Skenerajt dhe vazhdon kah jugu per afër 20 kilometra per tu bashkuar me degen tjeter qe vjen nga jugu keshtu duke e ndare kete lugine ne dysh veri- jug se bashku keto degë formojnë daljen e kesaj lugine permes një gryke shkembore qe vazhdon te rrjedhi lumi Drenica permes disa kodrave te vogla te vargmaleve te Qiqavices me lartesi 500 deri 600 metra naltesi mbidetare dhe pas kalimit te nej lugine ne vija gjarperore lumi derdhet ne Sitnicë pas nje leshimi ne drejtim te veri-lindje duke kaluar te vendi i ashtuquajtur Guri Plakës (me gjatesi afer 14 Kilometrave).

Te ndalemi pakëz edhe tek ky emer i mbiquajtur "guri i plakës" ku edhe ketu ndeshim gjurmet e betejes se famshme te Kosvës..... Ne popull ky guri ka marrur emrin, sipas gojdhanave per arsye se kur Millosh Kopiliqi e therrë me thikë Sulltan Muratin, çaushet apo truprojet e sulltanit tentojne ta zene vrasesin mirepo nuk ia arrijnë dotë, i veshur i teri ne rroba hekuri as nje arme nuk ia arrinte te shponte trupin e tij.Papritmas lajmrohet një hallë plak e cila e shef se po tentojne t'ia zdeshin rrobat e hekurta Milloshit mirepo turqit nuk dijne se si zdeshen ato rroba te hekurta, ajo halla shkin iu thote sekretin turqve; "-shiqoni nder mustaqe te tij, aty e ka qelsin dhe me te hapen veshjet e tij" ... Turqit arrijn t'ia gjejne sekretin e ketyre rrobave te hekurta dhe posa ia hapin me qels helmeten ia presin koken, mirepo Milloshi nuk vdes, e mban mend hallen serbe qe spiunoi e rrok dhe e gjuan ne qiell me forcen qe kishte dhe kjo bjen e vdekur ne kete vend qe ende sot quhet Guri i Plakes...Kjo eshte vetem se nje gojdhan nder tjera per Millesh Kopiliqin e treguar ne popull deri me sot.Perpos versionit turk qe kemi cekur me siper per vrasjen e sulltan Muratit nga Millosh Kopiliqi eshte edhe nje deshmi kjo nga kronikues greke, mu nga nipi i perandorit bizantinë, Zhan Dukas i cili thotë keshtu;" Ne mbremje, nje nate para betejes depoti lazar kishte ftuar te gjithe prijsat rrethe tij per te ngre dolli, per shendet te betejes qe i quan Stravica(ndoshta zdravica) me bujaret e te gjitha anve. Milloshi kishte pas vendos te mos pinte ate nate por Llazari i thotë; "pije kete gote per shendetin tim se perndryshe do behesh si i dyshimt dhe do te akuzohesh se don te me tradhtosh...
"Ju faleminderit per ftesen por une nuk dua te ngre dolli, tek e fundit neser do ta shofish besnikerine time ndaj teje o princi Llazar !

Te nesërmen heret Milloshi arrin ne kampin e sulltan Muratit, ka per ti treguar nje fshehtesi, nje sekret, apo marrveshje para Betejes....Keshtu që, menjehere çaushet e mbretit e lejojne te hyje ne tenden e Muratit, ose me te vertete milloshin e kan njohur mire turqit qysh para 16 viteve sepse shumica e ushtarve krishtere nga Kosova kishin per detyrim te benin sherbim sulltanit, sipas marrveshjes (shifni paragrafin tjeter ne vazhdim).Posa hyn mbrenda ne tende, krruset per ti puthur këmben sulltanit, si shenje nenshtrimi, mirepo ne vend qe t'ia putthi kemben Millosh Kopiliqi nxjerr thiken nga menga dhe i sulet sulltanit duke e vene per toke njehere dhe pastaj e therr me thikë mu afer zemres...Me shkathtesin e tij Milloshi ikë nga tenda dhe shkon drejt bregut te lumit ku e kishte lene kalin e tij, mirepo aty e kapin çaushet e sulltanit dhe e bejne copë me copë...

Te irrituar nga ky rast trondites, turqit e angazhojne luften per tu hakmarrur. Ne kete moment turqit sulen mbi krishtere. Llazari jep urdhër prijsit boshnjakë Vlladiko Bukoviçit qe t'iu perballej turqve me 20 000 ushtaret e tij ! Vutkoviç perballon kete sulm me sukses por, para se te perballoje heren e dytë lajmi ishte perhapur ne ushtrin krishtere se Tragosh(dragosh) Proviç, gjenerali i Llazarit kishte kthyer armët kunder tij, iu ishte bashkuar turqve.
Ndoshta ky lajm ishte i pavertete, vetem se te shkaktoje habi dhe perqarje ne ushtrine krishtere, pra kjo nuk dihet por, me te degjuar kete lajm, Vllatko Bukoviç leshone fushe betejen me 20 000 boshnjakët e tij dhe merre iken...Llazari i vetmuar pa rezistencë fare, bie ne dor te armikut.Turqit e kapin dhe e dergojne Llazarin para sulltanit ne tenden e tij ku shtrihej ne agoni dhe vuante nga plaga qe kishte marrur prej Millosh Kopiliqit. Pas disa lutjeve qe leshonte Llazari ndaj perendis per t'ia marrur shpirtin Sulltan Murati jep urdher qe ta vrasin ate me te gjithe bujaret e Llazarit qe ishin dorzuar, te gjitheve iu pre koka mu para syve te Sulltanit" ...keshtu e tregon Dukas këtë epizod ne lidhje me vdekjen e Milloshit, Llazarit bijarve te tij si dhe te vdekkjes se sulltanit me ne fund, qe vdes nga plaget e marrura prej Milloshi.Sulltani nuk vonon edhe ai vdes, bajaziti e nis kufomen e tij drejte Bruses ne sarajet e tij, e kurresesi nuk eshte e vertte se sulltani eshte varrosur ne kosove ne vendin e ashtuquajtur sot, tyrbja e Muratit.

Sipas autorit te vepres "Qezaret e fundit" sido qe te jete, ne asnje menyre nuk besohet se sullatni eshte vrar ne fushe te betejes nga Millosh Kopiliqi ku permendet ne disa versione tjera serbe nga miti i tyre...sepse sullatni ishte i rrethuar me nje truproje te madhe, perpos saj, sulltani kishte edhe devet e tij me veti qe keto kafshë iu shtinin friken te krishterve ku asnjehere me pare nuk kishin parë kafshë te tilla ne ato treva, pastaj ishin edhe te shtenat me topa qe edhe pse nuk benin deme te medha, kjo armë zjarri qe posa kishte filluar te perdorej nga ushtria osmane, shkaktonte frikë ne radhet e krishterve. Pra sulltani nuk kishte angazhuar shumë ushtarë ne kete betej sepse ai kishte zgjedhur kete stratagjem; ti tmerronte europianet, ishte me se i sigurt se do korri fitore. Mirepo edhe tradhtija e gjeneralit te Llazarit, Dragosh Proviçj me 20 000 ushtarë qe leshoi krahun e krishtere dhe u be me sulltanin, pastaj edhe boshnjaket me ne krye Vllatko Bukoviç dhe 20 000 ushtarë iken ne Bosnje, shtrohet pytja ; Sa serbe u vrane ne kete Betej ?

Vetem një njeri, Llazar dhe disa bujar te tij. Kurse aleatet e tjere hungarezë, shqiptar e vllëhe kan rezistua deri ne fundderisa jan masakruar te gjithe, me siguri nuk i kane kuptuar intrigat e serbeve se çka eshte folur mes tyre ? Me siguri se Llazari kishte rene viktim e gjeneralve te tij ose jan trembur nga e shtena e topave apo devet karakteristike ua kane shtie friken, ne ekte betej prej serbeve vdes vetem një , Llazar Hebrelloviçi.
Pra, vertetesia kete here gjendet ne anen e historianeve osman qe kemi dokumente te shkruara te shumta, pra me te verteta se sa gojdhenat e europianve.Megjithate emri i Millosh Kopiliqit mbetet i shkruar per gjithemone ne analet e osmanlive si je vrases, ndersa tek krishteret para se te kryeje kete akt ndaj sulltanit ai njihej si bashkepuntor i turqeve dhe tradhtar, pastaj nga tradhtari sot ne liridashes ! Mirepo edhe nje gje dihet se ky personalitet bujar me mbiemrin Kobilja ka egzistue, megjithese me vone serbet e shendrrojne kete emer Kobilja ne Obiliç se ne gjuhen serbe Kobilja quhet pela, kurse per shqiptaret ky eshte hero, nje bujar, nje personazh i dalur nga nje fis i deres se mirë !Fakti se ky rast ka ndodhur e tregon fakti se kur nje i huaj ka dashur te flas me sulltanin, gjithenjë e kane percjellur per krahu dy çaush dhe e kane kontrolluar mire para se te pershendetej me sultanin, mirepo edhe rrobat e Millosh Kobiliçit në sarajn e sulltaneve sot në Stamboll e vertetojne se ky rast eshte i vertete.

Perse lind dyshimi tek Millosh Kopiliqi per tradhti ?

Qe perse, si e pershkruajn disa autor.Vuksava dhe Mara, dy vajzat e Llazarit ishin te martuara, e para me Millosh Kopiliqin, e dyta me Vuk Brankoviçin. Fjale pas flale kalojne te dy motrat ne grindje te madhe rrethe vlerave te burrave te tyre ku secila e levderon burrin e saj por qe perfundon me perleshje e kacafytje dhe ofendime mes Milloshit dhe Vukut deri sa perfundon me dyluftim per te cilin marrin leje nga Llazari. Ne kete dyel me kuaj, Milloshi e rrëxon per toke vuk Brankoviçin por i fal jeten, por Vuku kishte gjetur nje menyre tjeter per tu hakmarrur nga kjo humbje e turpshme per te, pra vendos te shpifte fjalë ne deme te Milloshit duke then per te se ai eshtë tradhtar deh bashkepunon me turqit...dhe nga keto fjale ka mundesi qe edhe Llazarit iu ka mbushur mendja se Milloshi do ta tradhtonte.

T'ju rikojtojmi këtu më parë se 16 vite para Betejes se Kosoves, pra, qe nga viti 1365, me disfaten e Nishit dhe ate te Marices me 1371, serbet dhe bullgaret kishin humbur soverenitetin e tyre, ata me nuk dominonin ne shtetet e tyre, tera keto shtete sllave qe humben luften, perpos malazezeve dhe shqiptarve, keta te tjeret administroheshin nga mbikqyrsit osman qe quheshin Spahij, apo targa mbledhes, megjithese bullgaret ketu u nxorren disi ndryshe, pasi qe Shishmani i dha vajzen e tij sulltanit, keshtu qe edhe boshnjaket kishin mbetur tributer te sulltanit, paguanin njashtu si serbet per çdo vite haraç sulltanit me dukat por edhe nga 1000 çuna te rinje Llazari i dhuronte sulltanit per lufterat e tij ne Azi per me se 16 vite em radh. Poashtu edhe boshnjaket, ndersa Raguzianet suvrenitetin e kishin blere me dukat.Mirepo ne vitin 1387, dy vite para beejes se kosoves Llazari dhe Shishmani vendosin te rrebehën, i largojne te gjithe Spahijt(taragambledhsit turqë) nga vendi dhe perseri gjejne lirinë, mirepo sulltani nuk ngutej nga ana tjeter e Bosforit kishte vendosur qe posa te perfundoje luftën kunder mongolve dhe tartarve ti kthehej perseri Llazarit e Shishmanit qe perfituan nga trubullirat e sulltanit ne Azi duke e prishur marrveshjen 16 vjeçare ne mes tyre.Thyerja e kesaj marrveshje pra e solli sulltanin te angazhohej ne Betejen e Kosoves ne vitin 1389, per te ripertrirë vijimin e sundimit te tij me nje marrveshje tjeter; atij i duhej rivendosja e despotve te rinjë tek popujt sllavë. Pra si duket, humbja e Beteja së Kosovës më 1389 nuk i solli turqit për herë të parë në Kosovë por me këtë fitore turqit vijuan marrveshjen qe e kishin shkelur serbet bullgaret dhe boshnjaket dy vite me parë...me nje fjal ky ishte nje ndeshkim ndaj te krishterev qe nuk e rrespektuan kontraten.Kjo betej ishte si nje shenje denimi per te gjithe te krishterët qe prishin marrveshjen, ndeshkimi nga sulltani vinte shumë i rëndë, deri tek egzekutimi i despoteve.Me nje fjalë, kjo betej u zhvillua për dominim e jo per pushtim, pa masakruar fare njerzit dhe popullesine krishtere qe ishte nje rregull i sakët; me i zoti te dominoje ! Pronat qe me pare posedonte Perandoria Bizantine e sidomos Kosovën qe e pati humbur në vitin 1217 dhe tani pas 150 vitësh sundimi serbë te gjitha duhej të kalonin ne dorë te Sulltanit, kjo ishte marrveshja e perandorve te Konstantinapojes me sulltanin qe deri ne momentin e fundit e ruajten kete parim qe e rrexoi kete rregull me vonë shumë sulltan Muhameti i II-të kur vendosi te pushtoje Konstantinopojen me 1463, gati nje shekull pasi qe ishin thyer shtetet sllave për herë te parë nga osmanet me 1365 me ne fund i erdhi rradha edhe shuarjes se perandorisë bizantine e cila kishte mbetur ne fakte vetem si nje simbol i krishterimit ortodoks pa kurrfare influance greke perpos te marrjes frym te nje perandori te vetem ne krye te nje keshtjelle te vetmuar pa mbeshteje te botës krishtere qe dha shpirtë gradualishtë dhe ne fund u ndeshkua pa mëshirë mu nga keta sulltanet qe dijten ta ruanin mirë si flijim, pÊr nje ditë qe atyre iu konvenonte.Tek e fundit, a nuk ishte ai Car Dushani qe ne vitin 1352 mblodhi 80 000 ushtare dhe deshi te pushtoje Konstantinopojen ?

Për atë perandorët bizantin kanë patur te drejtë kur thoshin se; "më parë pranojmi turbanin (mehramen e sulltanit se sa despotizmin serbë !
Dhe ashtu është, se, po te kishte arritur Dushani te pushtoje Konstantinopojen me siguri qe e tere situta ne ballkane dhe historia sot nuk do ishte njesoj, per fat te mire vdiç në rugë para së të rrëthohëshin muret e Konstantinopojës.

Bonfini:
"Coruino Regnum inuadentinonoccurrit,permifithoítem vltrà progredi, atquc ipfe duorum triúmve dierum itinere fubfequitur, àtergoq; ne retro pcdem referrc poflit,iter obftruit. Iam in planiciem vterqj peruenerat, quam in Rafcia: Bulgariacque finibus longe lateq, fpaciantem, Rigomczeu Vngari, Raíciani Cofonam nunc vocant,nos Campum Merulae interpretamur.Hácfluuius interfluit, to qui Schithnizanunc dicitur,& ab Illyrici montibus deflucns,a.liquandiu vagatus,Iítxuminfluit. Campi huiufce longitudo,pafluum eft viginti milium,quinquemilia continctlatitude Circumuallatur vtrinque montibus amoenifíimis, incirci fpeciem : 6c fluuius,ac montium appendices, reconditauc conualles, proximè haud iniucunda vicorum frequentia cclebratur. Quum in campum, haud aliter atque inagona,prius Vngari,deinde Turci defccndercnt:adpagum amnisaccolam,quiinaditufituseft,anusexclamauitcu quàmvereor,neparum arquis Vngari nunc dimicent aufpiciis, quando traie&us eorú vado exercirus vix vnum, Turcarum verö dies tres fluuium perturbauit: veluti futuram cladem ex inopia copiarum,hariolaretur. In media ferè planicie, collis moje dicus aíuirgit,cuiusradices Schithnizalambit."

Kam lexuar edhe librat si dhe mendime te autorëve te ndryshëm e historianve si edhe nga Muhamet Pirraku e shumë tjerë, por edhe autorë te huaj si Lamartine dhe Antonio Bofinusi si dhe Duc Ange dhe për të nxjerrur një analiz nga te gjitha keto deshmi patjeter na duhen bërë kerkime edhe në terren që mund tê thëmi sipas vendit bëhët edhe kuvendi...Asnjë vendë nuk i pershtatet kesaj betejes se famshme se sa lugina e drenicës..mendoj se duhet te bëjmi edhe kerkime tjera, si psh kohëve të fundit mësova edhe këtë gjë qe nuk e dija.

Rastësishtë degjoja biseden në mes dy rumunëve, mu kujtua emri i fshatit Llausha aty afër Skenerajtë në Drenicë ku gjeografikishtë gjëndet mu në hyrje të kësaj Luginës së Drenicës, e dija edhe këtë se, mu andej kah veriu i Kosovës hynin në kohën e Betejës së Kosovës aleatët tjerë nga Hungaria, si dhe vëllahët nga Rumania polakë etj.. gjithësejtë në këto dy beteja kanë humbur jeten së paku 60 000 njerëz nga këto vende të largëta...Nuk u permbajta pa e pyetur këtë rumunin se, çka do thotë fjala "llausha"?...dhe ai mu pergjigjë se llausha do thotë =dera= ose hyrja, pra, besoj se nuk më duhet tjetër argument më të sakët se, dikur ky vendë ishte si hyrje e ushtrive aleate, fjalë që vjenë nga gjuha rumune por që edhe vëllahët e thrrasin kështu hyrjen e derës=Llausha...dhe pa dyshim tani jam i bindur që emri i këtij fshati lidhet më betejen e Kosovës prandaj nuk e shohë asnjë arsyje tjetër pse ta gjejmi ketë toponim vllaho-rumun edhe këtu ne Luginën e Drenicës ?

E si të mos te habitemi edhe me tej kur perpos emrit Llausha, si e spjeguam që rrjedh nga fjala vllëhe rumune =hyrja, dera, disa kilometra më tej kemi edhe toponimin tjetër, Polac, që mund të identifikohet më Polakët të cilet moren pjesë në betejen e Kosovës ?...edhese propozimet tjera rreth ketij emërtimi si; fusha=polja, polar, nuk më duken aqë bindese se sa emertimi qe i mvishët me siguri aletve Polakë=Polac në këtë betej..emra tjerë te pa identtifikuar kemi edhe tjerë si psh emrin e një vendi të ashtu quajtur; Vaternik..si dhe shumë emra tjerë që lidhen rreth vend ndodhjes së kësaj beteje të famshme.

E vertete eshte se, makineria propagandistike serbe e ka zmadhuar këtë betej aqë shumë sa qe sot kanë rene ne heshtje vete serbet me kete genjeshter e tyren, se kur shifet numri i te vrarve ne dy Betejat e Kosovës nga ana e koalicionit Ballkanik asnjë popull nuk ka dhene më shumë viktima se sa ushtria hungareze duke llogaritur aty edhe aletet e tyre bohemianë(gjermania, polonia, e vise tjera) e kalon numrin e te vrarve te koalicionit krishterë Ballakanas. Te marrim vetëm Betejen e Dytë te Kosovës te vitit 1448, mbrenda tri dite janë vrarë 50 000 njerëz prej tyre, 15 000 vëllehë qe i'u paten dorzua sulltan Muratit te II-të por ky nuk i pranoi në anën e tij, i masakroi te gjithë, kurse Hunjadi bëri gabim te pa falshëm, e la ushtrin e tij nën meshiren e turqve dhe iku maleve te Drenicës ku mezi shpetoi kokën prej turqve, u mbyll mbyll në një kështjell serbe tek Brankoviçi i cili ishte edhe aleat i mirë i sulltanit se, në këtë Betej, serbët nuk moren pjesë fare, shtiheshin gjoja si neutral.. !

Nuk eshte edhe shume me rendesi shumë kjo qe ngatrrojmi shpeshehere rreth Balshajve ne rolin e tyre se a moren pjes apo jo ne Betejen e Kosoves, Pse ?

Sepse Gjergj Balshaj II, u vra 4 vite para Betejes së Kosovës, në vitin 1385, e kami perseritur disa here dhe e dyta, gjenealogjia e Balshajve te qon edhe deri tek rrënjet me origjine te huaj qe dyshohet se vinin nga francezet ose normanet por luftonin për kauzen shqiptare, kjo ka rendesi.

Edhe sot pasardhesit e tyre qe jetojn ne Beograd e kanë thene me fjalet me njerzore qe ekzistojnë në univers se, kur nje gazetar serbë ia shtron një pytje delikate ne vitin 1994, pra ne kohen e trubullirave që zhvilloheshin në ish-jugosllavi i pyetur nga gazetari me këto fjalë;

-Zoti Balshaj, (Balshoviç) çfarë gjaku rrjedh sot në venat tuaja, mund te na thuani ?...(gjoja se shqiptarët thonë se eshte i tyre..)
Dhe ky, sternipi i Balshajve pas një heshtje të gjatë, i kthehet gazetarit e i pergjigjet:
- Po ! E di që në venat e mia rrjedh gjak i kuq !

Përgatiti për =Renesancen=ilire=shqiptare= Kreksi=2014=

[Kreksi]

Te cekim në disa pika Kronologjin e te gjitha pushtimeve qe ndodhen në Kosovë që prej atyre romake që prej ilirve ku bie edhe Dardania për herë te parë nën pushtimin Romakë pas betejes se Pindes(168) pas krishti...

Me von njohim kryengritjet ilire n pergjithesi pas krishti...ne kohen e Diklecianit dardania mbetet nene administraten e lindjs ku pason me 295 ndarja e perandorise romake, lindje perendim.
Konstantini i Madh nga Dardania i lindur ne Naisus njihet si ndaresi i empirit romakeku edhe dardania e pesonsepse gradualishte barbaret fillojne te kalojne danubin per te sulmur Ballkanin.

Mirepo koha e Justinianit qe nga viti 525 Pas krishti njihet si periudha me famkeqe per Dardanine ku fillojne sulme te njëpasnjeishme avare e sllave....

Kishin kaluar me se 600 vite qe kur daradnia si dhe tere iliria gjendej e pushtuar nga romaket dhe se fundi nga bizantinet...

Epidemit dhe gjendja ekonomike e kishin demtuar shume dardanine ne kete periudh...popullsia kishte filluar te zvoglohej, se paku ti leje fushat pjellore dhe te gjeje strehim drejte maleve te larta te Shqiperisë...

Heraklioni, perandori bizantine kishte vendosur t'u japi disa toka serbeve ne veri te Rrasës, po keshtjelles mbi Rrasë=Rascie...

Prej vitit 1192 e deri ne vitin 1217 Dardania ishte e administruar nga Bizanti, mirepo Paleologu me nuke ia arriti te mbroje kete territor dhe kaloi per here te pare nen pushtimin e nemanjiçve serbe...

Qe nga viti 1217 date me fatidike e deri tek beteja e Kosoves serbet mbajten nene administraten e tyre daradnine qe, per bizantin quhej Misija.

Ne kete kohe osmanlijet kishin sulmuar disa here konstantinopojen por nuke ia kishin arritur ta pushtonin, ata pushtojne bullgarine dhe qendrohen ne Andrianoojë.

Pas Betejes se Marices me 1371 serbia bie nen vasalatin e Sulltan Muratit te cilit edhe i sherben me trupa ushtaresh ne ushtrine turke...

Situata ndryshon kur hordhit mongole ne krye me taerlanin nisen drejte Konstantinopojes qe rrezikojne edhe sulltan Muratin...

Ne vitin 1387 princi serbe Lazari zgjedh momentinper tu rrebeluar kunder Muratit pra deri sa ky ishte i zene ne azie kunder mongolve...mirepo sulltani nuke beri ze fare, pasi i mund mongolet pushton bullgarin e Shishmanit dhe niset ne krye te ushtrise ne kosovë.

Me 28 Qerrshor 1389 zhvillohet beteja e famshme e kosoves, e njohur tek shkrmet e huaja, Cassovo...

Para betejes princi shqiptar Gjon kastrioti kundershton qe te sulmohen turqit naten keshtu qe u vendos te zhvillohet beteja diten.

Trupat e koalicionit ishin me shumë se sa turqit(krejte e kunderta qe thojne serbet)...

Ne këtë betej moren pjesë koalicioni i krishtere kunder turqve i perbere nga; boshnjaket, hercegovaset, Serbet dhe shqiparet.

Komandant i ketij koalicioni ishte zgjedhur Llazari, princi serbë.

Më në fund si e dini koalicioni humbi këtë Betej...

Pas 153 vitesh pushtimi serbë, pra vetem 15 dekada, serbët u detyruan te kthehen ne kufinjt e meparshem te Nemanjes, ne Rrasë, ne kufijt e vitit 1217 mbi veri te Kosovës.

E deshti edhe rasti i III-të, keshtu qe edhe NATO-ja një force tjetër e koalicionit te ri boteror i shtyri serbët po ne këta kufi te dikurshëm, mu ne Rrasë, aty ku filloi shteti serbë qe nga ardhja e tyre nga brigjet e detit Azof e deri ne trojet ilire te Ballkanit.

Pas 500 vitesh pushtimi ottoman, serbet te perkrahur nga ruset dhe tjeret rifillon pushtimin e dyte te kosoves me 1912;

Ky pushtimi i dytë serbë zgjati edhe me pake se i pari, as qe kalojnë 30 vite...!
Gjithësejt: serbët qe nga ardhja e tyre në Ballkan ata Kosovën e mbajten të pushtuar vetëm se 150 vite+30 vite=180 vite !

TOTALI; 180 vite pushtim serbë !
120 vite pushtime bullgare bizantine
500 vite pushtimi ottoman(turkë)
800 vite pushtimi Bizantinë
450 Pushtimë romakë !

Kronologji e ngjarjeve më të rëndësishme të Kosovës 1389 – 2008 !

(huazuar nga Zeri yt. com)

Si erdhi deri tek pushtimet serbe në Kosovë ?

Në shekullin e IV p.e.s., u krijua Mbretëria Dardane, e cila shtrihej në territorin e Kosovës së sotme dhe të krahinave të tjera përreth. Kufijtë verior të saj shkonin deri në Nish, në jug deri në Kukës dhe Vardar.

Më 15 Qershor, 1389, u zhvillua beteja e parë e Kosovës.
Më 28 Qershor, 1389, Perandoria Osmane, në betejën e Fushë Kosovës, shpëtoi popullin shqiptarë nga hegjemonizmi serb në Ballkan. Në këtë betejë Perandoria Osmane fitoi, ndërsa hegjemoninë serbe e përzuri prej tokave shqiptare.

Më 1445, Kosova gjendet nën Perandorinë Osmane.

Më 1448, u zhvillua beteja e dytë e Kosovës.

Më 1785, Karamahmut Bushatliu pushton një pjesë të madhe të Kosovës.

Më 3 Mars, 1878, mbahet marrëveshja e Shën Stefanit, ku një pjesë e madhe e territoreve shqiptare iu aneksua Serbisë dhe Bullgarisë.
Më 10 Qershor 1878, në kundërpërgjigje të traktatit të Shën Stefanit, u mbajt Lidhja e Prizrenit, qëllimi kryesor ishte ruajtja e tokave shqiptare dhe ngritja e një shteti sovran shqiptarë.

Më 17 Qershor, 1878, u miratuan dy peticione, një iu drejtua Kongresit të Berlinit dhe një Kuvendit të Vendimeve dhe të Urdhëresave të Portës Turke; kërkohej që, të mos u jepnin shteteve të huaja asnjë pëllëmbë toke nga atdheu i shqiptarëve.
Më 2 Korrik, 1878, Lidhja e Prizrenit fitoi bazë ligjore për të ngritur një shtet shqiptarë brenda Perandorisë Osmane.
Më 1878 themelohet Vilajeti i Kosovës.

Më 1881 shuhet thuajse fare aktiviteti i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Vetëm disa prej udhëheqësve të Lidhjes së Prizrenit vazhdojnë aktivitetin e tyre deri në vitin 1885.
Më 23 Janar, 1899, në Pejë, u mbajt një kuvend me 500 pjesëmarrës nga vilajetet e Kosovës, qëllimi i këtij kuvendi ishte mbrojtja e territorit të Vilajeteve të Kosovës në Maqedoni. Kryetar i këtij kuvendi u zgjodh Haxhi Zeka.

Më 1908 ndodh Revolucioni i Xhonturqve (Turqve të Rinj).
Më 1909 - 1911 fillojnë kryengritjet e armatosura shqiptare të Kosovës të udhëhequr nga Isa Boletini, Idriz Seferi, Bajram Curri, Hasan Prishtina kundër Turqve të Rinj.

Më 18 Tetor 1911, Serbia, Bullgaria dhe Greqia i shpallin luftë Turqisë dhe fillon kështu lufta e parë ballkanike.

Në tetor dhe nëntor të vitit 1911, Kosova okupohet nga forcat ushtarake serbe dhe masakrohen më shumë se 50.000 civil shqiptarë.
Më 28 Nëntor 1912, në krye me Ismail Qemalin, në Vlorë shpallet pavarësia e Shqipërisë.

Më 1912: Shqiptarët çliruan Kosovën, por Serbia pasi humbi luftën kundër austriakëve më 1915, ushtria serbe iu kthye popullit shqiptarë dhe kreu gjenocid ndaj popullsisë civile.
Më 13 Mars, 1912, me ndërmjetësimin Bourchier-it, gazetar anglez i "Times in Balkan", u arrit një aleancë mes Serbisë dhe Bullgarisë. Kjo aleancë kishte për synim për copëtimin e tokave shqiptare në rast se, Perandoria Osmane do të humbiste. Kjo aleancë parashihte që, Serbia të merrte viset shqiptare në veri dhe perëndim të Vargmalit Sharr, ndërkaq, Bullgaria të merrte tokat në lindje të Maleve Rodop.

1913 – 1920: Konferenca e Ambasadorëve në Londër dhe Konferenca e paqes në Paris, copëtoi viset e Kosovës dhe trojet tjera shqiptare, duke ia dhuruar grekërve dhe sllavëve më se 2/3 e truallit shqiptarë – 60 mijë km. katrorë.
Në qershor - korrik, 1913, nis lufta e dytë ballkanike.

Në Dhjetor, 1918, Kosova pushtohet nga serbët.

1918: Serbia përsëri e okupoi Kosovën, me ndihmën e ushtrisë franceze. Kosova mbeti nën okupimin serb deri në prill më 1941, kur ushtria gjermane e dëboi ushtrinë jugosllave nga Kosova për vetëm 7 ditë. Dhe kështu, Kosova përsëri i bashkohet Shqipërisë.

1918: Faktori ndërkombëtar e njeh Jugosllavinë si shtet sovran, ku Kosova përfshihet si pjesë e saj.

1918 – 1941: Serbia gjatë sundimit të Jugosllavisë së Versajit, ndërmori masa të ndryshme të dhunshme për t'i shpërngulur shqiptarët nga Kosova (dhe trojet tjera shqiptare) dhe për t'i kolonizuar në to kolonët serbë e malazezë.
Më 1919 – 1920: Konferenca e Paqes në Paris cakton përfundimisht që territori i Kosovës do të mbetet në sundimin e mbretërisë të sapokrijuar serbo-kroate-sllovene.

Më 1920, qeveria jugosllave zhvillon Planin për Kolonizimin e Kosovës, për të realizuar këtë plan, në tokat shqiptare vendosen mbi 70.000 kolon serb dhe malazez.

Më 1933, qeveria jugosllave zhvillon negociata me Qeverinë Turke për shpërnguljen masive të shqiptarëve muslimanë në Turqi.
Më 1937: Akademiku monstrum, Vasa Çubrilloviq, i paraqet qeverisë serbe një referat gjenocidial për zhdukjen e shqiptarëve nga Jugosllavia, këtë referat e ka zbatuar serbia me dhunë të përhershme, me taksa të rënda, burgim të njerëzve të pafajshëm, tortura e vrasje. Kështu që, detyrohen 250 mijë shqiptarë t'i braktisin shtëpitë e tyre e të vendosen në shkretëtirat e Anadollit në Turqi.

Më 7 Prill, 1939, Shqipëria pushtohet nga Italia.
Më 21 Prill, 1941, Kosova i bashkohet Shqipërisë nën kontrollin e Italisë, ndërsa Trepça mbetet nën kontrollin e Gjermanisë.

Më 1943, formohet Lidhja e dytë e Prizrenit, me qëllim mbrojtjen e Kosovës nga serbët.

Më 8 Shkurt, 1945, arrihet okupimi ushtarak i Kosovës nga forcat ushtarake jugosllave.
Më 1957, nën mbikqyrjen e Titos dhe të Rankoviqit, bëhet shpërngulja e shumë shqiptarëve të Kosovës për në Turqi.

Më 1968, Kosova ngrihet në demonstrata për statusin "Republikë".

Më 1969, shqiptarët e Kosovës e fitojnë të drejtën për përdorimin e flamurit kombëtar.
Më 1970, themelohet Universiteti i Prishtinës.
Më 1981, nënshkruhet marrëveshja për marrëdhënie kulturore dypalëshe Shqipëri – Jugosllavi.
Më 1981, nisin demonstratat e studentëve shqiptarë të Kosovës, gjatë këtyre demonstrave vriten një numër i konsiderueshëm shqiptarësh dhe burgosen me mijëra të tjerë.
Më 1984, Kosovës i ipet autonomi.
Më 1986, Akademia e Serbisë voton memorandumin që do të bëhet program fundamental për politikën diskriminuese të qeverisë serbe për një periudhë 10 vjeçare.

Më 1987, Millosheviqi viziton Kosovën.
Më 1989, greva e urisë e 1300 minatorëve të Trepçës, të cilët protestojnë kundër politikës së Millosheviqit.
Më 28 Mars, 1989, Parlamenti Serb suspendon autonominë e Kosovës.
Më 28 Qershor, 1989, serbët në Gazimestan organizuan një pelegrinazh panserb nga të gjitha trevat e ish-Jugosllavisë, duke shfryrë parrulla kërcënuese dhe, me luftë kundër shqiptarëve.

Më 2 Korrik, 1990, deputetët e Kuvendit të Kosovës, jashtë Sallës së Kuvendit, lexuan Deklaratën Kushtetuese të Kosovës.
Më 7 Shtator, 1990, në Kaçanik, deputetët e Kuvendit të Kosovës, e shpallën Kosovën republikë, dhe kushtetuta e Kosovës u njoh si «Kushtetuta e Kaçanikut».
Në Gusht, 1997, UÇK-ja merr mbi vete përgjegjësinë kundër sulmeve serbe dhe bashkëpunëtorve të tyre.

Në Mars, 1997, fillon ofenziva e forcave serbe në Drenicë.
1998 – 1999: Kosova okupohet nga ushtria serbe, kreu gjenocid të tmerrshëm, duke vrarë dhe masakruar rreth 15 mijë civilë shqiptarë, shumë gra e fëmijë, duke dëbuar me dhunë rreth 1 milion civilë.
Gjatë viteve 1997, 1998 dhe 1999, filloi rezistenca e armatosur shqiptare kundër dhunës dhe ushtrisë serbe në Kosovë, të udhëhequr nga Adem Jashari.

Më 18 Mars, 1999, firmoset marrëveshja e Rambujesë nga pala shqiptare, por refuzohet nga serbët. Në këtë kohë fillojnë shpërnguljet masive me dhunë të shqiptarëve nga Kosova.

Më 24 Mars, 1999, Aleanca e Natos fillon bombardimin kundër serbëve.

Qershor, 1999: Në saje të rezistencës shqiptare dhe intervenimit luftarak të NATO-së, dhe me angazhimin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, dëbohet okupatori i egër serb nga Kosova.
1999 – 2008, Kosova nën protektoratin ndërkombëtarë; UNMIK – Misioni i Përkohshëm i Kombeve të Bashkuara në Kosovë.

Pas dështimit të negociatave mes Prishtinës dhe Beogradit:

Më 17 Shkurt, 2008, Qeveria dhe Parlamenti i Kosovës e shpallë Kosovën shtet të pavarur dhe sovran.

Rilind shteti i Kosovës sërish, pas 130 vjetëve, por me 1/3 të territorit të saj, që kur u themelua për herë të parë Shteti (Vilajeti) i Kosovës, gjatë Perandorisë Osmane në vitin 1878.

Sa zgjati pushtimi i Kosovës ne histori nga serbët ?

Dyndjet sllave në drejtim te Ballkanit që vinin nga Rusia e largët diku nga brigjet e detit Azof qe kishin filluar nga shekulli i VI-të pas krishti, këto migracione në fillim ishin si fuqi punëtore sezonale apo si fuqi punetore ne fushat pjellore për pasanikët romakë dhe vendas.

Në krahasim me te gjithe pushtuesit tjerë me ushtrite perandorike keta popuj u instaluan per te mbetur perjjithemon ne gadishull duke shtyer popullsine autoktone mbrenda thelle ne viset malore ku gjeten te vetmin shpetim nga keta barbaaret e fundit. Popullesia ilire e thrake mbetet e pambrojtur pas Justinianit dhe nga ana tjeter viset tjera ilire qe ishin deri ne ate kohe nën sundimin e perandorve te perendimit edhe këta u dobesuan keshtuqe avaret dhe sllavet shfrytezuan rastin te instalohen edhe ne kete pjesen perendimore te ilirisë

Pse depertimet sllave paten suksese te instalohën në Ballkan?

E cekem më sipër se, shumica e këtyre punetorve qe ishin si sherbtor ne familjet e pasura te guvernatorve romakë ketej Danubit me vete sollen dale nga dale edhe familjet e tyre qe se shpejti arriti nje numer te madh dhe ne momentin kure romaket me nuke ishin ne gjendje te qeverisnin keto toka ky territor kaloi ne nje anarshi ku secili sherbtor filloi te behej pronar i ketyre tokave te qe vendaset ilirë qe kishin mbetur te shtypur e te lodhur si edhe me numer te vogel me nuke kishte fuqi te rimkembeje per ti punuar keto toka keshtuqe sllavet ia dolen me ndihmen e sherbtorve te tyre i pervetesuan keto toka dhe filluan te krijojne rrethe qe quheshin zhupa, keshtu qe e tere thracia dhe iliria gati se rane ne duart e tyre.
Kur filluan bizantinet te zgjohen nga gjumi kuptuan qe keto vende tani me ishin pushtuar nga fise sllave e avare dhe menjehere filluan qe te marrin fushaten per debimin e tyre mirepo slalvet e aleatet e tyre qe kishin ardhur paar tyre avaret te organizuar rrenuan tere ballkanin si pergjigjeeje ndeshkuese ndaj largimit te tyre.
Sllavët filluan te djegin dhe te te bejne kerdine mbi popullaten ilire qe kishin mbetur ne Mesi, Dardanie, Thracie e ne tere iIlirikumin kjo tokë u la me gjakë.
Bizanti nuke kishte te beje ketu me nje lufte kunder nje ushtrie por nje lufte kunder nje popullate qe me pare njiheshin si sherbtor por te organizuar mire tani revandikonin me çdo kushte nje pjese te kesaj toke.

Bizanti nuke kishte rruge tjeter perpos te kuvendoje me keto fise te reja te ardhura pertej Danubit tani kerkonin autonomi ndaj bizantit. Filluan te perqafin krishterimin dhe se shpejti u bene si principata (zhupa) ne krye me zhupanin e tyre. Volgaret ishin kualifikuar te paret ne administraten bizantine, si te thuhet sot bullgaria qe hyri ne familjen ebashkesise europiane keshtu edhe te paret e tyre hyn ne perandorine bizantine kurse kroatet bene nje fushate kunder avarve dhe dolen fitues e per kete moren shperblim nga Ravena te qendrojne ne keto vise te ilirise e delmacise duke e perqafur edhe keta krishterimin.
Pas volgarve edhe serbet krijuan zhupen e tyre me qender ne Rasci(Rashkë qe ne shqipe i bie qyteti i ndertuar mbi gure Rrase.

Vetem pas dsa shekujve lufte te ashper e shtytje mes administrates bizantine ne nje ane dhe duke luftuar edhe kunder fiseve lokale me popullesi autoktone Seves(sherbetoret keshtu quheshin nga latinet) ia arriten te krijojne autonomin e tyre nga bizanti.

Zgjerimi i zhupes serbe apo pushtimet e reja kah jugu i Ilirikut:

Ne vitin 1169 Stefan Nemanja emrohet zhupani i Rashkes(Rascie= qyteti mbi rrasa) e menjehere ne kete kohe duke perfituar nje grindje mes bizantineve per fron, Stefani i zgjeron(keshtu e quajne kete pushtim edhe sot historianet ne libra, ne vend se ta quajn pushtim) kufijt e tij kah jugu i Rashkes, do te thote Stefani pushton Dardanine qe ne ate kohe ishte provence bizantine por si e dini Konstantinopoja perdorte shkrimin latine edhepse i perkiste botes ortodokse greke e ky vend quhej pra Campus Merlanus(fusha e mellinjave) per gjermanet ishte Amselfelder, per francezet Champs des Merles etj. ...
Perpos qe pushtuan Fushen e mellinjave serbet arriten te dalin deri ne detin Adriatike dhe ne jug u kufizuan me bullgaret qe ndajn malet e Sharrit.

Mirepo serbet kishin edhe ambicje tjera; te pushtonin edhe vise tjera te fqinjeve te tyre andaj iu duhej perdorur nje politikë tjeter permes martesave.
Per te pushtuar nje pjese te hungarisë, Dragutini pra nipi i Stefanit u martua me nje pricesh hungareze. Kur Dragutini jep doreheqje djali i tij Milutini gjysem hungarez merr ne trashegim nga mbreti hungarez Ladislasi IV tokat e Sremit, Maçves dhe Beogradit keshtu qe danubi u be kufiri verior me hungarezet.

Pas Milutinit vjen ne fron djali i tij nje tjeter Stefan qe pastaj merr emrin Stefan Dushani qe serbet e quajne edhe Stefan Deçanski...i cili mbretroi nga viti 1322 deri me 1355 keshtuqe per 20 vite sundimi serbet e dyfishuan territorin e tyre nga Danubi ne Adriatike e deri ne Byzancë...

Nese e llogarisim këtë pushtim deri ketu serbet qendrojne ne keto viset e kosoves se sotme si sundimtar apo pushtues qe nga viti 1217 nga Stefan nemanja e deri tek nipi i tij Stefan Dushani qe vdiq me 1355 llogarism se del nje periudh kohore prej 125 vitesh pushtimi serbe ne keto troje, iu mbeten serbeve edhe nja 4" vite per te marrur fund sundimi i tyre ne ballkane me ardhjen e ottomanve qe u ndeshen ne kete fushe te mllijave me 1389;

Gjithësejt serbet kane jetuar dhe gezuar kete toke per vetem; 125+45=170 vite pushtimi !
Kaqe kohe gati paten sunduar edhe francezet ne Algjeri ku filluan te quanin kete toke te huaj algjeria franceze se atje paten ndertuar edhe disa kisha katolike !
Perandoria mongole pas Xhingis Khanit, pushtuesit me te madh tete gjitha koherave, zgjati po aqe kohe ne indi si deshmi te tyre lane ne kete vende, toke te huaj Taxh Mahallin e famshëm !

Më në fund kur e analizojmi matematikishte kete problem për të vertetuar se, sa është sot "kosova serbe" të fillojmi pra llogarin me numra dhe nëqoftëse edhe matematika genjen atëherë kjo do quhet fenomen enigmatik i kohës.
Sepse, edhe pas 500 viëtesh serbët perseri bëjn tentim dhe më 1912 të ripushtojne ish- kolonin Bizantine që tani më emrin Kosova:

Duhet cekur se ne kete kohe treva e kosoves nga italianet quhej ende Dardania si ne kohen e pushtimit romakë te cilet qendruan edhe keta si pushtues ne keto troje qe nga fillimet e para te imperializmit romakë qe nga 168 Para krishti e deri ne ndarjen administrative te vitit 395 pas krishti, pra romaket qendruan ne kete Kosoven e sotme me se 560 vte, me shumë se sa turqit dhe menjehere pas romakeve kjo treve kalon nën Administraten Bizantine te Konstantinopojës e cila zgjati rreth 800 vite !

Pra, që prej fillimit të marrjes në dorë të këtyre trojeve nga pushtuesit serbë më 1217 nga Stefan Nemanja ku pastaj ra ne duar te osmanve më1389 dhe tani pas 600 vitesh e llogarisim së bashku këtë pushtim serbe në territorin e Kosovës dhe te shohim se sa paskan zgjatur pushtimet serbe mbi Kosovën gjatë tërë historis së njerzimit:

Pas 500 vitesh pushtimi osman, serbet te perkrahur nga ruset dhe tjeret rifillojn pushtimin e dyte te Kosoves me 1912;
Ky pushtimi i dyt serbë zgjati edhe me pake se i pari, as qe kaloi 30 vjete...
Krejtesisht pra; qe prej ardhjes se tyre ne Ballkan, Kosoven e dominuan vetem se 150vite+30vite=180 vite
TOTALI: 180 vite pushtime serbe në Kosovë !
500 vite pushtim Osman(turk)
800 vite pushtim Bizantinë
450 pushtimë romakë !

Si perfundim; kronologjia serbe ne Kosove zgjati vetëm 172 vite !
Pra, 560 vite sundim osman+817 bizantin
=Totali:1377 vite zgjaten pushtimet në Kosovë !

=1377 vite këto vise ishin te banuara pa prezencen serbe !
Sot Kosova eshte e lirë dhe e Pavarun !

[MaqoKorca]

E verteta eshte qe para ardhjes se Osmaneve lidhjet midis Serbomalazezeve e Arberoreve ishin relativisht te mira si dhe martesat midis tyre ishin te zakonshme. Marredhenjet u perkeqsuan kur Shqiptaret u konvertuan ne islam masivisht e duke pasur trajtim me te mire nga ana e Osmaneve ne krahasim me popujt te krishtere

[Kreksi]

Prape seprap shkove te feja...ne vende qe te flisnim si duhet Kjo tem nuk ka lidhje me fen fare ju lutemi !

[MaqoKorca]

Nuk kisha aspak qellim te shkonim ne bisede fetare, as nuk me intereson fare kjo ceshtje. Ishte thjesht nje referim tek arsyet e mundshme per perkeqsimin e mardhenjeve midis dy popujve te ballkanit. Nuk e vazhdoj, qe te mos dalim nga tema.