Shkatërrrohet afresku i Onufrit

[EuroStar1]

Ata qe vene dore mbi Kishen, marrin mallkimin e Perendise qe do te rendoje mbi ta ne 6 breza e Perendia do ti shuaje me rrenje e me fare.

Albo

C'borxh i kane brezat pasardhes Perendise ?

Perendi leshi qe per fajin e nje ordineri hajdut apo keqedashesi, hakmerret brez pas brezi

Me kesisoj Perendishe shtohen radhet e Ateisteve

[Diella1]

Restauratori Stratobërdha: Grabitja e Onufrit, në mes janë organet e rendit

Restauratori i objekteve të kultit ortodoks Gentian Stratobërdha për vjedhjen dhe dëmtimin e afreskut të Onufrit në Kishën e Shën Premtes në Valsh të Elbasanit

Publikuar më 11.01.2013 | 13:27

Gentian Stratobërdha, arkitektrestaurator, u ndodh në vendngjarje në Kishën e Shën e Premtes në Valsh më 3 janar. Ishte shkrimi i tij që raportoi i pari shkurt dhe qartë grabitjen e rëndë të afreskeve që Onufri i pati pikturuar më 1554 (ka studiues që hamendësojnë se pranë kishës së Shën Premtes është dhe varri i Onufrit). Prej vitit 1999 Gentian Stratobërdha ndjek nga afër gjendjen e objekteve të kultit ortodoks në Shqipëri, dhe drejton bërthamën për monumentet që ndodhet pranë Kishës Ortodokse Autoqefale. Ai shprehet për moszbatim të ligjit dhe më tej akoma: që në asnjë rast nuk është kapur një grabitës objektesh të artit kishtar, kjo të shtyn të mendosh se me tregun e zi të këtyre veprave bashkëpunojnë segmente të caktuara të organeve të rendit.

Kur jeni ndodhur në vendngjarje?

Në datën 3 janar kam vajtur sipër në Valsh, bashkë me përfaqësues të Ministrisë së Kulturës dhe të Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore.

Dëmi duket vërtet i pakthyeshëm, në radhë të parë që janë dëmtuar dhe që janë marrë.

Kjo është një nga kishat ekzemplare, janë ikona të pikturuara nga dora e Onufrit. Nga analizat laboratorike që u janë bërë pigmenteve të pikturës së afreskut, ka rezultuar se është e njëjta përmbajtje, e njëjta përzierje dhe bojë që punonte Onufri. Pra është nga veprat unikale që duhej ruajtur me kohë të plotë, paradite, mbasdite dhe natën. Jo të gjitha monumentet kanë nevojë të ruhen në mënyrë të veçantë. Kjo është një kishë e vogël, por me një sipërfaqe të mirë të pikturuar. Mendoni se çfarë dëmi është bërë kur rezulton të jenë vjedhur 7-8 shenjtorë. Aq më tepër që janë shkulur në mënyrë joprofesionale. Dëmi është i madh dhe i pakthyeshëm.

Po flisni për ruajtje selektive të atyre që janë objektet më të rëndësishme, kurse logjika sipas raportit të djeshëm të Ministrisë së Kulturës, nuk e përmend fare një mundësi dhe formë ë tillë të ruajtjes së monumenteve.

Ruajtja selektive dhe që më duket termi më i përshtatshëm duhej të ishte propozuar prej shumë kohësh sepse vjedhjet që janë bërë nëpër kisha, me këtë rast të fundit, shënojnë një etapë të re të vjedhjes së afreskeve që nuk është se ka ndodhur më përpara. Është një natyrë e re e vjedhjes së trashëgimisë të artit kishtar. Kështu që është natyrale që një ruajtje e tillë të bëhet në mënyrë selektive. Ka kisha të pikturuara nga piktorë anonimë dhe nuk janë aq shumë të rëndësishëm, them unë, sa të ruhen dhe nuk përbëjnë objekt vjedhjeje për koleksionistët të cilët i duan t’i kenë, t’i koleksionojnë, t’i shesin, t’i trajtojnë në rrugë të zezë. Por ato objekte që janë dhe dihet kush janë, qoftë nga ana e artit kishtar, që kanë vlerësime maksimale jo vetëm në Shqipëri, po edhe jashtë Shqipërisë, duhet të ruhen me një rregullore të veçantë duke u specifikuar sipas monumentit. Dhe rojet të jenë të përgjegjshëm sepse vjedhje janë bërë dhe më përpara edhe kur ka pasur kujdestar, por asnjë kujdestar nuk është ngarkuar me faj. Ligji “Për Trashëgiminë Kulturore” i cili është përmirësuar në vazhdimësi, i ka shumë të qarta në nenet e tij që keqbërësit, dëmtuesit do të dënohen rëndë dhe penalisht. Për mua është e qartë, dikush që dëmton trashëgiminë kulturore dënohet sipas kodit penal.

Në këtë rast si do funksiononte, çfarë dënimi do të ishte ky?

Nuk di si do të trajtohej ky rast në qoftë se do të gjendeshin shkaktarët. Dënimi për mua do të ishte një gjobë shumë të madhe, e cila do të futej pastaj në llogarinë e fondit për ruajtjen e monumenteve të kulturës, që ka nevojë për fonde të tilla, dhe pastaj një dënim me heqje të lirisë, që duhej të ishte për t’u theksuar. Është dëmtuar një vepër unike që nuk kthehet më. Nuk i humb vetëm Shqipërisë kjo vlerë, por i humb gjithë botës, sepse Onufri na ka lënë vepra të veçanta. Shkolla onufriane të cilën hulumtuesit shqiptarë e kanë propaganduar me të madhe nga këta ekzemplarë ka dalë, duke njohur stilin e tij, mënyrën e përdorimit të ngjyrave, risitë që soli duke dalë nga thatësia dhe korrektësia e të pikturuarit në artin bizan- tin. Dënimi duhet të jetë i niveleve më të larta për atë që parashikon ligji.

Na kujtohet dëmtimi i kishave të Voskopojës...

Ka ndodhur në një moment të caktuar, njerëz fanatikë, islamikë, njerëz kundër besimit të krishterë, duke qenë rezidentë për një kohë të shkurtër në Voskopojë, dëmtojnë kishën dhe shkruajnë “Allahu është i madh”. Është një dëmtim fizik, sepse ka dëmtuar shtresën e pelikulit që është shtresa e parë e ikonës ku janë pigmentet, por është edhe dëmtim moral me një ngarkesë emocionale shumë të fortë. Është një rast i veçuar, fatkeqësisht nuk kemi pasur më raste të tilla, por dëmtimi ka lënë gjurmë.

Ju keni përmendur një mori vjedhjesh të interierëve...

Në zonën e Dropullit ka pasur vjedhje të herëpashershme të ikonave, kujtoj një rast të para dy viteve, në një kishë janë vjedhur të gjitha ikonat dhe ikonostasi, të cila i ishin nënshtruar edhe restaurimit. Vlen të theksojmë ato që i kemi ngritur dhe në polici, me denoncime, sensibilizime dhe artikuj, vjedhjet që janë bërë në kishat e Myzeqesë, vjedhjet e ikonostaseve dhe të interierëve, objekte kishtare, duke ditur që bazilikat e Myzeqesë janë të një tipi të veçantë. Kemi kishën e Shën Kollit në Vanaj, e Shën Gjergjit në Libofshë, të cilat tani që flasim janë të zhveshura totalisht. Kur hyn brenda shikon se janë vjedhur edhe skeletet e drurit. Këto janë marrë në mënyrë sistematike, duke i shqyer portat, duke i çmontuar dhe duke pasur mundësinë për t’i çmontuar. Në këto kisha kanë ngelur vetëm afresket. Duke parë vjedhjet e afreskeve në monumentet e kulturës të kultit ortodoks, nuk mund të mos mendojmë për një erë të re vjedhjesh në këto kisha ku nuk ka ngelur gjë tjetër veç afreskeve.

Ku i çojnë, çfarë bëhet me këto?

Deri sa ka vjedhje do të thotë që ka dhe kërkesë dhe mund të përfundojnë në rafte muzesh jashtë Shqipërisë, të cilat mund të jenë blerë nga koleksionistë të huaj, në një kohë që po lulëzon një treg i zi. Ky treg ekziston derisa vidhet. Shqipëria krijon mundësi: është e thjeshtë për t’i vjedhur, e thjeshtë për t’i qarkulluar jashtë territorit. Në qoftë se askush nuk kapet duke vjedhur, në qoftë se askush nuk kapet duke eksportuar dhe në qoftë se askush nuk kapet në pikat kufitare, atëhere i bie që ky treg të lulëzojë dhe të ketë bashkëpunim me segmente të caktuara të organeve të rendit. Sepse ndryshe nuk justifikohet që nuk kemi asnjë rast kur grabitësi të jetë gjetur, të jetë kapur dhe të jetë dënuar. Asnjë rast.

Ju thoni që është zhdukur edhe mbishkrimi në zonën e ikonostasit që është burim informacioni. Në fakt kjo çfarë humbje përbën?

Studiuesit në vazhdimësi kanë marrë të dhëna për datën e pikturimit, për personin që e ka pikturuar dhe kush kanë qenë njerëzit që e kanë iniciuar këtë lloj pikturimi. Është një historik i shkurtër që ka lënë piktori dhe është informacioni më real. Në momentin që kjo zhduket nuk është çështja se nuk e dimë kur është pikturuar, se ai mbishkrim nuk është fotografuar dhe nuk është dokumentuar. Zhdukja fizike fsheh dhe hedh pastaj një vello harrese në realitetin real të kishës, duke pasur parasysh se edhe mbishkrimet nuk është se janë studiuar përfundimisht, lënë vend në vazhdimësi për të gjetur elemente të rinj që janë informacion për studiuesin në përgjithësi dhe për marrëdhëniet shoqërore.

Si ekspert i trashëgimisë dhe si qytetar, do ta kërkonit dorëheqjen e ministrit të Kulturës?

Do t’i kërkohej dorëheqja ministrit nëse monumentet do kishin një sistem mbrojtjeje i cili nuk funksionoi. Çështja është që monumentet nuk kanë një sistem mbrojtjeje, sepse ministria zyrtarisht i ka hequr kujdestarët. Për mua duhet të jetë një akt shumë i madh, i cili duket shumë i madh kur në vetvete është thjesht zbatimi i ligjit. Në qoftë se shteti nuk ka mundësi t’i ruajë këto monumente, le të kërkojë ndihmë nga donacione nga jashtë që merren me trashëgiminë por jo t’i lërë pa mbrojtjeje vetëm për faktin se nuk i ruan dot. Ideja për t’ia dhënë kishës ortodokse të gjitha dhe pastaj t’i kërkohet llogari kishës ortodokse për ruajtjen ose mosruajtjen, do të krijonte një situatë tjetër. Në fund të fund këto objekte prapë shteti do t’i ruajë. Janë 170 monumente të kultit ortodoks dhe kisha e ka vështirë t’i mbrojë. Kur s’i ruan shteti, mundësitë për t’i ruajtur kisha janë akoma më të vogla.

Kisha Ortodokse ka kërkuar ikonat që janë konfiskuar në vitet ’60 dhe sot ndodhen në muze dhe institute. Edhe një deklaratë e përsëritur kohët e fundit e kryeministrit Berisha flet për kthim pronash dhe objekte të kultit, kishës ortodokse. Ç’thoni ju, a do ishte kjo zgjidhje për mbrojtje?

Duke filluar nga viti 1991-’92 deri sot, llogariten rreth 7-8 milionë euro, një fond që në bazë të vendimeve që janë marrë nga organet kompetente, Ministria e Kulturës dhe Instituti i Monumenteve, është lëvruar për restaurim. Janë gati 70 monumente kulture të restauruara me fonde të Kishës Ortodokse. Kisha ka bërë një marrëveshje me shtetin shqiptar për kthimin e të gjitha vlerave të trashëgimisë kulturore, nuk janë vetëm objektet, janë edhe materiale kishtare, të cilat ndodhen në muze, ekzistojnë në arkiva e magazina shtetërore dhe të gjitha këto janë pronë qoftë morale, qoftë fizike e Kishës Ortodokse, sepse blerja, ndërtimi dhe pasurimi i kishave me elemente të artit nuk është bërë nga shtetet apo qeveritë e asaj kohe, por janë pronë e kishës ortodokse. Kështu që është një gjë normale po të ndodhë. Në teori ka një marrëveshje, por në praktikë nuk ka ndodhur asgjë. Kërkohet një akt politik shumë madhor, do duhej të përfundojë në një akt kadastral ku kisha të bëhet ligjërisht pronare bazuar në ligjin e shtetit shqiptar për pronësinë.

Onufër Neokastriti

Onufër Neokastriti (Onufri “i vërtetë”), kush ishte ai? Padyshim që është më origjinali, më vitali piktor i ikonave, ikonograf shqiptar, i mesit të shek.XVI. Me rënien e Janinës, në 1430, sovraniteti bizantin ishte ndjerë pak dhe Epiri kishte rënë nën sundimin otoman. Por si virtyt i një administrimi mjaft tolerant, qendrat e religjionit të tij greko-ortodoks, mundën të ruajnë lidhjet, jo vetëm me kryeqytetin bizantin, por edhe me Jeruzalemin, malin Athos dhe Sinain. Pak të dhëna ka për jetën e mjeshtrit Onufri. Ishte laik, por mori përsipër barrën kishtare: në një mbishkrim të 1554-s ai cilësohet si “kryepapa” i Neokastronit, ose Elbasanit. Imazhi i tij si artist, në të shumtën e rasteve iu besohet veprave. Fatmirësisht ka një numër të madh veprave të tijat që shtrihen në një hapësirë që prek veriperëndimin e Greqisë dhe Shqipërinë, deri në Turqi apo Moldavi. Ai realizoi imazhe me freski magjiplotë, me një elegancë të shkallës së lartë. Onufri ishte aktiv qoftë në dekorimin e kishave me afreske, qoftë në praktikën e pikturës së ikonave. Sipas një mbishkrimi në një nga afresket e tij në Kostur thuhet: “Onufri, i ardhur nga qytet famëmadh i Beratit.”

Të zbatohet neni 34 i ligjit “Për Trashëgiminë Kulturore

Forumi i Mbrojtjes së Trashëgimisë nën drejtimin e aktivistit Artan Lame proteston sot në mesditë, ora 12.00, para Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve. Është një protestë paqësore “për të denoncuar dorëzimin e kësaj Ministrie përballë situatës dramatike ku ndodhet trashëgimia jonë kulturore”, thuhet në ftesën e Forumit. “Ngjarja e fundit ku janë dhunuar dhe grabitur afresket e Onufrit është kulmi i dëmtimeve të kësaj trashëgimie. Indiferenca dhe mos reagimi i Institucioneve Zyrtare ndaj këtyre shkatërrimeve është një ogur i keq për kulturën tonë. Prandaj për të dhënë një mesazh kundër kësaj indiference Forumi del në protestë”.

/Shekulli Print/Elsa Demo/



Duket qarte qe kemi te bejme me vjedhje, qe eshte pjese e vjedhjeve sistematike qe po ndodh neper kishat e vogla ne jug te vendit. Shpresoj qe te bejne dicka t'a parandalojne kete dukuri qe i perket gjithe popullit shqiptar sepse nuk ka te beje vetem me te kaluaren, por edhe me te ardhmen....

[benseven11]

A quhet perandor nje cope guvernator???
http://en.wikipedia.org/wiki/Pontius_Pilate


Po cka marr nga Izraeli..Roma e njofi ligjerishte krishterimin pas 300 e ca vjetesh..
Ne vitin 70 romaket e ben rrafsh ate krahin qe ti quan Izrael..duke vrare miliona cifute e duke debuar me qindra mijra te tjere...
http://en.wikipedia.org/wiki/Siege_o...salem_%2870%29
E mbi te gjitha cifutet e refuzuan krishterimin..




O Beno kjo vjen nga ndikimi i nje kulture e jo se kush e ka pasur krishterimin me perpara.

Christianity in Albania was established throughout the country in 100 AD. From 1000 AD, the Byzantine Empire carried out Church missions in the area. In relation to the increasing influence of Venice, the Franciscans started to settle down in the area in the 13th century.
http://en.wikipedia.org/wiki/Christianity_in_Albania

Artikulli anglisht qe ke pare ne wikipedia nuk eshte i plote dhe flet per ca franceskane nga venecia por nuk permendet se kur u futen prifterinjte e pare romake ne shqiperi.
Prifterinjte e pare nuk jane ato te venecias por ato te ardhur qe ne 100 vjecarin e pare te eres sone.
Perandor i izraelit ka qene Tiberiusi dhe jo pont pilati,pont pilati ishte pushtetar lokal ne nje zone te Izraelit.
krishterimi,besimtaret e pare kane qene ne izrael dhe romaket ne izrael ishin deshmitaret qe u njohen me kete teori feje
Nje pjese e ushetareve romake u kthyen nga izraeli per ne rome dhe u bene besimtare te krishtere.
Besimi i krishtere u perhap ne rome.Shteti romak e luftoi kristianizmin si teori, si ide, si praktike dhe fakt eshte qe nen pushtetin
e perandorit NERO ne Rome te krishteret romake u persekutuan u torturuan u vrane per arsyen se ishin besimtare te krishtere.
Dhe keto gjera kane ndodhur ne vitet 54-68, para vitit 100 te eres sone,domethene para se krishterimi te futej dhe njihej si teori dhe praktike ne Shqiperi.
Krishterimi u fut ne shqiperi ne vitin 100 te eres sone,kurse ne Rome ishte i njohur me perpara dhe ne rome te krishteret po persekutoheshin nga Nero-ja perandori i atehershem
Konkluzioni eshte,ne Rome krishterimi ka ekzistuar me perpara se sa ne Shqiperi.

[peshkatari2011]

Oh !!!! sa mire .fajtorin e paski gjetur???? po sa eshte denuar me varje ne litar apo me 101,,, ne shqiptaret jemi popull i cuditshem'''presim fasulet 5 ore te ziejne dhe djegim buzet nga padurimi per ti provuar'',,, mos valle keto jane demtuar nga nje dore e caktuar me nje qellim te keq????? ato ikona kane qene aty per shekuj me rradhe ,vriteni pak mendjen?pse u demtuan tani!!!!!!!

[benseven11]

Restauratori Stratobërdha: Grabitja e Onufrit, në mes janë organet e rendit

Restauratori i objekteve të kultit ortodoks Gentian Stratobërdha për vjedhjen dhe dëmtimin e afreskut të Onufrit në Kishën e Shën Premtes në Valsh të Elbasanit

Publikuar më 11.01.2013 | 13:27

Gentian Stratobërdha, arkitektrestaurator, u ndodh në vendngjarje në Kishën e Shën e Premtes në Valsh më 3 janar. Ishte shkrimi i tij që raportoi i pari shkurt dhe qartë grabitjen e rëndë të afreskeve që Onufri i pati pikturuar më 1554 (ka studiues që hamendësojnë se pranë kishës së Shën Premtes është dhe varri i Onufrit). Prej vitit 1999 Gentian Stratobërdha ndjek nga afër gjendjen e objekteve të kultit ortodoks në Shqipëri, dhe drejton bërthamën për monumentet që ndodhet pranë Kishës Ortodokse Autoqefale. Ai shprehet për moszbatim të ligjit dhe më tej akoma: që në asnjë rast nuk është kapur një grabitës objektesh të artit kishtar, kjo të shtyn të mendosh se me tregun e zi të këtyre veprave bashkëpunojnë segmente të caktuara të organeve të rendit.

Kur jeni ndodhur në vendngjarje?

Në datën 3 janar kam vajtur sipër në Valsh, bashkë me përfaqësues të Ministrisë së Kulturës dhe të Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore.

Dëmi duket vërtet i pakthyeshëm, në radhë të parë që janë dëmtuar dhe që janë marrë.

Kjo është një nga kishat ekzemplare, janë ikona të pikturuara nga dora e Onufrit. Nga analizat laboratorike që u janë bërë pigmenteve të pikturës së afreskut, ka rezultuar se është e njëjta përmbajtje, e njëjta përzierje dhe bojë që punonte Onufri. Pra është nga veprat unikale që duhej ruajtur me kohë të plotë, paradite, mbasdite dhe natën. Jo të gjitha monumentet kanë nevojë të ruhen në mënyrë të veçantë. Kjo është një kishë e vogël, por me një sipërfaqe të mirë të pikturuar. Mendoni se çfarë dëmi është bërë kur rezulton të jenë vjedhur 7-8 shenjtorë. Aq më tepër që janë shkulur në mënyrë joprofesionale. Dëmi është i madh dhe i pakthyeshëm.

Po flisni për ruajtje selektive të atyre që janë objektet më të rëndësishme, kurse logjika sipas raportit të djeshëm të Ministrisë së Kulturës, nuk e përmend fare një mundësi dhe formë ë tillë të ruajtjes së monumenteve.

Ruajtja selektive dhe që më duket termi më i përshtatshëm duhej të ishte propozuar prej shumë kohësh sepse vjedhjet që janë bërë nëpër kisha, me këtë rast të fundit, shënojnë një etapë të re të vjedhjes së afreskeve që nuk është se ka ndodhur më përpara. Është një natyrë e re e vjedhjes së trashëgimisë të artit kishtar. Kështu që është natyrale që një ruajtje e tillë të bëhet në mënyrë selektive. Ka kisha të pikturuara nga piktorë anonimë dhe nuk janë aq shumë të rëndësishëm, them unë, sa të ruhen dhe nuk përbëjnë objekt vjedhjeje për koleksionistët të cilët i duan t’i kenë, t’i koleksionojnë, t’i shesin, t’i trajtojnë në rrugë të zezë. Por ato objekte që janë dhe dihet kush janë, qoftë nga ana e artit kishtar, që kanë vlerësime maksimale jo vetëm në Shqipëri, po edhe jashtë Shqipërisë, duhet të ruhen me një rregullore të veçantë duke u specifikuar sipas monumentit. Dhe rojet të jenë të përgjegjshëm sepse vjedhje janë bërë dhe më përpara edhe kur ka pasur kujdestar, por asnjë kujdestar nuk është ngarkuar me faj. Ligji “Për Trashëgiminë Kulturore” i cili është përmirësuar në vazhdimësi, i ka shumë të qarta në nenet e tij që keqbërësit, dëmtuesit do të dënohen rëndë dhe penalisht. Për mua është e qartë, dikush që dëmton trashëgiminë kulturore dënohet sipas kodit penal.

Në këtë rast si do funksiononte, çfarë dënimi do të ishte ky?

Nuk di si do të trajtohej ky rast në qoftë se do të gjendeshin shkaktarët. Dënimi për mua do të ishte një gjobë shumë të madhe, e cila do të futej pastaj në llogarinë e fondit për ruajtjen e monumenteve të kulturës, që ka nevojë për fonde të tilla, dhe pastaj një dënim me heqje të lirisë, që duhej të ishte për t’u theksuar. Është dëmtuar një vepër unike që nuk kthehet më. Nuk i humb vetëm Shqipërisë kjo vlerë, por i humb gjithë botës, sepse Onufri na ka lënë vepra të veçanta. Shkolla onufriane të cilën hulumtuesit shqiptarë e kanë propaganduar me të madhe nga këta ekzemplarë ka dalë, duke njohur stilin e tij, mënyrën e përdorimit të ngjyrave, risitë që soli duke dalë nga thatësia dhe korrektësia e të pikturuarit në artin bizan- tin. Dënimi duhet të jetë i niveleve më të larta për atë që parashikon ligji.

Na kujtohet dëmtimi i kishave të Voskopojës...

Ka ndodhur në një moment të caktuar, njerëz fanatikë, islamikë, njerëz kundër besimit të krishterë, duke qenë rezidentë për një kohë të shkurtër në Voskopojë, dëmtojnë kishën dhe shkruajnë “Allahu është i madh”. Është një dëmtim fizik, sepse ka dëmtuar shtresën e pelikulit që është shtresa e parë e ikonës ku janë pigmentet, por është edhe dëmtim moral me një ngarkesë emocionale shumë të fortë. Është një rast i veçuar, fatkeqësisht nuk kemi pasur më raste të tilla, por dëmtimi ka lënë gjurmë.

Ju keni përmendur një mori vjedhjesh të interierëve...

Në zonën e Dropullit ka pasur vjedhje të herëpashershme të ikonave, kujtoj një rast të para dy viteve, në një kishë janë vjedhur të gjitha ikonat dhe ikonostasi, të cila i ishin nënshtruar edhe restaurimit. Vlen të theksojmë ato që i kemi ngritur dhe në polici, me denoncime, sensibilizime dhe artikuj, vjedhjet që janë bërë në kishat e Myzeqesë, vjedhjet e ikonostaseve dhe të interierëve, objekte kishtare, duke ditur që bazilikat e Myzeqesë janë të një tipi të veçantë. Kemi kishën e Shën Kollit në Vanaj, e Shën Gjergjit në Libofshë, të cilat tani që flasim janë të zhveshura totalisht. Kur hyn brenda shikon se janë vjedhur edhe skeletet e drurit. Këto janë marrë në mënyrë sistematike, duke i shqyer portat, duke i çmontuar dhe duke pasur mundësinë për t’i çmontuar. Në këto kisha kanë ngelur vetëm afresket. Duke parë vjedhjet e afreskeve në monumentet e kulturës të kultit ortodoks, nuk mund të mos mendojmë për një erë të re vjedhjesh në këto kisha ku nuk ka ngelur gjë tjetër veç afreskeve.

Ku i çojnë, çfarë bëhet me këto?

Deri sa ka vjedhje do të thotë që ka dhe kërkesë dhe mund të përfundojnë në rafte muzesh jashtë Shqipërisë, të cilat mund të jenë blerë nga koleksionistë të huaj, në një kohë që po lulëzon një treg i zi. Ky treg ekziston derisa vidhet. Shqipëria krijon mundësi: është e thjeshtë për t’i vjedhur, e thjeshtë për t’i qarkulluar jashtë territorit. Në qoftë se askush nuk kapet duke vjedhur, në qoftë se askush nuk kapet duke eksportuar dhe në qoftë se askush nuk kapet në pikat kufitare, atëhere i bie që ky treg të lulëzojë dhe të ketë bashkëpunim me segmente të caktuara të organeve të rendit. Sepse ndryshe nuk justifikohet që nuk kemi asnjë rast kur grabitësi të jetë gjetur, të jetë kapur dhe të jetë dënuar. Asnjë rast.

Ju thoni që është zhdukur edhe mbishkrimi në zonën e ikonostasit që është burim informacioni. Në fakt kjo çfarë humbje përbën?

Studiuesit në vazhdimësi kanë marrë të dhëna për datën e pikturimit, për personin që e ka pikturuar dhe kush kanë qenë njerëzit që e kanë iniciuar këtë lloj pikturimi. Është një historik i shkurtër që ka lënë piktori dhe është informacioni më real. Në momentin që kjo zhduket nuk është çështja se nuk e dimë kur është pikturuar, se ai mbishkrim nuk është fotografuar dhe nuk është dokumentuar. Zhdukja fizike fsheh dhe hedh pastaj një vello harrese në realitetin real të kishës, duke pasur parasysh se edhe mbishkrimet nuk është se janë studiuar përfundimisht, lënë vend në vazhdimësi për të gjetur elemente të rinj që janë informacion për studiuesin në përgjithësi dhe për marrëdhëniet shoqërore.

Si ekspert i trashëgimisë dhe si qytetar, do ta kërkonit dorëheqjen e ministrit të Kulturës?

Do t’i kërkohej dorëheqja ministrit nëse monumentet do kishin një sistem mbrojtjeje i cili nuk funksionoi. Çështja është që monumentet nuk kanë një sistem mbrojtjeje, sepse ministria zyrtarisht i ka hequr kujdestarët. Për mua duhet të jetë një akt shumë i madh, i cili duket shumë i madh kur në vetvete është thjesht zbatimi i ligjit. Në qoftë se shteti nuk ka mundësi t’i ruajë këto monumente, le të kërkojë ndihmë nga donacione nga jashtë që merren me trashëgiminë por jo t’i lërë pa mbrojtjeje vetëm për faktin se nuk i ruan dot. Ideja për t’ia dhënë kishës ortodokse të gjitha dhe pastaj t’i kërkohet llogari kishës ortodokse për ruajtjen ose mosruajtjen, do të krijonte një situatë tjetër. Në fund të fund këto objekte prapë shteti do t’i ruajë. Janë 170 monumente të kultit ortodoks dhe kisha e ka vështirë t’i mbrojë. Kur s’i ruan shteti, mundësitë për t’i ruajtur kisha janë akoma më të vogla.

Kisha Ortodokse ka kërkuar ikonat që janë konfiskuar në vitet ’60 dhe sot ndodhen në muze dhe institute. Edhe një deklaratë e përsëritur kohët e fundit e kryeministrit Berisha flet për kthim pronash dhe objekte të kultit, kishës ortodokse. Ç’thoni ju, a do ishte kjo zgjidhje për mbrojtje?

Duke filluar nga viti 1991-’92 deri sot, llogariten rreth 7-8 milionë euro, një fond që në bazë të vendimeve që janë marrë nga organet kompetente, Ministria e Kulturës dhe Instituti i Monumenteve, është lëvruar për restaurim. Janë gati 70 monumente kulture të restauruara me fonde të Kishës Ortodokse. Kisha ka bërë një marrëveshje me shtetin shqiptar për kthimin e të gjitha vlerave të trashëgimisë kulturore, nuk janë vetëm objektet, janë edhe materiale kishtare, të cilat ndodhen në muze, ekzistojnë në arkiva e magazina shtetërore dhe të gjitha këto janë pronë qoftë morale, qoftë fizike e Kishës Ortodokse, sepse blerja, ndërtimi dhe pasurimi i kishave me elemente të artit nuk është bërë nga shtetet apo qeveritë e asaj kohe, por janë pronë e kishës ortodokse. Kështu që është një gjë normale po të ndodhë. Në teori ka një marrëveshje, por në praktikë nuk ka ndodhur asgjë. Kërkohet një akt politik shumë madhor, do duhej të përfundojë në një akt kadastral ku kisha të bëhet ligjërisht pronare bazuar në ligjin e shtetit shqiptar për pronësinë.

Onufër Neokastriti

Onufër Neokastriti (Onufri “i vërtetë”), kush ishte ai? Padyshim që është më origjinali, më vitali piktor i ikonave, ikonograf shqiptar, i mesit të shek.XVI. Me rënien e Janinës, në 1430, sovraniteti bizantin ishte ndjerë pak dhe Epiri kishte rënë nën sundimin otoman. Por si virtyt i një administrimi mjaft tolerant, qendrat e religjionit të tij greko-ortodoks, mundën të ruajnë lidhjet, jo vetëm me kryeqytetin bizantin, por edhe me Jeruzalemin, malin Athos dhe Sinain. Pak të dhëna ka për jetën e mjeshtrit Onufri. Ishte laik, por mori përsipër barrën kishtare: në një mbishkrim të 1554-s ai cilësohet si “kryepapa” i Neokastronit, ose Elbasanit. Imazhi i tij si artist, në të shumtën e rasteve iu besohet veprave. Fatmirësisht ka një numër të madh veprave të tijat që shtrihen në një hapësirë që prek veriperëndimin e Greqisë dhe Shqipërinë, deri në Turqi apo Moldavi. Ai realizoi imazhe me freski magjiplotë, me një elegancë të shkallës së lartë. Onufri ishte aktiv qoftë në dekorimin e kishave me afreske, qoftë në praktikën e pikturës së ikonave. Sipas një mbishkrimi në një nga afresket e tij në Kostur thuhet: “Onufri, i ardhur nga qytet famëmadh i Beratit.”

Të zbatohet neni 34 i ligjit “Për Trashëgiminë Kulturore

Forumi i Mbrojtjes së Trashëgimisë nën drejtimin e aktivistit Artan Lame proteston sot në mesditë, ora 12.00, para Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve. Është një protestë paqësore “për të denoncuar dorëzimin e kësaj Ministrie përballë situatës dramatike ku ndodhet trashëgimia jonë kulturore”, thuhet në ftesën e Forumit. “Ngjarja e fundit ku janë dhunuar dhe grabitur afresket e Onufrit është kulmi i dëmtimeve të kësaj trashëgimie. Indiferenca dhe mos reagimi i Institucioneve Zyrtare ndaj këtyre shkatërrimeve është një ogur i keq për kulturën tonë. Prandaj për të dhënë një mesazh kundër kësaj indiference Forumi del në protestë”.

/Shekulli Print/Elsa Demo/



Duket qarte qe kemi te bejme me vjedhje, qe eshte pjese e vjedhjeve sistematike qe po ndodh neper kishat e vogla ne jug te vendit. Shpresoj qe te bejne dicka t'a parandalojne kete dukuri qe i perket gjithe popullit shqiptar sepse nuk ka te beje vetem me te kaluaren, por edhe me te ardhmen....

Ti lesh ashtu pa mbrojtje eshte nje ftese per vjedhje per hajdutet qe i marrin dhe i kalojne te koleksionistet e artit ne Itali egjipt apo greqi.
Demi i kryer veshtire te rikuperohet edhe sikur te gjenden copat e vjedhura.
Veprat e artit duhet te mbrohen me sistem alarmi.Idiotat i kane lene ne meshire te fatit,te pambrojtura fare.

[Diella1]

Shiko te shkretet, c'i ka vajtur mendja te bejne.....



15 Janar 2013 - 08:34 | LAJME

"Onufri", banorët mbledhin vetë para për të vënë rojë

Banorët e komunës së Gjinarit, ku ndodhet Kisha Shëne Premte në të cilën u dëmtua afresku i Onufrit, kanë vendosur të mbledhin vetë para që të paguajnë rojë për monumentin. Lajmi bëhet i ditur nga kryetari i komunës, Kristaq Shqau. Të hënën ai konfirmoi për "GSH" se familjet e të gjitha fshatrave kanë vendosur që t'i ruajnë me kontributin e tyre financiar kishat shekullore të rëndësishme për trashëgiminë kulturore që ndodhen në zonë. "Të hënën, pleqësitë e lagjeve të çdo fshati në komunën Gjinar të Elbasanit kanë raportuar dakordësinë e çdo familjeje për të kontribuar në ruajtjen e kishave të zonës së Shpatit. Gjithçka ka ardhur natyrshëm dhe solidariteti i shpatarakëve ka qenë i jashtëzakonshëm", - ka thënë kryekomunari i Gjinarit, Kristaq Shqau. Shuma që familjet do të japin është simbolike, rreth 50 lekë të reja në muaj, ndërsa rojat sërish nuk do të jenë 24 orë, por do të kenë rolin e vëzhguesit. Në këtë zonë banojnë rreth 7600 vetë. E ndërsa kanë kaluar dy javë nga koha e shkatërrimit barbar të afreskeve të Kishës Shën e Premte në Valsh të komunës së Gjinarit në Elbasan, ende e gjithë ngjarja vazhdon të mbetet e mbuluar me mister. Gjatë gjithë këtyre ditëve është aluduar në të gjitha format e mundshme rreth qëllimit të vërtetë që mund të kenë pasur keqbërësit që shkatërruan afresket e pikturuara nga Onufri në këtë kishë, por me kalimin e ditëve çdo gjë po bëhet edhe më e mistershme. Pas sensibilizimit mediatik që iu bë kësaj ngjarjeje, edhe strukturat shtetërore janë angazhuar në zbardhjen e kësaj ngjarjeje, që tashmë është regjistruar edhe në Prokurorinë e Rrethit Gjyqësor të Elbasanit. Drejtuesi i saj, Elvin Gokaj, nga ana e tij, i pyetur për ecurinë e hetimeve, deklaroi se çështjen për zbulimin dhe arrestimin e autorëve të dyshuar të vjedhjes, si dhe të shkatërrimit të afreskeve të pikturuara nga Onufri në kishën Shën e Premte në Valsh të komunës së Gjinarit ia ka deleguar policisë së Elbasanit.

Më herët, arkeologu dhe historiani Riza Hasa ka denoncuar publikisht se dëmtime të tilla të ngjashme kanë ndodhur edhe në kisha e objekte të tjera shumë të lashta të Qarkut të Elbasanit, si në kishën-shpellë të Koshorishtit në fshatin Letëm në komunën e Lunikut dhe në atë të Urakës pranë vendit të quajtur "Kthesat e Qafë Thanës" në komunën e Rrajcës në nënprefekturën e Librazhdit etj. Kishat e qarkut të Elbasanit kanë qenë dhe mbeten me vlera të jashtëzakonshme. Në shumicën e tyre nuk mbahen mesha dhe në to rrjedhimisht as shërbejnë priftërinj. Megjithatë ato prej kohësh janë kthyer ndër vendet më të vizitueshme nga besimtarët dhe turistët.

(e.m/GazetaShqiptare/BalkanWeb)

[Archon]

Viktori Puzanova për Onufrin dhe afresket e Valshit

Maks Velo

Viktori Puzanova i pa për herë të parë kishën e Shën e Premtes në Valsh dhe atë të Shën Kollit në Selcan të Elbasanit, në tetor të vitit 1951, në një ekspeditë informative. Në korrik të vitit 1952 i studioi me imtësi dhe bëri 9 kopje afreskesh që ndodhen në Muzeun e Artit Mesjetar në Korçë. Nga këto, 3 janë të Valshit dhe 6 janë të Shelcanit. Nga Valshi ka kopjuar Shën Spiridhonin, Shën Mërinë dhe një shenjtor të paidentifikuar. Në vitin 1953 ajo boton artikullin e saj të parë “Piktori shqiptar i shek.XVI Onufri nga Neokastra (Elbasani). Ajo studioi dhe vlerësoi lart Onufrin kryesisht nga pikturimi i afreskeve të këtyre kishave. Më poshtë po japim disa përcaktime të Puzanovës për artin e ikonografit shqiptar. “Mjeshtri Onufri është piktor i lindur, që ka dorë shumë të sigurt dhe ndjenjën artistike të formës. Afresket e tij të çudisin me përpjesëtimet e përsosura, me plastikën e lirë në trajtimin e figurës, me elegancën dhe hollësinë e jashtëzakonshme të formës.” “Vepra e tij nuk tregon asgjëkund se Onufri kopjon makinalisht modelet e caktuara në Bizant, por ai krijon me guxim figura të reja. Kompozicionet e tij janë gjithnjë interesante dhe me jetë.” “Tek Onufri këto ngjarje ungjillore janë rritur e ndërlikuar nganjëherë në piktura zhanër. Tregimi i përmbajtjes së tyre, shpeshherë është i mbushur me detaje të jetës të cilat e interesojnë tepër artistin.” “Sidomos i duhet vënë kujdes ritmit shumë të hollë, kompozicionit të afreskut që tregon shijen e zhvilluar artistike dhe talentin e piktorit. Është shumë karakteristike, interesante dhe që nuk u përngjan pikturave të tjera kishtare, mënyra se si e trajton Onufri hapësirën që pikturon. Për atë i gjithë pikturimi i kishës është një gjë e përbashkët…” “Te Onufri, ikonostasi është pikturuar edhe nga ana e brendshme e altarit, gjë që është shumë e rrallë.” “Si përfundim, ai ka kombinime pesë-gjashtë ngjyrash bazë që arrijnë në një harmoni të përsosur dhe japin përshtypjen e saturimit dhe pasurisë së kolorit.” “Këta tipa të marre nga jeta që e rrethonte, afër tij, me origjinë shqiptare, Onufri i ka vërejtur dhe zgjedhur me kujdes në mes të popullit të Shpatit.” “Format e Onufrit janë bërë delikate, të lehta të detajuara. Koloriti është bërë më i butë, më i ëmbël, stili më i lirë, më piktoresk.” “Ndjehet edhe madhështia e Onufrit si piktor. Pa dyshim ky e njihte edhe artin e Rilindjes. Me gjithë rigorozitetin e madh të tij bizantin, vendevende, sado që shumë larg, ndjehet jehona e Italisë. Në veprat e Onufrit ndjehet bukuria e kryeveprave të Rilindjes...” “Piktura e Onufrit qëndron shumë më lart nga piktura serbe e kohës së tij.”

***

Puzanova u jepte rëndësi të veçantë dy kishave të Shpatit. Ajo vizitoi gati gjithë kishat e Shqipërisë, në Berat, Korçë, Prespë, Breg, Gjirokastër, Rubik. Por rëndësi parësore kanë analizat që ajo bën pikërisht për ato dy kisha. Kur bisedonte për to sytë i shkëlqenin me një dritë të veçantë.

Biografi

Bizantologia ruse Viktori Puzanova (1893-1964) jetoi dhe studioi artin bizantin në Shqipëri për gati 20 vjet. Përkrah saj, studiuesi Theofan Popa deshifroi mbishkrimet bizantine gjatë periudhës 1967-1973. Ajo botoi 8 studime mbi artin bizantin. Kishte filluar ndërkohë të bënte kopjet e freskave të Onufrit dhe qysh në studimin e parë ajo do të merret pikërisht me këtë piktor. Prej saj ruhen në Muzeun e Artit Mesjetar në Korçë rreth 32 kopje figurash të veçanta apo freskash. Origjinalet e disa prej veprave që ajo ka kopjuar, sot nuk ekzistojnë.

[Qyfyre]

Ancient church frescoes created by renowned icon painter Onufri stolen in Albania

[TilVolioR]

Turp I botes, as ne afganistan kto vepra. Shqiperia, shtet i tolerances fetare e leshit. Shqiperia, me vjen keq qe po e them, por e ka vendin bashk me shtetet e tjera aziatike e jo evropjane. Pastaj inatosemi kur na krahasojne me shtete arabike e te afrikes.

[Ziti]

kur ra iraku u turren gjithe sigurimsat franceze, angleze... te vidhnin vepra arti ne muzeun e bagdatit.
edhe ne shqiperi keta i vjedhin ose i prishin