Gurnia dhe Mallia në Kretë, a janë emra shqip ?
Gurnia dhe Mallia në Kretë, a janë emra shqip ?
Dihet që nga burimet e vjetra se, sulmet Doriane që vërshuan tërë Greqinë rreth vitit 1200 para Krishti dhe vijuan të pushtonin gati se të tërë ishujt e Egjeut, si duket, la gjurmë të pa shlyera pa dyshim në Kretë si dhe ishujt tjerë të Egjeut, ku sot hasim dy toponime, dy emra të njohur të qyteteve, Gurnia dhe Mallia.
Sipas studiuesit dhe autorit të njohur Gustave Glotz në vepren e tij Qytetrimet Egjeane, në një paragraf që ia kushton invadimeve Doriane ai thotë; "Duke u perhapur kahë Lindja, nëpër të gjitha brigjet e Mesdheut, pra në Azië të Vogël, Akejet prapa tyre kishin lën një shpraztirë, ku pakë nga pakë, grupe tjera etnike, të njëjtës rac dhe që flisnin një dilekt të njëjtës gjuhë, dolen nga Iliria dhe shperthyen pertej maleve Pinde duke vijuar gjithnjë të shtyhën kah mesi i Greqisë Dorianët hyrën në histori "!
"Fortifikata dhe muret e Mikenës në fillim iu sherbyen Akejve si mburoje perkohësishtë siç e prisnin këtë eventualitet, mirëpo Heraklidet, kështu i quanin Dorianet sepse si hyjni kishin Herakleun, të organizuar në tri grupe sulmuan tërë Greqinë, asgjë nuk iu dilte perpara, derisa u ndalen në Arkadië dhe pastaj filluan ti pushtojnë edhe ishujt gjitha një nga një; Kreten, Roden, Kosin, melos, Terra etj..."
Ky invadim shperndau shumë e shumë popuj të kêtyre ishujve të cilët mezi gjeten shpetim në brigjet e Azisë, e disa prej tyre kishin arrijtur edhe në kufijt e Egjiptit, në kohën e Ramsezit III-të s'iç ishte fisi Pelesati, që gjeti një vendbanim tjetër në Palestinën e sotme..."
Akejet mezi gjeten shpetim në Atikë tek vllëzërit e tyre, një valë e madhe e refugjatve kishin gjetur strehim tek kolonët e brigjeve të Azisë, (Tuki e sotme) që e ndryshoi qytetrimin. Ionia, që pastaj do ishte vendlindja e Homerit, pranoi refugjatët Akej dhe pa dyshim edhe te atyre që banonin në Pilos, Pelpponeze (Amore) ku Delos bëhët si qendër kulti e këtyre Akejve emigrantë atiko-ionanë..."
Një dinasti e Heraklidve dorian u bë kryzot i tokave të Lidisë, kështu pra, të gjithë Egjeanët braktisen ishujt, ndêr ta, si e permendem siper, Pelesati ose si quheshin nga egjiptasit, Kheretim, banorë të Kretës, si dhe popuj tjerë me emrin Zakkara, teukerien nga Zakro. Të gjithëkêta refugjatë suleshin drejtë Egjiptit, kjo turm e madhe njerëzish disa prej tyre kishin marrur anijet e tjerët nga Azia e vogël, familje te tëra gra e fëmijë tëngarkuar në karroca, ecnin drejtë Egjiptit..;"
Asnjë popull nëpër Azi të Vogël nuk arrijti t'ua ndali turrin kêtyre refugjatëve Egjeanë, edhe se Ramsezi u zuri priten dhe i ndali në vëndin e quajtur Magadil, (Liban-Siri) nuk mudi ti ndaloi të vëndoseshin në Gaza e Ashkelon dhe aty krijuan shtetin e trye të ri nê vitin 1193 para krishti, pra rreth 8 vite pas sulmeve të para Doriane.
Se çka ndodhi pastaj më boten Mikenase pas këtij invadimit Dorianë të 1200 para krishti, nuk krahasohet më ndodhit që pësoi Kreta dy shekuj më parë nga pushtimet e po këtyre Akejve, por që, Akejet iu pershtaten qytetrimit Egjean, nuk e shkatrruan...
Kurse invadimi Dorian i cili doli papritmas nga mbrëndësia e Shqipërisë së egër, shkatrroi gjithëqka që kishin përpara. Klimi i tyre nga Korinta në Spartë shënohet përmes germadhave që lanë pas tyre.
Poashtu edhe në Kretë, të gjitha portet ishin braktisur dhe gjetur strehim në naltësi të maleve, qyteti Knos digjet flakë i tëri.
Këtë herë gjithqka perfundoi për Knosin, që për disa shekuj ishte zotnuese nê ujërat e Mesdheut; nën gerrmadhat e nxiëra që mbuluan shekuj e shekuj, 3000 vite kaluan në një qetësi si vdekje, perfundimishtë si pas një kataklizmi universal, qytetrimi i bronzit u zhduk dhe u paraqit tjetri i hekurit, pra me invadimin e kêtyre barbarve Dorianë perfundoi qytetrimi Egjeanë i cili u kthye si në Mesjetë dhe priste Renesancen".
Referanca; Gustave Glotz "Qytetrimi Egjeanë" - 1923
Përgatitur nga Kreksi
Sqarime tjera rreth kësaj teme:
Në lidhje më emrin Mallia, nga një anëtare e një Blogu të huaj, jam sulmuar shumë ashpër, e cila më ka akuzuar se gjoja i kam bërë Plagjiat (vjedhje)!
Në realitet, nga Blogu i saj unë kam sjellur nê një grup diskutimi këtë sygjet duke e sjellur edhe Burimin e artikullit, por ajo thotê se kj quhet pllagjiatur, por qe nuk ka te beje fare me plagjitur kur sillet edhe Burimi me lin ose citohet se nga vjenë ai shenim.
Pse e sjella shenimin e ketij autorit në grupin e diskutimit në fb ?
Aryeja ishte se, autorja e ketij shenimi nxjerrrte iden se emri Mallia në Kretë vjenë diku nga lindja, nga asirianet, kananet e popuj tjerë...
Mirëpo, sipas autrve të ndryshëm si dhe duke iu referuar Robert D'Angely në Enigma, emri Malia, burimi Strabonit, emër qe e hasim edhe në Lesbos, spjegohet përmes gjuhës shqipe, Mali=malet apo Mali=Montagne.
Mirëpo, sipas mendimit tim, kësaj hipoteze mund ti shtojmi edhe toponimin tjetër që është Gurnia, dhe pa dyshim se Gurnia, apo Gurishte, spjegohet permes shqipes ku ne dy rastet perfundojne me -ia- Gurn-ia- njashtu si edhe Mall-ia.
Mirëpo unë kam një teori tjetër nga ajo që dihet deri me sot, pse mos të mirret Mallia= si një vendë apo depo e mallrave=Mallia.. aty ku grumbulloheshin mallrat ?
Pse te kerkohet ky emër në Mezopotami, Siri, Marie, Kanan kur kemi më afër Ilirin ose Shqipêrinë dhe emri Mall-ia si dhe qytetin tjetër Gurn-ia që spjegohen mirë permes shqipes dhe si lexuam më lartë dëshmin tjetër nga autori Gustave Glotz, se rreth viti 1200 para krishti i tërë Egjeu si dhe Kreta, u pushtun nga Dorianët të cilët dolen nga Iliria, Shqipëria, a nuk do mjaftonte kjo dëshmi se gjuha shqipe la gjurmë edhe në Kretë ?
Ju falemnderit për nderhyrjen tuaj anëtar te nderuar, shendet !
Fjalët tjera kyçe; gurnia, gurishte, mallia, malli, mala,male, mallnia,mallerat, madheria, mall e Madh-ia. Gurn-ia......etj..
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt