BERLIN - "Shqipëria, një vend musliman, që shpëtoi mijëra hebrenj".
(“Das muslimische Land, das Tausende Juden rettete”) Ky është titulli, që në gazetën prestigjioze gjermane “Die Welt” duke trajtuar bujarinë e shqiptarëve gjatë kohës së nazizmit.
Die Welt: Familja hebreje e Johanna Neumann fillimisht u strehua në një xhami
Shkrimi nis me historinë e familjes hebreje të Johanna Neumann. Në shtatorin e 1943, para se të persekutoheshin nga nazistët, hebrenjtë u larguan për në Shqipëri. Vendi i vogël i mbrojti ata, sepse banorët e saj ndjenë kodin e lashtë të mikpritjes. Një prej tyre ishte edhe Johanna Neumann. Ajo ka lindur në vitin 1930 në Hamburg. Shtatë vjet më vonë, prindërit e saj vendosën të iknin. Me tren, familja shkoi në Itali, e më pas një anije i solli ata në Shqipëri. Ndërkohë, Mbreti Ahmet Zogu ishte si shumica e shtetasve të tij, musliman. “Ne ishim të mirëpritur e me krahë hapur dhe gjetëm shume shokë shqiptarë", thotë Johanna Neumann, e cila sot jeton në Washington DC, transmeton “Presheva jonë” shkrimin tek "Die Welt".
Madje edhe atëherë, Shqipëria ishte në fakt një protektorat italian dhe vendi më i prapambetur në Evropë. Ajo nuk kishte hekurudha dhe kishte vetëm disa qindra kilometra rrugë të asfaltuara, vështirë për lidhje telegrafike dhe me pak shkolla të mesme. Nën pushtimin e Hitlerit edhe të Kosovës dhe pjesëve të tjera të Jugosllavisë, Shqipëria u bë "Shqipëria e Madhe" apo siç e quajnë sot shqiptarët "Shqipëria natyrale" nën administrimin italian, shkruan "Die Welt".
Deri para rënies së Musolinit dhe marrjen e kontrollit gjerman në shtator 1943, Hebrenjtë që ishin në territorin e Mbretërisë së Shqipërisë mundën të shpëtonin dhe u ndien të sigurtë. Prej rreth 2.000 refugjatësh, 300 ishin hebrenj, që kanë jetuar në atë vend. Por ndryshe nga shtetet e tjera naziste të tilla si Kroacia, ku përveç serbëve dhe hebrenjtë u persekutuan me përgjakje, në Shqipëri ata mbetën të patrazuar.
Të gjithë shqiptarët u mbështetën në “Kanun”, kodin shqiptar të nderit, që u miratua gojarisht brez pas brezi. Në këtë Kod përfshihet një virtyt, që është quajtur “besa shqiptare". Me besë ishte shumë e lehtë që të merrej një i huaj, për ta ndihmuar atë, duke përfshirë eshe mbrojtjen e jetës. Kush do të dorëzonte një të huaj në nevojë do të ishte i pandershëm".
Në të fundit, pasi gjermanët kishin zëvendësuar administratën italiane, ”Besa” ishte e nevojshme. Fillimisht familja e Johanna Neumann ishte vendosur në një xhami, e më pas ajo u zhvendos fshehurazi në një vend tjetër. Më vonë atë e mori një familje muslimane për të jetuar me ta. Ndërsa babai i saj ishte fshehur në një shtëpi, në një fermë në fshat, Johana dhe nëna e saj jetonin bashkarisht me famljarë të tjerë. Kjo ka ndodhur me shumë hebrenj. Të tjerët ishin vendosur në spitale apo stacione.
Në thelb, Shqipëria në pjesë të mëdha të vendit kontrollohej nga partizanët dhe popullsia i kishte rezistuar tashmë forcave pushtuese italiane. Administrata italiane edhe gëzonte një shkallë të caktuar të simpatisë, sepse ajo kishte pasur lidhje me Mbretërinë. Pas pushtimit gjerman (SS) mund edhe të përparonin për të rekrutuar trupa shqiptare, Divizioni 21 në Mountain Waffen, i quajtur me emrin e heroit kombëtar shqiptar "Skënderbej ”, që mblodhi 6500 ushtarë. Kështu, Divizioni i themeluar në prill 1944 kishte arrestuar 300 hebrenj në Prishtinë. Në mes të majit dhe qershorit 510 hebrenj, komunistë, partizanët dhe njerëz të dyshimtë u arrestuan, prej të cilëve gjysma kanë depërtuar në kampet naziste të shfarosjes.
bw/
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt