Shqipėri-Kosovė: Rikthehet lufta tregtare, shkak serbėt
Bizneset, letėr Bodes dhe Mimės: Rriten kostot prej 1 gushtit, maunet me 1 mln euro, pezull
Qė prej fillim gushtit 2013 nga Shqipėria nuk eksportohet mė as njė tullė nė drejtim tė Kosovės
ARD KOLA
dogana ne kufiHistoria pėrsėritet. Edhe pse flasim tė njėjtėn gjuhė, shqipen, prapė nuk po merren vesh. Ėshtė e ngjashme me rastet e kaluara, ku palėt akuzojnė njėra-tjetrėn, por askush nuk merr pėrsipėr zgjidhjen. Nė tre vitet e fundit mosmarrėveshjet mes Shqipėrisė dhe Kosovės kanė qenė tė shumta sa u takon marrėdhėnieve tregtare dhe rasti i fundit konfirmon krizėn e bashkėpunimit mes dy shteteve. Edhe pse pak muaj mė parė u zhvillua njė takim i nivelit teknik, tė iniciuar nga ambasada e Kosovės nė Tiranės, ku merrnin pjesė autoritetet mė tė larta doganore, sėrish konstatohet se pėr 1001 arsye gjėrat nuk po ecin me frymėn e duhur.
Kėsaj here shkak ėshtė bėrė vendimi i qeverisė sė Prishtinės pėr tė ndryshuar destinacionin e mallit pėr zhdoganim, duke u shkaktuar kosto kompanive eksportuese shqiptare.
Qė prej fillimit tė kėtij muaji, Autoritetet Doganore tė Kosovės nė mėnyrė tė njėanshme, pa asnjė paralajmėrim dhe arsyetim, kanė anuluar aplikimin e kėsaj dispozite doganore tė tyre duke detyruar eksportuesit qė mallrat tia nėnshtrojnė njė regjimi tjetėr doganor. Konkretisht, nga data 1 gusht 2013 tė gjitha automjetet transportuese tė mallrave qė vijnė nga Shqipėria duhet tė ndryshojnė destinacionin e tyre nga distributorėt apo konsumatorėt drejt terminalit doganor privat nė qytetin e Prizrenit, Ferizajt apo Prishtinės ku duhet tė kryejnė veprimet doganore (zhdoganime etj.).
Ankesa
Kjo procedurė e re, sipas informacioneve qė disponojmė, nuk ka si shkak as si qėllim miradministrimin e doganės (rritjen e cilėsisė sė kontrollit dhe eliminimin e shkeljeve doganore) apo/dhe rritjen e cilėsisė sė shėrbimit ndaj eksportuesve, pėrkundrazi: efekteve tė prejardhura prej kėsaj procedure janė tejet negative pėr bizneset deri nė demotivim tė tyre pėr tė vijuar eksportin nė Kosovė, madje pėr disa lloj produktesh (kryesisht materiale ndėrtimi) bllokim total tė eksporteve, ēka pas sjell edhe uljen e tė ardhurave doganore tė tyre, thotė kryetari i Shoqatės sė Eksportuesve Shqiptarė, Alban Zusi.
Sakaq, bizneset i kanė dėrguar mė datė 13 gusht njė letėr informuese dhe ankese ministrit tė Ekonomisė, Florion Mima, dhe ministrit tė Financave, Ridvan Bode, nė dijeni edhe tė Kryeministrit Sali Berisha, ku u bėhet e qartė se vendimi i autoriteteve kosovare ka rritur tej mase kostot, deri nė bllokim tė tregtimit.
Nė letėr thuhet se, detyrimi i eksportuesve qė tė dėrgojnė automjetet me mallrat e tyre fillimisht nė terminalin doganor privat tė Prizrenit, Ferizajt apo Prishtinės shkakton humbje kohe pėr dėrgimin e mallrave nė destinacionin fina1 dhe kosto direkte tė transportit. Gjithashtu, mungesa e kushteve minimale pėr kryerjen e veprimeve doganore nė kėtė terminal (nuk ka as bankė aty!) pėrbėn njė tjetėr kosto shtesė pėr operatorėt tanė eksportues. Pėrpos kėtyre faktorėve, dėrgimi i automjeteve me mallra nė destinacionin terminal privat nė Prizren, shoqėrohet edhe me njė kosto shtesė tė drejtpėrdrejtė qė ėshtė tarifa prej 40 eurosh nė ditė pėr ēdo kamion, saktėson mė tej letra.
Kostot
Vetėm kjo e fundit (tarifa prej 40 eurosh nė ditė pėr ēdo kamion), duke marrė nė konsideratė shpeshtėsinė e eksporteve dhe vlerėn totale tė mallit qė eksportohet pėr ēdo kamion, pėrbėn njė kosto tė papėrballueshme dhe pėrsėrisim krejt demotivuese pėr vijimin apo jo tė eksportit tė mėtejshėm atje.
Kėshtu, p.sh. pėr njė kamion me tulla qė eksportohet rėndom drejt Kosovės, ka vlerė totale rreth 780 euro. Pėr kamionėt e destinuara p.sh pėr nė Gjakovė, detyrimi i ri qė kamioni tė shkojė paraprakisht nė terminalin e Ferizajt, rrit koston e transportit me vlerėn rreth 200 euro, thotė Zusi.
Shtimi i tarifės pėr terminalin privat, me njė mesatare prej 80 euro (pasi vonesat nė terminal janė 1 3 ditė) rrit automatikisht tė paktėn edhe 10-12% koston e produktit. Sipas eksportuesve shqiptarė, kėto rritje artificiale tė kostove ėshtė e natyrshme qė jo thjesht ul konkurrueshmėrinė e operatorėve tanė eksportues e pse jo edhe daljen e tyre nga tregu, por bllokon automatikisht eksportin e kėtyre produkteve! Nė fakt, kėshtu ka ndodhur: Qė prej fillim gushtit 2013 nga Shqipėria nuk eksportohet mė as njė tullė nė drejtim tė Kosovės me njė impakt tė drejtpėrdrejtė rreth 1 milion euro eksporte tė parealizuara.
Serbėt
Tė njėjtat pasoja janė edhe pėr eksportet e materialeve tė tjera tė ndėrtimit, si hekur, kollė etj., eksportimi i tė cilave efektivisht ėshtė bllokuar! Ky bllokim i eksporteve sjell efektet zinxhir, si mosfunksionimin nė kapacitet normal tė fabrikave (madje mbylljen e ndonjėrės prej tyre), shkurtim tė fuqisė punėtore, ulje tė planit tė investimeve dhe tė ardhurave buxhetore tė shtetit!
Ėshtė e natyrshme qė ky bllokim i eksporteve shqiptare nuk ka krijuar asnjė lloj vakumi nė tregun kosovar, pasi ėshtė zėvendėsuar menjėherė nga eksportet serbe nė drejtim tė Kosovės (tė cilat natyrshėm qė janė me cilėsi dhe ēmim mė pak tė
favorshėm)!!
Nga gjithė kjo, nuk ka asnjė pėrfitim dogana kosovare as konsumatori atje (pėrkundrazi). I vetmi i fituar nė kėtė sipėrmarrje ėshtė pronari i terminalit privat dhe biznesmenėt serbė, ankohen bizneset shqiptare te Kryeministri Berisha.
Ky fakt shqetėsues pranohet edhe nga partnerėt kosovarė tė bizneseve shqiptare. Kjo sjellje jokorrekte e institucioneve doganore tė Kosovės karshi bizneseve shqiptare bėhet me tė vetmin qėllim pėr ti realizuar pėrfitim dikujt duke pėrdorur institucionin e shtetin. Realizimi i kėtyre marifeteve tė Doganės ėshtė bėrė me ngut vetėm e vetėm qė personat tė pėrfshirė nė kėtė interes mos tė humbin edhe njė minutė pėr tė realizuar profitin e tyre ilegal me ndihmėn e institucionit shtetėror sė Doganės sė Kosovės, tregojnė bizneset e Prishtinės qė furnizohen me mall nga Shqipėria.
Krijoni Kontakt