Gjuha, ndryshon drejtshkrimi i 5296 fjalëve

[symphony]

Budallallëqe.
S' kanë punë dhe luajnë derën.

[Archon]

Rexhep Qosja: Të mos preket gjuha, ka prapavijë politike

Gjuha, historia, akademitë
Profesor Qosja iu përgjigj pyetjeve të gazetarëve edhe sa u takon kërkesave për rishikim të gjuhës standarde, pas mbledhjes së dy ditëve më parë të Këshillit Ndërakademik të Gjuhës. "Mund të bëhen diskutime për përmirësime aty ku ka vend e aty ku është e nevojshme për gjuhën letrare kombëtare. Por, mendoj se këto diskutime të cilat kanë disa vjet që kanë filluar, kanë një frymëzim tjetër, kryesisht politik", deklaroi atij. Profesori u shpreh se tani kanë shpallur një luftë pa zë, që do të çojë diku tjetër, por për të cilën ai vetë beson se nuk se do të dalë me sukses.
"Ata duan që përjashtimet që i kanë bërë autorët e drejtshkrimit t'i bëjnë rregulla, por nuk bëhen përjashtimet rregulla. Duan të rrënojnë rregullat, duke i bërë përjashtimet më rregulla se rregullat. Gjuha standarde është një prej fitoreve më të mëdha kulturore dhe të themi politike e popullit shqiptar. Kjo është historike. S'duhen bërë ndryshime", nënvizoi ai.

I pyetur se ku mund të jenë përmirësimet, ai tha se "çdo gjë mund të përmirësohet, porse përmirësimet nuk duhet në asnjë mënyrë të rrezikojnë bazat, themelet, tërësinë e standardit". Sipas tij, nuk mund të hiqet ë-ja e patheksuar, sepse kjo do të ndryshonte kuptimin. Po cili është vendi i gegnishtes në standard dhe si të pasurohet standardi me fjalë të këtij dialekti? Ja përgjigja e akademikut, njëherazi një ndër lëvruesit më të mirë të shqipes në letërsi: "Gjuha standarde është e hapur ndaj gegnishtes. Unë vetë jam një ndër ata autorë që fus shumë fjalë nga gegnishtja në letërsi, sepse jam rritur atje ku përdoret një ndër të folmet më të bukura të gegnishtes". Ai shtoi se ata që kanë bërë gjuhën standarde e kanë thënë se ajo është e hapur ndaj fjalëve e leksikut të dialekteve e të folmeve. "Askush nuk ka vënë pengesë për fjalët e këtij dialekti. E përsëris se gjuha standarde është e hapur ndaj gegnishtes dhe të folmeve të tjera. Po çelen dyer që janë të çelura", theksoi profesori. Në vazhdë të kësaj teme, ai foli edhe për bashkëpunimin mes Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe asaj të Kosovës, duke e konsideruar tepër të rëndësishëm atë. "Bashkëpunimi mes dy akademive është shumë i rëndësishëm. Do të duhej të ishte edhe në fusha të tjera e jo vetëm për standardin, sepse nëse ka bashkëpunim vetëm për gjuhën, tregon se diçka nuk është shëndosh", tha ai. Sa i takon kryetarit të akademisë (Gudar Beqiraj), Qosja tha se është një drejtues i zgjedhur prej pushtetit. "Kam respekt për të po do të ishte më mirë sikur të ishte zgjedhur nga akademikët e jo nga pushteti", deklaroi profesori, duke kritikuar më tej akademinë e Prishtinës, që sipas tij, ka një kryetar që përfaqëson nivelin më të ulët të akademisë. "Ajo drejtohet prej një klani lokalist që 20 vjet, e kjo ka lënë pasoja. Ata e kanë kompromentuar akademinë. S'mund të ketë një akademi 12 anëtarë të kryesisë së një partie. S'mund të jetë një akademi e udhëhequr prej 3 gjuhëtarëve në 12 vite, që u lënë vendin njëri-tjetrit", theksoi ai. Nga ana tjetër, u duk se ai doli kundër peticionit të intelektualëve për rishikimin e historisë. "Ju e keni parë në librin tim 'Kosova nuk është më e pushtuar prej otomanëve'. Pushtimi otoman ka qenë 500 vjet dhe ka qenë pushtim. P. Osmane ka qenë pushtuese e trojeve dhe popullit. Ministri i Jashtëm turk në Kosovë ka thënë se duhet të hiqen fjalët fyese, që përbëjnë e nxisin urrejtje. S'kemi pse t'i edukojmë të rinjtë me urrejtje. Franca e Gjermania kanë bërë tekste në të cilat kanë hequr gjuhën e urrejtjes", tha ai duke mos e justifikuar kështu peticionin.

Balkanweb

[BOKE]

Gjuha shqipe, të gjitha fjalët që do të ndryshohen

20 Prill 2013

Gazeta “Shqip” publikon listën e plotë të ndryshimeve të miratuara në mbledhjen e Këshillit Ndërakademik të Gjuhës disa ditë më parë.


PËRFUNDIMET

NGA MBLEDHJA E KNGJSH MË 16 PRILL 2013

Në mbledhjen e datës 16. 04. 2013, të zhvilluar në Tiranë, u diskutuan problemet drejtshkrimore, që mbetën pa u diskutuar në mbledhjen e qershorit 2012. Pas diskutimeve, u propozuan dhe u mbështetën me miratim të përgjithshëm, ndryshimet e mëposhtme në rregullat ekzistuese.



A – PËR DREJTSHKRIMIN E ZANOREVE



Të ndryshojë drejtshkrimi i disa fjalëve të formuara me prapashtesën -m duke zhvendosur zanoren -ë*- nga pozicioni fundor në brendësi të fjalës. Fjalë të tilla janë: i prapmë të shkruhet i prapëm ~ e prapme; i pasmë të shkruhet i pasëm ~ e pasme; i mishmë të shkruhet i mishëm ~ e mishme; i sontmë të shkruhet i sontëm ~ e sontme; i parvjetmë të shkruhet i parvjetëm ~ e parvjetme. Me këtë ndryshim ruhet forma e prapashtesës -m, që formon pjesore e mbiemra, dhe fjalët integrohen në paradigma të njohura (khs. i sotëm ~ e sotme, i mesëm ~ e mesme, i tashëm ~ e tashme, i avashëm ~ e avashme, i ndryshëm ~ e ndryshme, i sivjetëm ~ e sivjetme).

Të njësohet drejtshkrimi i fjalëve amëz “erë e lehtë që merr një ushqim dhe që ndihet kur e hamë; kundërmim” dhe amzë “regjistri themeltar i shkollës”. Të dyja këto fjalë, që kanë të njëjtin burim dhe të njëjtën strukturë fonoleksikore, të shkruhen amzë.

Fjalët që përmbajnë prapashtesën deminutive -zë të shkruhen sipas përbërjes së rrënjës: kur rrënja e fjalës mbaron me zanoren -ë, të shkruhen me –z: shkëndijëz, vijëz, gojëz, ujëz, nyjëz; kur rrënja mbaron pa zanoren –ë, të shkruhen me –zë: pejzë, tejzë, fejzë. Sipas këtij rregulli duhet të ndryshojë drejtshkrimi i fjalës dejëz, që mbështetet në shumësin dej, si rrjedhim duhet të shkruhet dejzë, njëlloj si fejzë (nga shumësi fej).

Të ndryshojë pozicioni i zanores -ë tek emri tavllë, që duhet të shkruhet tavëll ~ tavlla. Gjuha shqipe nuk ka emra me një përbërje të tillë: një grup bashkëtingëllor me një lëngëzore. Me këtë ndryshim emri integrohet në paradigmën e emrit krikëll ~ kriklla i së njëjtës gjini dhe më tej në paradigmën hasëll ~ haslli, hisëll ~ hislli, çakëll ~ çaklli të gjinisë tjetër.

Mbiemri i sigurt të shkruhet i sigurtë, me theks në zanoren -u- dhe me zanoren -ë në fund të fjalës. Me këtë mënyrë të shkruari fjala përshtatet më mirë me burimin e saj: it. sicúro, duke ndjekur të njëjtën rrugë që ka ndjekur një mbiemër tjetër me këtë burim: i sinqertë nga it. sincéro.

Mbiemrat prejpjesorë: i shpërbemë dhe i rremë, që janë formuar me formantin -m të pjesores, duhet të shkruhen i shpërbem dhe i rrem, duke respektuar formën e prapashtesës, që është -m e jo -më, pasi me këtë të fundit formohen emra e jo mbiemra (khs. ndihmë, frymë, pështymë).

Mbiemri i majmë, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, duhet të shkruhet i majm ~ e majme, pa zanoren -ë në formën e gjinisë mashkullore. Me këtë paradigmë mbiemri integrohet në paradigmën e mbiemrave i madh ~ e madhe, i kuq ~ e kuqe, i keq ~ e keqe.

Foljet ngadhënjej e ngashënjej, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, të shkruhen pa zanoren –ë: ngadhnjej e ngashnjej.

Emri travaj “mall, shqetësim, merak”, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, të shkruhet travajë, me zanoren -ë. Në asnjë të folme nuk shqiptohet si emër i gjinisë mashkullore; si rrjedhim duhet të korrigjohet edhe shumësi travaje, që duhet të jetë travajë, njëlloj si punë, javë etj. Veç drejtshkrimit, në veprat kodifikuese (fjalorët) duhet të korrigjohet edhe kuptimi leksikor i fjalës, që nuk është “mall, shqetësim, merak”, por “mundim, brengë”.

Ndajfolja herët nuk përligjet gramatikisht, prandaj ajo duhet të shkruhet heret, meqenëse këtu kemi një emër të rasës rrjedhore, mbaresa e të cilit është -et e jo -ët. Ka edhe ndonjë fjalë tjetër, siç është ndajfolja tejet nga një tej e lakueshme, që ka hyrë në standardin e sotëm me këtë mbaresë duke u shkruar me mbaresën -et e jo -ët.

Emri thyez “copë e vogël e thyer” të shkruhet me zanoren -ë fundore, pra, thyezë, pasi ai nuk ndryshon nga ana strukturore me emrin thyesë.

Në disa fjalë trirrokëshe me dy rrokje paratheksore, të shkruhet vetëm një zanore -ë, ajo që ndodhet pranë theksit, duke ruajtur zanoren e plotë në rrokjen e ballit të fjalës. Fjalë të tilla janë: shëmbëllej, shëmbëllim e shëmbëllesë, që duhet të shkruhen shembëllej, shembëllim e shembëllesë; rrëzëllej, rrëzëllim, rrëzëllor e rrëzëllyes, që duhet të shkruhen rrezëllej, rrezëllim, rrezëllor e rrezëllyes; nëpërkoj “dredhoj, gjarpëroj”, që duhet të shkruhet nepërkoj. Me këtë mënyrë ruhet rrënja e fjalës dhe mënjanohet kakofonia që krijon shqiptimi i dy zanoreve të rrëgjuara paratheksore, duke ecur kësisoj në gjurmë të një tradite më të hershme të shqipes (khs. marëtoj nga lat. maritāre, mallëkoj nga lat. maledico, ngadhënjej nga it. guadagnare etj.).

Në fjalët e përbëra me përemrin vetë, të shkruhet në të gjitha rastet zanorja -ë kur është në funksion të prefiksoidit. Prandaj, krahas vetëmbrojtje, vetëshërbim, vetëmohim, të shkruhet edhe vetëvetor, vetëvetiu.

Mbiemri i gjerë ka dalë jashtë sistemit fonetik dhe shkrimi i tij është mbështetur në një shqiptim nëndialektor të toskërishtes. Për këtë arsye të shkruhet me zanoren -ë në vend të zanores -e bashkë me rrjedhojat: i gjërë, gjërësi, zgjëroj etj.

Disa emra që vijnë nga dialekti gegë dhe i mungojnë toskërishtes, të shkruhen ashtu si në gegërishte, duke respektuar udhëzimin e Kongresit të Drejtshkrimit që fjalët me burim dialektor të shkruhen ashtu siç i ka dialekti nga i cili janë marrë. Fjalë të tilla janë: plëng, që duhet të shkruhet plang, shtatzënë që duhet të shkruhet shtatzanë, zhgjëndërr, që duhet të shkruhet zgjandërr.

Fjalët bulmet e qurra, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, mund të shkruhen bylmet e qyrra.

Emrin lëkua “barishte shumëvjeçare, që rritet në liqene e në ujëra të ndenjura; lëpushë” nuk e ka asnjë e folme me këtë formë. Është fjalë e dialektit gegë; prandaj duhet të shkruhet lëkue. Togu zanor -ue- me të cilin del fjala, është i pranishëm në standardin e sotëm; khs. mësues, i punueshëm etj.

Disa huazime librore, ku ndeshen dy e deri në tri zanore bashkë, të shkruhen me një zanore. Kështu, folja kontribuoj me pjesoren kontribuuar të shkruhet kontriboj e kontribuar; emrat asociim, iniciim, negociim të shkruhen asocim, inicim, negocim; emri vakuum të shkruhet vakum; spontaneitet të shkruhet spontanitet; kolokuium të shkruhet kolokium.



B – PËR DREJTSHKRIMIN E BASHKËTINGËLLOREVE

1) Mbiemrat e formuar nga folje që mbarojnë me -i- të theksuar, si: i pishëm, i dishëm, të shkruhen pa sonanten -j-, meqenëse tema e tyre është pjesorja pi, di. Shkrimi me bashkëtingëlloren -j, që del në disa shkrime të gegërishtes (i dijshëm, i dijtun, me dijtë), është i vjetruar.

2) Format e shumësit ftonj, thonj, ullinj, mullinj, përrenj etj., me bashkëtingëlloren -nj fundore, të shkruhen me -j, në mbështetje të evolucionit që kanë pasur këto trajta në një pjesë të mirë të truallit të shqipes, duke njësuar kësisoj rregullën si për emrat, ashtu edhe për foljet (khs. foljet ftoj, fshij, punoj, shkëmbej). Pra, të shkruhen: ftoj, thoj, ullij, mullij, përrej. Kjo mënyrë të shkruari duhet të zbatohet edhe te mbiemrat, si: i drujtë në vend të i drunjtë, të mëdhej në vend të mëdhenj, të rij në vend të të rinj etj. Me këtë ndryshim gjen zgjidhje kërkesa e E. Çabejt dhe e të dy seksioneve të Kongresit të Drejtshkrimit, të fonetikës dhe të gramatikës, që parashtruan nevojën e këtij ndryshimi.

3) Emri shtinjak duhet të shkruhet shtijak, meqenëse folje shtinj s’ ka asnjë e folme. Ajo e ka burimin prej foljes shtie, me prapashtesën -ak, ku sonantja -j- ka ndërhyrë për të zhdukur hiatin.

4) Mbiemri shtronjar për “zvarritës” e emri shtronjare për “shtrojë e butë” duhet të shkruhen shtrojar e shtrojare, meqenëse të dyja kanë si burim foljen shtroj.

5) Disa fjalë që janë shkruar me lëngëzoren -r- duhet të shkruhen me -rr-. Të tilla janë: folja shter, që duhet të shkruhet shterr në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, duke hyrë në paradigmën e foljeve tjerr, bjerr etj., ku -rr-ja është formuar nga bashkimi -r- + -në në formën e pjesores. Duhet të shkruhet me -rr- edhe folja micëroj “ha diçka duke e kafshuar pak e nga pak, ha maja-maja”, pra, micërroj, ashtu siç shkruhet picërroj, në mbështetje të materialeve dialektore nga është marrë fjala. Emri dhëndërr gjithashtu, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, duhet të shkruhet me -rr, ashtu si emri vjehërr, me të cilin ka të njëjtën paraqitje fonetike.

6) Folja mbarrs (FGS 2006, f. 602) duhet të shkruhet mbars siç e ka FGSS f. 1078, duke u mbështetur në shqiptimin më të përgjithshëm, domethënë duke respektuar parimin fonetik.

7) Në disa emra që dalin me dy lëngëzore të njëjta, drejtshkrimi mund t’i ruajë të dyja format, por duke u prirur drejt formave me një lëngëzore, për të shmangur kakofoninë që krijon shqiptimi i dy lëngëzoreve brenda së njëjtës fjalë. Kështu, do të pranohen barëra (barërat e këqija) e barna “ilaçe”, me dallime kuptimore (khs. barnatore, barnatar). Të parapëlqehen edhe rrjedhoja me një lëngëzore në vend të dy të tillave; si: birni e birnor në vend të birëri e birëror; burrni, burrnor e i zhburrnuar në vend të burrëri, burrëror, i zhburrëruar; derrni e derrnisht në vend të derrëri e derrërisht.

8) Emrat hemorragji e hemorriode, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm, të shkruhen me -r-: hemoragji e hemoroide.

9) Të shkruhen me bashkëtingëlloren -rr- emrat karrotë e rrem, në mbështetje të shqiptimit më të përgjithshëm.

10) Emri zhongler, në mbështetje të përdorimit më të përgjithshëm, të shkruhet xhongler (nga ang. jongleur).

11) Forma e shumësit thelpinj i njëjësit thelb të shkruhet thelbinj për të ruajtur të pandryshuar temën e fjalës.

12) Forma e shumësit shpesë të shkruhet shpezë, meqenëse këtu kemi të bëjmë me prapashtesën e shumësit -zë (khs. njerëz, vëllezër).

13) Fjalët transit e transistor të shkruhen tranzit e tranzistor, ashtu siç shkruhen edhe tranzicion e tranzitor.

14) Për shkronjat dyshe, duke iu përmbajtur zgjidhjes që i dha Kongresi i Drejtshkrimit (djegie, meshollë, brezhumbur, lënie), për raste të veçanta, atëherë kur duhet të shkruhet me saktësi shqiptimi i një fjale të huaj, krahas shkrimit të saj në gjuhë të huaj, të pëdoret apostrofi për të ndarë shkronja të tilla; si: Bethoven (“Bet’hoven”), Mathausen (“Mat’hauzen”), sandhi (“sand’hi”). Pa apostrofin nuk do të siguronim lexim korrekt të fjalëve.

15) Në disa huazime turke, që janë lënë me dy forma në veprat kodifikuese, të pëlqehet forma më e përgjithësuar, ajo me theks parafundor, si: penxhére e jo penxheré, tenxhére e jo tenxheré (Fjalor 2006, f. 771, 1083).

C – PËR PËRDORIMIN E SHKRONJAVE TË MËDHA

1) Të shkruhen me shkronjë të madhe emrat e përveçëm të botës fetare dhe të disa ofiqeve: Zot, Perëndi, Allah; Perandori, Sulltani, Papa; Baba Faja, Hoxha Tahsini, At Gjergj Fishta, At Shtjefën Gjeçovi, Kont Urani, Papa Kristo Negovani, Princ Vidi etj.; Ali Pasha (Ali Pashë Tepelena), Mehmet Pasha (Mehmet Pashë Bushati), Mustafa Pasha (Mustafa Pashë Bushati) etj.

2) Të shkruhen me shkronjë të madhe emrat e festave fetare: Bajrami, Pashkët, Krishtlindjet etj.

3) Të shkruhen me shkronjë të madhe të dy pjesët e emërtimeve të titujve të nderit: Artist i Merituar, Mësues i Merituar, Mjeshtër i Sportit etj.



Ç – PËR DREJTSHKRIMIN E ANTROPONONIMEVE TË HUAJA

Gjuha shqipe është gjuhë flektive, prandaj edhe emrat e huaj duhet të hyjnë në sistemin flektiv, duke u ndarë me një vizë lidhëse (Jokl-i). Për emra shumë të njohur, kur jepen me shkronjat e shqipes, mund të mos përdoret viza lidhëse, por është i detyrueshëm përdorimi i mbaresave sipas sistemit lakimor të gjuhës shqipe; p.sh.: Shekspiri, Shileri etj. Në drejtshkrimin e këtyre emrave të ruhet trajta e shkruar origjinale dhe herën e parë të përmendjes në një punim të jepet në kllapa transkriptimi, p.sh.: Meyer (Majer).



Shënim: U lanë për t’u diskutuar për mbledhjen e qershorit problemet e mëposhtme:

1) Emrat e tipit vishnje, dushnje, ilnje.

2) Drejtshkrimi i toponimeve dhe etnikave.

*Disa propozime të tjera të grupit për drejtshkrimin e drejtshqiptimin nuk u mbështetën me miratim të përgjithshëm në KNGJSH.

Nga Kryesia e Këshillit Ndërakademik për Gjuhën Shqipe

Gazeta Shqip

[arsimtari]

Gjuha shqipe, të gjitha fjalët që do të ndryshohen
...
14) Për shkronjat dyshe, duke iu përmbajtur zgjidhjes që i dha Kongresi i
Drejtshkrimit (djegie, meshollë, brezhumbur, lënie), për raste të veçanta,
atëherë kur duhet të shkruhet me saktësi shqiptimi i një fjale të huaj,
krahas shkrimit të saj në gjuhë të huaj, të pëdoret apostrofi për të ndarë
shkronja të tilla; si: Bethoven (“Bet’hoven”), Mathausen (“Mat’hauzen”),
sandhi (“sand’hi”). Pa apostrofin nuk do të siguronim lexim korrekt të
fjalëve.
...
Gazeta Shqip

Fjalët "meshollë" e "brezhumbur" me të vërtetë do të duhej të shkruheshin
me vizë lidhëse, pra "mes-hollë" e "brez-humbur".

Mirëpo lexoni edhe një herë citimin e epërm! Aty po flitet për shqiptimin
e fjalëve të huaja, dhe si shembull po merret emri Bethoven (“Bet’hoven”).
Pra shqiptimi po jepet brenda kllapave. Po përsëris: shqiptimi!
Po të kishte qenë nevoja për një shenjë të vechantë ndarëse në mes të
shkronjave dhe , atëherë do të mund të përdorej p.sh. viza lidhëse.
Apostrofi zakonisht shenon mungesën e ndonjë shkronje. Dhe në këtë rast
nuk e kemi fjalën për mungesën e ndonjë shkronje, por për shqiptimin e
drejtë. Prandaj te emri Bethoven s'kemi nevojë për kurrfarë shenje të
vechantë. Lirisht mund të shkruhet:
Beethoven (lexo: Betoven)
ose
Beethoven (Betoven),
sepse Beethoven lexohet si Betoven (dhe jo si Bet-hoven). Tash e kam të qartë
pse abëcëja shqipe i përmban edhe dyshkronjëshat sikurse sh-ja. Po përzihen
tingulli me shkronjën, kuptimi i shqiptimi me kuptimin e shkrimit
(sqarimet lidhur me abëcënë gjenden në shkrimet e mia në këtë forum brenda
temës "Po gjymtohet alfabeti shqip")!

Ç – PËR DREJTSHKRIMIN E ANTROPONONIMEVE TË HUAJA

Gjuha shqipe është gjuhë flektive, prandaj edhe emrat e huaj duhet të
hyjnë në sistemin flektiv, duke u ndarë me një vizë lidhëse (Jokl-i).
Për emra shumë të njohur, kur jepen me shkronjat e shqipes, mund të mos
përdoret viza lidhëse, por është i detyrueshëm përdorimi i mbaresave
sipas sistemit lakimor të gjuhës shqipe; p.sh.: Shekspiri, Shileri etj. Në
drejtshkrimin e këtyre emrave të ruhet trajta e shkruar origjinale dhe
herën e parë të përmendjes në një punim të jepet në kllapa transkriptimi,
p.sh.: Meyer (Majer).

Mendoj se nuk duhet të ketë mundësi të shkrimit të emrave të huaj shumë të
njohur sipas shqiptimit, por gjithmonë "të ruhet trajta e shkruar
origjinale dhe herën e parë të përmendjes në një punim të jepet në kllapa
transkriptimi, p.sh.: Meyer (Majer)". Ne nuk kemi kurrfarë të drejte t'ua
ndryshojmë emrat e të huajve. Por edhe nëse vendoset të lejohet kjo
mundësi për njerëz nga e kaluara historike, prapëseprapë do të duhej të
jetë i detyrueshëm përdorimi i vizës lidhëse para mbaresave sipas sistemit
lakimor të gjuhës shqipe (pra: Shekspir-i, Shiler-i).
I përmenda njerëzit historik sepse ky rregull
"Për emra shumë të njohur, kur jepen me shkronjat e shqipes,..."
nuk do të duhej të përdoret kurrsesi për njerëz të gjallë dhe
shumë të njohur. Me këtë rregull nuk do të pajtoheshin edhe ata vetë.
Kështu veprohet në Europën e qytetëruar. E ne po duam të hyjmë në Europë
(jo në "Evropë").

Mirëpo shkrimi i emrave të huaj në trajtën e shkruar origjinale është i
lidhur me një problem tjetër. Dhe shumica po i ikin këtij problemi duke
i marr si shembuj emrat e llojit Meyer (Majer), që s'e kanë shkronjën
latine . Si të shkruhet
William Shakespeare (emri origjinal i Shekspir-it)
ose
Ludwig van Beethoven (emri i plotë i Betoven-it)
pa e përdorë shkronjën ?

Duhet të bëhet pranimi i shkronjës në drejtshkrimin e gjuhës shqipe,
me vërejtjen se mund të përdoret vetëm në fjalët (pra edhe në emrat) e
huaj. Në këtë mënyrë do të shmangeshin poashtu diskutimet e pafundme se
a duhet të shkruhet një fjalë e huaj me apo me ! Shkronja nuk
shqiptohet në gjuhën angleze as si e as si , por si një tingull në
mes të u-së e v-së, ose në mes të u-së e ë-së! Në gjuhën gjermane
shqiptohet si shkronja . Mirëpo edhe gjermanët e shkruajnë fjalën
"Windows" ashtu si shkruhet anglisht dhe e shqiptojnë si anglezët (pra
w-ja tingëllon ngjashëm si u-ja, por jo edhe njësoj). Tek e fundit,
në citimet origjinale të teksteve të huaja poashtu jemi të detyruar ta
përdorim shkronjën .
Natyrisht ky nuk është mendimi im vetjak (sepse nuk jam njeri vetjak),
por nëse pranohet, mund të jetë mendimi im vetor (personal)!
Prandaj, tash për tash, le të jetë mendimi im personal!

Mbiemri "vetjak"
...

Shpresoj se kundër qëndrimeve të mia do të përdoren argumentet. Respekti
ndaj mendimeve të atyre që mendojnë ndryshe është njëra nga arritjet ma të
mëdha të qytetërimit njerëzor. Vetëm njerëzit mediokër kalojnë në sulme
personale për shkak të mospajtimit me qëndrimet e të tjerëve. Natyrisht se
nuk është lehtë t'i frenojmë emocionet dhe tërbohemi kur t'i shohim
propozimet e llojit: spiun - spjun, akuarium - akuarjum, vakuum - vakum,...
Këto mund të jenë vetëm propozime të disa personave, dhe nuk i sulmoj të
gjithë gjuhëtarët për këtë arsye. Përgjithësimet janë shpeshherë gabim.
Duhet të merremi me ide dhe jo me persona ose grupe personash. Natyrisht
se shtrohet pyetja: a duhet të merren me propozimet e ndryshimeve gjuhësore
njerëzit që propozojnë fjalët "spjun", "akuarjum" dhe "vakum". Apo ndoshta
ka qenë kjo një dezinformatë gazetareske! Mendoj se gabimi i këtillë mund
të falet vetëm nëse propozimi i këtillë (nëse ka qenë propozim) nuk
pranohet dhe nuk zyrtarizohet. Pranimi i propozimeve të këtilla do
të ndodhte vetëm nëse kemi mjaft gjuhëtar me vakuumet e tyre intelektuale.
Shpresoj se kjo nuk do të ndodh. Por, për të gjitha propozimet duhet të
diskutohet! Vetëm ata që nuk propozojnë edhe nuk gabojnë. Gjuha shqipe
ruhet njësoj sikurse nëpër shekuj të kaluar, mirëpo edhe duhet të
jemi mendjehapur sa i përket propozimeve të arsyeshme për ndryshimet e
standardit të gjuhës shqipe. E kam fjalën për propozimet e arsyeshme!
Kujdesin për gjuhen shqipe nuk e kanë vetëm rojtarët shterpë të standardit
të sotëm të gjuhës shqipe, por edhe ata që mundohen ta zhvillojnë si një
gjuhë të gjallë, dhe jo ta mumifikojnë si një gjuhë të vdekur (me të gjitha
gabimet që gjenden në këtë standard të përgatitur shpejt e shpejt për shkak
të shtypjeve politike). Natyrisht se të gjitha ndryshimet e propozuara
para se të pranohen duhet të diskutohen sa ma shumë nga ana e
intelektualëve të mirëfilltë nga lamitë e ndryshme dhe jo vetëm nga ana e
gjuhëtarëve. Kurrë nuk dihet se prej nga do të vijnë idetë e mira!
Shumë intelektual të mirëfilltë nuk kanë studjuar gjuhën shqipe, por kanë
potencial intelektual dhe dijeni të mëdha për diskutimet gjuhësore.
Gjuha standarde shqipe duhet të ndryshohet me shumë kujdes dhe me
përkrahje të madhe. Është e qartë se dialektet nuk mund të ndryshohen
zyrtarisht. Ato duhet të ruhen nëpër libra si pasuri dhe si thesar i
popullit shqiptar. Por për gjuhën standarde duhet të diskutojmë
(në mënyrë të argumentuar).

[arsimtari]

...
Po të kishte qenë nevoja për një shenjë të vechantë ndarëse në mes të
shkronjave dhe , atëherë do të mund të përdorej p.sh. viza lidhëse.
Apostrofi zakonisht shenon mungesën e ndonjë shkronje. Dhe në këtë rast
nuk e kemi fjalën për mungesën e ndonjë shkronje, por për shqiptimin e
drejtë. ...

Fjala "apostrof" d.m.th. shmangie, përjashtim, lënie anash.
Apostrofi shenon mungesën e ndonjë shkronje brenda një fjale.
Viza lidhëse përdoret për shkrimin e fjalëve me vizë në mes (ka rol lidhës)
ose ndarja e një fjale në fund të rreshtit (në këtë rast ka rol ndarës).
Ndarja e fjalëve në fund të rreshtit mbështetet kryesisht në ndarjen e
fjalëve në rrokje (rrokje - shqiptimi i një apo i disa tingujve me një të
nxjerrë të frymës).

Mirëpo si të përshkruhen rrokjet e fjalëve të caktuara si p.sh. të
fjalës "shkrimtar". Natyrisht se ne mund të shkruajmë "shkrim-tar", mirëpo
në këtë rast po e keqpërdorim vizën lidhëse për të përshkruar shqiptimin.
Në fjalorët e huaj profesional (në gjuhën angleze) përdoret për këtë
qëllim pika e mesme <·> (U+00B7 MIDDLE DOT, Alt+0183).
P.sh. mund të gjendet sqarimi në gjuhën angleze se fjala angleze "diction-
aries" (shqip: fjalorët) ndahet në rrokjet:
dic·tion·ar·ies.
Prandaj ndarja e fjalës "shkrimtar" në rrokje mund të jepet edhe me:
shkrim·tar.
Pika e mesme është shenja për ndarjet brenda ndonjë fjale dhe mund të
përdoret nëse ka nevojë edhe për përshkrimin e shqiptimit të drejtë të
fjalëve të huaja. Nga pikëpamja e tipografisë kjo është zgjidhja ma e mirë.

Pika e mesme përdoret në matematikë edhe si shenjë e prodhimit (c = a·b).
Unikodi i përfshinë kodet e të gjitha shenjave të mundshme nga të gjitha
shtetet dhe nga të gjitha kohërat. Aty gjenden edhe kodet
"U+2027 HYPHENATION POINT" (për ndarjen e rrokjeve)dhe
"U+22C5 DOT OPERATOR" (për prodhimin në matematikë).
Këto dy shenja lirisht mund t'i harroni sepse janë të tepërta. Varësisht
nga llojet e shkronjave (fontet), "HYPHENATION POINT" dhe "DOT OPERATOR"
nuk dallohen fare ose dallohen shumë pak nga pika e mesme.

[TilVolioR]

Besoj qe esht hap positiv

[Kermilli]

Të gjitha këto lëvizje janë pjesë e një programi për të zdhukur gjuhën-traditat- zakonet tona, prndaj sa më shpejt të zgjohemi aq më mirë për ne,
Po të shikjomë gjërat në një prizmë më të gjërrë do të kuptojmë se është shpallur një luftë e heshtur kundër Shqipërisë.
1- Rrëzohet Shtëpia e Flamurit në Korçë, që dihet se përbën një monument të historisë së Korçës dhe mbarë Shqipërisë
2-Lihet në mëshirë të fatit Shtëpia e Flamurit në Vlorë,monument SHUMË I RËNDËSISHËM I MBARË KOMBIT SHQIPTAR (Shtëpia e Shpalljes së Pavarësisë)
3-Lijet në harresë Godina e Shkollës së Parë Shqipe, dhe jo pa qëllim, pasi është simbol i Kombit Shqiptar ashtu siç janë edhe monumentet e mësipërme
4-Lihen në Harresë qëllimisht figura të shquara të KOMBIT (LUIGJ GURAKUQI etj) dhe jo pa qëllim
5-Kërkohet me ngulm Ndërrimi i Historisë së KOMBIT SHQIPTAR
6-Hidhet Baltë qëllimisht mbi figurën më të shndritshme të KOMBIT SHQIPTAR GJERGJ KASTRIOT SKËNDERBEUTduke e quajtur herë Tradhëtar herë Luftëtar i Katolikëve dhe 1000 akuza të tjera
7-Po shkatërrohen dhe po jepen me qira ose po shiten monumentet e antikitetit në Butrint-Apolloni dhe gjetkë
8-Po vidhen dhe po shkatërrohen Kisha Shekullore duke u vjedhur dhe shumë herë thjesht duke u shkatërruar Ikona me vlerë të pallogaritshme për Historinë e KOMBIT TONË
9-Po lihen qëllimisht struktura dhe qarqe Shoviniste Greke -Turke dhe Sërbe të asimilojnë popullsinë Shqiptare duke futur Përçarjen dhe Urrejtjen fetare
10-Po bojkotohen qëllimisht ngjarje të rëndësishme për KOMBIN siç janë KONGRESI I MANASTIRIT ose siç quhet ndryshe KONGRESI I GËRMAVE
11-Në të gjitha postet e Rëndësishme janë vëndosur njerëz të pa shkollë njerëz me dijeni të kufizuara,ose edhe thjesht tradhëtarë ose kriminelë
12-Gjuha Shqipe po Bastardohet gjithandej, edhe nga mediat edhe nga Ministrat e pa shkollë por edhe nga vetë Presidentët ose Kryeministrat, por jo vetëm nga këta por edhe nga vetë Pedagogët e pa shkollë të Universiteteve
Dhe kështu me rradhë mund tju numëroj fakte dhe të dhëna pa fund , Kushdo nga SHQIPTARËT MENDON SE TË GJITHA KËTO NGJARJE JANË TË RASTËSISHME ATËHERE ËSHTË OSE SHUMË NAIV OSE SKA TRU NË KOKË, atë që nuk arriti ta bënte Roma për 1000 vjet Turku për 500 vjet dhe Sërbi dhe Greku gjithë këto vjet, Po e bëjnë TRADHETARËT SHQIPTARË BRËNDA NJË KOHE REKORD

[Aferim]

Une pajtohem me nderhyrjen nga shkrimtari yne;

Profesor Qosja iu përgjigj pyetjeve të gazetarëve edhe sa u takon kërkesave për rishikim të gjuhës standarde, pas mbledhjes së dy ditëve më parë të Këshillit Ndërakademik të Gjuhës. "Mund të bëhen diskutime për përmirësime aty ku ka vend e aty ku është e nevojshme për gjuhën letrare kombëtare. Por, mendoj se këto diskutime të cilat kanë disa vjet që kanë filluar, kanë një frymëzim tjetër, kryesisht politik", deklaroi atij. Profesori u shpreh se tani kanë shpallur një luftë pa zë, që do të çojë diku tjetër, por për të cilën ai vetë beson se nuk se do të dalë me sukses.
"Ata duan që përjashtimet që i kanë bërë autorët e drejtshkrimit t'i bëjnë rregulla, por nuk bëhen përjashtimet rregulla. Duan të rrënojnë rregullat, duke i bërë përjashtimet më rregulla se rregullat. Gjuha standarde është një prej fitoreve më të mëdha kulturore dhe të themi politike e popullit shqiptar. Kjo është historike. S'duhen bërë ndryshime", nënvizoi ai.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------