Islami: 10 arsye pse Rama paraqet rrezik ne pushtet
Intervistoi: Sami Milloshi
Ndersa kreu i PS-se e ka shpallur veten si kandidat per kryeminister pas zgjedhjeve te 23 qershorit, deputeti Kastriot Islami rendit 10 arsye se perse Rama nuk eshte politikani qe ka prerjen e nje kryeministri. Ne nje interviste dhene bashkepunetorit te Koha Jone ne SHBA, prof.dr. Islami rendit si arsye, qe nga mungesa e njohurive per ekonomine qe ka Rama e deri te sjelljet e tij dhe mungesen e aftesise per te degjuar keshilltaret e afte. Islami shprehet se pas shkaterrimit qe i beri PS-se, qytetaret duhet te mendohen mire para se te votojne per kryesocialistin Rama. Ai shprehet se shqiptaret duhet te pengojne ardhjen ne pushtet te modelit klientelist Rama-Kokedhima. Ndersa shton se nese ky model do te rezultonte fitues, Shqiperia do te kishte fatin e mjeruar te PS dhe shqiptaret fatin e socialisteve te ndershem.
Zoti Islami, pothuaj nje muaj nga dita e votimeve per ne Parlamentin e ardhshem shqiptar, si e ndjeni ju veten ne projektin politik per te cilin jeni angazhuar?
Prej 22 vjetesh kam qene i angazhuar per ndertimin e shtetit demokratik, per integrimin e vendit ne NATO e BE dhe mireqenien e shqiptareve, por edhe per reformimin e PS. Rama me perjashtoi nga PS dhe Berisha me ofroi kandidimin per qendrimet e mia pro shtetit, stabilitetit dhe integrimit. Angazhimi dhe qendrimet e mia rezonojne me projektin, i cili ka ne themel punesimin e shqiptareve, mireqenien e tyre dhe integrimin e vendit ne BE.
Ju pohoni se prej 20 vjetesh keni kontribuar per reformimin e Partise Socialiste ku nuk aderoni me. Pse mendoni se ky reformim eshte i pamundur?
Perpjekjet per te reformuar ne menyre te pakthyeshme PS mesa duket kane tanime deshtuar, partia e Rames dhe klienteles se tij, ne themel te se ciles eshte aleanca politike-biznes-media me simbolin, Koco Kokedhima. Partia e Rames nuk eshte me as projekti im dhe as projekt i socialisteve. Bashkimi i MJAFT-isteve, klienteles se pasuruar gjate qeverisjes 11-vjecare te Rames ne krye te Bashkise se Tiranes dhe trashegimise puniste, perben trekendeshin mbi te cilat mbeshtet projekti i Rames. Rama eshte perfaqesuesi i njekohshem i ketyre tri shtyllave.
Ju, pervecse nje politikan me karriere te gjate, jeni gjithashtu edhe nje strategjist i fushatave elektorale ne Shqiperi. Kesaj here, a shihni ju ndonje te papritur dhe cila mund te ishte kjo e papritur?
Duke analizuar te dhenat e 10 viteve te fundit, duke nxjerre prej tyre invariantet dhe duke ju referuar rezultateve te zgjedhjeve 2009 dhe 2011 rezulton se koalicioni i djathte Aleanca per Punesim, Mireqenie e Integrim (APMI) ka shume shanse te jete fituese me mbi 71 mandate perballe koalicionit te majte Aleanca per Shqiperine Europiane (ASHE) qe rezulton me me pak se 69 mandate. Ne konkurrimin elektoral jane edhe dy subjekte te reja FRD e AKZ qe mund te kishin ndikim vetem ne Tirane por qe do ta kene shume te veshtire te transformojne votat e tyre ne mandate. Gara mbetet e hapur nisur nga ky rezultat me tendence fitoreje per te djathten. Natyrisht magjine e kane ne dore votuesit ne 23 qershor, por nuk do te kete surpriza te medha, sepse nuk ka asnje fryme rotacioni qe naivisht kerkohet nga opozita.
Cilat jane qarqet ku rezultati mund te jete i diskutueshem?
Qarqet ku rezultati eshte i ngushte dhe mund te thuhet qe percaktohet fituesi i zgjedhjeve jane: Berati (5 me 3 ne favor te ASHE), Fier (9 me 7 ne favor te ASHE); Elbasan (7 me 7) dhe Tirane (16 me 16).Nuk duhen neglizhuar edhe Vlora (7 me 5 per ASHE) dhe Korca (6 me 6). Por ne disa qarqe tradicionale te djathta, aleanca e djathte ka mundesi te thelloje rezultatin gje qe do te jepte mundesi per nje fitore me solide.
Duket se z. Rama ne krye te Partise Socialiste - personalitet i se ciles keni qene edhe ju deri pak kohe me pare para perjashtimit - e ka bere fakt te kryer fitoren. Ai, vetem ve ne dyshim se fitorja mund t'i vidhet nga numeruesi i votave, dhe pikerisht per kete ka kercenuar, se sipas tij, po ndodhi kjo, populli do te marre fatin e tij ne dore. Cfare mendoni ju per keto paralajmerime?
Zgjedhjet e fundit, te viteve 2005, 2007, 2009 dhe 2011, ndonese i jane afruar realizimit te standardeve demokratike nderkombetare, pa i arritur plotesisht ato, asnjehere nuk jane cilesuar jo legjitime, pra fituesi ka qene legjitim nga arbitri nderkombetar. Parregullsite e verejtura, qe jane prezent ne cdo vend demokratik, nuk kane pasur ndikim ne rezultatin zgjedhor, dhe institucionet e dala prej kuvendit jane konsideruar dhe respektuar si legjitime. Ne vitin 2005 Nano e pranoi rezultatin e zgjedhjeve dhe u largua nga drejtimi i PS me doreheqje. Ne 2007, Rama u zgjodh kryetar i Bashkise se Tiranes nderkohe qe Berisha ishte Kryeminister dhe nuk pati asnje kontestim per zgjedhjet. Ne 2009 dhe 2011, per shkak se e majta ishte e percare, Rama per te ruajtur pozicionin ne krye te PS-se nuk e pranoi rezultatin duke sajuar alibine e manipulimeve. Pra sa here Rama ka fituar, nuk i ka kontestuar zgjedhjet, kurse krejt ndryshe ka ndodhur kur Rama ka humbur zgjedhjet. Gjykoj se kercenimet aktuale jane prelud i humbjes se radhes, por besoj se kete radhe Rama do te jete i pabesueshem. Publiku shqiptar dhe komuniteti nderkombetar do te bejne vetem ate pergjegjes dhe nuk do ta lejojne te ndjeke te njejtin skenar kunder shtetit, kunder stabilitetit dhe kunder integrimit si pas zgjedhjeve te vitit 2009.
Keni paralajmeruar se Edi Rama eshte nje rrezik jo vetem ne krye te Partise Socialiste, por aq me teper po te vinte ne pushtet si Kryeminister. A mund te na e elaboroni pak me gjeresisht kete konkluzion?
Do te duhej nje liber per ti dhene pergjigje kesaj pyetjeje. Per te qene shterues do te duhej nje analize shume permasore. Por nga nje kendveshtrim i ngushte, duke ju referuar vetem rastit tim, dhe trajtuar ate simbolikisht, mund te beheshin prezent disa nga shqetesimet apo edhe rrezikshmeri nese Rama do te mund te behej Kryeminister. Rama eshte nje kandidat atipik per Kryeminister i cili ndonese I) nuk ka asnje lloj formimi apo njohurie ne fushen e ekonomise, II) nuk ka asnje lloj formimi juridik e kushtetues, III) nuk ka asnje lloj formimi apo njohurie ne fushen e politikes se jashtme apo diplomacise, IV) nuk ka njohuri per ceshtjet kombetare e rajonale, V) ka deklaruar se nuk eshte politikan dhe nuk ka sjellje te nje politikani, VI) ka frike debatin dhe jeten parlamentare, VII) deklarimet e tij jane te mbushura me retorike boshe e te dhunshme, VIII) eshte demagogjik dhe inkoherent ne qendrimet dhe sjelljet e tij per shume nga ceshtjet e rendesishme, IX) koncepton dhe drejton veprime radikale pa patur asnje ide per strategjine e daljes prej tyre, dhe X) urren keshilltaret e bashkepunetoret e afte e me eksperience, e tjere e tjere, mban rreth vetes nje klientele te paafte. Kompleksi i inferioritetit eshte i vetmi shpjegim i te gjithe sjelljes se tij politike.
Cila eshte sipas jush lidhja mes kompleksit te inferioritetit me retoriken apo veprimet e dhunshme?
Ky kompleks shpjegon retoriken e dhunshme, gjestet dhe fyerjet apo ofendimet e leshuara publikisht. Reagimet e dhunshme verbale ne disa raste te shoqeruara edhe me veprime te pahijshme kur gjendet ne debat apo komunikim me interlokutore superiore apo i paafte per te dhene shpjegimet e duhura lidhen me gjendjen e tij inferiore. Incidenti ne nje nga sallat me impozante te Vjenes eshte shembulli me i qarte se sa lehtesisht mund te cekuilibrohet kandidati per Kryeminister dhe sa shpejt mund te kaloje ne retorike apo edhe veprime te pahijshme.
Po lidhja e ketij kompleksi me perjashtimin e kundershtareve si mund te shpjegohej?
Per shkak te kompleksit te inferioritetit, Rama e ka te veshtire deri te pamundur te drejtoje nje ekip njerezish qe kane formim e zoterojne eksperience te qenesishme duke e gjetur qetesine vetem tek perjashtimi i te gjithe atyre ndaj te cileve ndjehet inferior. Imagjinoni se me cfare lehtesie ky personazh perjashton nga partia nje person me titullin doktor te fituar ne France e Gjermani, nje person qe mban titullin profesor, nje nga themeluesit dhe reformatoret e PS, ish-kryetarin e Kuvendit te pare pluralist, nje ish- minister te Jashtem, nje ish-minister te Financave, koordinatorin e krizes me te madhe humanitare ne Europe pas Luftes se Dyte Boterore, krizes se Kosoves. Kjo sjellje eshte shprehje e paaftesise per te perballuar debatin me interlokutore superior.
Ju gjykoni se veprimet e dhunshme dhe kercenimet lidhen me kompleksin e inferioritetit?
Aplikimi i masave ekstreme si perjashtimi nga partia, perdorimi i nje gjuhe te vjeter qe nxit urrejtje, organizimi i kercenimeve ne Kuvend apo ne familje jane shprehje e ketij kompleksi dhe indikacion i rrezikshmerise se tij nese do te kishte pushtet. Imagjinoni se cfare mund te bente ky person nese do te kishte pushtet kur ne opozite organizon kercenimin e deputetit per te mos e lejuar te votoje duke i marre me force karten e votimit. Imagjinoni qe ky person ne opozite organizon dhe realizon me gardistet e tij kercenimin e familjes me metodat e revolucionit kulturor se cfare mund te bente nese do te ishte Kryeminister. Une qellimisht kam qendruar me vendosmeri per ti ndricuar publikut sjelljet e kandidatit per Kryeminister, thjesht per te evidentuar deri ne cfare niveli mund te shkoje retorika dhe veprimet e tij te dhunshme dhe deri ku mund te shkonin veprimet e tij.
Ne cfare aspekti tjeter Rama paraqet rrezikshmeri?
Edhe ne nje plan tjeter gjykoj se Rama dallon nga kandidatet paraardhes per Kryeminister. Berisha ka ardhur dy here ne pushtet, ne 1992 dhe ne 2005 me canten e opozitarit ne kurriz. Nano ka ardhur nga burgu i Benes ne postin e Kryeministrit ne 1997, vetem me trasten e burgut. Kurse Edi Rama synon te vije ne pushtet ne 2013 me klientelen me te pasur te vendit te cilen e ka krijuar gjate 11 vjeteve ne Bashkine e Tiranes, me modelin perfekt te lidhjes politike-media-biznes dhe me nje seri akuzash per korrupsion. Po ashtu Edi Rama kerkon te vije ne pushtet pasi ka spastruar PS nga te gjithe njerezit me eksperience e vlera, me kontribute e integritet, duke krijuar partine e tij klienteliste qe nuk ka asnje lidhje me socialistet e thjeshte, te vertete e te ndershem. Kjo e ben projektin e tij te rrezikshem.
Ka nje ide ne disa qarqe ne Tirane sikur Edi Rama mund te sjelle dicka te re ne qeverisje dhe se zoti Berisha eshte i konsumuar. Keta qe mendojne keshtu kane nje padurim dhe mezi presin ta "provojne" qeverisjen e Rames, ju cfare mendoni?
Keto nuk jane as ide dhe as opinione por thjesht deshira te Rames dhe te klienteles se tij qe vijne nga pamundesia per te ofruar nje projekt konkurrues dhe fitues dhe me ishallah kerkojne rotacion. Po ashtu duhet patur parasysh se ndryshimi i nje qeverisjeje apo vazhdimi i saj jane zgjedhje e votuesve. Gjykoj se kete radhe per shkak te kalimit te nje pjese te qeverisjes, LSI ne koalicion paraelektoral me opoziten PS dhe krijimit te dy aleancave te qarta majtas e djathtas, per here te pare do te shtrohet per votuesit zgjedhja midis nje qeverisjeje te qartesisht te djathte dhe nje qeverisjeje qartesisht te majte. Po ti referohemi Greqise, Italise, Bullgarise, por edhe Frances, tentativa per ta zgjidhur krizen aktuale me nje qeverisje te majte ka deshtuar, sepse zgjidhjet e se majtes nuk kane rezultuar te pershtatshme per daljen nga kriza nderkohe qe zgjidhja liberale ka mundesuar vendin te perballoje krizen.
Thuhet se Rama nuk eshte provuar ende dhe le ta provojme njehere...?
Ne realitet, Rama eshte provuar dy here, 11 vjet ne krye te bashkise se Tiranes dhe 8 vjet ne krye te PS. Modeli i qeverisjes se Bashkise ishte modeli bashkiak klientelist Rama-Kokedhima dhe ku linden dhe u rriten deputetet socialiste me te pasur te Kuvendit dhe u konceptuan MJAFT-istet. Modeli i dyte i qeverisjes se Rames eshte krijimi i partise se Rames mbi themelet e rrenuara te PS, ky eshte modeli klientelist Rama-Kokedhima i aleances biznes-media-politike. Eshte detyre kombetare qe ky model jo vetem nuk duhet lejuar te privatizoje shtetin por duhet penguar. Nese ky model do te rezultonte fitues Shqiperia do te kishte fatin e mjeruar te PS.
Ju jeni, ne mos gaboj, arkitekti i ketij sistemi elektoral me te cilin votohet tani ne Shqiperi. Nderkaq, kjo eshte hera e dyte qe ky sistem zbatohet ne Shqiperi. Ka disa zera qe jane shume kritike me konceptin politik te listave per deputete. A jep ky sistem mundesine qe te kemi nje parlament cilesor, apo ndoshta duhet korrigjuar ne te ardhmen? Dhe nese po, ne cfare aspekti mund te korrigjohej?
Ky eshte nje debat i gjere dhe shume kompleks. Se pari, duhet te riperseris se nuk ekziston sistemi me i mire ne bote por duhet kerkuar sistemi adekuat per nje vend te caktuar. Se dyti, te gjithe sistemet jane demokratike dhe nuk ka sistem antidemokratik, por cdo sistem ka avantazhet dhe dizavantazhet e tij. Se treti, ky eshte nje sistem qe funksionon prej mese 30 vjetesh ne Spanje dhe variante te tij edhe ne vende te tjera. Se katerti, duhet patur parasysh se per te krijuar stabilitetin politik nuk duhet ndryshuar sistemi zgjedhor cdo 8 vjet. Se pesti, Shqiperia qe nga 1991 i ka provuar te gjithe llojet e sistemeve dhe ka rezultuar qe sjellja dhe konfliktet politike te jene invariante nga sistemi zgjedhor. Dhe se fundmi pas dy mandatesh, qe nuk eshte nje periudhe e gjate por e mjaftueshme, mund te realizohet nje vleresim lidhur me funksionalitetin e sistemit zgjedhor, duke hapur ndoshta edhe debatin per permiresime apo ndryshime te pershtatshme.
Ju keni paralajmeruar se Edi Rama eshte nje nxenes i dobet i Jorgo Papandreut, i cili dihet se deshtoi ne Greqi. Ne nje veshtrim pak me te gjere, nderkaq eshte bllokuar integrimi i Shqiperise ne Bashkimin Europian. A mendoni ju se Edi Rama eshte peng i "profesorit" te tij grek dhe a eshte ne gjendje ai te menaxhoje marredhenie fqinjesie ne Ballkan shpesh here te paparashikuara?
Edi Rama eshte perpjekur te marre mesime dhe te kopjoje Jorgon lidhur me forcimin e pozitave ne parti permes spastrimit te kundershtareve. Rama ka rezultuar ne kete aspekt nje kopje e keqe e Jorgos. Nje nga shkaqet e deshtimit ishte pikerisht qasja e gabuar ndaj kundershtareve te tij, dhe me konkretisht si Kryeminister, Papandreu do te rrezohej nga numri dy i qeverise dhe PASOK, Evangjelos Venizellos, duke bere qe Partia Socialiste greke te transformohej nga nje parti me mbi 40 per qind mbeshtetje ne partine e katert me rreth 14 per qind mbeshtetje. Rama eshte perpjekur te imitoje Jorgon edhe persa i perket nxitimit per te marre pushtetin dhe perdorimit te qasjes se thellimit te krizes per ta detyruar kundershtarin te dorezohet. Po edhe ne kete aspekt rezulton nje kopje e keqe e Jorgos. Programi antikrize i Jorgos deshtoi se ishte ideologjik e propagandistik pra nje qasje e gabuar per te nxjerre vendin nga kriza e thelle, kurse Rilindja eshte nje amalgame deshirash ideologjike permes te cilit Rama nuk ka as shans te fitoje. Rruga e Rames ne gjurmet e Jorgos eshte rruga e vetme drejt deshtimit.
Cila eshte perkrahja e fundit qe Jorgo i ka dhene Rames?
Kohet e fundit, Jorgo u perpoq ti jepte perkrahje Rames duke e kooptuar si zevendes presidentin e 36-te Internacionales Socialiste, e cila vetem pak muaj me pas filloi te abandonohej nga partite socialiste-demokrate te Gjermanise, Frances, Italise, Anglise e tjere duke evidentuar mendjeshkurtesine e Rames per te genjyer votuesit shqiptare me gjoja mbeshtetjen qe po i jepte komuniteti nderkombetar Rames per tu bere Kryeminister i Shqiperise. Ky ishte nje bumerang i merituar per Ramen. Duhet patur parasysh qe Internacionalja Socialiste eshte nje gerdalle ku lobet me te fuqishme jane ato afrikane dhe ajo drejtohet nga nje person qe eshte larguar nga politika pasi ka deshtuar ne menaxhimin e krizes greke, te qenit zevendeskryetar eshte dizavantazh dhe jo avantazh.
Ne vizionin tuaj cfare do te duhej qe ne Shqiperi te forcohej shteti ligjor, te ishte e suksesshme lufta kunder korrupsionit, dhe te funksiononte ajo qe quhet ''check and balance"?
Gjykoj se po te krahasohet Shqiperia e para 1991 me Shqiperine sot, progresi eshte i paimagjinueshem dhe impresionues per kedo qe viziton vendin tone. Dhe per kete te gjithe bien dakord. Ceshtja qe shtrohet eshte: A mund te kishin pasur nje proces me te shpejte dhe me cilesor? A i zoteron Shqiperia burimet natyrore dhe potencialet njerezore per nje tranzicion demokratik dhe nje proces integrues me te shpejte e cilesor. Pergjigjet jane Po. Nga ana tjeter po te kemi parasysh trashegimine e vendit me stalinist ne Europe, e vendit me te izoluar ne Europe, e vendit me te varfer ne Europe, eshte normale qe koha eshte nje parameter qe luan rol te konsiderueshem ne progresin e vendit, pra per shume ceshtje duhet koha e nevojshme. Sidoqofte, lidhur me pyetjen tuaj konkrete, gjykoj se sfida e mandatit te ardhshem eshte forcimi i sistemit te drejtesise, pavaresia e tij, rritja e profesionalizmit, etj.
A jeni ju optimist se do te vije dita qe edhe ne Shqiperi humbesi i zgjedhjeve te telefonoje dhe te pergezoje fituesin apo do te vazhdoje pafundesisht paranoja e te veshtruarit te kundershtarit si "armik", "tradhtar" e te tjera epitetet denigruese te kesaj natyre?
Do te deshiroja shume qe kjo te ndodhte ne 23 qershor, por jam skeptik. Megjithate shpresoj qe Rama kete radhe minimalisht te pranoje rezultatin e zgjedhjeve, sepse deri tani as nuk eshte deklaruar ndonese ai do ta kishte te veshtire ti telefononte apo ti shtrengonte doren Berishes.
Dhe se fundi, cfare do ti keshillonit brezit te ri te shqiptareve per zgjedhjet e qershorit 2013?
Shqiptaret duhet te pengojne ardhjen ne pushtet te modelit klientelist te Rama-Kokedhimes qe bazohet ne modelin e qeverisjes se Bashkise se Tiranes dhe modelin e drejtimit te PS mbi themelet e Aleances Politike-Biznes-Media. Nese ky model do te rezultonte fitues, Shqiperia do te kishte fatin e mjeruar te PS dhe shqiptaret fatin e socialisteve te ndershem.
Koha Jone
Krijoni Kontakt