E di qė shumė lexues sapo tė lexojnė njė koncept qė mė duhet ta pėrdorė nė vijim, do ta hedhin tekstin mėnjanė dhe nuk do ta lexojnė argumentimin e mėtutjeshėm. Do tė thonė ēfarė po na duhet kjo tani kur ne kemi kėtė e atė problem. Prandaj, e kam tė vėshtirė tė shpjegoj rrėnjėt dhe rrugėzgjidhjet e shumė problemeve nė Kosovė edhe pse ato janė tė qarta si kristal.

Unė e kuptoj se ka njerėz qė e kuptojnė vėshtirė matematikėn apo nuk e kuptojnė fare, por nuk i kuptoj ata qė duke mos e ditur matematikėn e duke mos u pėrpjekur pėr ta kuptuar mendojnė se matematika ėshtė e parėndėsishme. E deshėm apo jo matematikėn, ligjet e saj funksionojnė nė jetėn tonė.

Kėshtu ėshtė edhe me teorinė pėr kombet. Neve mund tė mos na interesojė se ē’ėshtė kombi dhe si funksionon ai. Ne mund ta konsiderojmė se ėshtė e mjaftueshme qė bashkėsinė tonė etnike ta quajmė komb dhe tė kėnaqemi me kaq. Por, kombet funksionojnė sipas ligjeve tė caktuara, dhe ne nuk zgjidhim punė nėse i injorojmė kėto.

Ata qė i thonė vetit intelektualė duhet tė jenė tė pajisur me durim dhe tė mos jenė tė ngarkuar me paragjykime. Vetėm tė tillėve mund t’u shpjegojė se ēfarė po ngjet nė relacionin Prishtinė-Beograd.

Njė ditė, njė i panjohur nė sheshin “Nėna Terezė” nė Prishtinė mė provokoi se cilit komb i takojnė serbėt e Kosovės pas marrėveshjes Thaēi-Daēiq. I thash qė i takojnė tė njėjtit komb tė cilit i kanė takuar pas miratimit tė Pakos sė Ahtisaarit! E cilit komb pra i takuakan serbėt e Kosovės nė bazė tė paketės sė Ahtisaarit? Iu pėrgjigja se me paketėn e Ahtisaarit ata mund t’i shfrytėzojnė tė drejtat e komunitetit pakicė nė Kosovė, por ata mbesin pjesė integrale e kombit serb. Kjo ėshtė arsyeja pse shteti i Kosovės konsiderohet “sui generis”.

Sipas Pakos sė Ahtisaarit tė implantuar nė Kushtetutėn e Kosovės, serbėt e Kosovės mund ta mbajnė shtetėsinė e Serbisė. D.m.th ata janė shtetas tė Serbisė me banim tė pėrhershėm nė Kosovė, pėr dallim prej turqve, boshnjakėve etj. qė janė vetėm komunitete minoritare nė Kosovė. Serbet mund t’i shfrytėzojnė edhe tė drejtat e tyre si komunitet minoritar nė Kosovė.

Pėrderisa shkollat shqipe nė Kosovė janė shkolla kosovare nė gjuhėn shqipe e jo shkolla tė Shqipėrisė nė territorin e Kosovės, pėrderisa shkollat boshnjake nė Kosovė janė shkolla kosovare nė gjuhėn boshnjake e jo shkolla tė Bosnjės nė territorin e Kosovės, pėrderisa shkollat turke nė Kosovė janė shkolla kosovare nė gjuhėn turke e jo shkolla tė Turqisė nė territorin e Kosovės, shkollat serbe nė Kosovė nuk janė shkolla kosovare nė gjuhėn serbe, por janė shkolla tė Serbisė nė territorin e Kosovės. Kėto shkolla paguhen me para tė taksapaguesve tė Kosovės, por plan-programet dhe pėrgjegjėsinė akademike ia japin Ministrisė sė Arsimit tė Republikės sė Serbisė.

Kėshtu, derisa hoxhallarėt dhe priftėrinjtė katolikė e kanė tė ndaluar me ligj tė ligjėrojnė nė shkollat publike nė Kosovė, priftėrinjtė serbė paguhen nga buxheti i Kosovės pėr tė ligjėruar nė shkollat e Serbisė nė Kosovė.

Po ashtu, me pako tė Ahtisaarit, kishat dhe manastiret ortodokse nė Kosovė mbesin prona te Kishės serbe dhe jo prona tė qytetarėve ortodoksė tė Kosovės.

Pse ėshtė kjo kėshtu? Sa ėshtė e drejtė etj. le tė gjykojė secili, por kjo ėshtė Pako e Ahtisaarit, kjo ėshtė Kushtetuta e Kosovės e votuar nga tė gjithė deputetėt e Kosovės, nė pėrjashtim tė Numan Baliqit.

Pse atėherė ne shqiptarėt e Kosovės u dashka me qenė komb kosovar dhe jo komb shqiptar mė pyeti provokatori i panjohur nė sheshin “Nėna Terezė” nė Prishtinė? I thash pse nuk e ke pyetur Ahtisaarin por po mė pyet mua. S’kam ditė atėherė me e pyet se i kam besuar Hashim Thaēit po prej kur e kam pa qė Daēiqi po e cakton datėn e zgjedhjeve nė Kosovė mė nuk i besoj.

I tregova se pėrderisa serbi i Kosovės e ka pasaportėn e Serbisė e ti nuk e ke pasaportėn e Shqipėrisė, ai ėshtė pjesėtar i kombit serb, ndėrsa ti nuk je pjesėtar i kombit shqiptar. Shyqyr qė Kosova ėshtė shtet dhe ti si shqiptar etnik i takon kombit kosovar, pėrndryshe nuk do t’ishe pjesėtar i asnjė kombi.

Kėtu gjithnjė jemi tė Ahtisaarit. Por, ēfarė po ndodhė me marrėveshjen e prillit mes Prishtinės dhe Beogradit.

Me marrėveshjen Thaēi-Daēiq tė miratuar nga Parlamenti i Kosovės, tani Serbia nė Kosovė jo vetėm qė ka qytetarė tė sajė me banim tė pėrhershėm nė Kosovė, jo vetėm qė ka shkolla, fakultete e spitale tė saja nė Kosovė, jo vetėm qė ka kisha e manastire tė saja nė Kosovė, por ka edhe institucione shtetėrore nė Kosovė. Nė fakt, ato i kishte edhe deri mė tani, por tani me marrėveshje po legalizohen.

Tani nė ligjin kushtetues tė Serbisė qė do tė ndryshojė si rezultat i marrėveshjes do tė futet Bashkėsia e Komunave Serbe nė Kosovė si kategori e saj kushtetuese.

Komuna e Graēanicės do tė jetė njėkohėsisht komunė e Republikės sė Kosovės dhe e Republikės sė Serbisė. Pėrgjegjėsitė e saj do tė jenė tė dyfishta. Kryetari i Graēanicės do tė zgjidhet me ligjin zgjedhor tė Kosovės, por votuesit pėrveēse qytetarė tė Kosovės do tė mund tė jenė edhe qytetarė tė Serbisė pa qenė fare qytetarė tė Kosovės, sepse lista e zgjedhėsve do tė miratohet me marrėveshje ku nuk do tė kėrkohet letėrnjoftimi i Kosovės.

Me njė fjalė, Bashkėsia e Komunave serbe do tė jetė pjesė integrale e Republikės sė Serbisė po edhe pjesė integrale e Republikės sė Kosovės. Kėshtu, shteti Kosovės dhe ai i Serbisė lidhen mes vete nė mėnyrė organike si vėllezėrit siamezė, nė ndėrkohė qė Serbia nuk e njeh Kosovėn si shtet, por edhe nėse dikur e njeh kjo lidhje siameze nuk e humb rrolin e vet.

Kėshtu, pėr dallim nga Bosnja qė sovranitetin e vet nuk e realizon pėr shkak tė ndarjes nga brenda, Kosova edhe kur tė bėhet anėtare e OKB, sovranitetin e vet do ta ketė tė kufizuar edhe nga jashtė nė bazė tė marrėveshjes sė ratifikuar nga Parlamenti i Kosovės.

Vetėm ajo ēfarė ngjau me deputetė t e “Vetėvendosjes”, jep njė fije shprese se njė ditė, kur Kosovėn do ta udhėheqin mendje me tė ndritura e mė patriotike, Gjykata Kushtetuese e Kosovės apo GJND nė Hagė do tė gjejnė ndonjė vrimė procedurale a lėndore qė ta anulojnė ratifikimin nė fjalė, por edhe kjo do tė jetė gati e pamundur pasi qė ratifikimi i marrėveshjes do tė krijojė realitete tė reja nė terren.

TELEGRAFI:Nexhmedin Spahiu