Enver Hoxha planifikonte ta sulmonte Jugosllavine

[Sami Hyseni]

Akoma në një temë për Enverin, duken qartë emocionet e forta negative lidhur me atë kohë, gjë krejt logjike.

Enveri me disa gjëra si prerja e lirisë, burgimet etj bëri që peshorja e vlerësimit të mënjanojë shumë për nga e keqe. Sigurisht ai nuk ishte një figurë 100% e keqe, nuk i besojë se ai kishte qëllim të shuante Shqiptarët siç thuhet më lartë.

Akuzojmë Enverin për gjithçka, dhe kjo do vazhdojë deri ditën që do gjejmë fuqinë të ecim përpara. Mungesa e kësaj fuqie nuk na lejon të shikojmë se në atë që kaluam ishim të gjithë bashkë, Enverin e mbështeti një pjesë e madhe e popullit, ne e mbështetëm dhe e them këtë si shkak që të vrisni pak mendjen, jo për tju acaruar nervat... dhe ju lutem mos më nxirrni pretekstin 'po ça të bëja.. kisha frikë'.. sepse nuk është ashtu.

Nuk kam TV, po rastësisht para pak kohe pash një emision për fshatrat e Tepelenës që ishin më keq se Afrika.. 5 tulla dhe dy shtylla që kishte ai fshat zotërinj ishin të Enverit (për të shumtën herë e them nuk jam Enverist)!!! Pra ça dua të them.. këtu e 20 vjetë po vërtetojmë më se mirë se nuk ishte Enveri shkaktari i vetëm për ça ndodhi... ai sistemi i zhduk para 20 vjetësh, ça bëmë me zotërinj për vendin tonë??

Prapë ju lutem mos më nxirrni pretekste si p.sh 'Enveri na katandisi aq keq që nuk marrim dot veten'.. sepse prapë nuk janë gjërat fiks ashtu, edhe shtetet e tjera kishin Enverin (pengesa me një fjalë) e tyre, nga greku, deri tek Italiani, deri tek Skandinavi etj etj..

Kjo gjë që bëjmë, pra që mendojmë se shkaktari i vërtetë ishte Enveri, është si një cikël që të mban gjithmonë brenda, sa më shumë thua ma ka fajin Enveri aq më shumë ngelesh pas dhe pastaj aq më shumë bërtet ma ka fajin Enveri. Duhet thyer ky cikël..

Envera ka pas për aq kohë sa ka ekzistuar bota dhe gjithmonë do ketë.. ne, ça do bëjmë, do rrimë pas???

Bile ky Enveri bëri dhe pesë gjëra, të la me rrugë, fabrika, uzina, spitale, shkolla (ok të la dhe pa bukë.. e di vetë, që veja me bukë me vajë në kopsht.. mos më thoni) jo si Enverat e tjerë që duan të të pinë dhe pikën e fundit të gjakut.

Boll me ankesa, lexoni historinë e shteteve të tjera ça picira kanë kaluar, shikoni gjitonin tuaj të afërt grekun ça ka kaluar.. që i mblidhnin të vdekurit me kamionë rrugëve në Athinë gjatë luftës me gjermanin, që u therën me njëri tjetrin pas gjermanit, që mezi hoqën mbretin qafe, që me zi hoqën Enverin e tyre qafe në vitet 70-ë... pyetni vietnamezin ça hoqi nga Amerikani etj etj.. pra o do ankohemi o do rregullojmë komb siç është për tu qen!

Po bre, miku im, ashtu eshte... qe moti, do kish perfunduar, i tere ky "debat", sikur cdo kritike/lavdat, me kohe te ishte bere ne mynyra me te kultuaruara, zivilizuara, me respekt e sinqeritet, dhe mbi te gjitha me nje Argument te pergjithshem historik.

[Brari]

a e di sami se..

kur vate enveri hysniu mehmeti e ramizi ne moske.. ne kohen kur po prisheshin ne nikiten.. e la enveri beqir ballukun si mekembesi te tij ne tiran per kohen qe do ishin ne moske..
dmth beqir balluku ishte ato dit nr 1-shi..
dhe "armiku " beqir nuku i beri asnje tradheti enverit..


a e di se kur enveri iku ato dit nga moska.. nuku muarr aeropllanin por trenin..
me tren nga moska ne kiev e nga kiev ne budapest e pastaj ne vjene .. pra kaloj ne zone kapialiste e jo socialiste e pastaj prap mbas vienes ne milano.. po me tren.. zone perseri kapitaliste.. e pastaj nga milano ne bari.. po me tren.. po perseri ne terren kapitalist.. e pastaj ne bari me miratim te italis erdhi nje aeroplan nga tirana e e muarr enverin dhe e coj ne shqiperi..

gjat gjith ketij udhetimi mijra kilometrik.. mes zonash revizioniste e kapitaliste.. enveri ruhej nga shoket..kadri hazbi e llambi pecini.. qe qendronin 24 ore pran enverit.. ne kabin te trenit..

vite me vone.. si bekirin.. si kadriun si llambin..i pushkaton..si armiq te eger te atij e te partis e te popullit e te atdheut..


..

[murik]

Ceno me pordha do e luftoje Jugosllavine?

[Brari]

lexoni me kujdes..

---

vini re dy bote..

..

Kujtimet e arkeologut francez Leon Rei: “Si më ndaluan komunistët të kthehesha në Shqipëri në ‘45”
27


Specialee Enjte, 21 Mars, 2013 | 13:09 pm


Leon Rei gjatë udhëtimit

Botohen kujtimet e arkeologut francez që zbuloi Apoloninë.

Takimi me Mbretin Zog, rikthimi në ’45-n deri në Rinas dhe fati i gjithë të njohurve të tij.

Pa Leon Rein, Apoloninë, një nga qendrat arkeologjike më të rëndësishme në Shqipëri dhe jo vetëm, do ta kishim njohur shumë më vonë. I udhëhequr nga shënime udhëtarësh që kishin shkelur më parë në fshatin buzë Adriatikut, por dhe tekste historianësh të antikitetit, arkeologu francez mbërriti në Apoloninë e fshehur nëntokë dhe gjelbërimit të harlisur. Përgjatë 16 vjetëve, Rei, nga viti 1923-1939, herë i udhëhequr nga dëshmi të mëparshme dhe herë nga fati, si atëherë kur i udhëhequr nga një dhelpër gjeti një kanalizim të hershëm, zbuloi një pjesë të mirë të një prej qendrave të antikitetit, ai zbuloi rrënojat e institucioneve të rëndësishme të qytetit të dikurshëm, varre, statuja, orendi etj. Kujtimet e tij nga kjo ekspeditë shumëvjeçare në Shqipëri, që nga gjetjet e fondeve për gërmime te zbulimet e njëpasnjëshme, miqësitë me vendësit etj., ai i tregon përmes kujtimeve të tij, që tashmë vijnë dhe në shqip. Bëhet fjalë për librin “Hyjnitë kishin të drejtë”, një botim i shtëpisë botuese “Dituria”, nën përkthimin e Luan Ramës. Ndër të tjera, Rei tregon edhe për një takim me Mbretin Zog dhe kthimin në Shqipëri pas pushtimit, ku pushtetarët komunistë nuk e lejuan të hynte. Rei mbërriti deri në Aeroportin e Rinasit, por nuk u pranua të shkonte më tej. Gjatë udhës së kthimit ai kaloi me avion mbi Apoloni, ku pas 6 vitesh mungese pa sërish rrënojat që ai vetë kishte gërmuar e që mbuloheshin sërish nga bimësia. al.mi

Pjese nga libri


Kopertina e librit

Edhe pse vila ku rrija nuk ishte larg pallatit mbretëror, duke kuptuar se një njeri i rangut tim nuk mund të shkonte në këmbë, Ahmeti më tha se duhej të shkoja patjetër me veturë, pasi Mbreti mund të më shikonte nga dritarja e tij. “Njoh një shofer që ka një limuzinë të mrekullueshme. Më lini ta marr me qira për ju!”. Dhe ashtu u bë.
Kur unë përshkova sheshin e pazarit, i ulur në krah të shoferit, maxhordomi vështronte i fryrë turmën kureshtare të njerëzve dhe ne kaluam para hyrjes së pallatit, ku ushtarët qëndronin gatitu, ai ua ktheu përshëndetjen si të ishte një gjeneral që kalonte në revistë trupat e tij.
U prita nga një oficer i ri, i cili pas fjalëve të zakonshme të mirëseardhjes dhe pas një qëndrimi të shkurtër në sallonin e pritjes më futi në kabinetin e mbretit. Madhëria e tij nuk qëndronte mbi ndonjë fron, por në një karrige pranë një tavoline. Nuk mbante kurorë në kokë, as skeptër, apo ndonjë pallto të kuqe, por një kostum të thjeshtë ngjyrë gri. Kur më pa që hyra në dhomë, Mbreti u afrua drejt meje dhe, duke zgjatur dorën, më tha:
“Comment allez-vous Monsieur? (Si jeni zotëri?)”
Mbreti, i cili kishte namin se ishte i rezervuar me vizitorët dhe me diplomatët e huaj, më ftoi të ulesha dhe nisi një bisedë shumë të çlirët në frëngjisht. Ai më bëri pyetje të shumta rreth përparimit të kërkimeve të mia dhe kohëzgjatjes së tyre. Për habinë time, edhe pse nuk kishte studiuar kurrë mbi arkeologjinë, m’u duk se kishte një lloj njohurie rreth saj. Ishte tepër i ndërgjegjshëm se arkeologjia ishte një disiplinë e vërtetë shkencore dhe se kërkimi dhe zbulimi i së kaluarës ishte një aventurë pasionante. Disa nga pyetjet e tij ishin aq të vyera dhe domethënëse, saqë më lanë në mëdyshje dhe, duke përfituar nga kjo afërsi, e pyeta menjëherë nëse e kishte vizituar ndonjëherë Apoloninë.
-Po, më tha, gjatë Luftës së parë Botërore, kur isha leitant dhe ishim vendosur në një pyll shumë afër Pojanit. Meqë s’kisha çfarë të bëja, e bëra zakon të shkoja atje rregullisht. Një ditë, kur isha shumë në qejf se herët e tjera, duke bredhur ëndërrimtar dhe duke ecur në një shteg që të çonte në fshat, syri më kapi një monedhë që shkëlqente në mes të tokës.


Arkeologu Leon Rei në Pojan

Duke e marrë, vura re se ishte një monedhë argjendi. Që nga ajo ditë e kam ruajtur atë jo vetëm si një kujtim, por edhe si diçka që të sjell fat.
Ai i ra ziles së vogël që kishte në tavolinë dhe një sekretar, i cili më kishte shoqëruar, erdhi pas pak me një kuti prej lëkure të kuqe, ku brenda ishte monedha.
-Më kanë thënë me siguri se është një monedhë e epokës së Aleksandrit të Madh. Doja të dija mendimin tuaj nëse kjo është e vërtetë.
Ndërkohë që vëzhgoja me kujdes monedhën, Mbreti i binte tavolinës me gishtërinjtë e tij, duke pritur përgjigjen time. Ishte një dhrahmi (drahme) e vjetër, ku në faqen e parë kishte pamjen e fitores dhe nga pas atë me emrin e Aleksandrit. Meqë e konfirmova autenticitetin e saj, ai u çlirua.
-Pra nuk është një shaka. Kjo monedhë ka më shumë vlerë sesa figurinat e zotit Vilari, tha ai dhe filloi të qeshë, duke menduar për historitë e atij burri të shkretë.
Pastaj ne folëm për muzeun e ri që doja të krijoja në Vlorë.
-Ndoshta do të ishte më mirë në Tiranë! Më tha ai, sepse Vlora është shumë larg dhe një vend jo plotësisht i sigurt, por nga ana tjetër për turistët do të ishte më mirë, sepse mund të shohin njëherësh koleksionet e muzeut, pasi të kenë vizituar rrënojat e vjetra të qytetit… Bëni si ta mendoni, shtoi ai me një zë të rëndë, por shpresoj të mos ju vijë keq më pas që nuk dëgjuat këshillën time.


Çadrat e misionit arkeologjik francez

Kur mora leje të largohesha, Mbreti më buzëqeshi me dashuri, duke më thënë se isha i mirëseardhur gjithnjë e të mos hezitoja ta kontaktoja sa herë që do të kisha nevojë.
Pesëmbëdhjetë muaj pas vizitës sime në Pallatin Mbretëror, gjenerali Guilhardi, i cili komandonte forcat shqiptare, u vra nga rojat e tij, ndërkohë që makina me të cilën udhëtonte ishte ndaluar për t’u furnizuar me benzinë në një stacion të Fierit. Duke u mbrojtur, ky gjeneral që kishte një trup atleti, plagosi një nga rojat, por nuk arriti dot ta mbushte armën përsëri, pra dhe u vra nga fare afër. Gjenerali ishte rrugës për në Apoloni, ku e prisja për drekë dhe unë u habita kur mora vesh lajmin e vrasjes, të nesërmen në mëngjes. Pothuaj gjatë një jave qyteti dhe rrethinat e tij mbetën në duar të rebelëve. Gjithë kjo histori ishte sajuar nga vetë italianët, të cilët donin të ndërhynin me pretekstin e rremë për të vendosur rendin dhe kështu të vendoseshin në këtë vend, por ky plan dështoi dhe shumica e aktorëve të këtij konspiracioni u varën menjëherë në pazarin e Fierit dhe gjithë të dyshuarit u arrestuan…


Nga shënimet e arkeologut

***
Nën regjimin e Zogut, Shqipëria nuk shkonte dhe aq keq sa thuhej. Mbreti ishte një monark i ditur dhe të gjithë ishin të mendimit se Mbretëresha e re Geraldinë ishte një nga sovranet më të bukura e të këndshme dhe se dasma e tyre krijoi një atmosferë gëzimi në të gjithë vendin. Siç ndodhte në këto raste, çdo vend fqinj apo mik do t’u bënte atyre një dhuratë. Republika Franceze u dhuroi një servis të mrekullueshëm porcelani të Sevrës; Gjermania e Hitlerit i dërgoi një nga modelet më të fundit të mercedesit dhe konti Ciano i dhuroi një jaht të jashtëzakonshëm, “uno bellisimo nave”, siç i thoshte ai me një ton emfatik atij që donte ta dëgjonte. Ky ishte një nga njoftimet kryesore të gazetave dhe, pas një reportazhi në një revistë, fotografi të veçanta tregonin në detaje mjediset luksoze të anijes. Disa ditë më vonë, shqiptarët, duke besuar se ishte dhurata e aleatit të tyre të fuqishëm, përshëndetën me duartrokitje shfaqjen e jahtit madhështor, por që ishte në fakt ai i industrialistit të njohur francez, zotit Lebaudy. Siç dihet, Musolini e dërgoi dhuratën e tij pak kohë më vonë, një të premte të datës 7 prill, me një gjysmë duzine anijesh luftarake që bombarduan Portin e Vlorës. Një gjyle shpërtheu në sallën qendrore të muzeut dhe praktikisht të gjitha koleksionet e mia arkeologjike u thyen ose u shkatërruan plotësisht. Gjashtë vjet kishin kaluar nga ajo katastrofë dhe Lufta e Dytë Botërore po përfundonte kur më thirrën në Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe ku u prita nga drejtori i kabinetit të ministrit, i cili pak a shumë më tha:
Prej shumë vitesh ju keni punuar me sukses në Shqipëri dhe jeni i njohur e i vlerësuar nga të gjithë. Këto janë vlera që ne mund të na ndihmojnë, pasi tani që ky vend ka gjetur lirinë, ne duam të zhvillojmë përsëri marrëdhënie të ngushta që dikur i bashkonin dy vendet tona. Ju ora jeni njeriu i duhur dhe dëshirojmë që të shkoni sa më shpejt të jetë e mundur për ju në Tiranë, ku sigurisht do të priteni krahëhapur, edhe pse kanë kaluar 6 vjet nga koha që vendi ishte pushtuar. Mos u shqetësoni për kushtet e udhëtimit, pasi për ju do të kujdesen shërbimet tona të fshehta dhe të kundërspiunazhit, D.G.S.E., agjentët e të cilit do t’ju dërgojnë aty ku duhet….
Avioni ishte një “Junker” i vjetër gjerman dhe, më së fundi, me gjithë kushtet e këqija atmosferike, nga fundi i paradites ne u ngritëm në ajër pa probleme dhe, pas një ndalese që bëmë në Ajaccio, të nesërmen mbërritëm shëndoshë e mirë në Romë. Gjatë udhëtimit u miqësova me pilotin simpatik parisian, të quajtur Charlot dhe që ishte lindur në Montmartre…
Atëherë kur ne fluturonim mbi det, kisha një lloj parandjenje se situata nuk do të ishte edhe aq e thjeshtë, siç ishte lënë të kuptohej në bisedën me drejtorin e kabinetit të ministrit në Paris. Dhe kjo u konfirmua me mbërritjen tonë në Aeroportin e Tiranës. S’kishte asnjëri të na priste: asnjë nga bashkëpunëtorët e mi të vjetër, as miq, as gazetarë, as instrumentistë për të luajtur “La Marseillaise”, por vetëm një ushtarak me një veshje të çrregullt që tërhiqte këmbët. Kufijtë e pistës kryesore ishin rrethuar me tela me gjemba dhe në daljet kryesore kishte ca hunj të ngulur në tokë. Gjithçka dukej e trishtë dhe e errët. I dhashë ushtarakut “letrat kredenciale”, por në vend që të më fliste, ai më bëri shenjë që ta ndiqja drejt një ndërtese të vogël që ngrihej anash asaj që duhej të quhej “aeroport”. Ndërkohë që ne prisnim, munda të shikoja anash dhomës, andej nga ku dëgjoheshin ca zëra që bërtisnin gjatë një bisede telefonike. Orët kalonin dhe më së fundi me një letër në dorë, Charlot kërkoi prej rojave nëse mund të hanim diçka aty rrotull. Përgjigjja ishte negative dhe ai nuk mundi ta kapërcente pragun e asaj dhome ku ishim mbyllur. Më së fundi, duke ia behur papritur në një dhomë, një oficer rus më tha se “letrat e mia kredenciale” nuk pranoheshin dhe në mënyrë brutale më tregoi se duhej të ktheheshim mbrapsht menjëherë. Ai u duk aq i vendosur, saqë ishte e kotë të protestoja.
Megjithatë, unë kisha shumë dëshirë ta shikoja edhe një herë Apoloninë. Pasi lamë pistën e aeroportit, ne morëm drejtimin e jugut në vend që të merrnim drejt perëndimit për të shkuar në Romë. Charlot e drejtonte avionin vetëm përmes shikimit të drejtpërdrejtë dhe, meqë nuk e njihte mjedisin, më tha që t’i tregoja udhën. Lumturisht koha ishte e bukur dhe qielli i pastër. Gjysmë ore pasi lamë Tiranën, unë munda të shoh “kodrinën e shenjtë”. Atëherë i kërkova mikut tim Charlot që të fluturonte sa më ulët, pothuaj 300-400 “këmbë”, duke i ardhur qark qytezës arkeologjike, si të ishte një shqiponjë që i vinte rrotull presë së vet. Munda të pikas fare mirë manastirin dhe kupolën e kishës, qiparisat e mëdhenj e të zinj, degëzat në një gri të shndritshme të ullinjve etj. Shtëpia ime ishte gjithnjë atje, por pa portë e dritare, ndërsa dritarja dukej shumë e dëmtuar. Gjelbërimi i kishte mbuluar vendet e gërmimeve. Porta e bukur e Akropolit, Teatri, Bouleteurion-i dhe ngrehinat e tjera që kisha zbuluar dergjeshin në tokë, nga oborri dy njerëz bënin shenjë nga avioni. Me siguri duhej të ishte prifti i vjetër me shërbëtorin e tij.
Përsëri, nga dita në ditë, nga viti në vit, natyra e kishte pushtuar terrenin e saj, por në fund të fundit koha nuk bën asgjë nëse hyjnitë nuk ekzistojnë më. Tani kisha provën se dëshira e tyre përmbushej gjithnjë: qyteza antike s’do të ngrihej nga rrënojat e saj dhe, siç thuhej, ajo do të harrohej. Njëzet vjet në jetën time ishin kthyer në një hiç dhe, në krahasim me hutimin dhe trishtimin tim, prifti i vjetër Zozi dhe fshatarët e varfër të Pojanit m’u dukën më të arsyeshëm. Të paktën atyre nuk u vinte keq. Ata e jetonin të tashmen në një mënyrë të paqtë, pa u shqetësuar për të kaluarën.
“A pe atë që doje të shikoje”, më pyeti Charlot që kishte filluar të bëhej nervoz.
I bëra shenjë që “po” dhe disa minuta më pas ne fluturonim tashmë mbi det. Gjatë largimit, ishte një habi e madhe të zbulonim se me ne kishte ardhur dhe një pasagjer i paparashikuar. Ishte një djalosh shqiptar, i cili kur ne po prisnim në Tiranë, kishte arritur të futej në avion dhe të fshihej midis bagazheve tona. Kur e pa atë, Charlot u tërbua dhe donte ta hidhte në det.
“Mos e prek”, i thashë, duke u përpjekur ta mbroj djaloshin. “Është një engjëll që ka gjetur rrugën jashtë parajsës komuniste”.
Djaloshi duhej të ishte 12-vjeçar dhe, kur e pyeta për emrin, ai më tha që quhej Mustafa dhe se ishte i biri i Osmanit, intendentit të legatës britanike, të cilin e kisha takuar shumë vite më parë gjatë një udhëtimi në det, nga Durrësi në Vlorë. Babai i tij ishte vrarë nga të kuqtë, por dhe nëna i kishte vdekur. Fillova ta pyes mbi Apoloninë, por ai s’kishte asnjë informacion. Ai më tha se i biri i Tonias (shërbyeses cigane), i cili dikur kishte qenë një doker i thjeshtë në Durrës, tani kishte një punë të mirë në qeveri dhe se ajo po kalonte një jetë të lumtur dhe të begatë, pas martesës me Ibrahimin, kryepunëtorin tim të fundit. Mësova gjithashtu se Jani Vito ishte burgosur në Fier dhe ishte dënuar me vdekje, me pretekstin se ishte në shërbim të amerikanëve, ndërsa pashai i Fierit kur e kishin burgosur, kishte vrarë veten. Miku im i vjetër, peshkopi i Beratit, i pasionuar pas telekomunikacioneve, pasi e kishin mbyllur në një ishull me ca të çmendur, ishte çmendur dhe vetë…


Tempulli i Agonotetëve, ndërtesa, simbol i Apollonisë


panorama

[Brari]

shekulli

Oficeri rus dolli për Enver Hoxhën, internohet në Siberi

•Viti 1961. Hetem Halili, ish -oficer i Bazës së Vlorës dhe ish -komisar i Ko rpusit 7, rrëfen për marrëdhëniet e acaruara të ush tarakëve sh qiptarë e sov jetikË
•Baza detare 5 muaj në gadishmëri numër një. Rusët kërcënuan me dy kryqëzorë në hyrje të Vlorës. Si u mbrojt Pashalimani nga provokimet e sovjetikëve

Publikuar më 25.03.2013 | 15:50


-------------------------



e qe thua ti Sami.. i ngrati Hito Cako... (lexo cthot ki komisari per Hiton) .. vite me vone.. dmth nga vitet 70 e ca.. futet ne burg.. torturohet.. rrihet shkaterrohet.. bashk me beqir ballukun petrit dumen.. e te tjere generalla..dhe pushkatohet..

--

dhe e pushkatojn e i thone..o armik..

..

dhe ai nga posht dheut i pushkatuar ska mundesi te shkruaj te kunderten..

mirpo.. njerzit e vertete.. mendojne e reflektojne..

po cdo kisha dashur une.. nga reflektimi..

qe enverizma kosovare.. te mos realizonte filozofine enveriste ne kosove..
mirpo.. ndodhi e keqja..

enverizma e perseriti enverizmen..

dhe kemi..llapushnika klecka etj..

kemi dhe shum e shum tjera..

bllaca tregoj dicka..


..


..







Leonard Veizi

-Acarimi i marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe Bashkimit Sovjetik erdhi menjëherë pas mbledhjes së Bukureshtit, në të cilën u shfaqën përplasjet mes dy ideologjive. Deri në atë kohë shqiptarët punonin në mënyrë shumë korrektre e miqësore së bashku me rusët. Por gjithçka bëhej në bazë të dublantëve. Në shkollën e Marinës punohej me intensitet, për faktin se në kontratën me rusët ishte përcaktuar që pas tre vjetësh nëndetëset do të merreshin në dorëzim nga marinarët shqiptarë. Kontrata ishte bazuar në një marrëveshje të përbashkët të shtetit shqiptar me Traktatin e Varshavës, si anëtar i saj prej disa vitesh. Instruktorët sovjetikë kishin lavdëruar për përparimin që kishin bërë marinarët shqiptarë në procesin e njohjes së nëndetëseve dhe anijeve ndihmuese. Ndërsa disa prej tyre, që ishin njerëz të ndershëm, ishin shprehur se tashmë qëndronin formalisht në Bazën e Pashalimanit, pasi efektivi marinar ishte plotësisht i aftë të kryente detyrat luftarake nga më të vështirat. Këto cilësi marinarët shqiptarë i kishin treguar në stërvitjet e shpeshta të asaj kohe. Në këtë kohë vihet re që rusët po zëvendësonin këshilltarët e tyre ushtarakë në të gjithë repartet e ushtrisë dhe sidomos në flotën e Pashalimanit dhe shkollën e Marinës. Këshilltarët e parë kishin punuar me shqiptarët për më shumë se dy vjet, qëllimisht do të zëvendësoheshin nga njerëz të besuar të Hrushovit. Po kështu, rusët vepruan edhe me efektivin marinar që asistonte në mjetet e lundrimit, së bashku me efektivat shqiptare. Duke kujtuar ditët e vështira të vitit 1961 Hetem Halili thotë:

Si trajtoheshin ushtarakët e një baze të përbashkët?

Në vitet ‘60-‘61, kur konflikti me palën ruse po merrte përmasa më agresive në bazën luftarako-detare të Pashalicilësua si një incident i rëndë nga ana e sovjetikëve, edhe pse gjithçka provokuese kishte nisur prej njeriut të tyre.

Çfarë u mendua si zgjidhje për momentin?

Gjendja në bazë u bë aq e vështirë, sa që komanda e saj iu besua një ushtaraku me përvojë, siç ishte Hito Çako. Mbaj mend se kur isha një ditë me shërbim, me telefonojnë nga Ministria për më thënë se duhet të vija në dijeni Hito Çakon, pasi në dispozicion të tij ishte vënë një avion, me të cilin ai do të mund të udhëtonte për në Tiranë, sa herë ta shihte të nevojshme të raportonte apo thërritej nga lart për të raportuar. Pikërisht, në këtë kohë Enver Hoxha kërkonte të njihej në çdo minutë me të rejat e fundit, se si ishte situata në bazën e Pashalimanit.

Kur u larguan trupat ruse nga baza e përbashkët?

Trupat e fundit ruse u larguan nga baza e Pashalimanit mbasditen e datës 5 qershor 1961. Por ajo që është për t’u Hetem Halili ish-ushtarak manit, unë merresha me punët e rinisë së Flotës. Si një oficer i ri, në atë kohë paguhesha me 620 lekë të reja në muaj. Ndërsa ushtarakët rusë të të njëjtit nivel kishin paga shumë herë më të larta, ndërsa një marinar i thjeshtë paguhej në kuotën e 300 lekëve të reja. Në këtë mënyrë, ushtarakët rusë mund të blinin gjithçka në dyqanet e Shqipërisë. Ndërsa vetë shqiptarët, duhet të ishin shumë më të kursyer.

A kishte incidentë në një bazë ku përcilleshin tensionet politike?

Në 1 maj 1961 mbaj mend që ka ndodhur një incident. Në Bazën Lundruese ishte ngritur flamuri shqiptar. Një nga oficerët sovjetikë, e ul atë dhe ngre flamurin me Drapër e Çekan. Në inat e sipër, një nga oficerët shqiptarë, Shyqyri Çuko, jo vetëm që e uli flamurin sovjetik, por dhe e pret atë me një thikë që iu ndodh në dorë. Pa dyshim kjo u shënuar, ka të bëjë me faktin se gjatë 5 muajve të parë të vitit 1961, incidentet mes dy palëve ishin shtuar së tepërmi. Baza ishte në gadishmërinë e luftës. Gjatë gjithë kësaj kohe nuk u bë asnjë stërvitje. Me urdhër nga lart, të gjithë oficerët rrinin 24 orë në bazë. Porosia e ardhur nëpërmjet qarkoreve ishte e saktë: “Ruhuni nga provokacionet! Situata ishte tepër e rëndë”. Oficerë dhe ushtarët që deri pak kohë më parë konsideroheshin miq me njëri-tjetrin, tashmë shiheshin si armiq.

A është e vërtetë se pati tentativa nga ana e rusëve për rrëmbimin e anijeve?

Në fakt rusët kishin për qëllim që të merrnin të gjitha anijet që kishin ardhur nga Bashkimi Sovjetik që në vitin 1954. Këtu përfshiheshin dhe katrat siluruse, anijet ndihmuese, pa vënë në diskutim anijet e mëdha luftarake. Për këtë qëllim, në hyrje të Vlorës u dukën dhe dy kryqëzorë të dërguar nga portet e flotës sovjetike. Por, dy kryqësorët nuk u lejuan të afroheshin me tej dhe ata nuk arritën të futeshin dot në Gjirin e Vlorës dhe të kryenin misionin e tyre. Por, gjithsesi komanda sovjetike kishte dhe një plan rezervë. Të largoheshin fshehurazi nga baza. Pikërisht, në këtë kohë në Tiranë kishte mbërritur një delegacion i flotës së Bashkimit Sovjetik, me në krye admiralin Kasatanov, që ishte dhe komandant i flotës së Detit të Zi. Në këtë kohë flota sovjetike komandohej nga Goshkov. Misioni i këtij delegacioni ishte të bisedonte dhe të gjente rrugët se në ç’mënyrë do të ndaheshin (midis BS dhe Shqipërisë) anijet e bazës më të madhe ushtarakodetare të Mesdheut.

Si ishte gatishmëria e ushtrisë sh- qiptare në një kohë të tillë?

Duke përforcuar masat e gatishmërisë, u dha urdhër që një pjesë e anijeve ndihmuese të ankoroheshin në ujrat e bazës, me qëllim pengimin e manovrave të mundshme të largimit me forcë të anijeve luftarake. Në të njëjtën kohë ishin vënë në gatishmëri dhe bateritë bregdetare, të cilat kishin mbushur bregdetin e Vlorës e të Sazanit. Paralajmërimi ishte i qartë: Askush nuk do të dalë i gjallë nga Gjiri i Vlorës, pa miratimin e qeverisë shqiptare. Por kur oficerët rusë, dyshues ndaj asaj që po ndodhte përreth, pyesnin se ç’ishte gjithë ajo artileri në bregdet, oficerët shqiptarë ishin instruktuar të përgjigjeshin thjesht: Kemi stërvitje.

Si filluan procedurat e largimit?

Komanda sovjetike lajmëroi të gjithë familjet e oficerëve të tyre, që ishin me banim më qytetin e Orikumit, pranë bazës së Pashalimanit, që të largoheshin për në Bashkimin Sovjetik, pasi qeveria shqiptare ka urdhëruar: “Të largohen”. Në fakt kjo ishte thjesht një mashtrim apo një manovër për të justifikuar braktisjen nga ana e Hrushovit. Porosia ishte thënë që ata të largoheshin në orën 02.00 pas mesnate. Sapo u mor vesh kjo, nga komanda shqiptare u dha porosia që familjet ruse të përcilleshin me lule në dorë. Dhe kështu u bë.

Mezi pritej që trupat sovjetike të largoheshin, apo ishte një ndarje e dhimbshme?

Ndarja ishte tepër e dhimbshme. Të dyja palët qanin. Vetkuptohet. Prej disa vitesh kishin punuar ngushtësisht me njëri-tjetrin, nën frymën e një miqësie të sinqertë. Ishte një miqësi që ishte e detyruar të prishej nga politika.

Rusët lënë bazën e Pashalimanit

Fillimi i qesrshorit të vitit 1961 përkoi dhe me largimin përfundimtar të sovjetikëve nga baza më e madhe ushtarako-detare e Mesdheut. “Në 5 qershor 1961 po përgatiteshin për t’u larguar të fundit e mbetur në bazën e Pashalimanit. “Por ndodhi një incident tjetër. Një nga oficerët e nëndetëseve, mori çelësat e saj, pa të cilën as që mund të bëhej fjalë që kjo anije nënujëse mund të dilte në det. Ai shkoi në bazë ku po bëhej grumbullimi i ushtarakëve sovjetikë. Por, brenda në nëndetëse dy marinarë sovjetikë ende nuk kishin dorëzuar detyrën. Atëhere ata u mbyllën brenda dhe u dha urdhri që, pa u dorëzuar çelësat e anijes, nuk do të dilnin jashtë. Gjatë kohës së drekës, dy marinarëve iu çua ushqim. Por ata nuk e pranuan, duke thënë: Një marinar sovjetik nuk ha kur është në izolim. Më pas oficeri erdhi duke qeshur dhe dorëzoi çelësat. Kuptohej lehtë që s’e kishte bërë me dëshirë një gjë të tillë, por thjesht se ishte i detyruar. Dhe, ndërsa kontigjenti i fundit i ushtarakëve sovjetikë po largohej, u dha urdhri që të kontrolloheshin çantat e tyre, pasi ndoshta mund të kishin marrë me vete paisje të rëndësishme të anijeve. Çfarë nuk gjetëm në çantat e tyre. Deri tek fshesat dhe këllefët e jastëqëve. Urdhri ishte që të mos u linin asnjë gjë shqiptarëve. E në pamundësi për të marrë anijet, ata kishin marrë gjithçka tjetër, që nuk kishte vlerë, por që gjithsesi përmbushte një inat të tyre të brendshëm BAZA

Përbërja e Pashalimanit

12 nëndetëse

2 me ekuipazh shqiptar

2 me ekuipazh të përbashkët ruso-shqiptar

8 me ekuipazh rus

2 baza lundruese

2 dragamina të mëdha

6 dragamina të vogla

8 anije luftarake tip “gjuajtës”

2 rimorkiatorë të mëdhenj

12 Karta Silurues - Anije ndihmuesve - topograf, manjetike, çisterna, polumbarë

Komenti i Enverit pas ikjes së sovjetikëve

Sekretari i Parë i KQ të PPSH-së Enver Hoxha, shkoi për një vizitë në Orikum, vetëm 40 ditë pasi nga baza ushtarako-detare e Pashalimanit ishte larguar dhe marinari e fundit sovjetik. Rusët nuk ishin më në bazë, por nuk ishin gjithashtu dhe një pjesë e anijeve që për kohën cilësoheshin si “moderne”. Megjithatë, Enver Hoxha mbajti një fjalim ku ngriti lart moralin e oficerëve dhe marinarëve të bazës. Mitingu u zhvillua në ambjentet e Bazës Lundruese, e cila në atë kohë përdorej për imbarkimin e marinarëve. Por më pas kjo anije e madhe u adoptua si një anije transporti e flotës tregtare. Hetem Halili kujton se në këtë fjalim Enver Hoxha është shprehur: “Mos mendoni se jemi më të fuqishëm se Bashkimi Sovjetit apo Shtete e Bashkuara të Amerikës. Kurrë. Por me katër nëndetset që kemi dhe anijet e tjera gjithashtu, ne jemi plotësisht në gjendje që të mbrojmë kufijtë detar të Shqipërisë”.

Dëshmitari i konfliktit

Hetem Halili u lind në Kakosë të Përmetit në vitin 1934. Nga arsimi i mesëm dhe i larti ka marrë njohuritë mbi artin ushtarak, por ka mbaruar dhe Universitetin e Tiranës në degën e Histori-Gjeografisë. Më pas ka vazhduar kursin njëvjeçar “Historia e Mendimit Filozofik”. Në vitin 1954 titullohet oficer. Emërimi i parë përkon me atë të komandantit të togës në njësinë e Kavajës. Më pas, punon me rininë në ishullin e Sazanit dhe në Vlorë, në varësi të Flotës Luftarake Detare. Do të punonte në këto dy vende për 14 vjet rresht, ku mes të tjerash është dëshmitar dhe i konfliktit ruso-shqiptar për Bazën e Pashalimanit. Në vitin ‘69 kalon si shef i aparatit politik, zv/komisar brigade, instruktor i përgjithshëm në Drejtorinë Politike, komisar i Brigadës I, zv/sekretar i Komitetit të Partisë së Korpusit të 7-të në Burrel, komisar i Korpusit të 7-të e komisar i Divizionit të Librazhdit. Gjatë një interviste ai rrefen shumë detaje nga jeta e tij ushtarake. Por gjithçka e fillon me një nga pikat kulmore, acarimin e Shqipërisë së vogël me gjigandin sovjetik.

Sovjetikët të ndarë, me Hrushovin dhe Stalinin

Nga ajo kohë Hetem Halili kujton se jo të gjithë oficerët rusë mendonin se politika e ndryshuar e Nikita Hrushovit ishte e drejtë dhe, për më tepër, kishte nga ata ushtarakë që nuk e pëlqenin debatin e stimuluar nga drejtuesit e lartë të ushtrisë ruse me shqiptarët. Një nga detajet që Hetem Halili kujton 53 vjet më vonë, është ajo e një inxhinieri rus, për të cilin thotë që dukej në bazë vetëm ditën kur merrte rrogën. Por dhe për aq pak, sa ai rrinte në bazën e Pashalimanit, kishte arritur që t’i paralajmëronte oficerët shqiptarë, duke iu thënë: “Kini kujdes se ua kanë me hile!”. Ndërkohë në vitin 1959, gjatë shërbimit të tij në Sazan, Hetem Halili kujton një vizitë të tij së bashku me shokët të tjerë, në familjen e oficerit rus Vollodja. “Ishte festa në përkujtim të Revolucionit të Tetorit, po sipas kalendarit të ri ishte 7 nëntor. Për të qenë të pranishëm, në një datë të tillë kishin ardhur në Sazan edhe disa përfaqësues të Flotës nga Ministria me Qamil Podën në krye. Gjatë vizitës që bëmë në familjen e Vollodjas, ai ngriti një dolli duke thënë: “Do ta pimë këtë gotë për shokun Enver Hoxha, i cili ia mblodhi botës, por dhe këtij Hrushovit tonë”. Komandanti i tij u skuq në fytyrë dhe nga poshtë tavolinës i shkelte këmbën. Mirëpo ishte ngatëruar dhe, në vend të shkelte këmbën e Vollodjas, shkelte atë të Qamil Podës, duke dekonspiruar në këtë mënyrë një këshillë nga poshtë tavolinës”, rrëfen në kujtimet e tij Hetem Halili. Por ç’ndodhi më tej? Një ditë më vonë, Hetemi Halili e takon oficerin rus Vollodia në një nga dyqanet e Sazanit, ku shiteshin copat me metrazh. Ai po furnizohej me disa stofra polake, me të cilat ishte mbytur tregu shqiptar i atyre viteve. Krejt i habitur, Hetem Halili kujton të ketë pyetur kolegun rus se, përse po merrte aq shumë metrazh. Atëhere, Vollodja i kthehet duke i thënë: “Unë po iki. Më transferuan në Siberi”. Dhe dy ditë pas kishte ngritur dollinë për Enver Hoxhën, askush nuk e pa më oficerin rus të linjës konservatore të Stalinit, i cili u shpreh hapur se nuk i admironte reformat e sekretarit të ri të PKBS, Nikita Hrushovit.

[Sami Hyseni]

Urdhero Brari, lexo...


Goditja e Kadri Hazbiut, ministrit më jetëgjatë të Sigurimit të Shtetit, ka qenë nga më spektakolaret në odisenë e spastrimeve që partia dhe kreu i saj, Enver Hoxha bëri në radhët e lidershipit komunist. Njeriu që tërë jetën do t’ia kushtonte vigjilencës për të shpëtuar partinë dhe vendin nga tradhtitë dhe prapaskenat, do të bëhej më në fund edhe vetë viktimë e këtij mekanizmi shfarosës, madje do të goditej fatalisht si të gjithë “armiqtë e partisë dhe të pushtetit popullor”.

Gjithçka do të vinte menjëherë pas aktit tragjik të ish-kryeministrit, Mehmet Shehu. Kjo ngjarje do ta vinte emrin e Kadri Hazbiut në listën e të dyshuarve dhe gjithçka pastaj do t’i nënshtrohej rrjedhës së spastrimeve që partia u bënte “tradhtarëve” dhe “agjentëve potencial”, të dalë nga radhët e liderëve të rëndësishëm.
Më tej autoritetet politike do të kujdeseshin për sqarimin zyrtar, sipas të cilit, ish-ministri historik i Ministrisë së Brendshme, kishte qenë agjent i KGB dhe kishte tentuar për të vrarë Enver Hoxhën. Dhe vetëm kaq. Përtej këtij njoftimi, askush nuk mund të vinte në dyshim në atë periudhë “zbulimin” e udhëheqjes së partisë, ca më tepër të guxonte për ta përshkruar ngjarjen me profil tjetër.

Nga gjithë kjo histori është mësuar interpretimi që i bëri partia dhe udhëheqja e saj eliminimit të Kadri Hazbiut, si tradhtar e agjent i të huajve, janë njohur aspekte të veçanta nga hetimet dhe gjykimi i tij nëpërmjet rrëfimeve të njerëzve që kanë qenë afër ngjarjes, janë zbardhur momente të panjohura nga pozicioni i vështirë i të akuzuarit “Vip”, etj.

Nuk dihet ende si nisi zanafilla e dosjes së veprimtarisë armiqësore të njeriut që kishte operuar për dekada me këto dosje, nuk dihen rrethanat në të cilat Enver Hoxhës ju mbush mendja që njeriu më besnik i tij, paskej qenë dora e fshehur që do ta eliminonte pas shpine. Akoma nuk është e njohur situata në të cilën u penalizma Kadri Hazbiu, emrat e njerëzve që sollën provat e para për tradhtinë e tij, nuk dihet procedura që ndoqi udhëheqja e lartë për ta çuar atë në bankën e të akuzuarit dhe para skuadrës së pushkatimit. Procesverbali i mbledhjes së panjohur të sekretariatit të KQ, ku hedhet dritë mbi këto enigma dhe është e dokumentuar ngjarja e bujshme e shtatorit të vitit ‘82.
Gjithçka rreth momentit kulminant, ku u kryqëzua për herë të parë Kadri Hazbiu, të papriturat e mbledhjes së zhvilluar enkas për dënimin e tij, akuzat dhe provat e para nga kolegët dhe eprorët e hierarkisë partiake për tradhti dhe prapaskena antikomuniste, befasia nga tjetërsimi i Enver Hoxhës që i kishte shpëtuar një akti terrorist të tij (!), etj.

Vetëm dy ditë pas kësaj, në mbledhjen e Byrosë Politike Kadri Hazbiu do të shpallej përfundimisht armik e tradhtar i partisë dhe pushtetit popullor.

Dosja e Kadri Hazbiut, nga mbledhja e sekretariatit të KQ.

Momentet kryesore te akuzes

Enver Hoxha: Për 40 vjet Sigurimi i Shtetit nuk ka zbuluar asnjë grup armiqësor. Të gjithë komplotistët që nga Koxi Xoxja, Tuk Jakova, Bedri Spahiu, Beqir Balluku, Petrit Dumja, Abdyl Kllezi e deri te poliagjenti Mehmet Shehu janë zbuluar nga partia.
Ishte partia që zbuloi edhe grupin e Fadil Paçramit, Todi Lubonjës dhe disa njerëz të lidhur pas tyre, si Ismail Kadareja me shokë.

Ramiz Alia: Deri në vitin 1975 Ministria jonë e Brendshme i ka vënë në dispozicion të KGB-së dhe të GRY-së agjentë të saj nga radhët e ushtarakëve. Kadri Hazbiu ka fshehur marrëveshjen e fshehtë me agjenturën ruse, polake e çeke, e cila ka funksionuar edhe pas viteve ‘60.

Hekuran Isai: Oficerët e lartë të rekrutuar nga zbulimi sovjetik dhe të emërtuar me kodet “Lumi”, “Lisi”, “Deti”, “Laboratori”, kanë punuar për sigurimin e BS-së deri në vitin ‘75.
Pas vetëvrasjes së Mehmet Shehut Kadri Hazbiu ka djegur dosjet e agjenturës sovjetike.

Enver Hoxha: Ka prova të pakontestueshme që platforma e Sigurimit të Shtetit e miratuar nga Byroja Politike i është dhënë KGB-së nga Ministria e Punëve të Brendshme. Këtë e ka bërë Kadriu kur ishte ministër i Sigurimit.

Ramiz Alia: Moskës i janë dhënë sekretet ushtarake, madje edhe pas viteve ‘60. Kadriu ka pasur dijeni dhe nuk ka informuar KQ dhe Byronë Politike. Kadri Hazbiu nuk informoi asnjëherë për faktin që agjentura çeke bëri për vete vëllain e Nako Spiros.

Enver Hoxha: Njerëzit e Kadri Hazbiut informuan në rrugë agjenturore Hurshovin, që Liri Gega ishte shtatzënë para pushkatimit të bërë, pas gjykimit si tradhtare.
Sigurimi i Shtetit që ndoqi dënimin e Teme Sejkos, nuk e pushkatoi atë sipas vendimit të gjykatës, por e mbyti. Kadri Hazbiu në rrugë të mistershme i futi Llambi Peçinit në krevat Jorgji Premten.

Pas gjyqit politik në Byro që nisi më 5 tetor 1982, prangat për ministrin e Mbrojtjes, "armikun" Kadri Hazbiu, ishin një formalitet. Disa muaj në hetuesi, ku provoi dhe torturat, Hazbiu dënohet me vdekje nga Kolegji Ushtarak i Gjykatës së Lartë të Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë më 1 shtator 1983.

Salla e vogël e dramës së madhe

E përshtatur nëpërmjet bashkimit të dy qelive të burgut 313, me një sipërfaqe 65 metra katror, salla ku u bë gjyqi ndaj Kadri Hazbiut dhe pandehurve të tjerë, do të bëhej në gushtin e vitit ‘83 objekti më i rëndësishëm i shtetit shqiptar. 25 karrige, dy podiume portative për të pandehurit dhe dëshmitarët, një tavolinë për trupin gjykues me pesë anëtarë dhe një tjetër më e ngushtë për prokurorin, bashkë me tre ventilatorë për të thyer vapën e jashtëzakonshme, do të përbënin inventarin e plotë të sallës së vogël ku u luajt drama e madhe. Gjithsesi, kësaj “varfërie” të mjediseve të brendshme të saj, do t’i bënte karshillëk bollëku i jashtëzakonshëm i arsenaleve të gjithfarëllojta që do ta rrethonin atë nga jashtë. Autoblinda, tanke, mitraloza, kallashnikovë, e deri kundërajror të rëndë mbi tarracën e qelisë-sallë gjyqi, do ta fusnin Burgun 313 në një shtetrrethim të padëgjuar.


Në këtë dhomë të vogël, e destinuar deri atëherë si qeli e sigurisë së lartë në burgun 313 në Tiranë filloi një ditë prilli të vitit ‘83 gjyqi ndaj Kadri Hazbiut dhe grupit të tij, që ishte akuzuar nga KQ dhe forumet e larta të Partisë Komuniste si një bandë kundërrevolucionare që do të përmbysnin pushtetin popullor dhe do të eliminonte Enver Hoxhën.

Pra trupës speciale të gjykatës të kryesuar nga Aranit Çela dhe nga prokurori Rrapi Mino, duhej të jepnin llogari një dyzinë me ish-personalitete të njohura të shtetit komunist si Kadri Hazbiu, Feçorr Shehu, Mihallaq Ziçishti, Llambi Peçini, Gani Kodra etj.

Të gjithë duhej të dënoheshin si pjesëmarrës në organizatën më të rrezikshme tradhtare që ishte drejtuar nga “poliagjenti” Mehmet Shehu. Finalja që pritej të vulosej në këtë dhomë të errët nga prokurorët, hetuesit dhe gjykatësit e zjarrtë kishte të bënte me kryqëzimin e Kadri Hazbiut, si agjent të disa agjenturave antishqiptare. Nëpërmjet tij ishte direkt i akuzuar Mehmet Shehu. Kësisoj do të vërtetoheshin deklaratat publike të Enver Hoxhës dhe udhëheqësve të tjerë për tradhtinë e Mehmet Shehut dhe bashkëpunëtorëve të tij Kadri Hazbiu etj.



Vazhdon...

[Sami Hyseni]

Në burgun 313 në Tiranë filloi 13 prilli të vitit ‘83 gjyqi ndaj Kadri Hazbiut dhe grupit të tij, që ishte akuzuar nga KQ dhe forumet e larta të Partisë Komuniste si një bandë kundërrevolucionare që do të përmbysnin pushtetin popullor dhe do të eliminonte Enver Hoxhën.

Para trupës speciale të gjykatës të kryesuar nga Aranit Çela dhe nga prokurori Rrapi Mino, duhej të jepnin llogari një dyzinë me ish-personalitete të njohura të shtetit komunist si Kadri Hazbiu, Feçorr Shehu, Mihallaq Ziçishti, Llambi Peçini, Gani Kodra etj.

Të gjithë duhej të dënoheshin si pjesëmarrës në organizatën më të rrezikshme tradhtare që ishte drejtuar nga “poliagjenti” Mehmet Shehu. Finalja që pritej të vulosej në këtë dhomë të errët nga prokurorët, hetuesit dhe gjykatësit e zjarrtë kishte të bënte me kryqëzimin e Kadri Hazbiut, si agjent të disa agjenturave antishqiptare.
Nëpërmjet tij ishte direkt i akuzuar Mehmet Shehu. Kësisoj do të vërtetoheshin deklaratat publike të Enver Hoxhës dhe udhëheqësve të tjerë për tradhtinë e Mehmet Shehut dhe bashkëpunëtorëve të tij Kadri Hazbiu etj

17 muaj izolim, mijëra orë hetime, 30 seanca gjyqësore, dhjetëra ballafaqime monstruoze, do të prodhonin vendimin fatal: Dënim me vdekje! I pari do të vihej përpara skuadrës së pushkatimit Kadri Hazbiu. Pastaj Feçor Shehu, Llambi Ziçishti... Ndërsa në ditët e nxehta të gushtit ‘83 do të mbyllej procesi maratonë ndaj emrave më të bujshëm të shërbimit sekret shqiptar, opinioni do të njihej zyrtarisht me motivin e këtij ndëshkimi sipas klisheve të kohës: Tradhtarët e partisë e të pushtetit popullor në plumbin e drejtësisë komuniste!

Si filloi kryqëzimi i tyre?

Njeriu që tërë jetën do t’ia kushtonte vigjilencës për të shpëtuar partinë dhe vendin nga tradhtitë dhe prapaskenat, do të bëhej më në fund edhe vet viktimë e këtij mekanizmi shfarosës, madje do të goditej fatalisht si të gjithë “armiqtë e partisë dhe të pushtetit popullor”.
Gjithçka do të vinte menjëherë pas aktit tragjik të ish-kryeministrit Mehmet Shehu. Kjo ngjarje do ta vinte emrin e Kadri Hazbiut në listën e të dyshuarve dhe gjithçka pastaj do t’i nënshtrohej rrjedhës së spastrimeve që partia u bënte “tradhtarëve” dhe “agjentëve potencialë” të dalë nga radhët e liderëve të rëndësishëm. Bashkë me të, madje për të njëjtat motive do të prangoseshin pas kësaj mbledhje të krerëve të KQ që me sa duket saktësoi dhe aktakuzën Mihallaq Ziçishti, Feçor Shehu, Llambi Peçini, Gani Kodra, Ali Ceno, etj.

Deshmitaret

Belul Cukalla
Myftar Memia
Halit Kaçanolli
Zoi Themeli
Dhora Leka
Col Sylaj
Besnik Kasaj
Tahir Malo
Anastas Bojaxhi
Jake Tefiku
Sylfi Saliu
Petrit Hakani
Veli Llaka
Nikolla Londo
Astrit Veliu
Telat Agolli
Idriz Lleshi
Misto Xhollari
Suzana Tafaj
Delo Balili
Feti Cmokthina
Rexhep Kolli
Ismail Qineti
Kristofor Mërtiro
Sami Muhameti
Fiqirete Shehu
Llambi Ziçishti
Nesti Nase
Halit Bajrami
Nesti Kerenxhi
Qani Taratale

Aktakuza

Të pandehurit Kadri Hazbiu, Feçor Shehu, Mihallaq Ziçishti, Llambi Peçini, Gani Kodra, Ali Çeno dhe Xhavit Ismailaga janë pjesëtarë aktivë të organizatës kundërrevolucionare të krijuar nga armiku Mehmet Shehu, e cila ka kryer veprime të shumta duke synuar të godasë Partinë e Punës së Shqipërisë dhe udhëheqësin e saj, si dhe të përmbysë diktaturën e proletariatit e të vendosë në Shqipëri rendin borgjezo-revizionist.

Të pandehurit e lartpërmendur, në bashkëpunim me agjenturat e huaja kanë kryer rveprime terroriste për likuidimin fizik të sekretarit të parë të KQ të PPSH-së.

Një nga drejtimet e kësaj organizate e drejtuar nga Mehmet Shehu ka qenë sabotimi i zbatimit të orientimeve dhe direktivave të partisë gjithë veprimtarinë në fushat e ndryshme të zhvillimeve të jetës së vendit. Ata kanë bërë agjitacion e propagandë kundër partisë dhe diktaturës së proletariatit.


Vazhdon...

[Sami Hyseni]

Mëngjes 22 gushtit 1983

Dosja gjyqësore Datë 22 gusht 1983

Arianit Çela (Kryetar i trupit gjykues):

ARIANIT ÇELA: I pandehur Hazbiu akuzoheni se ju keni çuar dokumente sekrete Zbulimit sovjetik...
KADRI HAZBIU: Llambi Peçini ka thënë në ballafaqim se ajo shkresa e firmosur me emrin tim është bërë me urdhrin tim. Unë nuk dua të zgjatem, nuk është bërë me urdhrin tim. Unë nuk e kuptoj qartë, mund të kem miratuar dërgimin e materialeve në shkollë siç veprohej shpesh herë. Por edhe kur u janë dërguar materiale studentëve që shkonin në shkollë nuk kanë kaluar nga unë domethënë, të firmoseshin tek unë, por përgatiteshin nga drejtorët, nga sektorët përkatës dhe i dërgoheshin përgjegjësit të grupit të studentëve tanë në shkollë. Kjo ka qenë praktika. Në këtë rast jo vetëm që nuk janë dërguar këto materiale vetëm instruktive dhe nga pikëpamja thjesht me karakter mësimor, por aty janë dërguar direktiva, janë dërguar norma, etj.
ARIANIT ÇELA: Këto dokumente çfarë janë, i ke parë në dosje ti, ato nuk kanë të bëjnë me mësime…
KADRI HAZBIU: I kam parë, ato kanë të bëjnë me mësime…
ARIANIT ÇELA: Ka të bëjë ndonjë gjë, po nuk ka të bëjë me Platformën.
KADRI HAZBIU: Ne kemi përdorur këtë metodë dhe që duhet të faktohet, që para se të niseshin për në shkollë grupi i studentëve për aktet normative të reja që kishte, mbaheshin e instruktoheshin dhe nuk u dërgohej atyre atje. Tani, pse i dërgoi Llambi Peçini këto, ai le të mbajë përgjegjësi…
ARIANIT ÇELA: Mirëpo Llambi thotë që i kam dërguar me urdhër të Kadri Hazbiut, se mua vetë, thotë kush ma jepte Platformën (e Sigurimit). Nuk ma jepte njeri…
KADRI HAZBIU: E kam shpjeguar në proces i nderuar kryetar, që Llambi Peçini në urdhrin për shpërndarjen e Platformës, figuron në një nga ato funksione që jo vetëm kishte të drejtë të njihej, po kishte të drejtë që edhe ta posedonte, ta mbante në përdorim. Pra, rrjedhimisht, nuk kishte arsye, ashtu siç thuhet, që pa miratimin tim nuk u merrte Platforma. Në urdhër thuhet që siç është kryetari i Degës së Punëve të Brendshme, kështu është edhe shefi i Sekretariatit që ka të drejtë ta marrë e ta mbajë në ruajtje e në përdorim të përhershëm, është urdhri dhe ju lutem shikojeni…
ARIANIT ÇELA: Po mund të korrespondonte me një shtet të huaj, shefi i Sekretariatit të komunikonte direkt me një shtet të huaj.
KADRI HAZBIU: Pikërisht për këtë edhe e theksoj, sepse hetuesve jua kam kërkuar, ka raste të tjera të kësaj natyre? Nuk ka. Atëherë si e bëri ky se logjikisht në qoftë se Llambi Peçini, kështu tha të paktën në ballafaqim me mua, që kjo u bë për arsye protokollare, për mos të vajtur me firmën e ministrit. Në qoftë se nuk duhej të vinte me firmën e ministrit, kishte zëvendësministra plot që mund ta firmosnin dhe logjikisht duhej ta firmoste një zëvendësministër me autorizimin tim. Veç kësaj, unë po të kisha pasur hile në këtë çështje i thosha Llambi Peçinit mos e vi me autorizimin tim, po vëre si shef i Sekretariatit. Tani, pse e ka bërë Llambi Peçini këtë?! E ka bërë me urdhër të dikujt tjetër, e ka bërë me mendjelehtësinë e tij…
ARIANIT ÇELA: Mendjelehtësi nuk ka këtu, se mendjelehtësia nuk shkon këtu, kësaj i duhet vënë emër, se këtu nuk është punë mendjelehtësie t’u dërgosh Platformën e Sigurimit të Shtetit, dokument që nuk është i juaji, dokument që është i Byrosë Politike. Vetëm me autorizim të Byrosë Politike mund të jepej një gjë e tillë…
KADRI HAZBIU: Mund të themi si të duam, po për shpërndarjen e kam pasur unë kompetencën.
ARIANIT ÇELA: Që t’ia japësh një shteti të huaj, ti…
KADRI HAZBIU: Jo shtetit të huaj, po për shpërndarjen se kush do ta marrë.
ARIANIT ÇELA: A po, janë caktuar kritere aty dhe ato janë caktuar për të gjithë, nuk janë caktuar vetëm për ty…
KADRI HAZBIU: Pikërisht për këtë them se në qoftë se do të ishte bërë nga unë kjo, ose do të kisha autorizuar ta firmoste një nga zëvendësministrat me emrin e ministrit, jo shefi i Sekretariatit ose do ta kisha dërguar vetë. Po nuk di, prandaj thashë që nuk di. Unë e kam akuzuar Llambi Peçinin se e ka bërë me urdhër të tjetërkujt dhe me qëllim kundërrevolucionar ndaj meje.
ARIANIT ÇELA: Po tashti…
KADRI HAZBIU: Në qoftë se doni mendimin tim…
FERDI HAXHIA: Se ti the që është bërë për kundër meje nga i pandehuri Llambi...
KADRI HAZBIU: A, kundër meje për këtë arsye, sepse duke dëmtuar interesat e shtetit, ashtu siç thoni ju, përgjegjësia do të mbetej mbi mua, siç po mbetet, duke vënë një tagër të tillë. Edhe shumë atyre që u ka interesuar ta bëjnë këtë kanë menduar që ta përdorin kundër meje në një moment të caktuar, siç po e përdorin tani...
ARIANIT ÇELA: Ajo është tjetër, vetëm një gjë ka Kadri Hazbiu prandaj insistojmë neve në këtë, për arsye se ky dokument pavarësisht se kush e ka bërë dhe si e ka bërë, nxjerrja në vitin 1959, ti e di është i dymbëdhjeti ‘59 këtu. Dhjetori i ’59-ës kur me sovjetikët, jemi në ato ujëra. T’ia japësh një shteti të huaj një dokument të tillë është ipstojure, i thonë tradhti e lartë. Kështu quhet në gjithë praktikën botërore, nuk është çështja për këtë, jashtë procesit po e them këtë. Eshtë tradhti e lartë t’i dërgosh shtetit të huaj vetëm kaq, domethënë, vetëm për këtë është tradhtia më e lartë që mund të bëjë një ushtarak në gjithë ushtritë e botës, në të gjitha vendet e botës. Tashti ky dokument jepet, ti anëtar i Byrosë Politike e di, është fjala për në 24.12.’59, u jepet sovjetikëve një gjë që nuk është bërë të paktën legalisht themi nuk është bërë, ju thoni nuk është bërë, nuk thoni gjë për këtë, por nuk është bërë kaq vjet bëhet vetëm më 24.12.’59, i dërgohet dokumenti kryesor...
KADRI HAZBIU: Pikërisht për këtë po them, në qoftë se kjo do të ishte në praktikën time, unë ministër që nga viti 1954, ka ndodhur kjo vetëm në vitin ‘59. Pse ndodhi unë nuk e di...
ARIANIT ÇELA: Në dhjetor, më 24 dhjetor të ‘59 kur me sovjetikët...
KADRI HAZBIU: Jo, me sovjetikët ne vazhdonim të kishim marrëdhënie të mira.
ARIANIT ÇELA: Ato marrëdhënie janë marrëdhënie me yçkla.
KADRI HAZBIU: Vazhdonim të kishim edhe këshilltarët e tyre.
GJYQTAR: Dje juve pohuat që më ‘59-ën, kam marrë porosi nga udhëheqësi që të mbyllen burgjitë…
KADRI HAZBIU: Jo më ‘59, jo, e keni dëgjuar gabim e keni marrë gabim. Kur u arrestua Teme Sejkua, në gusht apo në shtator të ‘60-ës
RRAPI MINO: Diheshin marrëdhëniet e partisë tonë me BS më ‘59.
KADRI HAZBIU: Diheshin i nderuar prokuror, por dihej që edhe këshilltarët sovjetikë qëndruan deri në tremujorin e parë të ‘61.
RRAPI MINO: Ata mund të qëndronin, po ai dokument nuk shkonte atje.
KADRI HAZBIU: Eshtë tjetër punë, unë jam plotësisht dakord që nuk mund të shkonte dhe pikërisht në këtë konsiston faji i Llambi Peçinit.
ARIANIT ÇELA: Po është vetëm një faj ky, se këtu çështja është pse është bërë, për këtë pyesim ne, si është bërë ky akt, na bëhet më 24.12.59, u dorëzohen sovjetikëve dokumentet kryesore, se dokumente më kryesore se ato nuk ka.
KADRI HAZBIU: Një herë unë desha të them dhe theksoj dhe një herë që unë nuk jam, kjo është pa dijeninë time. E dyta, këto dokumente njiheshin nga sovjetikët. Po është tjetër punë, pavarësisht, njiheshin nuk njiheshin, akti i dërgimit të tyre është i dëmshëm.
ARIANIT ÇELA: Puna është këtu që ky është dokument i Byrosë Politike dhe nuk është dokumenti yt, urdhri yt.
KADRI HAZBIU: Një minutë për ta kuptuar, domethënë, nuk u jepet sovjetikëve t’u dërgohej se për ta njohur këtë...
ARIANIT ÇELA: Kini norma juve, si u janë dhënë këto, janë biseduar andej nga KQ si bëheshin edhe në atë kohë. Ajo që u është dhënë duhej t’u jepej, nuk flas për ato unë.
KADRI HAZBIU: Jo, ato që do të jepeshin për këshilltarët sipas sektorëve të tyre në çdo dokument normativ njiheshin.
ARIANIT ÇELA: Po me dokumentet tuaja, ky nuk është dokumenti juaj, kjo ishte Platforma e Byrosë Politike.
KADRI HAZBIU: Po si nuk qenka dokumenti ynë, ky është dokument i aprovuar në Byronë Politike që jep normat kryesore, pa i njohur këto këshilltari i Sigurimit p.sh., si mund të orientojë. Pra, rrjedhimisht, Platformën e kanë njohur ata.
ARIANIT ÇELA: Këtu dokumenti është integral, dokumenti është dërguar, mund të dërgohet një dokument që nuk është i yti, ky është dokument i Byrosë Politike, dokument partie, Platforma.
KADRI HAZBIU: Po mirë, çfarë kërkoni në këtë rast ju.
ARIANIT ÇELA: Neve duam të dimë tashti si vajti ky dokument më 24.12.’59 me gjithë urdhrin kryesor dhe me një sërë dokumentesh në BS.
KADRI HAZBIU: Po për këtë po them unë, që me dijeninë time kjo nuk është bërë.
ARIANIT ÇELA: Llambi Peçini thotë që është dërguar me dijeninë tënde.
KADRI HAZBIU: Ai le të thotë, po logjikisht unë po them në qoftë se do ta autorizoja këtë do ta firmoste një zëvendësministër, po mos ta firmosja unë, normalisht jo shefi i Sekretariatit. Nga ana tjetër nuk kishte pse të dërgoheshin këto për arsye se ne kemi një praktikë 10- vjeçare minimumi të dërgimit të materialeve studentëve, nuk u kemi dërguar as Platformën, as akte normative ose ndonjë akt normativ të rëndësishëm që ka dalë dhe duheshin vënë në korrent, dërgohej njeriu atje dhe kthehej. Pra, kjo është një praktikë e re, kjo u fut. Po të ishte se ishte me autorizimin tim, atëherë do të ishte gjurma edhe më përpara jo vetëm tashti që është Llambi Peçini, shef i Sekretariatit, e bëri me urdhër të kujt? Llambi Peçinit i kam thënë edhe në ballafaqim, i them edhe tani se duhet të japë shpjegimet e nevojshme.
ARIANIT ÇELA: Mirë, vetëm një gjë që ky dokument tashti dy rrugë ka këtu, ose është bërë me dijeninë tuaj, kjo duhet sqaruar, do të japë pastaj shpjegime Llambi kur të vijë radha këtu se kaluam neve po do vijë radha, po kjo do një farë rrugëdalje këtu se ky dokument, o Mehmet Shehu me Llambi Peçinin e kanë lidhur këtë siç thua ti pa dijeninë tënde, ose kini qenë të gjithë se ky dokument kështu...
KADRI HAZBIU: Mua mund të më jetë marrë mendimi si zakonisht që duhet t’u dërgojmë materiale si herët e tjera studentëve në shkollë. Dërgojini. Po që të kem parë integralisht këtë listë edhe Platformën edhe direktivën, edhe këtë, edhe atë direktivë të ministrit e urdhra normative të tjerë, këto unë nuk i kam parë. Po ti kisha parë nuk do t’i lejoja.
ARIANIT ÇELA: Domethënë kësaj, sipas teje Llambi Peçini t’i gjejë rrugëzgjidhje...
KADRI HAZBIU: Llambi Peçini duhet t’i japë rrugëzgjidhje.



Vazhdon...

[Sami Hyseni]

NESTI NASE: Mehmet Shehu më tha: Ka ardhur koha që ndryshimet të bëhen me pahir, me anën e forcës dhe për këtë problem kam biseduar edhe me Kadri Hazbiun e Feçor Shehun, të cilët janë ngarkuar se si duhet të veprojnë në këtë situatë. Ti Nesti duhet të mendohesh për të vepruar menjëherë për të justifikuar ndryshimet që do të bëhen në udhëheqje dhe qëndrimet që do të mbajmë...
KADRI HAZBIU: Atribuimet që më bëhen nga Nesti Nase janë shpifje me një motiv hakmarrës. Desha t’i them trupit gjykues se për Nesti Nasen, unë edhe para arrestimit kam bërë disa denoncime që kanë të bëjnë me figurën e tij, disa gjëra që unë i kisha konstatuar po deri në momentin që mora vesh se Nesti Nase është tradhtar, u kisha dhënë atyre një karakter tjetër, domethënë, karakter të një njeriu që pi, që nuk e kontrollon veten. Cilat ishin ato? E para unë kam thënë, kam vënë në dispozicion që të shikohet qëndrimi i Nesti Nases në një moment të tillë. Kur ishte datëlindja e Llambi Gegpriftit, më duket më ‘81, kam vajtur me gjithë familjen për ta uruar. Them familje jo vetëm me shoqen time, por edhe me dhëndrin dhe vajzën. Aty kam gjetur Nesti Nasen, Llambi Ziçishtin e nuk e di kush tjetër. Kishin pirë, domethënë, e kishin kaluar masën, atë kufirin e urimit të zakonshëm me një gotë, kishin pirë nga dy-tri gota. Nesti Nase mund të kishte pirë më shumë. Në kohën kur ne përgatiteshim të iknim, se duhet t’u lësh radhë të tjerëve në këto raste, Nesti Nase çohet me një gotë dhe thotë ta pimë me fund për Llambi Ziçishtin, i cili është kështu e ashtu, ka duar të arta dhe mbasi lëshoi gotën u lëshua i puthi duart Llambi Ziçishtit. E shoqja e tij e kapte për palltoje që të ulej. Unë dy-tri herë i fola, i thashë Nestit mos bëj kështu, se nuk bën mirë, po hajde të ikim. Më në fund Nesti Nase më tha si me të qeshur, që çfarë ke ti, harrove që nuk je ministër i Brendshëm, shpëtuam nga ty ministër i Brendshëm. Ia kam thënë hetuesisë këto, të verifikohen se janë gjallë njerëzit. Sidoqoftë u ngrita e ika me familjen. Nesti mbeti atje me Llambi Ziçishtin. Përse e evidentova unë në hetuesi këtë? Sepse në atë kohë unë mendova si një shprehje në një moment që ai nuk e kontrollonte veten. Kështu ia kam thënë Nesti Nases të nesërmen në telefon, duke e këshilluar si shok që mos të pijë më dhe të humbasë kontrollin. Kam vënë në dijeni sekretarin përkatës të KQ, duke i thënë që është mirë të këshillohet. Edhe ai më ka thënë që e ka thirrur dhe e ka këshilluar. Një moment tjetër, tek Nazar Berberi pinte Nesti Nase jashtë kontrollit. Prapë unë i ndërhyj, i them Nesti mos pi, mbaje veten. Nuk kam punë me juve më tha, e kam me rininë. Ishin ca të ftuar të tjerë të rinisë. Unë për këtë kam vënë në dijeni në atë kohë sekretarin përkatës të KQ. E treta, këtë e kam mësuar në ’83. Po kështu edhe në disa raste të tjera...
ARANIT ÇELA: Vazhdojmë më tej...
KADRI HAZBIU: Desha të theksoj përfundimisht i nderuar trup gjykues që edhe një herë i lutem shumë drejtësisë së Partisë të gjykojë, edhe e di që do të gjykojë, me një prizëm sa më të drejtë në këtë shtjellim agjentësh e provokatorësh që e kanë furnizuar hetimin me gjithfarë shpifjesh nga më monstruozet. Unë nuk kam tjetër fuqi në dorë, kur them fuqi, mundësi veç asaj që të them siç e di unë çështjen edhe të bëj arsyetimin logjik. Drejtësia e partisë e ka dorën e gjatë të shikojë edhe deponimet edhe të bëjë arsyetimin logjik, të kërkojë edhe dokumente. Fatkeqësisht, ashtu siç e thashë, për arsye të hetimit të njëanshëm timin, shumë dokumenteve nuk u është referuar. Por më është thënë, na thuaj çfarë dokumenti të marrim. Unë nuk jam një makinë llogaritëse të mbaj mend të gjitha dokumentet. Por me drejtësi partie ata që e kanë në dorë t’i shikojnë edhe t’i evidentojnë përpara drejtësisë të gjitha ato dokumente. Unë partisë nuk i kam fshehur gjë...


Vazhdon...

[Sami Hyseni]

ARANIT ÇELA: Të vijë Myftar Memia...
MYFTAR MEMIA: Po, kam ardhur...
ARANIT ÇELA: Je dënuar ndonjëherë ti...
MYFTAR MEMIA: Jam dënuar për pakujdesi në janar 1953...
ARANIT ÇELA: Ne të kemi thirrur lidhur me një çështje, të na i sqarosh këtu. Lidhur me të dhënat që ke pasur ti për Beqir Ballukun, Bedri Spahiun, e Tuk Jakovën dhe bisedat që ke zhvilluar, siç ke thënë në dëshminë tënde që ke bërë në hetuesi, me Kadri Hazbiun dhe Mihallaq Ziçishtin.
MYFTAR MEMIA: E vërteta ka qenë kështu: duke qenë unë në artizanatin e Ministrisë së Brendshme në vitin 1955, më afrohet një person i dënuar për punë armiqësore i quajtur Ndoc Pal Guri dhe më hap biseda duke më shfaqur bindjet e tij se pushteti popullor i ka ditët e numëruara, për arsye se imperializmi anglo-amerikan dhe titizmi jugosllav kanë futur agjenturën e tyre nga brenda në organet e Partisë e të pushtetit, të ushtrisë në mos kanë dhe deri në instancat më të larta. Ky kishte një moshë të kaluar, siç thoshte u kishte shërbyer agjenturave të huaja austro-hungarezëve dhe pushtuesve të tjerë. Ishte një person inteligjent, dinte disa gjuhë të huaja. Mbasi e dëgjova deri në fund, doja të kuptoja se kush janë këta kuadro, apo këta njerëz të inteligjencës në shërbim të zbulimit amerikan, jugosllav e të tjerë. Ai mbllaçitej me muaj të tërë dhe nuk po më tregonte asnjë emër, se unë doja diçka konkrete. Përfundimisht pa hyrë në analizë të hollësishme, unë do ju shpjegoj të gjitha se i kam të shkruara në kokë, megjithëse ka kaluar një kohë e gjatë, rreth 28 vjet. Më në fund më tregon vetëm një emër, pasi kaluan disa muaj dhe këtë emër ma tregon mua ai në maj të ‘55-ës. Edhe pse thotë është Tuk Jakova agjent i UDB-së Jugosllave, Tuk Jakova në këtë kohë ishte ministër i Financave dhe në mos u gabofsha zëvendësministër i Këshillit të Ministrave, në maj të 1955. Më tregon pas ca ditësh se unë gjithnjë e gërmoja, sepse ndërgjegjja ime kombëtare e edukuar nga Partia donte që unë të luftoj e të gjykoj si komunist, si qytetar pavarësisht se përse isha i dënuar. E dija që partia nuk ka asnjë problem me mua edhe mua nuk më kishte asnjë faj, asnjë gjë pavarësisht se ç’kishin personat ose kush kishte ndikuar që unë të dënohem. Se unë më parë, një parantezë të shkurtër, para dënimit isha shef i agjitacionit e propagandës, kisha mbaruar edhe shkollën e partisë. Tani nga ky problem më tregon pas ca ditësh edhe Bedri Spahiun, më përmend edhe këtë. Ky problem më shqetësoi jashtëzakonisht shumë. Edhe të them të drejtën e ndjeva veten në dilemë. Domethënë, si të bëj se isha në kushte të tilla që ta njoftoja apo jo udhëheqjen. Zgjodha një rrugë, edhe këtë unë nuk e zgjodha rastësisht ose në mënyrë të nxituar, por të paktën këtë le ta gjykojë sot trupi gjykues domethënë partia, por mendova që meqenëse ky më shpreh bindjen dhe më thotë se agjenturat e huaja kanë futur njerëzit e tyre në ushtri, në parti, në pushtet, në organet e Punëve të Brendshme etj., unë duhet t’i drejtohem vetëm udhëheqësit të Partisë e të Shtetit se kjo çështje duhet të bjerë medoemos. Po nga ta çoj letrën, si t’ia bëj?
Mora dhe shkrova një letër me këtë përmbajtje, “Për probleme jashtëzakonisht të rëndësishme të partisë e të shtetit, për karakterin e tyre tepër sekret, ju lutem në pamundësi takimi me juve, caktoni një nga sekretarët e Komitetit të Partisë për të biseduar me mua”. Një nga sekretarët e cilësoj, për arsye se nuk dija cilin të kërkoja se nuk dija se ku po bija, si të thuash në dorën e agjenturës së huaj. Edhe këtë letër e nis në emër të sekretarit të parë të Komitetit Qendror të Partisë, shokut Enver. Letrën, prandaj kam marrë me vete dhe këtë bllok në qoftë se i duhet trupit gjykues, është i asaj kohe që konspektoja ekonominë politike dhe është blloku autentik që e kam ruajtur që atëherë deri sot..
ARANIT ÇELA: Lëre.
MYFTAR MEMIA: Këtu kam shënuar datat kur kam bërë takim me atë që më ka dërguar udhëheqësi, takimin me Mihallaqin, datën e dërgimit të letrës, informacionet që i kam dërguar udhëheqjes së partisë. E kam hapur këtë më gusht të ‘75-ës. Letrën e parë e kam dërguar më 26 maj drejtuar shokut Enver. Më datën 13 qershor 1955 më ka ardhur Mihallaq Ziçishti dhe më ka kërkuar në drejtorinë e burgut, ku drejtor ka qenë Sotir Vullkani. Më ka thënë të kërkojnë në drejtori. Unë Mihallaq Ziçishtin si emër e kisha dëgjuar, funksionet ia dija, por si fytyrë nuk e njihja. U ul aty, i tha drejtorit Sotir Vullkanit, dil përjashta dhe ai u ul në anën e tavolinës ku rri drejtori dhe unë në anën tjetër. Si e ke emrin ti, kush je ti? Jam filani. Kujt i ke shkruar letër? Familjes. Kujt tjetër? Askujt. Posi tha, ke shkruar letër. Më fal, me parë më tha, më njeh mua. Jo. Unë jam zëvendësministri i parë i Sigurimit të Shtetit, gjeneral major Mihallaq Ziçishti, anëtar i KQ. Ka qenë i veshur me një kostum bojë krem. Ke dërguar letër, s’kam dërguar, nxori nga xhepi i brendshëm letrën time, na zarfin tha, ia keni dërguar shokut Enver këtë letër. Shoku Enver më ka ngarkuar mua personalisht të bisedoj me ju. Unë u binda sepse kisha bindje të plotë që një njeri me këto funksione që i ka besuar partia e shteti e unë i thashë çfarë më kishte thënë ai personi, duke i thënë edhe këto dy emrat. Emrin e Tuk Jakovës e të Bedri Spahiut, domethënë si agjentë të UDB-së jugosllave. Në këtë kohë Mihallaqi më thotë kështu: Të lumtë! Unë ju përgëzoj shumë. Për një përgëzim të tillë unë nuk kisha nevojë, kjo ishte detyra ime, mua nuk më ka ngarkuar askush por ndërgjegjja kombëtare, ndërgjegjja që ka kalitur Partia tek unë, se unë e di, unë e quaj veten sepse jam këtu për një faj, me të drejtë apo me të padrejtë është gjë tjetër, unë e quaj për detyrë që të punoj si komunist e si qytetar. Më thotë se për çfarë ke nevojë se mua ushqimet që më dërgonte familja i ndaja për muaj të tërë me Ndoc Pal Gurin se desha me e tërheq atë që ta mjel. Më tha çfarë ke nevojë ti, të vë në dispozicion fonde. Asgjë, nuk pranoj asnjë send dhe nuk pranova asnjë dhjetë qindarkë. Mirë a do t’i bisedosh dhe njëherë tha dhe një herë tjetër e një herë tjetër për ditë me radhë këto biseda pale po të ndryshon ndonjë gjë Ndoc Pal Guri apo po t’i thotë njëlloj. Pastaj tha do të takohemi prapë bashkë. Mirë i them unë. Shkoj unë dhe ja përsëris Ndocit se luanim bashkë, nga ai mësova dhe shahun. Më datën 27 qershor Mihallaqi dërgon dy oficerë madhorë. Unë nuk e njihja asnjërin. Njëri ishte Idriz Seiti dhe tjetri Kristaq Mushi. Vijnë të dy nuk më kujtohet çfarë ishin nënkolonelë apo kolonelë, takohen me mua pasi më gjetën dhe pa këpucë, po vetëm me nallane. Më hipën në një gaz. Ku do të shkoj, u thashë unë. Të kërkon Mihallaqi, të kërkon gjeneral Mihallaqi. Më falni, u thashë unë, po kështu nuk shkohet. S’ka gjë thanë hajde futu këtu. U futa në gaz dhe më kanë prurë në Drejtorinë e Punëve të Brendshme tek Selvia. Shkoj atje ngjitem në katin e dytë, këta të dy ulur në gaz nga të dyja anët, Idrizi në krah të djathtë e Kristaqi në krah të majtë, u ngjitëm lart, më futën në një zyrë. Kristua ndenji me mua ndërsa Idrizi shkoi në një zyrë tjetër mori në telefon Mihallaqin. I tha që e kemi sjelle filanin. Erdhi Idrizi pas disa minutash dhe tha që gjeneral Mihallaqi nuk vjen se është në një mbledhje prandaj ta bëj me shkrim. Informacionin e parë pastaj që kam dërguar e kam dërguar në datën 18 korrik, kam dërguar informacionin e parë për Tuk Jakovën e Bedri Spahiun si agjentë të UDB-së, si armiq të pushtetit popullor. Tani kur në qershor u demaskuan nga Plenumi i Komitetit Qendror këta dy persona, unë kujtova se çështja mori rrugëzgjidhje dhe gjeta një qetësi shpirtërore, thashë që çështja mori rrugë. Tani kërkoja ta vjel prapë atë se thoshte ka shumë, ka gjeneralë ka këtë e atë deri gju për gju me Enver Hoxhën, thoshte ai janë agjentët e imperializmit amerikan dhe të UDB-së. Kurse bandat që dërgojnë domethënë titistët e tjerë domethënë i dërgojnë vetëm me bërë tym me qëllim se ata e dinë që pushtetit s’i bëjnë asgjë vetëm me krijuar një situatë pasigurie, për këtë e kanë marrë përsipër për të përmbysur pushtetin nga brenda. Më vonë, duke ndjekur këta të dy po vinin vazhdimisht Idriz Seiti dhe Kristo Mushi, në rastet më të shumta erdhi Idriz Seiti. Në fillim erdhën të dy bashkë pastaj vinte vetëm Idriz Seiti. Unë kam dhënë ekzaktësisht informacionet i pari i është dhënë në 15 korrik, i dyti është dhënë më 26 korrik, i treti më 5 gusht, i katërti më 8 gusht, i pesti më 9 gusht dhe i fundit më 29 gusht. Çfarë kishte i fundit tani? Ne të tjerët po merrnim informacione çfarë më thoshte ai edhe me emra kuadrosh, filan gjeneral e filan ky e ai.
Tashi po ndalem tek ky më kryesori, një nga komplotistët më të rrezikshëm i cili ka marrë dënimin nga drejtësia popullore. Më del më se fundi më tha emrin e Beqir Ballukut. Beqir Balluku thotë ka marrë përsipër që në provokacionet e gushtit që ishin bërë më parë të përmbyste pushtetin popullor me puç. Kjo nuk u bë tha, por tashti këta janë një grup i tërë, Beqir Balluku në këtë kohë ishte anëtar i Byrosë Politike. Këtë informacion e ka marrë Idriz Seiti. Duke qenë se këta u goditën këtë kohë Bedri Spahiu e Tuk Jakova unë besova se çështja mori rrugëzgjidhje. Në janar të 1956 lirohem nga burgu. Kaluan vite e vjen çështja e Konferencës së Tiranës. Në këtë kohë unë po kërkoja poshtë e lart me gjet punë. Më bëri përshtypje të madhe, si është kjo punë. I shkruaj një letër Mihallaq Ziçishtit, po asnjë përgjigje. Mendova edhe mora një letër dhe i shkrova një anëtari të udhëheqjes së partisë, s’është nevoja ta përmend emrin meqë s’lidhet me çështjen dhe i them që unë jam filani kështu e kështu, jam liruar para se me krye gjysmën e dënimit ju lutem shumë, o më gjeni një punë e të jetoj në mënyrë të ndershme, o më çoni në burg. Duke kërkuar këto ditë të takoja ndonjë drejtor ndonjë shok me njërin e tjetrin filloi Konferenca e Tiranës. Filluan njerëzit zjarr i madh domethënë reaksioni, siç i dimë të gjithë njerëzit, po kërcet. Unë u shqetësova shumë se më kujtoheshin ato që më kishte thënë Ndoc Pal Guri, që zieka diçka, se më kish thënë shumë emra, Beqir Balluku ishte brenda ishte në Byronë Politike, shkova drejt e në Ministri të Brendshme. Kërkova Mihallaqin me u takuar me të, por nuk më pret. Kërkova Idriz Seitin. Del Idrizi dhe i them, por mos po flasin, ka llafe, ka gjëra, situata është keq. S’merrem me këtë punë tha Idrizi. Ai s’merret me këtë punë, ç’është kjo. Kërkoj Kristo Mushin. Kristo Mushi më priti shumë mirë, më tha shikoni se neve i kemi sektorët e ndarë, më qiti një oficer tjetër i cili tha merret me këtë sektor dhe më vuri në dijeni. E mbyllim thashë dhe këtë problem po gjithnjë isha i shqetësuar. Vijnë ngjarjet në Hungari. Unë prapë i shqetësuar, ç’janë këto them, bëhet atje po çdo të ndodhë këtu tani, se janë njerëzit mirë, dolën dy të parët, siç tha ai po mund të jenë edhe këta të tjerët. Shkoj, e kërkoj me u taku këtej e andej, nuk çava dot. Do të shkruaj letër thashë po me letër nuk bisedoja dot për anëtarët e Byrosë Politike se ishte me shumë zarar, për çështjen jo për mua. Përfundimisht iku dhe kjo punë. Unë mbeta 6 muaj pa punë deri sa i shkrova anëtarit të udhëheqjes edhe mua më sistemuam me punë. Kaluan vite unë gjithnjë veshin e kisha si të thuash edhe shikoja tani përveç dy të parëve që më kish thënë ai dolën edhe të tjerë. Kur më vonë në vitin 1975 doli tradhtia e Beqir Ballukut, Beqir Balluku ishte përjashtuar nga KQ, por ishte përjashta i paarrestuar. Na punohet letra e KQ dhe midis të tjerave thuhej që Partia deri sot nuk ka pasur asnjë të dhënë për Beqir Ballukun. Kjo mua më vrau veshin. Ç’është kjo, si s’ka pasur asnjë të dhënë, kam dhënë unë të dhëna. Atë natë të them të drejtën nuk fjeta. Kërkoj të takoj Kadri Hazbiun. U them më bëni një fletë takimi, më thonë nuk pret ministri. Duhet të më presë se kam një problem shumë të rëndësishëm. Ma thuaj mua. Nuk të takon ty. Ma shkruaj me letër. Nuk ta shkruaj as me letër, as hiç. Thuaji o do të më presë, ose unë do t’i drejtohem udhëheqësit kryesor i thashë. Edhe ika, po të lë ty adresën jam në shtëpinë botuese “Naim Frashëri”. I lashë adresën dhe ika unë. Kur shkoj atë ditë Faredini më thotë nuk është këtu. Kur të vijë i thuaj kështu ka kërkuar filani i thashë. Në orën një e gjysmë më merr në telefon edhe më thotë: Shoku Myftar ti je. Po unë. Jam filani tha, ministri të pret thotë, a të dërgoj veturën me të marrë. Jo thashë s’ka nevojë për veturë se vij vetë. Nuk desha të bija në sy, që të thoshin erdhën e morën me veturë. .....

Vazhdon....