Kasem Hallulli

[abica]

Zëri që ngrohte dhe zbuste shpirtrat e njerëzve.



Ashiku i Muzikës popullore dhe qytetare - Kasem Hallulli



Rijetova fillimet e viteve nëntëdhjetë këtë fund viti gjatë natës së bardhë e ditës së bekuar rinore, por nuk ia le dot vetes luksin, pa e kujtuar atë pjesë të ndryshimit që erdhi në Tiranën e pas komunizmit me muzikën.

Nuk i referohem muzikës së skenave televizive apo diskove rinore që kuptohet patën ndikimin e tyre në hapjen e shqisave për çdo shqiptar të Shqipërisë.

Një tjetër tingull vinte nga qendra e Tiranës, madje nga aksi i Sahatit, ëmbël e në zemrën e kryeqytetasit që sapo ish prekur pa frikë me lirinë e shprehjes.

Ulur te ish lokali Bashkia si ballkon para Bashkisë së Tiranës, njerzit rrinin në pritje mbas orës tetë të fillonte mbrëmja. Linin jashtë derës me vetratë rrobat e pista të halleve e streseve të bartura dhe ishin gjithë sy e veshë tek këndi i Orkestrës tiranse. Atje pritnin me gaz e frymarrje të ngadalsuar të ndodhte magjia.

Nuk jam muzikolog të shpjegoj dukurinë artistike apo të analizoj vlerat vokale të këngtarit Kasem Hallulli por si mik i familjes, gazetar kulture dhe spektator aktiv po përpiqem të kujtoj pak nga hiri i atij emocioni të papërsëritshëm.

Tek Kasemi kur niste festa e mbrëmjes argëtimi ishte i pambarimtë dhe njerzit shfrenin e lironin veten prej ngarkesave të ditës dhe viteve të jetës së izoluar e privuar nga të shprehurit e fjalës dhe mendimit ndryshe.

Këtë gjuhë tjetër të shkarkesës së dhimbjes ai e njihte, praktikonte dhe përshfaqte më mire se kushdo tjetër mes muzikantëve që e rrethonin.

Njëri prej tyre pinjolli i tiranas i familjes nga u realizua dhe Stradivarit shqiptar, ljutari Ramazan Gurra më tregoi për netët e dikurshme plot emocion. Duke prekur violinat në qoshkun laborator të instrumentave në Universitetin e Arteve, profesor Rami më zbuloi dhe disa foto bardhë e zi nga dukej shpërthimi i pasionit të katërshes sa popullore po aq edhe qytetare.



Më habit fakti se miqësia me lidhjen muzikore dhe familjare vijon mes trashgimtarëve të tyre Eduard Hallullit violinistit të diplomuar në konservatorin e Vjenës dhe Erli Gurrës, të parit shqiptar të diplomuar në shkollën e Antonio Stradivarit në Kremona të Italisë. Madje bashkpunimi instiktiv i dy të rinjve larguar vitesh drejtimesh të ndryshme vijon konkret dhe funksional sepse Edi i porosit dhe merr me qera violinat për shfaqjet koncertale tek miku i fëmijrisë Erli i buzagazur.

Kasemi në biseda më tregonte me admirim për prindërit dhe të parët e tij si kryebashkiaku që mbajti gjallë shtëpinë e fëmijës një vit pas Pavarsisë kombtare, filantropi Zyber Hallulli. Për kulturën shumë gjuhsore të të parëve si në Universitetet e Lindjes dhe Perëndimit prej nga vetë Kasemi ishte shembulli direkt i plotësimit të amanetit. Ai me arratisjen nga Shqipëria fundvitet ’80 drejt Austrisë arriti qëllimin e formimit profesional të të birit dhe trashgimtarit të tij në talentin muzikor.


Rikthehem tek efekti i zërit të Kasem Hallullit. Muzikaliteti ndihej edhe kur komunikonte lirisht por këngëtimi i tij ishte sipëror. Tingulli onirik më largonte nga realja shpesh e pa motiv në një botë përqafuese e ledhatuese plot dashuri. Shprehja më e plotë e tij me kitarën akustike si zgjatim i shpirtit, me një magji thjeshtësie të merrte me krahë në histori pasionale duke e ndjerë veten si tek filmat dhe kënga e Domeniko Modunjos ose Mister Volares. Serenata si ‘’Amara Terra’’, “Varka po nisej”, “Baresha e Vogël” ishin diamante në gjerdanin e repertorit të Kasemit që tek interpretimi i tij merrnin një dritë tjetër dhe ngjyresë më vitale se në interpretimet e mëparshme.

Fati Modunjos do ta prekte si nga pëlqimi absolut nga publiku vendas dhe i turistëve po ashtu edhe në mospranimin e drejtuesve të kohës dhe përballjen e sfidën ndaj mediokritetit që hasën regjistrimet e para në Radio Tirana si ishte e vetmja radio shqiptare asokohe. Si të parat regjistrime zyrtare ato ruhen në fondin zanor ose Fonotekën e radios si dëshmi e autorit dhe e një pjese të munguar të muzikës popullore të Shqipërisë së Mesme.

Mbaj mend kur e dëgjova emisjonin prezantuar me emocion nga gazetarja Valdete Antoni një ndjesi e beftë lumturie dhe trishtimi më pushtoi dhe ishte kjo prekja me zërin nga radio të trios së këngëve “Po punon goca me grep”, “I kam hyp vaporit”, “Jelekun me are’’.

Pas kësaj sprove me veten dhe mentalitetin e kohës Kasemi realizoi në pak vite me shumë mund e dashuri afro pesë albume dhe disa koncerte recitale duke qenë dhe protagonist në Televizionit Shtetëror i programit të Vitit të Ri.

Tek butësia atërore e këngëtimit të Kasemit vajza shqiptare ndihet e vlerësuar, e fisme dhe e përskuqur nga ndjenjat si në një pikture impresioniste të Renuarit, e lehtë dhe vallzuese mes peisazhit të shëndetshëm të natyrës.

"Po punon goca me grep

me nj'ato duar porsi pilur,

a s'ma fal nji muhabet;

pas teje u dogja Nur!"

Kuptimin e fjalës Ashik e mësova tepër vonë në emisjonet kulturore me inxhinierin dhe këngëtarin beratas Pali Shkarpa duke njohur bëmat e suksesit të kantautorit Shyqyri Fuga dhe Isuf Myzyri si bashkëkohës. Në këtë linjë sa argëtuese dhe poetike e shoh dhe ndiej sot si Ashik i këngës popullore e qytetare portretin Kasem Hallullit.

Kur ridëgjova vajtimin dashuror “A ka Zot a ka Perëndi ?” vajtuar plot flake ndjenje, duke e pare krahasuar me legjendën romantike si Romeo dhe Xhuljeta shqiptare të Ashikut në perëndim të Tiranës, në zonën e Ndroqit, ruajtur nga udhëtari austriak J.G. Hahni, dhe përcjellur nga tiransit breznish në tregimin e folur pranë oxhakut, ndjeva pikëtakimet në kohë të historisë me legjendën. Pas këtyre prusheve nga zjarri i dashurive muzikore shikova më kthjelltas panoramën e bukurive të këtij trualli.

Kasemi nuk ishte i vetëm në stilin e tij mes modernitetit dhe trashëgimisë muzikore, shpesh ai huajepte e huamerrte vlera nga këngëtaret e njohura si Fitnete Rexha dhe Ema Qazimi.

Si koleksionist ai diti të mbledhë me vullnet e mirësi këngët e harruara e të ruajtura tek bartësit në moshë të thyer duke i vizituar në fshatrat e thella e me durim duke ua ridëgjuar fjalët e tingëllimën burimore.

Ndonjëherë ngrihem teksa agon dhe marr të skicoj ndonjë portret për tu liruar nga ëndrrat e trazuara. Gjithshka merr kuptim me tingujt sapo nis të luajë kitara romantike dhe dëgjohet violina grishëse në sfond;

‘’Unë jam një lule n’saksi, se ma thon emrin Lule mos m'prek!”

Kasem Hallulli ishte zëri i vërtetë i atyre dimrave të pas dhjetorit në fillim vitet ’90, që na e ngrohte ajrin me tinguj dhe na e bënte botën si festa më e bukur që do ta kish zili çdo kryeqytet.

nga Andi Bica
Dhjetor 2013