A ke argumente zotri,per kete qka ke shkruare....Postuar më parë nga angmokio
A ke argumente zotri,per kete qka ke shkruare....
VENI,VIDI,VICI
Artikulli ka mbi 10 vjet qe eshte botuar dhe Kadareja mori goxha kritika ne ate kohe. Atehere shkrimet e Kadarese nuk botoheshin online sikur sot ndaj dhe puna jote duke bere research me google nuk te ben pune. Gjithsesi po te sjell nje shkrim te botuar ne gazeten sot nga Pëllumb A. Çabej.
Ju ishin akoma me plaget e luftes dhe se kishit mendjen tek Kadareja ndaj dhe sju ka rene ne vesh. Mburruni prape me Kadarene tani!
Kush është në të vërtetë shkrimtari Ismail Kadare
............Mirëpo, në disa nga veprat e Kadaresë ka dhe gabime dhe nuk
dihet nëse këto gabime janë të rastit, apo të krijuara
enkas ose me porosi nga lart. Të vërtetën vetëm ai e di. Po
të marrim romanin “Kronikë në gur”, në të përgojohen me pa
të drejtë disa emra të ndershëm gjirokastritesh, sa kur
doli romani për herë të parë në shitje, krijoi shqetësime
në disa familje. Te romani “Autobiografia e popullit tim në
vargje”, i kundërvihet me pa të drejtë Fishtës, poetit tonë
kombëtar. Po për Gjergj Fishtën ka botuar në vitet
tetëdhjetë në “Zërin e Popullit” një artikull prej tre
kolonash, duke e quajtur poet shovinist, prandaj thotë nuk
i kemi botuar veprat e tij. Si mund të quhet shovinist një
poet kur mbron me të drejtë në veprën e tij trojet
kombëtare të grabitura nga fqinjët shovinistë? A duhej ta
lejonte ndërgjegjja dhe logjika e Kadaresë një përcaktim të
tillë? Aq më tepër që Kadareja e njihte fare mirë figurën
komplekse të At Gjergj Fishtës, meqë ishte marrë me veprat
e tij. ai e dinte se Fishta ishte një personalitet i njohur
si brenda dhe jashtë vendit. Për merita të ndryshme, në
vitin 1911, populli i Shkodrës i dhuroi një kurorë të
rrallë argjendi, ndërsa populli i Beratit i dhuroi një penë
të artë. Më 1912, si endi me duart e tij flamurin kombëtar,
së bashku me komandantin e Shkodrës Riza Pashë Shkodrani,
për të shpëtuar Shkodrën nga rrethimi e ngritën në majë të
kalasë së Rozafës. Më 1908 zgjidhet kryetar i komisionit në
Kongresin e Manastirit, ku u aprovua dhe propozimi i tij
për alfabetin e gjuhës shqipe. Ndërsa në vitin 1924 mbajti
një fjalim mbi varrin e Avni Rustemit. Jo vetëm kaq, po
Fishta ishte nderuar dhe me medalje nga më të ndryshmet nga
Akademia e Romës, Athinës, Vjenës, Turqisë e deri te Papa
Piu II. Artikulli i Kadaresë botuar në vitet tetëdhjetë në
“Zërin e Popullit”, ku i kundërvihet Fishtës, edhe sikur të
ishte me porosi nga lart, ai s’duhet ta bënte këtë. Ai
duhej të sugjerohej me qeverinë, të hidhte dritë mbi të
vërtetat. Duhet t’i thoshte asaj se ky artikull, jo vetëm
që nuk na nderon, po bie ndesh me pikëpamjet tona se vepra
madhore e Fishtës “Lahuta e Malësisë” me karakter të
theksuar kombëtar përputhet me aktualitetin e politikës
sonë. Dhe të kërkonte prej saj rehabilitimin e Fishtës, si
dhe ribotimin e “Lahutës së Malësisë”. Ky ishte rasti më i
volitshëm. Këtë, jo që nuk e bëri, por iu kundërvu me pa të
drejtë Fishtës. Kadareja i ka shumë borxh Fishtës,
megjithëse kohët e fundit mundohet t’ia lajë, po ësthë
tepër vonë. Populli nuk thotë kot në proverbin e tij se
“Dielli nuk mbulohet me shoshë!”. Ismail Kadareja, kur u
kthye nga Franca duhej të mbante përpara lexuesit të tij
një justifikim të drejtë, të sinqertë dhe parimor, duhej
t’u thoshte se i kam kënduar dhe regjimit të kaluar si dhe
shumë të tjerë. Nuk isha as i pari dhe as i fundit. Të
tilla ishin rrethanat politike të asaj kohe dhe jo ta hiqte
veten për një farë kohe si disident, se në asnjë nga veprat
e Kadaresë nuk mund të krijohet figura e tij si disident.
Po të ndodhej lexuesi përpara këtij justifikimi, pa tjetër
do t’i jepte të drejtë. Përpara tij do hiqet me respekt
kapelën. Dhe tani kohët e fundit Kadareja dha një
intervistë në televizionin “Koha”. Shprehjet e tij, jo
vetëm që nuk e nderonin si intelektual të moderuar, po
ishin mjaft të rëndomta dhe bajate. Se ata që mund të
kritikojnë Kadarenë janë njerëz jo të mirë, të përdalë,
janë spiunë të sigurimit të reduktuar dhe se nuk duhet të
shkruajnë dhe të botojnë. Kadareja harron që jetojmë në
demokraci, ku shtypi është i lirë, gjithkush ka të drejtë
të shfaq mendimet e tij të drejta dhe parimore dhe nuk
është pronë e Ismail Kadaresë që të zbatoj urdhrat e tij.
Përsa i përket ish spiunëve të sigurimit, Kadareja s’duhet
të harrojë romanin e Bashkim Shehut “Vjeshtë ankthi”, kur i
thotë Mehmet Shehu, i ati i tij: “ Priti marrëdhëniet
menjëherë me Ismail Kadarenë dhe të shoqen e tij. Mehmet
Shehu nuk ishte njeri dosido, po ishte burrë shteti.
Udhëhoqi për një çerek shekulli qeverinë. Kadareja
gjithashtu nuk duhet të harrojë intervistën e kompozitores
Dhora Leka dhënë medias, si dhe intervistën e zonjës
Janulla Rapi, botuar në tri numrat e gazetës “Ballkan”. E
vërteta nuk mund të mbulohet, sa mund të mbulohet dielli me
shoshë. Të tilla ishin rrethanat politike të asaj kohe.
Lenini nuk ka thënë kot: “ Kush punon dhe gabon”, ndërsa
populli thotë: “ Kush ha bukë, do bëjë edhe thërrime”.
Prandaj Kadareja, përpara se të flas për të tjerët, duhet
të kontrolloj veten njëherë. Kadareja lexon shumë klasikët,
letërsinë botërore dhe kjo është një anë pozitive për të,
vetëm se ndikohet shpesh nga ta dhe nën riminishencën e
tyre mundohet të krijojë ndonjë temë, mirëpo përpara se ta
hedh temën në letër, duhet ta shoshisë mirë nëse i
përshtatet karakterit tonë, se pastaj ndodh si me novelën
“Natë pa hënë”, e cila u kritikua me të drejtë gjatë asaj
kohe. Ne që kemi jetuar në atë kohë e dimë fare mirë se çdo
ndërmarrje apo dikaster administrativ mbulohej nga një
operativ sigurimi, i cili kontrollonte çdo veprim. Ku
kishte burra nëne që t’i thoshte në atë kohë një vajze kur
paraqitej në një zyrë kuadri për punë se a je e virgjër,
apo jo; shko e vizitohu e sill raportin e dokrra të tjera
si këto. Në atë kohë, po të shprehje një mendim të tillë,
të fusnin hekurat në vend, të dënonin dhe me burg, sidomos
kohët e fundit kur emancipimi e kishte ngritur femrën tonë
me të drejta të barabarta me burrin, deri aty sa ai e
ndihmonte edhe në punët e shtëpisë, çonte edhe fëmijën në
kopsht apo çerdhe. Prandaj, në të tilla raste, duhet të
ketë kujdes Kadareja, se pastaj ndodh si dhe me artikullin
e botuar para disa kohësh prej tij kur thotë se “Kosova i
takon Serbisë!”
Ndryshuar për herë të fundit nga angmokio : 19-06-2013 më 03:59
"And speak kindly to mankind '' Quran - 2:83"
E ku e more ti qe e postove?!
Mos posto shkrime forumesh blogjes etj., ku nuk permendet as emri Kosove, por posto thjeshte artikullin, ku Kadare, sipas akuzave tua, qartazi thote se "Kosova i takon Serbise"?
Nese nuk ke mundesi, prano ose mos e prano se ke genjyer, si te duash, dhe vazhdo misionin...
Shkrimi i Pëllumb A. Çabej te eshte botuar vite me pare dhe ne kete forum , mund te kerkosh ne faqet e gazetes sot dhe e gjen artikullin e mesiperm.
Ironia me e madhe ketu eshte qe eshte me thjeshte te besohet historia e 600 viteve me pare , pa baze e thene nga Ismaili , se sa vete fjalet e Ismailit thene 10 vite me pare
"And speak kindly to mankind '' Quran - 2:83"
17.02.2008
Kadare: Kosova ta gëzojë lirinë
"Ta gëzosh lirinë është diçka madhështore. Për lirinë duhet punuar. Unë kam besim të plotë te populli i Kosovës", thotë në një intervistë ekskluzive për Radion Evropa e Lirë shkrimtari i njohur shqiptar, Ismail Kadare.
RADIO EVROPA E LIRË
Zoti Kadare, tashmë ndodhi... Kosova deklaroi pavarësinë. Si ndiheni, çfarë do të thotë ky zhvillim?
ISMAIL KADARE
Më bëni një pyetje që ndoshta e dini përgjigjen. Ndihem shumë i lumtur dhe çdo fjalë nuk do ta shprehte gjithë atë ngazëllim që ndjej unë, si gjithë shqiptarët në këtë çast.
RADIO EVROPA E LIRË
Kujt i takon nderimi i parë sot?
ISMAIL KADARE
Nderimi në raste të tilla i takon në rradhë të parë atyre që u flijuan për këtë ditë të madhe. Ky është zakon botëror dhe jo vetëm zakon, por moralitet universal, i pandryshueshëm në shekuj.
Edhe në rastin e Kosovës ata kanë kujtesën e parë.
RADIO EVROPA E LIRË
Kosova dhe Shqipëria, tashmë shtete, do të ndajnë të njëjtat ikona kombëtare, përfshirë Skëndërbeun, Nënë Terezën, Kadarenë... por me flamuj të ndryshëm shtetërorë. Si e shihni raportin Kosovë-Shqipëri pas shpalljes së pavarësisë?
ISMAIL KADARE
Kosova dhe Shqipëria janë dy shtete të ndryshme, por nuk duhet harruar që janë dy shtete shqiptare. Ato do jenë dy shtete, por kombi shqiptar mbetet një.
Kombi shqiptar ka një histori të dytë që ecën paralelisht me historinë politike shtetërore.
Uniteti i kombit shqiptar është tjetër gjë dhe dy shtetet shqiptare janë tjetër gjë. Natyrisht, ato i bashkon koncepti shqiptar.
RADIO EVROPA E LIRË
Pavarësia e Kosovës për popullin e Kosovës është e barabartë me lirinë. Cilat janë refleksionet tuaja për lirinë në një moment si ky?
ISMAIL KADARE
Është një gjë e habitshme ajo që ka ndodhur. Shpallja e pavarësisë së Kosovës ka një jehonë ndërkombëtare që unë nuk e kam parë në këto 20 vjetët e fundit të ketë ndodhur për ndonjë komb apo shtet tjetër.
Kjo tregon që liria është shumë e shenjtë për njerëzit, pavarësisht se mund të ndodhë se popujt që e kanë, e harrojnë që e kanë. Ndaj, popujt kanë dëshirë të dëgjojnë për lirinë, të shohin për lirinë, të mblidhen rrotull një tryeze për lirinë.
Shqiptarët patën fatin t'ia kujtojnë botës ç'është liria, ç'ëshë kjo gjë sublime. Me këtë e shpjegoj unë eksitimin e gjithë mediave botërore nga kjo ngjarje. Kjo ngjarje po ndiqet nga miliarda njerëz, siç nuk është ndjekur kurrë asnjë problem shqiptar. Kjo është një gjë e gëzueshme. Por, kjo është falë asaj sa e shenjtë është liria.
RADIO EVROPA E LIRË
Megjithatë, liria është një proces që duhet mësuar se si të menaxhohet. Çfarë kanë për të mësuar shqiptarët në këtë rast?
ISMAIL KADARE
Jeta në liri është tjetër jetë nga ajo në robëri. Është e vërtetë që liria mësohet, mirëmbahet, menaxhohet si një makinë shumë e komplikuar.
Por, shqiptarët këtë nuk e kanë të vështirë, sepse liria është diçka që përgatitet thellë në ndërgjegje përpara se të vijë. Liria e Kosovës ka vite e vite që është përgatitur në ndërgjegjen shqiptare.
RADIO EVROPA E LIRË
Pak orë para se Kuvendi i Kosovës të shpallte pavarësinë, Kisha Ortodokse Serbe kërkoi të bëhej luftë për të mbrojtur Kosovën. Si e shikoni të ardhmen e Kosovës dhe të rajonit, kur dihet se Serbia nuk ka kërkuar ndjesë për katër luftërat në Ballkan?
ISMAIL KADARE
Ky është një problem që lidhet kryesisht me Serbinë. Mendoj se kërcënime të tilla janë kërcënime fantazmash, koha e të cilave ka kaluar.
Jugosllavia ka marrë një mësim të mirë për gjëra të tilla në të shkuarën dhe nuk besoj se Serbia e sotme, që është vazhdim i një pjese të Jugosllavisë, do vazhdojë të përkundë ëndrrën për të hyrë prapë në aventura që i kanë kushtuar kaq shtrenjtë.
Kam besim që gradualisht pala serbe do kuptojë absurditetin e gjendjes në të cilën ndodhet. Kam parsysh këtu atë gjendjen propagandistike, ku ajo është tërhequr nga udhëheqësit e saj të papërgjegjshëm, si Koshtunica me shokë.
Unë besoj se kjo nuk do vazhdojë gjatë, pasi ka një logjikë në zhvillimin e ngjarjeve dhe Serbia dëmton veten e saj dhe askënd tjetër me këto veprime.
RADIO EVROPA E LIRË
Keni shkruar për shumë perandori, me të cilat shqiptarët kanë pasur punë, duke filluar nga Perandoria Osmane. Aktualisht si i shihni orientimet dhe aleancat e shqiptarëve?
ISMAIL KADARE
Po të shikojmë orientimin shqiptar dhe serb në një ditë si kjo, është diçka gati e pabesueshme. Orientimi shqiptar ka bërë një kthesë 180 gradë, nga një orientim i gabuar që ishte me pjesën më të prapambetur të botës, kaloi në një orientim të ri me pjesën më të përparuar të botës, që janë njëherësh dhe pjesa më e fortë.
Për një habi të madhe, serbët që kanë qenë në kampin tjetër, ose kanë kujtuar se ishin aty, kanë bërë një kthim pas prej 180 gradësh, për t'u gjetur në kampin më të prapambetur.
Ky kamp vazhdon ende të jetojë me ëndrrat e Luftës së Ftohtë, me ëndrrime shpërnguljesh e me radhë.
RADIO EVROPA E LIRË
Cili është mesazhi juaj për Kosovën në një ditë si kjo?
ISMAIL KADARE
Mesazhi im nuk mund të jetë veçse i thjeshtë. Kosova ta gëzojë lirinë! Ta gëzosh lirinë është diçka madhështore. Për lirinë, siç thamë në fillim, duhet punuar. Unë kam besim të plotë se populli i Kosovës është thellësisht i ndërgjegjshëm, se ka përpara shumë punë për të bërë. Punë të lodhshme, por të bukura siç janë punët në liri.
http://www.evropaelire.org/articleprintview/992115.html
Nuk me interesojne pohimet e askujt...
Me intereson intervista apo shkrimi iorigjinal i Kadarese, ku ky i fundit ka thene se "Kosova i takon Serbise!".
As autori ne fjale nuk thote se ku dhe kur e ka thene Kadare nje gje te tille.
Dhe, cfare eshte me e rendesishme, pothuajse cdo shkrim dhe cdo prononcim publik i Kadarese ishte dhe eshte pro-kosovar. Prandaj, nuk ka as arsyen me te vogel per te menduar se dicka e tille eshte thene apo shkruar nga Kadare. Eshte plotesisht absurde.
Nese dikush nxjerr dicka nga konteksti, atehere natyrisht se jane te mundshme manipulime te ndryshme.
Ah sa me dhimbsesh , boll u more me dekleratat e Kadarese or ditzi se ai e dredh si kur*vat sa here i teket.
Ishte Kadareja ai qe i sherbeu komunizmit me teper se kushdo e ishte po ai qe sot e shan me teper se kushdo tjeter.
Ishte Kadareja qe i shau emigrantet Shqiptare si jashteqitja e kombit dhe pas 3 muajsh iku dhe ai si emigrant.
Ishte Kadareja ai qe e mburrte perandorine Osmane ne intervisten me Thierry Fabre dhe eshte po ky qe e shan sipas situates.
Ishte Kadareja ai qe tha per Kosoven se i takon Serbise dhe po ky palaco te ben shkrimin qe ke sjelle me siper ti.
Kenaqu me kete shkrimin me poshte ;
Perandoria otomane - janë Shtetet e Bashkuara të Mesjetës
Bisedë nga Thierry Fabre
Ismail Kadare, a jeni ai që mund t’ju quajmë mjë shkrimtar ballkanik? A përfaqëson Ballkani ndonjëgjë të veçantë për ju?
Jam shkrimtar, por unë jam kundër etiketës përshkrimore ballkanike, skandinave ose jemenite.Unë mendoj se letërsia është diçka homogjene dhe unike në botë. Shkrimtarët formojnë nje familje shumë të bashkuar dhe shumë të ndryshme në të njëjtën kohë. Mendoj se unë i përkas kësaj familjeje.
A është ky rajon një hapësirë referimi për ju?
Sigurisht, vepra ime lindi në Ballkan dhe ndoshta nuk do të mund të ekzistonte pa të. Është një burim, po përtej tij, unë jam një shkrimtar. Shkrimtarët nuk kanë qenë pjesë të regjimeve dhe të partive.
Po Ballkani si një vend imagjinar, sa i rëndësishëm është për ju?
Ekziston një kontradiktë mes Ballkanit si realitet konkret dhe Ballkanit imagjinar, që është një tërësi shumë më e fuqishme.
Me këtë përfytyrim ushqeheni?
Mendoj se letërsia e madhe evropiane ka lindur në gadishullin ballkanik.
Për shembull, kë keni në mend?
Shkrimtarët e antikitetit. Është e vërtetë që ka pasur zbulime madhështore në botën para grekëve të lashtë, si krijimi i konceptit të skëterrës nga egjiptianët. Por mendoj se grekët, domethënë ballkanasit e lashtë, kanë zbuluar gjënë më të madhërishme në botë: brerjen e ndërgjegjes. Brerja e ndërgjegjes në botë është shfaqur goxha më vonë. Ka nja katër a pesë mijë vjet, jo më shumë... Pa këtë koncept, nuk do të kishte letërsi. Brerja e ndërgjegjes u zbulua nga dramaturgjia greke: besoj se ka ekzistuar edhe para Eskilit. Te Homeri nuk gjejmë mënyra konkrete, por të gjitha poemat homerike kanë lindur prej saj. Çfarë janë poemat homerike? Njëfarë faljeje karshi Trojës. Një poet grek i ka kënduar fajit të lashtë të grekëve për të larguar të keqen. Në këtë mënyrë, lindi letërsia klasike greke...
Në veprën tuaj, duket qartë një përngjasim i madh mes letërsisë suaj dhe asaj greke. Mos vallë përtej Ballkanit ka një dimension mesdhetar, që për ju është i vlefshëm?
Sigurisht, por të dyja janë tepër të ndërthurura. Është mëse e natyrshme.
A ka po kështu, dhe një dimension mysliman?
Jo mysliman, por një dimension perandorak: romak, bizantin dhe otoman njëkohësisht. Ky dimension perandorak ka filluar qysh tre mijë vjet me persët... Letërsia ka filloi në kohën e zhvendosjes së ushtrive të gadishullit ballkanik drejt Orientit; më pas ndodhi zhvendosja e ushtrive romake, bizantine, turke... Nga Perëndimi në Lindje dhe nga Lindja në Perëndim...
Shkrimtarët kanë pasqyruar kronikën... Ju flisni për perandori. Cili është vizioni juaj për perandorinë otomane? Çfarë është për ju? Një armik që deshi të shtypte Shqipërinë?
Shumë më e ndërlikuar se kaq. Nga pikëpamja letrare, mendoj se është perandoria më e bukur e njerëzimit. Është mjaft paradoksale, por mendoj se për letërsinë është një minierë ari. Nuk mund të gjejmë perandori tjetër aq të pasur në subjekte...
Po kështu, ju e keni vazhduar këtë linjë me Kasnecët e shiut dhe me personazhin e Skënderbeut...
Jo vetëm unë. Kështu ka bërë edhe Kazanzaqis, Ivo Andriç gjithashtu. Nuk mund të imagjinohet kurrë vepra e tij pa këtë perandori...
Si e ka ushqyer perandoria otomane veprën tuaj?
Është një perandori shumë e kompletuar. Ajo përfshinte gjithë racat njerëzore, gjithë fetë, gjithë konfliktet, gjithë fatet. Ajo zotëronte mekanizmin më të përsosur burokratik të të gjitha kohërave. Në këtë perandori, ju mund të gjeni të gjitha perandoritë, përfshi dhe Rajhun e Tretë apo perandorinë sovjetike... Modelet janë të gjitha në perandorinë otomane. Ishte si Shtetet e Bashkuara në Mesjetë. Në këtë perandori shumë të errët e të tmerrshme, hera-herës, gjejmë po kështu shenja të një tolerance të madhe...
Për shembull, pas vitit 1492, kur çifutët u dëbuan nga Spanja, ata gjetën strehim në perandorinë otomane...
Jo vetëm çifutët... Perandoria otomane ndoqi një politikë nacionale, ndonjëherë shumë më inteligjente se të vendeve të tjera dhe perandorive të tjera...
Por me Shqipërinë marrëdhëniet kanë qenë shumë konfliktuale. Shqipëria doli kundër kësaj perandorie otomane...
Shqiptarët kanë pasur një marrëdhënie tepër të veçante me këtë perandori. Në fillim, përgjatë një shekulli, ka pasur një konflikt të përgjakshëm me Shqipërinë... Por pas kësaj, ata gjetën një lloj modus vivendi, sepse perandoria otomane e kuptoi më në fund shpirtin e shqiptarëve dhe në përgjithësi, të ballkanasve. Ajo kuptoi se mënyra e paqtimit ishte dhënia e privilegjeve...
Shumë shqiptarë u përfshinë në elitën e perandorisë otomane...
Në përgjithësi, shqiptarët kanë qenë më të privilegjuarit... Çifutët dhe grekët po kështu, por jo si shqiptarët. Gjatë kësaj kohe, marrëdhëniet kanë qenë disi të dykuptimta.
Por kjo perandori ka lënë gjurmë, veçanërisht në islamizimin e një pjese jo të pakët të popullsisë...
Në fillim, gjithë shqiptarët kanë qenë të krishterë. Kanë qenë një nga popujt e krishterë më të lashtë, fill pas Italisë. Në fillim ka qenë katolik dhe më pas, nën ndikimin e Bizantit, një pjesë e Shqipërisë u bë ortodokse. Islami është më i vonë. Ka qenë një fenomen disi i përgjithshëm për gjithë Ballkanin... të krishterët që filluan të bëheshin myslimanë, përveç shqiptarëve, boshnjakëve, edhe grekët vetë... Kjo bëhej për arsye praktike, civile. Kjo nuk ishte pasojë e detyrimit apo e masakrave, siç e shohim shpeshherë në filma, por pasojë e arsyeve praktike, ekonomike, politike dhe shoqërore... Për shembull, po të doje një vend të rëndësishëm në kryeqytet, një nga kushtet ishte të ndërroje fenë. Nuk mund të bëheshe ministër po të ishe katolik a ortodoks... Shqiptarët e morën shumë lehtë këtë çështje në fillim. Në përgjithësi, princët dhe prijësit e tyre u konvertuan të parët. Ata ndërruan emrat e krishterë në emra myslimanë. Si të ishin duke luajtur komedi, duke menduar se kjo nuk ndryshonte asgjë.
Kjo marrëdhënie me qytetërimin islamik, a pati ndikim në Shqipëri në leximin e teksteve, në përfytyrime, në poezi?
Islami pati shumë pak ndikim në kulturën shqiptare. Ai ndikoi në jetën e përditshme në disa zakone, veshje, në disa zakone shtëpiake; në kuzhinë, në administratë. Por ama jo në letërsi.
Çfarë dini për kulturën arabe? A ka ndonjë të përbashkët mes jush?
Në Shqipëri, është shumë pak e njohur. Më tepër njoh letërsine perse. Për shembull, Omar Khajamin, i cili në Shqipëri ka qenë i përkthyer, fshehurazi, nga anglishtja. Në Shqipëri ka pasur një rrjedhë islamike, por që ka qenë shumë më e dobët krahasuar me letërsinë tradicionale të krishterë shqiptare. Kjo letërsi islamike, nga një anë, ishte dhe e prapambetur, thjesht me disa vjersha të vogla sentimentale, por jo më shumë...
A nuk keni dijeni për poezinë e madhe arabe, për vepra madhështore?
Te ne nuk janë përkthyer kurrë.
Me ç’kuptojmë, të krijohet përshtypja se përherë ka identitete të shumëfishtë. Së brendshmi jemi katolikë dhe nga jashtë myslimanë. Kemi përshtypjen se në universin ballkanik ka përherë lojëra personaliteti shumë të ndërlikuara, me shumë fytyra...
Kjo ndodh në të gjithë Ballkanin, sepse ne kemi ndryshuar dhe shumë herë realitet. Ja dhe një arsye për të cilën feja është e dobët në shumë zona ballkanike. Në Shqipëri ka tre fe. Kur një vend i vogël ka tre fe, ato dobësohen... Por gjëja e mirë është se nuk ka pasur armiqësira mes besimeve. Shqiptarët mbërritjen e islamit nuk e morën seriozisht. Dy fetë më të hershme u treguan shumë mikpritëse karshi fesë myslimane, pa bërë aspak bujë e skandal. Ato e pranuan.
A është pasojë e komunizmit fakti që filloi të shkatërrohej shpirti religjioz?
Jo, kjo ka ndodhur më parë. Nga ana e vet, feja myslimane u tregua shumë tolerante, që do të thotë se myslimanët shqiptarë nuk përfituan kurrë nga statusi i tyre.
A ju duket se ka përparuar ky realitet i shumëfishtë i Ballkanit, a shkon drejt përpjekjeve për t’u përgjithësuar?
Në shekullin XX, me daljen nga perandoria otomane, popujt ballkanikë u bënë shovinistë. Më parë, ata ishin më tolerantë, më shpirtgjerë, më të emancipuar. Por kjo nuk ndodhte ngase më parë ata kishin armik të përbashkët perandorinë otomane. Shqipëria ka qenë e qeverisur nga një pasha shqiptar. Kufijtë nuk kanë qenë shumë të saktë. Kishte shkëmbime ekonomike dhe kulturore më të natyrshme atëherë.
Po sot, a jemi vallë dëshmitarë të një regresi?
Mendoj se mbi të gjitha, ka interesa të klasave egoiste. Mes tyre ka një armiqësi të tmerrshme, mes popujve ballkanikë. Më parë, kjo nuk ekzistonte. Të gjithë e kanë nxitur urrejtjen në mënyrë artificiale.
A mendoni se do të dalë ndonjë gjë, duke pasur parasysh atë çka po ndodh sot, sidomos në Bosnje?
Mendoj se e keqja nuk është aq e rëndë sa u duk në fillim. Urrejtja nuk është e pamundur të mos zvogëlohet. Por mjafton vetëm që njëra nga palët të lëshojë pe e para... Ka shumë shembuj nga e kaluara. Në Shqipëri dhe në Ballkan në përgjithësi, të rinjtë e kanë harruar tashmë armiqësinë me Turqinë. Kjo armiqësi nuk ekziston më. Vështirë se mund të kthehet më. Turqit dominuan në Ballkan për gjashtë shekuj me radhë. Ishte një dominim shumë i ndërlikuar, nganjëherë tolerant, e herë të tjera i përgjakshëm, i tmerrshëm... Ata e kanë harruar. Kjo do të thotë se ata janë në gjendje të harrojnë, por për këtë duhet të drejtohen nga një forcë. Ky mund të jetë roli i intelektualëve ballkanas, me ndihmën e Evropës, natyrisht....
A prisni ndonjë gjë prej tyre, ndonjë mesazh?
Ka nevojë. Një shkrimtar shqiptar si unë mund të jetojë absolutisht edhe pa urrejtje. Në qoftë se shihni veprat e mia, do të vini re se urrejtja aty mohohet në mënyrë absolute. E keni lexuar, me sa më thoni, Kasnecët e shiut. Atë e kam shkruar njëzet e pesë vjet më parë. A keni gjetur aty gjurmë urrejtjeje? Personazhi kryesor është një pasha turk, armik i shqiptarëve. Këtë e kam përshkruar në mënyrë paqësore. Nuk ka qenë e përllogaritur kështu. Romanin tim të parë Kopshte të kujtimeve* e kam nisur në moshën njëzet e pesë vjeç. Ishte historia e një gjenerali që erdhi në Shqipëri, një armik zyrtar i Shqipërisë, një pushtues gjatë Luftës së Dytë Botërore. Edhe atë e kam përshkruar në të njëjtën mënyrë, pa urrejtje.
A mund të luajnë njerëzit e kulturuar të Ballkanit një rol drejtues? Keni qenë të pranishëm në ndonjë iniciativë?
Ajo që është më trishtuese është se intelektualët serbë janë mes përgjegjësve kryesorë për atë çka ndodhi në Ballkan.
Me të drejtë, është një luftë letrare, një epope e ngritur në madhështi që çon në fillimin e betejës, duke ndërsyer kryqin e ortodoksisë kundër islamit...
Mendoj se është një njollë e zezë në historinë e kulturës. Nuk dua të mbaj anën e kulturës së vendit tim, por në këtë pikë, kultura shqiptare është shumë superiore. Gjëra të tilla te ne nuk keni për të gjetur kurrë. Fatmirësisht... Nuk duhet harruar se ne kemi qenë në një situatë armiqësie me Jugosllavinë përgjatë 40 vjetëve. Gjurmë të tilla urrejtjeje nuk kam parë në letërsinë greke apo bullgare... Është mëse e mundur të ngremë një kulturë shumë të emancipuar, shumë njerëzore në këtë gadishull ballkanik. Më gëzoi shumë fakti që, kohët e fundit, shkrimtarë serbë e kanë kuptuar këtë më në fund.
A ka ndikuar në veprat tuaja ky shpërthim në Ballkan apo jeni përpjekur të izoloheni?
Shkrimtaria nuk ka të bëjë fare me këtë që thoni. Është një punë artistike.
Është një realitet që kapërcen kohën?
Është një realitet më vete.
Marrë nga revista “Qantara” - Cultures en mouvement, botim i Institutit të Botës Arabe
* Titulli i botimit frëngjisht të “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” – shën. përkth.
Përktheu nga frëngjishtja: Norel ZAIMI
"And speak kindly to mankind '' Quran - 2:83"
Selam
Eshte pikerisht kjo qe kadarene e ka diskredituar para opinionit per joserioz (se paku nder ata qe nuk shohin ne te "ambasadorin e shqiptarise").
OPORTUNIZMI i tije ka qene dhe do te mbetet dobesia me e madhe qe e ka.
Fakti, se medialisht nuk shkyhet ne krejt anete, ka te beje me MUNGESEN e shtreses intelektuale ne opinionin shqiptare. Thjeshte, as ka njerez qe mund te miren me te ne nivele intelektuale, as edhe mediumet e kane ate kualitet, qe opinionit te gjere ti ofrohen qendrimet nga pozita neutrale. Gjithecka ne lidhje me te ka nje prapaskene tendecioze, tamam si ketu ne forum, o je per ate, o je kunder atij......mendime tjera, shqyrtime te hollesishme nuk ka.......
Si shembull eklatant te anes tjeter e ke poetin e madh gjerman, nobelistin e literatures, Günter Grass, i cili vitin e kaluar u "hamend" ne nje forme "kadareske" mbi politiken e izraelit karshi iranit, ku tentimi nder te tjera ju interpretua edhe si antisemitizem (nje teme e nxehte dhe ligjerisht e rregulluar ne gjermani). Poeti ne fjale jo se u demontua (natyrisht se kish edhe pro edhe contra qendrime) por edhe u akuzua per populizem, nje etikete shume e keqe sidomos per literate, te cilet ne fakt jane "artiste" e jo "politikan". Andaj, do te ish mire qe dikush ti ofroje nja dy tri fjale Smajos, qe mos te miret me pune qe nuk ja u ka haberin.
Per ceshtje shoqerore ka institute perkatese dhe njerez perkates qe e kane krahas ditunise edhe TALENTIN per tu mare me ato pune, shkencetare, jane sociologet, jane teologet jane ekonomistet, jane historianet. Ki shoku i mire le ti mbetet besnik profesionit qe e din me se miri, me na treguar masalle....mbi godinen e shoqates "wiener secession", e cila u formua nga artiste vjenez, pikerisht per arsye te pikepamjes mbi "artin" (ku njera ane e favorizonte historizmin, konzervatizmin, pra, ngulfatjen dhe prangat), pra nje shkeputje nga "shtepia e arteve" (andaj edhe secession), shkruan keshtu:
"kohes artin, artit lirine".......po ta kish pervetesuar Smaja vetem pakez kete moto, do te qante tane diten per budallakite qe i nxjer nga goja, dhe do te pendohej dhe do te kerkonte FALJE publike ndaj popullit shqiptare. Por njeriu pa kurriz a e ka kallepin kulturore te tille, per me gjet ne te fjalen e madhe "falje" ???
tung
PS:
personalisht e kame lexuar vetem "sjellesin i fatkeqesise", per arsye se ne bibliotekene e qytetit ketu ne vjene ish i vetmi liber i ismailit asaj kohe (1995 ose 1996 !!!) ne gjermanishte (Schleierkaravane), dhe me ka habit mungesa e inteligjences emocionale ne te, saqe kame krijuar nje fobi ndaj ketij njeriu qe moti kohe. Mund te jeme subjektiv ketu, por deri sot nuk i lexova dy rreshta qe do ta stigmatizonin ne syrin tim si "shpirt i lire", qe ne fakt duhet te jete nje literat i rrangut qe e synon te jete.....me shume hije do ti kish amoraliteti se politika.....
albanish by nature
Nje pyetje shoku darius (pasiqe e shoh se ke ngec ne "kohe")
Ne ditet e rrejteve sociale, globalizimit dhe kapitalizmit dhe te hedonizmit te shfrenuar, kush mendon e ka "cmimin" me te larte per PR
- Aferdita Dreshaj ne krah te Leonardo Di Caprio-s
- Gjerdan Shaqiri
- Ismael Kadare
Mundesisht me arsyetime.
Flm
albanish by nature
Per thenjen me lart : " Kadare nuk eshte historian"... Kur flitet per shqiptaret qoft histori,gjuhe,kulture dhe cdo gje qe ka te beje me qenjen shqiptare nuk ka njeri te gjalle dhe te vdekur qe ka me shume njohuri dhe qe eshte me kompetent se sa Ismail Kadare .Jo vetem kaq,nuk ka personalitet shqiptar qe e ben me te njohur ne bote Shqiperine dhe shqiptarine ne bote ,qe e nderon kombin dhe qe ia tregon botes ne menyren me reale vuajtjet,perpjekjet dhe vlerat kombetare.
Ndersa per teorine se " Perandoria Osmane na shpetoi nga sllavet" eshte shume siperfaqsore duke aluduar ne paralelen : shqiptaret qe pranuan Islamin shpetuan shqiptar,ndersa ata qe nuk e pranuan u asimiluan. Kjo nuk qendron se ne do ishim asimiluar edhe pas luftes dyte boterore deri me sot pa arsimin shqip pa ate cope Shqiperi dhe mesuesit e pare idealiste qe u shperndane neper te gjitha trojet shqiptare jashta Shqiperise adnministrative...perpjekjes se tyre per te mbijetuar ne si shqiptare.Sa shqiptare ka ne Kosove po aq dhe me shume i ke ne Turqi te asimiluar...cili shpetim?
Si mund te na shpetonte perandoria qe e dogji me shume se cdo teritor ne Ballkan Shqiperine, dhe kur ishte buze kapitullimit e dogji Malesine si nje teritor baraz me nje katerten te Shqiperise dhe ia dorzoi Malit te Zi!
Ne si shqiptare shpetuam dhe mbijetuam vete dhe per kete duhet tu jemi mirenjohes paraardhsive tane te perpjekjes kombetare ne vecanti qe nga Rilindasit e deri me sot! Shpetimin si lufte e fituam ne dhe tash betejat e reja per ne si komb jane : bashkimi,zhvillimi dhe qytetrimi i mirefillt si komb modern!
I Ilirides jam Iliri,
dhe i lire dua me mbet.
Per cfardo xhevahiri,
Shqiperine se jap per jete
Regullat e Postimit
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt