Pse duhet ta njohim Allahun

[Ceni-1]

Pse duhet ta njohim Allahun

Thursday. 29 November 2012
Gjëja e parë që Allahu ua ka bërë obligim krijesave është ta njohin Allahun. Sepse kur njerëzit e njohin Allahun, e adhurojnë Atë.


“Allahu ka emrat më të bukur (mirë), prandaj Atë thirreni me ta”. (El-A’raf, 180)

E fillojmë këtë shkrim duke e lutur Allahun e Madhëruar që ta bëjë këtë temë të rëndësishme për përmirësimin e jetës sonë dhe raporteve me Allahun dhe të gjitha atyre dobive që pritën të realizohen përmes kësaj teme. Ngase është me rëndësi që në fillim të çdo teme të dimë se çfarë dëshirojmë përmes saj.

Edhe pse dijetarët islamë kur kanë folur për trajtimin e kësaj teme kanë thënë se dobitë janë të panumërta dhe se nuk ka numër që mund të përkufizojë dobitë e të folurit për Allahun, ata janë munduar që t’i përmendin disa dobi të përmbledhura që së paku besimtari të jetë më i përmbledhur dhe i orientuar drejt qëllimeve të caktuara.

Natyrshmëria themelore dhe esenciale në të cilën Allahu e ka krijuar njeriun është që ai ta njeh Allahun dhe çdo ngyrim tjetër që ngadhënjen mbi këtë ngjyrim fillon që dalëngadalë ta largojë njeriun nga natyrshmëria e tij. Mirëpo nuk i mjafton njeriut që ta njeh Allahun vetëm përmes kësaj natyrshmërie në të cilën është krijuar dhe për këtë arsye Allahu e ka ndihmuar këtë natyrshmëri me dërgimin e pejgamberëve dhe zbritjen e librave.
Në qoftë se shikojmë se cili ka qenë fokusi më i madh i misionit të pejgamberëve dhe përmbajten e librave të zbritur do të vërejmë se është i përqendruar në besimin në Allahun dhe njohjen e Tij. Që përmes kësaj njohje pastaj njerëzit ta adhurojnë Allahun. Dhe kjo njohje realizohet përmes njohjes së emrave dhe cilësive të Tij që Allahu e ka mundësuar përmes gjuhëve të pejgamberëve dhe librave të cilët i ka zbritur. Dhe prej pejgamberëve me të cilin edhe është përmbyllur misioni i pejgamberëve dhe i cili ka qenë më i dijshmi për Allahun është Muhamedi (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të). Andaj asnjë popull nuk e ka pasur nderin që ta njeh Allahun si e ka nderin umeti i tij. Asnjë pejgamber nuk ka pasur hapësirë që t’ua shpjegojë dhe t’ua bën të qartë umetit të tij njohjen e Allahut ashtu siç ua ka bërë Muhamedi (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të).

Tema që kemi filluar me të dhe që ka të bëjë me Emrat dhe Cilësitë e Allahut është temë e gjerë dhe nga dijetarët është trajtuar në dy kahje:

Kahja e parë që është ndjekur në trajtimin e kësaj teme ka të bëj me rregullat apo kuptimet e drejta të këtyre Emrave dhe Cilësive duke i kundërshtuar kështu grupacionet e ndryshme të bidatçinjëve, filozofëve dhe të devijuarve të ndryshëm të cilët kanë tentuar që të imponojnë kuptime të ndryshme filozofike në njohjen e Allahut. Një pjesë e këtyre rregullave është shtjelluar në librin e komentuar “Akide Vasitije”.

Kahja e dytë ka të bëjë me ndikimin e këtyre emrave në jetën e besimtarit. Në këtë kahje përfshihet e tërë ajo se si duhet të ndikohet pozitivisht një besimtar nga ndonjë emër i caktuar i Allahut. Ashtu siç thotë edhe Ibn Kajimi: Të edukohet nën hijën e emrave të Allahut. Dhe çdo emër i Allahut i mundëson besimtarit një adhurim të caktuar dhe edukim të caktuar. Prandaj është projekt i veçantë për një besimtar që të përmirësojë kualitetin e adhurimeve përmes Emrave të Allahut dhe të tejkalojë sprovat e kësaj bote, ta kuptojë këtë botë e kështu me radhë. Këtu do të trajtohet kahja e dytë.

Ibn Tejmije lidhur me termin njohja e Allahut thotë se selefët e kanë përdorur këtë term tepër andaj kanë thënë: filani e njeh Allahun ose kanë thënë dija për Zotin. Çka kanë pasur për qëllim selefi me këtë? Ibn Tejmije thotë se kanë pasur për qëllim dy gjëra. E para: kanë pasur për qëllim vetë njohjen e Allahut ose e kanë pasur për qëllim i njeh rregullat dhe dispozitat të cilat të afrojnë tek Allahu më së miri.

Njerëzit në njohjen Allahut ndahen në tri kategori:

Kategoria e parë janë ata të cilët e njohin Allahun në kuptim të përgjitshëm. Të cilët janë të devotshëm por nuk njohin se çka shpie tek Allahu. Pra, ai nuk din rregulla të shumta por e njeh Allahun. P.sh.: ia ka frikën, apo në qoftë se përmendet Allahu i rrjedhin lotët, falet kohë të gjatë, lexon Kur’an etj. Pra, e njeh Allahun dhe nga dashuria e kësaj njohje e adhuron por ai nuk din shumë rregulla. Nuk din p.sh. të shpjegojë rregullat e abdesit, rregullat e namazit dhe i mungon kjo njohje.

Kategoria e dytë janë ata të cilët i njohin rregullat të cilat shpiejnë tek Allahu por fatkeqësisht nuk e njohin Allahun. Dhe mund të japin shpjegim të thatë si p.sh.: kjo është farz, kjo është haram dhe këto i din shumë bukur mirëpo pa gjallëri të caktuar dhe pa e shpier tek Allahu. Dhe kjo kategori e njerëzve janë që quhen si të dijshëm për hallallin dhe haramin.

Kategoria e tretë janë ata të cilët kanë bashkuar mes këtyre dy kategorive. Edhe e njeh Allahun edhe është ekspert i njohjes së hallallit dhe haramit. Dhe kjo është ajo më e mira e mundshme që një besimtar mund ta arrijë.

Dijetarët kanë përmendur se dobitë të cilat i arrin një besimtar me studimin e kësaj teme ose me ndjekjen e këtyre ligjëratave janë të shumta. Më poshtë do të përmenden vetëm disa dobi për të kuptuar se përballë çfarë teme jemi, ku do të shkojmë dhe të mundohemi që të bëjmë një verifikim të kohëpaskohshëm të realizimit të këtyre qëllimeve se a po shkojmë ku duhet apo kemi devijuar nga qëllimi. Prandaj, kjo ligjëratë e parë dhe këto pika që do të përmenden më poshtë do të na mundësojnë që ta mbajmë veten të orinetuar brenda një qëllimi të caktuar:

1. Qëllimi kryesor dhe final i besimtarit është që Allahu të jetë i kënaqur me të. Të gjitha qëllimet tjera pastaj renditen nën këtë qëllim si p.sh.: futja në xhenet, ruajtja nga xhehenemi etj.

Besimtari e din se kënaqësia e Allahut nuk mund të arrihet në qoftë se Allahu nuk i jep sukses robit që të ndjek rrugën e kësaj kënaqësie. Dhe kjo kënaqësi është e ndërtuar në besimin në Allahun dhe në vepra të mira. Kurse ajo që e stimulon dhe motivon besimtarin dhe i ndihmon atij që ta ngrisë këtë peshë deri në kënaqësinë e Allahut është njohja e Allahut. Ngase besimi nuk është i lehtë dhe këtë gjë e kanë thënë edhe kodrat kur iu është kërkuar besimi (në kuptim të kryerjes së obligimeve).

“Ne ua ofruam amanetin (obligimet) qiejve, tokës dhe maleve, e ato nuk deshën ta marrin përsipër atë dhe u frikësuan prej tij, ndërsa njeriu atë e mori mbi vete; dhe ai i bëri padrejtësi vetes dhe ishte i padijshëm.” (33: 72)

Andaj këtë barrë të cilën nuk mund ta bartin kodrat e mëdha, bjeshkët e larta e bartë njeriu me lejen e Allahut. Por për ta bartur me bartje të suksesshme që e shpie deri tek kënaqësia e Allahut duhet të jetë gjithmonë i furnizuar me njohjen e Allahut. Dhe kudo që ka shkëputje në mes tij dhe njohjes së Allahut do të reflektojë kjo shkëputje me zbehje të besimit në Allahun dhe në kualitet të adhurimeve.

Andaj kjo njohje na duhet ngase çdo gjë që mësojmë pas kësaj njohje do të jetë më e sigurt, dhe çdo gjë që kemi mësuar para kësaj njohje mund të jetë diskutabile dhe jo e sigurt.

2. Dijetarët islam kur e kanë bërë selektimin e shkencave islame kanë thënë se njohja e Allahut me emrat e Tij është baza e çdo dije. Ai që nuk e njeh Allahun nuk ka njohur asgjë. Andaj Ibn Kajimi ka thënë:
Dija për emrat e bukur të Allahut është bazë e çdo diturie dhe bazë për çdo dituri. Ngase çdo dije tjetër përveç asaj që ka të bëjë me njohjen e Allahut ose është dije e ndërlidhur me krijimin ose është dije e ndërlidhur me urdhrin. Pra, çdo dije e njerëzve ose ka të bëjë me krijimin (dhe këtu janë të përfshira të gjitha shkencat) ose ka të bëjë me urdhrin (atë që na ka urdhëruar me të Allahu). Dhe pastaj thotë Ibn Kajimi e kush është burimi i krijimit dhe urdhrit? Është Allahu andaj nga ky aspekt njohja e Allahut bëhet bazë e çdo shkence dhe bazë për çdo shkencë. Dhe për këtë arsye shpeshherë njerëzit të cilët e njohin një aspekt të caktuar të krijimtarisë së Allahut bëjnë më shumë dëm se dobi. Dhe në këtë mënyrë keqpërdoret shkenca dhe zbulimet shkencore shndrrohen në armik të njeriut, duke i sjellur njerëzimit luftëra, armiqësi në vend se t’u sjellin lumturi dhe kënaqësi. Pse ndodh kjo? Për shkak se nuk është nisur dija nga njohja e Allahut. Ngjashëm me këtë ndodh edhe me ata të cilët nuk e kryejnë ndonjë urdhër. Duke e ditur se një urdhëresë e caktuar është obligim nuk e kryen atë. Kjo ngase nuk e kanë bërë nisjen e njohjes së kësaj dije nga njohja e Allahut. Dhe pastaj thotë Ibn Kajimi sa më tepër ke përfshirë (ke marrë) nga dija për emrat e bukur të Allahut për aq ke përfshirë nga njohuritë e tjera ngase është bazë. Dhe se të gjitha njohjet tjera kanë dalë pikërisht nga kjo. Në qoftë se p.sh.: ti e njeh drejt kuptimin e emrit të Allahut الْخَالِقُ - Krijuesi, a nuk do ta kesh më të lehtë pastaj ta kuptosh se si ka filluar krijimi? Padyshim se do ta kesh më lehtë. Por, kur përjashtohet ky emër i Allahut atëherë lindin kuptime të gabuara siç është rasti i atyre të cilët mendojnë se njerëzit e kanë prejardhjen nga majmunët dhe në këtë mënyrë degradohet edhe njerëzimi.

Një nga dijetarët e njohur ka thënë: Gjëja e parë që Allahu ua ka bërë obligim krijesave është ta njohin Allahun. Sepse kur njerëzit e njohin Allahun, e adhurojnë Atë. Andaj obligohet muslimani që ta njeh Allahun dhe t’i njeh kuptimet e këtyre emrave për ta madhëruar Allahun me madhërim të vërtetë. Andaj në qoftë se një njeri dëshiron që të krijojë raporte me një njeri tjetër paraprakisht interesohet për emrin e tij, vendin ku jeton e informata tjera të rëndësishme. Pra, interesohet për çdo detaj të tij të vogël apo të madh vetëm pse dëshiron të bashkëpunojë në një rrafsh të caktuar. E si mundesh ti të lidhësh kontratë të adhurimit që përfshin tërë jetën tënde me dikë që nuk e njeh. Pra, duhet ta njohim Allahun që të ketë kuptim marrëveshja dhe kontrata jonë e lidhur për adhurim të Allahut.

3. Njohja e Allahut ndikon në shtimin e imanit. Dhe ne dëshirojmë që përmes këtyre temave të na shtohet imani dhe sa herë që të shtohet imani dihet se çfarë reflektime ka në jetën e besimtarit.

Shejh Sadi thotë: Besimi në emrat e bukur të Allahut dhe njohja e tyre me kuptimet e tyre përfshijnë në realitet tri llojet e teuhidit. Krejt teuhidi këtu është i mbledhur pastaj nga këtu ndahet. Në qoftë se dëshiron ta njohësh se kush meriton të adhurohet, e njeh përmes emrave të Tij. Në qoftë se dëshiron ta njohësh se i kujt është pushteti dhe sundimi, e njeh përmes emrave të Tij. Andaj me tërë atë që i obligohemi Allahut për besim përfshihet në këtë lloj të besimit. Dhe këto tri lloje të besimit janë shpirti i besimit. Ngase realisht sa më shumë që këto të fuqizohen aq më shumë fuqizohet besimi në Allahun.

Ibn Kajimi ka thënë: I tërë gëzimi, kënaqësia, jeta e këndshme, e mirë dhe e lumtur janë të garantuara për ata të cilët e njohin Allahun. Dhe poashtu të kënaqurit në shoqërinë me Të, dhe përmallimi për takimin me Të, dhe të përmbledhurit e zemrës drejt Tij dhe përmbledhja e vullnetit dhe ambicieve për t’u ngritur kah Ai janë të kushtëzuara me njohjen e Allahut. Dhe jeta më e vështirë dhe më e rëndë është jeta e atij që e ka zemrën e shpërndarë dhe brengat e tij janë të shpërndara. Kurse besimtari e ka vetëm një brengë e ajo është se si të futet ne xhenet. Dhe ajo që i ka bërë të dallojnë brengat e këtyre dy kategorive të njerëzve është njohja e Allahut.

4. Përmes emrave të Allahut mund të zbulojmë shumë urtësi të dispozitave të sheriatit. Pse Allahu e bërë këtë vepër obligim? Ngase është I Urti, I Gjithëdituri. Kështu që mundemi të argumentojmë për shumë dispozita të sheriatit për të cilat nuk dimë komente për to përmes njohjes së emrave të Allahut.
Sa mund të jetë e fuqishme në qoftë se ti një obligim e kupton në kuadër dhe në përputhje me ndonjë nga emrat e Allahut. Çfarë kënaqësie pastaj do të paraqet për ty kryerja e këtij obligimi. Poashtu edhe shumë adhurime të cilat duhet t’i vësh në praktikë, qofshin ato adhurime të zemrës apo të gjymtyrëve, mund të fillojnë të jenë pjesë e praktikës dhe jetës tënde në qoftë se e njeh Allahun si duhet. Prandaj, Ibn Kajimi ka thënë: Çdo cilësi e Allahut duhet të prodhojë tek ti një adhurim të posaçëm. Në qoftë se e ke mësuar se Allahu është El-Alijm (I Gjithëdituri) përballë këtij emri duhet të kesh një reflektim të caktuar të adhurimeve. Apo Es-Semij (Dëgjuesi) ta përmirëson gjuhën, dëgjimin ngase e din se çdo gjë që e vepron, e dëgjon Allahu. Dhe këtu dalin në pah adhurime të shumta në raport me Allahun. Dhe çdo emër të cilin ne e mësojmë duhet të prodhojë një apo më tepër adhurime të posaçme që kanë të bëjnë me këtë emër.

5. Prandaj njohja e emrave të Allahut na mundëson që ne vazhdimisht të shtojmë adhurime të reja të cilat kanë munguar nga jeta jonë duke u pasuruar kështu në rrafshin e adhurimeve ndaj Allahut. Dhe ky pasurim do të jetë i vonuar për aq sa vonohemi në njohjen e Allahut. Prandaj sa herë të mësojmë për ndonjë nga emrat e bukur të Allahut kërkoje në veten tënde se me çfarë adhurimesh do të pasurohesh kësaj radhe duke e njohur Allahun. Ngase do të jemi të varfër në rrafshin e adhurimeve në qoftë se jemi të varfër në rrafshin e njohjes së Allahut.

6. Poashtu prej asaj që mësojmë është se besimtari din se si të reagojë në situata të caktuara. Besimtari duke e ditur se Allahu është Exh-Xhebar apo El-Kavij (I Gjithëfuqishmi apo Ai që i then zullumqarët), dhe i pajisur me këtë emër ballafaqohet me zullumin e dikujt. A kalon ky më lehtë apo ai që është i zhveshur nga kjo mburojë? Andaj nëse njeriu e njeh Allahun din se si të sillet përballë zullumit, kërcënimit, presionit, shtypjes. Ka guxim dhe dije të mjaftueshme se si të sillet ngase këtë ia ka mësuar njohja e Allahut.

7. Poashtu në qoftë se e njohim Allahun e kemi më të lehtë t’i tejkalojmë sprovat e ndryshme të kësaj jete.

8. Njohja e Allahut të mundëson që t’ia kesh Atij frikën më shumë, të shpresosh më tepër tek Ai. Njohja e emrave të Allahut është rruga e vetme e sigurt për njohjen e Kur’anit. Në qoftë se dëshiron ta meditosh Kur’anin ashtu si duhet edhe ta kuptosh si duhet, e kupton nën hijën e njohjes së Allahut ngase Ai e ka zbritur Kur’anin. Në kuadër të kësaj që u tha më sipër Ibn Kajimi ka thënë: Në qoftë se ti e mediton Kur’anin dhe e ruan nga shtrembërimet e ndryshme (të cilat janë munduar t’ia mveshin filozofët e ndryshëm dhe e njeh Kur’anin sipas asaj që e ka zbritur Ai që ti tani po e njeh dhe duke u zhveshur nga vesveset e tjerëve) ky Kur’an ta prezenton ty një Mbret i Cili është mbi shtatë qiej mbi arshin e Tij i Cili i rregullon, i sistemon dhe i menaxhon punët e robërve të Tij. Urdhëron dhe ndalon, dërgon të dërguar dhe zbret libra, kënaqet dhe hidhërohet, shpërblen dhe dënon, dikujt i jep dhe dikujt nuk i jep, dikë e ul dhe dikë e ngrit, sheh prej mbi shtatë qiejve dhe dëgjon, e din të fshehtën dhe atë që është publike, bën atë çka Ai don, i cilësuar me çdo cilësi të plotë dhe absolute dhe pa asnjë të metë, është i Pastër nga çdo e metë, as thërrmia më e vogël apo ajo që është më e madhe se ajo nuk lëviz përveç se me lejen e Tij, asnjë gjethe nuk bie përveç se me lejen e Tij, dhe nuk guxon të ndërmjetëson tek Ai askush pa lejen e Tij dhe robërit e Tij nuk kanë përveç Tij mik dhe shpëtimtar.

9. Njohja e Allahut të mëson të jemi të edukuar me Allahun. Nga ne është e kërkuar të jemi të edukuar me Allahun. Njohja e Allahut na bën të jemi më të turpshëm para Tij, më të përulur dhe më të nënçmuar para Tij kur ta njohim Atë. Një njeri që e njeh Allahun me njohje të mjaftueshme, a ka mundësi të jetë i paedukuar dhe mendjemadh? Është e pamundshme. Çdo njeri i cili është mendjemadh i mungon njohja e Allahut. Një njeri i cili e lakmon këtë dynja ashtu sikurse e lakmojnë kafshët dhe vrapon pas saj me çfarëdo çmimi vetëm që ta ketë. Andaj edukatë me Allahun nuk mund të kemi në qoftë se nuk e njohim dhe për këtë arsye synojmë që të edukohemi në raport me Allahun duke e njohur Allahun.

10. Njohja e Allahut na mundëson që ne të plotësohemi, të përmirësohemi. Ngase njeriu ka të meta të shumta. A nuk është e metë e njeriut hasedi? Pse njeriu mund të ketë hased? Ngase nuk e njeh Allahun siç duhet. Kush ia ka dhënë begatinë atij të cilit i bëhet hased? E kush të ka privuar ty nga kjo begati? Allahu. A bën Allahu zullum kur bën këso ndarje? Jo, sepse unë e njoh Allahun si i Drejtë. Atëherë përse duhet të kesh hased, urrejtje, mendim të keq, lakmi apo vese të tjera që vijnë nga brendia jote? Dhe kështu e përmirëson veten tënde. Për këtë arsye shumë të meta të njerëzve nuk mund të rehabilitohen prej tyre askund, për shkak se janë të meta të cilat nuk largohen me medikamente dhe as me trajtime të ndryshme psikologjike por largohen dhe përmirësohen vetëm me njohjen e Allahut.

Synim i këtyre temaave poashtu është që përmes njohjes së Allahut të shtohet dashuria mes nesh dhe të largohen veset dhe të metat të cilat po na pengojnë në raportet tona: të larguarit e armiqësisë, zilisë, ngase jemi duke e përdorur ilaçin adekuat dhe në qoftë se nuk është duke kryer punë atëherë ne jemi të prishur. Ashtu siç ka thënë edhe Ibn Kajimi: Në qoftë se rënia e shiut nuk e bën tokën që të mbijnë prej saj të lashtat, atëherë nuk është problemi te shiu por problemi është tek toka. Ibn Kajimi poashtu ka thënë: Shtyllat e kufrit janë katër: 1. Mendjemadhësia 2. Hasedi, zilia 3. Hidhërimi i tepruar 4. Epshi. Andaj këto mangësi apo shtylla të kufrit e kanë burimin tek mosnjohja e Allahut dhe shërohen përmes njohjes së Allahut.

11. Dhe për fund, prej dobive është t’iu shpëtojmë pasojave të shëmtuara të mosnjohjes së Allahut. Ai i cili nuk e njeh Allahun, nuk e din se sa shumë ka humbur. Andaj sa më afër njohjes së Allahut, aq më larg këtij përfundimi të tmerrshëm.

Ibn Kajimi: Çka ka njohur ai njeri i cili nuk e ka njohur Allahun? Dhe çfarë të vërtete ka arritur ai njeri që i ka ikur ky realitet? Dhe çfarë dije ka marrë ai njeri që i ka ikur dija për Allahun dhe vepra në përputhje me kënaqësinë e Allahut dhe njohja e rrugës që shpie tek Allahu? Dhe çka i takon atij pas kësaj rruge? Dhe poashtu prej thënieve të Ibn Kajimit është edhe kjo: Gjallëria e një njeriu nuk matet me levizjen e gjymtyrëve por me gjallërinë e shpirtit dhe të zemrës që e ka. Dhe nuk ka mundësi që një zemër të jetojë, dhe është e gjykuar të vdes në momentin kur nuk furnizohet me njohjen e Allahut. Sepse kjo është gjallëria e saj dhe ky është ushqimi i saj. Dhe në momentin kur ajo nuk ushqehet, vdes. Ashtu siç ka thënë edhe poeti: “Njeriut të vdekur, nuk ia lë shenjë plaga”.

Dhe kush dëshiron të ruhet nga kjo pasojë e tmerrshme e vdekjes së zemrës, le ta ngjallë me njohjen e Allahut. Ibn Kajimi ka thënë se e ka dëgjuar shpesh herë Ibn Tejmijën duke thënë se kam dëgjuar dhe kam lexuar nga njerëzit e dijshëm të cilët e kanë njohur Allahun se nuk ka ilaç më të mirë për ngjalljen e zemrës se duke e thirrur Allahun me emrat e Tij: Ja Hajjum, Ja Kajum.

Ashtu siç edhe do ta mësojmë, inshaAllah, se çfarë do të thotë El-Hajj – I Gjalli. I Gjalli ngase Ai i jep gjallëri çdo gjëje. E ngjallë tokën e vdekur andaj a nuk e ngjallë edhe zemrën tënde? E ngjallë atë kur Ti e thirr, dhe ti e thirr atëherë kur e njeh ngase Allahu ka thënë:
Allahu ka emrat më të bukur (mirë), prandaj Atë thirreni me ta” (El-A’raf, 180).