Te festosh pavarsine dhe te marresh bekimin tek kulti i sulltaneve.

[drague]

o Nesti si ja puth doren ti piskopit Janulla ja puthin dhe kto myslimanet sulltan MURATIT

Teme pa bereqet

[Anesti_55]

Nuk eshte ceshtje e besueshmerise...
Dhe nuk justifikoje asgje, por vetem po i ve ne dyshim mundesine e verifikimit sado pak te pranueshem te numrave te masakruarve civil te para 500 viteve.
Perndryshe, nese fillojme ti organizojme maredhenjet e sotme me popujt fqinje dhe me gjere ne baze te ngjarjeve qe kane ndodhur (apo thuhet se mund te kishin ndodhur) para 500 apo 1000 vitesh ne territorin, ne te cilin jetojme sot, atehere ose duhej te ishim me te gjithe miqe ose me te gjithe armiqe.
Vendimi do te merrej pastaj ne baze te rrethanave dhe interesave aktuale nga nje komitetit i posaqem per vleresimin dhe rivleresimin e ngjarjeve te verteta dhe pretendimeve historike...

Po shume e drejte.Duhet te trajtohet historiae vertete.Por historia nuk mund te trajtohet nga politikanet, nga ministria e kultures dhe e sporteve.Te gjitha vendet qe u ndane nga perandoria ndertuan Maticat e tyre.Jane keto institucione te pa varuna, qe analizojne dhe orjentojne per te ardhmen.

[jarigas]

o Nesti si ja puth doren ti piskopit Janulla ja puthin dhe kto myslimanet sulltan MURATIT

Teme pa bereqet

Jo, i dashur drague, nuk eshte teme pa bereqet! Po ashtu, krahasimi i Janulles, i cili s'na ka pushtuar ndonjehere, me sulltanet osmanlli, nuk ka kuptim!
T'e lutesh ne nje faltore qe mban emrin e nje pushtuesi, eshte thjesht di¢ka e paimagjinueshme per nje person me minimumin e ndjenjes se perkatesise ne nje popull te emancipuar; eshte si t'i festosh pervjetoret, atij qe te ka perdhunuar nenen e motrat; eshte njesoj sikur nje kosovar i brezit te ri, pas konvertimit ne ortodoks, te emertoje nje faltore per nder te Milloshevi¢it dhe madje te krenohet me kete veprim duke ue perligjur me idiotesira te tipit "ai beri lufte si shume te tjere pergjate historise", "numri i te vrareve dhe perdhunuarve ishye i vogel ne perqindje,krahasuar me popullaten" apo akoma me paturpesisht me "ai personalisht nuk ka prekur ndonje kosovar e lere me t'i kete vrare"!!!!!!!

[shofer]

Krahasime palidhje...
Sulltani ka qene edhe atoriteti i pare i fese.
Per fene islame ai nuk eshte vrases dhe kriminel. Pavaresisht se nga kendveshtrimi i sotem pothuajse cdo perandor ka qene edhe vrases dhe kriminel lufte.
Edhe kishat mbajne emra te personaliteteve historike, te cilat kane qene apo mund te trajtohen si vrases dhe kriminel (jo vetem te kombeve tjera). Edhe Papa disa here ka udhehequr direkt dhe indirekt lufta dhe beteja,ku jane masakruar shume civiliste etj...

Millosheviqi nuk ka qene kurrfare autoriteti fetar dhe nuk ka zhvilluar lufte fetare.
Edhe pse disa cdo lufte territoriale e trajtojne si lufte fetare, vetem pse palet kundershtare jane pjesetare te religjioneve te ndryshme.

Pavaresisht kesaj, Sulltani ne fjale ka jetuar dhe vepruar para me shume se 500 vitesh.
Gjeneratat e sotme s'kane lidhje me ato gjenerata. Ne shume raste brenda kesaj periudhe jane zhdukur kombe dhe jane krijuar kombe te reja...

booooooooooooo kulmi.
o shqip foles a ke tru ne koke? vete kronikat osmane kane shkruar per masakrat qe ka bere ky sulltan i poshter kunder shqiptareve. ti dhe ky hajvani pederast islamik nuh musa lexoni kronikat e tursun beut, te mesoni cfar u ka bere shqiptareve. ne nje dite te vetme ky shkerdhat sulltan ka masakruar 20000 shqiptare.

islami ua ka djegur trurin more te mjere.

ptuh rac e poshter.

pas ca vitesh ngrejini nje shtatore milloshevicit.

[shofer]

Interesant, kush ta ka mesuar kete ???

"preu kokat e 30 mije shqipatreve , gra femije e burra"

Luftat ne ato kohera jane zhvilluar ne fusha te hapura, ku kane luftuar "ekskluzivikisht" protagoniste te posacem qe kane qene te zgjedhur per lufte !!!, civiliet nuk jane prek nga ushtrite muslimane. Nuk njeh historia e shkruar qe muslimanet te kene perdore luften e "Tokes se djegur", qe do te nenkuptonte massakra nder civiliste te pafajshem.

Kjo forme e luftes natyrisht se ka qene prezente dhe e "praktikuar", por ASNJEHERE nga muslimanet.

Kush pra te meson, se ushtrite muslimane e kane praktikuar ate forme te luftes ???

Do te ish mire te na percjellish ketu referenca.

tung

ti re legen islamik, ben mire te hapesh dhe librat e historise ndonjehere. dhe do gjesh referenca, ne nje dite te vetme masakroi 20000 burra, gra, femije, pleq.

ke referenca dhe nga vete kronikanet turq(tursun beu psh).

hoxhe mizerje legen

[ilia spiro]

Per muslimanet e sotem shqipetar Sulltani i para 500 viteve nuk mund te jete vrases dhe kriminel lufte, vetem pse (ndoshta) ka vra edhe shqipetare te kohes qe kane luftuar kunder tij si aleat te krishtereve apo edhe te sllaveve dhe grekeve te kohes. Nje pjese, paraardhesit e shqipetareve te sotem (musliman) i ka mbrojtur, tjeret i ka luftuar. Qe kjo mbrojtje ka kushtuar p.sh. me konvertimin e shume shqipetareve ne islam dhe nga disa mund te konsiderohet si tragjike, eshte ceshtje tjeter...

Kjo eshte gjithe kuintesenca e turqve te forumit dhe aleancave perkatese qe nuk ka te beje aspak me shqiptaret,...sigurisht qe keto postime tregojne qarte turqizmin dhe osmanizmin e ketyre qe nuk jane pak, si dhe perbuzjen dhe urrejtjen ndaj Heroit tone Kombetar.... e di se pas ketyre, do te sterzgjatet kjo teme, dhe do te hyjne ne te edhe "anetare" te tjere, te cilet do te perpiqen te zbutin keto postime skandaloze, ne prag te 100 vjetorit,...por kjo nuk do te thote gje, sepse edhe ata qe do ta bejne kete jane "shoke lufte", me kete siper,...
proturqizmi dhe fakti turk, ne kete forum tashme jane fare hapur...., keshtu qe nuk i trajtoj me si shqiptare, por ashtu sic ata jane ne te vertete, ose deshirojne te jene, (pavaresisht gjuhes shqipe, edhe kjo me gabime).

Perandoria Osmane per disa ka qene e keqe dhe agresore, per tjeret mbrojtje e perkoheshme ose afatgjate. Ngjashem sic eshte sot NATO ne Kosove ose Rusia ne Gjeorgji etj...

patjeter qe per ju turqit, perandoria osmane ka qene e mire, por jo per popujt qe kane qene nen sundimin e saj...
ti e krahason me NATO-ne ne Kosove, por eshte krej pa lidhje krahasimi, sepse as Kosova dhe as Shqiperia, nuk kane qene ndonjehere te pushtuara nga NATO, sic na mbajtet ju dhe kombi juaj te pushtuar per 500 vjet....., nuk na thate gje me kete krahasim nuk bindni shume,...

[ilia spiro]

Interesant, kush ta ka mesuar kete ???

"preu kokat e 30 mije shqipatreve , gra femije e burra"

Luftat ne ato kohera jane zhvilluar ne fusha te hapura, ku kane luftuar "ekskluzivikisht" protagoniste te posacem qe kane qene te zgjedhur per lufte !!!, civiliet nuk jane prek nga ushtrite muslimane. Nuk njeh historia e shkruar qe muslimanet te kene perdore luften e "Tokes se djegur", qe do te nenkuptonte massakra nder civiliste te pafajshem.

Kjo forme e luftes natyrisht se ka qene prezente dhe e "praktikuar", por ASNJEHERE nga muslimanet.

Kush pra te meson, se ushtrite muslimane e kane praktikuar ate forme te luftes ???

Do te ish mire te na percjellish ketu referenca.

tung

Masakra e Manastirit (9 gusht 1830)


Me pretekstin se nuk u ishin paguar rrogat ushtarëve, një varg komandantësh të tjerë shqiptarë u larguan nga shërbimi zyrtar. Ndërkohë, Besëlidhja e Beratit kishte mundur të tërhiqte në anën e vet edhe disa kapedanë grekë që qëndronin në krahinat e tyre për t’i mbrojtur nga dhuna osmane. Por radhët e saj u shtuan edhe me krerë të tjerë shqiptarë të pakënaqur nga Porta e Lartë. Në këto rrethana u krijua në sanxhakun e Janinës një gjendje e turbullt.
Megjithëse sulltani nuk ia hoqi menjëherë Mehmet Reshid pashës detyrat e valiut të Rumelisë dhe të vezirit të tre sanxhakëve të Shqipërisë Jugore, për të mos ia ulur autoritetin në sytë e shqiptarëve, pas largimit të tij për në front, e ngarkoi me detyrën e valiut të Rumelisë dhe të qeveritarit të sanxhakut të Tërhallës e të nazërit (mbikëqyrës, ministër - shën. i aut.), të derbendëve ish-Vezirin e Madh, Mehmet Selim pashën. Ndërsa në postin e qeveritarit të të tre sanxhakëve shqiptarë u emërua, me gradën e vezirit Mahmud Hamdi pasha, një nga vartësit e Mehmet Reshid pashës. Edhe pas dërgimit të tij në front, Mahmudi II ia besoi pushtetin në Shqipëri një funksionari osman. Kjo tregonte edhe një herë se ai nuk donte të kënaqte kërkesën e krerëve feudalë shqiptarë për vetëqeverisje, sepse, siç shprehej ai, “shqiptarët do të vazhdonin turbullirat e nuk do të shërbenin si duhej, dhe se këtë do ta bënin kur mbi ta të ushtrohej një dhunë e fortë nga ana e shtetit”. Megjithatë, për të ulur hovin e lëvizjes në Shqipërinë Jugore dhe sidomos, për të nxitur më tej rivalitetin dhe armiqësitë midis krerëve kryesorë të kësaj lëvizjeje, sulltani kërkoi nga Mehmet Selim pasha që të thërriste Iljaz Podën në detyrën e myteselimit të sanxhakut të Tërhallës dhe të agait të derbendëve.
Pas këtyre emërimeve, në vargun e feudalëve të rebeluar u përfshi edhe Asllan bej Puçeja, ish-myteselim i sanxhakut të Tërhallës, një nga krerët më në zë të Shqipërisë Jugore, që mbeti pa ndonjë post zyrtar. I pakënaqur ishte edhe Ismail bej Qafëzezi i Kolonjës, të cilit Mehmet Reshid pasha i kishte premtuar myteselimllëkun e Tërhallës. Po ashtu, në këtë grup u radhit edhe Myslim Beu, vëllai i Veli bej Jaçes, komandant i Prevezës e i Artës, i cili ishte një tjetër feudal shqiptar po aq i fuqishëm sa Iljaz Poda ose Asllan Beu. Mehmet Reshid pasha i kishte premtuar Myslim Beut agallëkun e derbendëve, që nuk iu dha. Në këto kushte gjendja e turbullt u thellua në Shqipërinë Jugore dhe në të njëjtën kohë u shtuan armiqësitë dhe rivaliteti midis krerëve kryesorë.
I braktisur nga një pjesë e mirë e komandantëve shqiptarë, veziri Mahmud Hamdi pasha u detyrua të thërriste në Janinë Veli bej Jaçen. Me këtë veprim Veli bej Jaçja, që konsiderohej ndër feudalët e fuqishëm shqiptarë, përveç Prevezës dhe Artës, vuri nën komandën e vet edhe kështjellën e Janinës, ndërsa veziri osmanlli u gjend në mëshirën e tij. Në këtë kohë edhe Vlora e rrethi i saj kishin rënë në duart e Beqir bej Vlorës, vëllait të Ismail Beut, ish-kryetarit të Besëlidhjes së Beratit, ndërsa qyteti i Beratit kishte rënë në duart e Tafil Buzit. E njëjta gjendje ishte krijuar edhe në sanxhakun e Delvinës, ku Shahin bej Delvina, bejlerët e Gjirokastrës dhe ata të Çamërisë, vepronin me kokë të vet, pa pyetur për autoritetin e Mahmut Hamdi pashës.
Meqenëse ky vezir nuk solli ndonjë shërbim, Porta e Lartë e hoqi dhe e dërgoi në frontin rus, ku Mehmet Reshid pasha po pësonte disfata mbas disfatash. Detyrën e qeverisjes së Shqipërisë Jugore Porta ia ngarkoi valiut të Rumelisë. Ky, me qëllim që të shtinte në dorë komandën e kështjellës së Janinës, kërkoi ndihmën e njërit prej feudalëve shqiptarë, Latif Efendiut. Ndërkaq, i premtoi komandantit të saj, Veli bej Jaçes, se do t’i paguante rrogat e ushtarëve nëse ky i largonte trupat e tij nga Janina. Por këto orvatje nuk patën sukses. E gjithë Shqipëria Jugore si dhe Tërhalla e derbendët, ranë në fakt në duart e feudalëve shqiptarë.
Pasi njohu pavarësinë e Greqisë (1830), Porta e Lartë u mor tërësisht me nënshtrimin e Shqipërisë, e cila për shkak të popullsisë së saj, që në shumicë ishte myslimane, bashkë me Bosnjën, konsideroheshin si dy mbështetjet e pushtetit osman në Rumeli. Detyrën e nënshtrimit të Shqipërisë së Jugut sulltani ia ngarkoi Vezirit të Madh, Mehmet Reshid pashës. Pas kësaj do të fillonte nënshtrimi i Shqipërisë Veriore dhe do të zbatoheshin në vend reformat centralizuese, sidomos ajo ushtarake.
Pa u larguar akoma nga Edreneja, Veziri i Madh emëroi të birin, Emin Pashën, si qeveritar të Janinës, Mahmud Hamdi pashën si qeveritar të Tërhallës dhe si komandant të derbendëve, Iljaz Podën. Sipas mendimit të sulltanit, ai duhet ta emëronte këtë të fundit myteselim të sanxhakut të Vlorës me titullin “Kapëxhëbash (kryeportier - shën. i aut.) i Oborrit”, por kjo nuk pati efekt, sepse Iljaz Poda ishte kundërshtari kryesor i qeverisjes së Shqipërisë Jugore nga osmanët.
Nga Edreneja Mehmed Reshid pasha mbërriti në Manastir, ku ftoi krerët shqiptarë e sidomos Iljaz Podën, Asllan bej Puçen dhe Veli bej Jaçen etj., të paraqiteshin në selinë e tij për të biseduar për çështje të organizimit të ushtrisë dhe të pagesave të prapambetura.
Asllan bej Puçja, që kishte qenë në luftë me forcat e Vezirit të Madh në Alasonjë, i ndërpreu luftimet dhe, pasi u takua me Veli bej Jaçen në Mecovë, vendosën të shkonin bashkërisht në Manastir të shoqëruar me kontingjente të forta ushtarësh, për të parandaluar ndonjë pabesi dhe për t’i shkëputur vezirit të drejtat që pretendonin.
Ndërsa Asllan Beu e Veli Beu shkuan në Manastir, Iljaz Poda, që nuk i zuri besë Vezirit të Madh, u tërhoq në zonën e Dangëllisë dhe filloi përgatitjet për t’u mbrojtur në malin e Melesinit në rast se sulmohej nga forcat qeveritare, që mund të vinin kundër tij nga Korça ose Janina.
Mehmed Reshid pasha nuk kishte aspak ndërmend të bisedonte me krerët shqiptarë që erdhën në Manastir, përkundrazi, ai kishte marrë masat për t’i likuiduar ata me pabesi. Pikërisht në këtë kohë ai i preu kokën në Berat Hasan bej Vrionit dhe vari në Manastir Shaban Gegën, që kishte zënë rob në Janinë. Ndërsa ndaj bejlerëve që mbërritën në Manastir, Mehmet Reshit pasha, pasi u bëri një pritje madhështore, organizoi më 9 gusht një masakër të paparë. Në këtë ditë ai i ftoi ata të merrnin pjesë në një stërvitje të reparteve të rregullta ushtarake që u bë jashtë qytetit. Këtu ata do të hanin edhe drekën në një kopsht të hapur. Mirëpo sapo mbërritën në vendin e ceremonisë, dy të ftuarit e parë, Veli Jaçe beu dhe Asllan Puçe beu, ushtarët që stërviteshin i kthyen pushkët kundër tyre dhe hapën zjarr mbi ta. Kështu të qëlluar në befasi, dy bejlerët shqiptarë dhe shoqëruesit e tyre nuk mundën të bënin veçse një qëndresë të vogël. Veli Beu u vra në vend, kurse Asllan Beu, të cilit iu plagos kali, u godit dhe iu pre koka. Pas tyre, po atë ditë të 9 gushtit u vranë të masakruar po në vendin e ceremonisë edhe 800-1 000 shqiptarë kurse 400-500 të tjerë u zunë robër.
Një veprim i ngjashëm dhe i pabesë u krye edhe nga i biri i Vezirit të Madh, Emin Pasha, ndaj Myslim Beut e Kapllan Beut, i pari vëlla i Veli Beut, ndërsa i dyti i Asllan Beut. Kapllan Beu mundi të shpëtonte por, para se të largohej nga Janina, bëri një akt të pakuptimtë e barbar, dogji thuajse gjysmën e qytetit.
Me masakrën e Manastirit dhe të Janinës Mehmet Reshid pasha synonte t’u jepte një mësim krerëve të tjerë shqiptarë dhe t’i bënte që të nënshtroheshin.
Kjo masakër, që zhduku krerët më të rëndësishëm të lëvizjes shqiptare të Jugut, arrestimi i familjeve të luftëtarëve të garnizoneve të qyteteve të Shqipërisë Jugore, konfiskimi i pasurive të tyre si dhe presioni i vazhdueshëm i forcave qeveritare mbi popullsinë, bënë që feudalët shqiptarë të hiqnin dorë nga lëvizja. Megjithëse një pjesë e tyre u hodh në male për një farë kohe, lëvizja u topit, për t’u gjallëruar më pas, në mesin e muajit prill 1831, kur feudalët e jugut mbështetën luftën e Mustafa pashë Bushatlliut kundër reformave centraliste në Shqipërinë Veriore.

Na sill ti tani ndonje vertetim nga sulltanati per ndihmen qe ju keni dhene shqiptareve per 500 vjet dhe se sa shume i keni dashur ata

[ilia spiro]

o Nesti si ja puth doren ti piskopit Janulla ja puthin dhe kto myslimanet sulltan MURATIT

Teme pa bereqet

po ti qe je "anetar i nderuar", i forumit mban te tilla qendrime dhe jep mesazhe antitolerance???
Keto krahasime eshte si te krahasosh te bardhen me te zezen..., dhe ky ja puth doren muratit sepse eshte turk...
ne nuk puthim duart e mbreterve, presidenteve, pushtuesve,....etj.
E puthim a s`e puthim doren e Anastasit kjo eshte puna jone drague"
kjo s`ka te beje me temen sepse eshte nje gjest thellesisht fetar,..Anastasi eshte autoritet fetar jo shteteror....
sa per dijeni ne puthim doren e cdo prifti, sado i thjeshte te jete ky.....


(Anesti kjo teme duhej hapur tek ndonje forum tjeter, se problemi nuk ka te beje me fene dhe po ngaterrohen gjerat)

[Gon!]

Na sill ti tani ndonje vertetim nga sulltanati per ndihmen qe ju keni dhene shqiptareve per 500 vjet dhe se sa shume i keni dashur ata

NË ARKIVAT E STAMBOLLIT KA MILIONA DOKUMENTA PËR SHQIPTARËT

(intervistë)

Ayten Krasniqi’Ardel, e takova fare rastësisht në Stamboll, ku pata vajtur me bashkëshortin tim Bejtullah Destanin, për disa ditë pushim, të cilat i kisha planifikuar muaj më parë, si një surprizë në 50 vjetorin e tij të lindjes. Por Bejtullahi është njeri i çuditshëm, pak ndryshe nga shumica e njerëzve që na rrethojnë çdo ditë. Në vend të magjisë së bukurisë së Stambollit, të ambjenteve tërheqëse, të shëtitjeve në det apo restorantëve të famshëm turq, për të përkujtuar 50 vjetorin e tij, ai zgjodhi të qëndronte mes dëshmitarëve të heshtur të historisë shqiptare, në Arkivat Osmane të Stambollit. Gjatë gjithë kohës që qëndruam në Stamboll kemi kërkuar në arkiva dokumenta që, kanë lidhje me historinë shqiptare dhe me vetë shqiptarët. Si ekspert i kësaj lëmie, Bejtullahi u magjeps me pasurinë e dokumetave osmane të cilat kapnin shifrën mbi 90 milion, të dixhitalizuara deri më sot dhe miliona të tjerë që prisnin të dixhitalizoheshin. Së fundi i erdhi keq që nuk kishte ardhur këtu vite e vite më parë, pasi historia 500 vjeçare e shqiptarëve ishte mbyllur në këto arkiva, shumë pak të studiuara prej tyre. Dhe ja, ishte pikërisht dita e parë e qëndrimit tonë në Stamboll dhe vizita e parë e jona në arkiv, kur edhe u befasuam nga shqipja me të cilën na foli njëra prej punonjëseve të arkivit. E habitshme vërtetë por ja që kështu ishte; Ayten Krasniqi’Ardel, një nga punonjëset shkencore të Arkivave Osmane, me preardhje nga Mitrovica. E martuar prej kohësh në Turqi, ajo tashmë jeton dhe punon në Stamboll. Trupshkurtër por shumë energjike, Ayteni ishte e kudondodhur, pranë monitorëve të asaj salle që ishte e mbushur me studiues nga e gjithë bota. Ditët në vazhdim do të na ndihmonin t’a njihnim më nga afër Aytenin dhe punën e saj. Ajo ju përgjigj me kënaqësi kërkesës për të realizuar një intervistë me të.

Pashtriku: A mund të na tregoni diçka për origjinën tuaj?


Ayten Krasniqi’Ardel: Quhem Ayten Krasniqi’Ardel. Jam nga Mitrovica e Kosovës. Babai është shqiptar ndërsa nëna është prej turqve që jetojnë në Kosovë. Jam lindur në Mitrovicë, por ndihem krenare që jam rritur dhe edukuar mes dy kulturave shumë të lashta, asaj shqiptare dhe turke.

Pashtriku: Si e keni mësuar Osmanishten?

Ayten Krasniqi’Ardel: Kam studiuar për Orientalistikë në Universitetin e Prishtinës, që më 1973. Unë jam studentja e parë femër e kësaj fushe dhe kam patur nderin të kem profesor Hasan Kaleshin, mjaft i njohur për kontributin e tij për historinë shqiptare, të periudhës Osmane.

Pashtriku: Vendimi për të studiuar Orientalistikë ju lindi vetvetiu apo patët ndonjë nxitje të jashtme?

Ayten Krasniqi’Ardel: Prindërit e mi kanë ndikuar shumë në këtë vendim timin. Ata më kanë nxitur dhe përkrahur për të përzgjedhur studimet në këtë degë, veçanërisht nëna ime, që dinte të lexonte Kur’anin dhe fliste turqishten.

Pashtriku: Ju jeni një nga ekspertet e osmanishtes dhe keni vite që punoni si punonjëse shkencore në arkivë. Çfarë perspektive ju ka hapur kjo?

Ayten Krasniqi’Ardel: Të diturit e një gjuhe pothuajse të harruar sot, më ka hapur perspektiva të shkëlqyera. Për gjashtë vjet 1981-1986, kam ligjeruar në Universitetin e Sarajës si lektore e Turqishtes, gjithashtu kam dhënë gjuhë Turke në Medresen e Gazi Husrev Beut dhe kam patur rastin të punoj në arkivin e bibliotekës së Gazi Husrev Beut. (Lexoni: http://www.ghbibl.com.ba/ – Sh.B) Më pas, në 1987-1988, rruga e dijes më çoi si lektore të gjuhës Turke në Univeristetin e Venedikut në degën e Orientalistikës.

Pashtriku: Si e keni ndier veten në Venedik?

Ayten Krasniqi’Ardel: Jam ndier shumë e lumtur dhe krenare. Besoj se gjithkush e kupton se të arrish të japësh mësim në një nga universitetet më me emër në botë, nuk është aspak e lehtë, kjo kërkon punë dhe përkushtim. Si lektore kam patur kontakt me emra të shumtë të dijes, akademikë të shquar, studentë të shkëlqyer, që më pas do të rradhiteshin në elitën akademike botërore. Në Venedik kam patur nderin të kem kolegë Prof. Hasan Karnësh dhe Prof. Xhanpiero Vilinxhere si dhe të jem pjesë e projektit të Prof.Karnësh, i cili synonte t’u mësonte studentëve të Orientalistikës në Venedik, dialektet e ndryshme të turqishtesh, që fliteshin nëpër botë. Një nga këto dialekte ishte dhe dialekti turk që flitej në Kosovë.

Pashtriku: Sa vite keni që punoni në Arkivat Osmane?

Ayten Krasniqi’Ardel: Kam filluar punë në Arkivat Osmane më 1992 dhe vazhdoj të punoj akoma dhe sot.

Pashtriku: Çfarë ndieni kur punoni mes një thesari të tillë, pothuajse të lënë mënjanë nga bota?

Ayten Krasniqi’Ardel: Shumë vite para se të filloja punën këtu, kam qenë anëtare e Shoqatës Botërore të Turkologëve dhe pata realizuar dy punime shkencore deri atëherë: I pari “Gjëegjëza” është një punim në dialektin e turqistes që flitet në rrethinën e Pejës, ndërsa i dyti bën fjalë për “Emrat e gjellëve” në boshnjakisht. Qenia anëtare e kësaj shoqate dhe punimet shkencore që kisha realizuar deri atëherë ma lehtësuan mundësinë e punësimit këtu në Stamboll, ku dhe isha martuar dhe jetoja tashmë. Sa për punën në Arkivë, nuk gjej dot fjalë të shpreh kënaqësinë që ndjej duke punuar mes një pasurie kaq të madhe. Për më tepër puna këtu më mundëson të mësoj për historinë e shqiptarëve të Kosovës, Shqipërisë, Maqedonisë, Malit të Zi, Greqisë etj, mundësi kjo që nuk besoj se do të më ipej po të punoja diku tjetër. Si intelektuale ndihem krenare që më është dhënë një mundësi që shumë të tjerë ëndërrojnë ta kenë. Kjo më nxjerr para vetes detyrën e vështirë për të kontribuar më shumë për Ballkanin dhe për trevat shqiptare në veçanti. Është për t’u habitur fakti se në secilin fond të Arkivit do të gjesh dokumenta që në një mënyrë apo në një tjetër flasin për shqiptarët. Nuk mundem të them një numër të saktë për dokumentat në të cilat përmenden shqiptarët, por më duket se janë me miliona dhe këto dokumenta nuk përfshijnë vetëm trevat aktuale që popullohen nga shqiptarët por të gjithë teritorin osman ku ka patur shqiptarë. Meqenëse shtrirja teritoriale e Perandorisë Osmane ka qenë relativisht shumë e madhe edhe dokumentat për shqiptarët janë të shumta.

Pashtriku: Ju përmendët faktin se ka me miliona dokumenta që flasin për shqiptarët. A janë studiuar këto fonde nga ana e Qeverive Shqiptare?


Ayten Krasniqi’Ardel: Mund të them se kohët e fundit është rritur interesi për këtë pasuri arkivore. Herë pas here vijnë në arkivë studiues të ndryshëm, pjesa më e madhe nga Shqipëria. Më ka habitur disi fakti se edhe gjatë periudhës së regjimit komunist të Enver Hoxhës, ka patur studiues nga Shqipëria që kanë ardhur të hulumtojnë në këto arkiva.

Pashtriku: Çfarë keni parasysh kur thoni se më të interesuarit kanë qenë shqiptarët e Shqipërisë?

Ayten Krasniqi’Ardel: Ka kumtesa të shumta me tematika nga më të ndryshmet që janë përgatitur nga shqiptarët e Shqipërisë. Po kështu gjejmë edhe një sërë librash historik të mbështetura në dokumentat osmane, që janë botuar nga studiuesit shqiptarë brenda teritorit të Shqipërisë. Mund të përmend këtu Prof. Ferid Dukën, Prof. Gazment Shpuzën, Kristaq Priftin dhe emra të tjerë, të cilët i kam takuar këtu në këtë sallë duke punuar dhe hulumtuar historinë e panjohur të shqiptarëve. Nga Kosova, me përjashtim të të mirënjohurit Hasan Kaleshi, që i takon brezit të vjetër të studiuesve, nga studiuesit aktualë mund të përmend vetëm Iljaz Rexhën, i cili është marrë me hulumtimin e dokumentave osmane. Ndërsa i pari që ka shkruar për historinë e shqiptarëve në kohën e Perandorisë Osmane, ka qenë studiuesi i mirënjohur turk, Halil Inallxhëk. Ai është marrë me studimin e Defterit të Vlorës në Dokumentat Osmane të kohës dhe e ka botuar atë. Një studim të përafërt ka bërë dhe Ferid Duka, më vonë, për Defterët e Beratit.

Pashtriku: Po vetë arkivat shqiptare sa janë të interesuara për këto dokumenta?

Ayten Krasniqi’Ardel: Edhe në këtë rast do të thoja se Arkivi Qendror i Shqipërisë, është interesuar më së shumti për të punuar me këto dokumenta. Veç kësaj, ndërmjet Arkivit Qendror të Shtetit Shqiptar dhe Arkivave Osmane ka kohë që është nënshkruar një marrëveshje bashkëpunimi në nivel të lartë. Tani së fundi një marrëveshje e tillë është nënshkruar edhe me arkivat e Kosovës dhe të Maqedonisë. Para pak kohe, të trija këto arkiva, në bashkëpunim me Arkivin Osman kanë botuar nga një libër: “Shqipëria në Dokumentat Arkivore Osmane”, “Vilajeti i Kosovës në Dokumentat Arkivore Osmane”, “Maqedonia në Dokumentat Arkivore Osmane”.

Pashtriku: A është i mjaftueshëm studimi që kanë bërë shqiptarët deri më sot në këto arkiva?


Ayten Krasniqi’Ardel: Sigurisht që nuk është i mjaftueshëm. Megjithë punën dhe përpjekjet që janë bërë kjo e gjitha është shumë pak, për të mos thënë aspak. Nëse hedh vështrimin në sasinë e dokumentave dhe e krahason me punën që është bërë, po të flas me gjuhën e statistikës mund të them se deri tani është bërë 0,000001% e punës që duhet bërë.

Pashtriku: Sa kanë investuar Qeveritë Shqiptare (e Shqipërisë dhe Kosovës) në nxjerrjen apo studimin e këtyre fondeve?

Ayten Krasniqi’Ardel: Asgjë. Nuk është investuar asgjë në këtë drejtim. Nuk di nëse Qeveritë Shqiptare kanë financuar ndonjë prej studiuesve që vijnë dhe punojnë këtu, apo këta studiues vijnë privatisht, por ajo që mund të them me siguri është se ndonjë investim konkret në planin e marëdhënieve dypalëshe nuk ka patur.

Pashtriku: Nisur nga këndvështrimi juaj si specialiste, a mendoni se studimi i fondit osman paraqet interes për historinë e shqiptarëve?

Ayten Krasniqi’Ardel: Jo vetëm si specialiste e osmanishtes apo si punonjëse shkencore e Arkivit, por edhe si shqiptare mund të them se vlerat e studimit të këtyre fondeve për shqiptarët janë të patjetërsueshme. Në këto fonde që heshtin, fshihet e gjithë historia që flet, prandaj mjafton të kesh dëshirën dhe vullnetin e mirë për t’i nxjerrë në dritë dhe për t’i studiuar këto dokumenta dhe atëherë do të gjesh para vetes shumë të vërteta që i mungojnë aktualisht historisë së shqiptarëve. Po të thellohesh në studimin e tyre do të gjesh si ka qenë ndërtuar jeta sociale, shoqërore, kulturore e trojeve të banuara etnikisht nga shqiptarët.

Pashtriku: Ekziston mendimi se populli shqiptar ka vuajtur dhe ka hequr shumë nën sundimin e Perandorisë Osmane. Si qëndron e vërteta e këtij mendimi, parë nën dritën e dokumentave historike?

Ayten Krasniqi’Ardel: Ky mendim është totalisht i gabuar dhe nuk ka asnjë bazë shkencore apo historike. Në fund të fundit ky mbetet mendim i atyre “studiuesve” dritëshkurtër që të gjitha arsyet për prapambetjen aktuale të kombit shqiptar ja mveshin Perandorisë Osmane. E parë nga këndvështrimi i së vërtetës histrorike, faktet flasin krejt ndryshe. Historia e të gjitha qytetërimeve të lashta dhe të reja është shkruar bazuar në trashëgimitë kulturore të këtyre qytetërimeve. Një prej burimeve kryesore, tepër të besueshme të këtyre trashëgimive, janë edhe arkivat. Në këtë kontekst, Arkivat Osmane janë një prej burimeve më të rëndësishme botërore, të historisë 560 vjeçare, nga mesjeta e deri në fillimet e shekullit të 20’të. Nëse dokumentat flasin ndryshe, atëherë pse duhet t’u besojmë fjalëve të paargumentuara të disa pseudostudiuesve? Për të shkruar historinë e një kombi duhet të bazohemi tek e vërteta dhe për hir të kësaj të vërtete duhet të pranojmë edhe ato gjëra që ndoshta nuk na shkojnë për shtat. Është fakt i pamohueshëm se shqiptarët, si komb, kanë qenë shumë të privilegjuar në kohën e qeverisjes së Perandorisë Osmane. Për këtë flet qartë fakti se në Qeverinë Osmane kanë shërbyer me mijëra nëpunës shqiptarë, të cilët kanë patur ofiqe të ndryshme, që nga nëpunës i thjeshtë e deri në rang Ministrash dhe Kryeministrash.

Pashtriku: Pra në një farë mënyre mund të themi se shqiptarët kanë qenë të përkëdhelurit e Perandorisë, apo jo?

Ayten Krasniqi’Ardel: Po, tamam ashtu, kanë qenë kimetlinjtë e Perandorisë. Kjo edhe për shkak të vlerave të mëdha që kanë patur shqiptarët si komb. Dokumentat pohojnë se Kryeministrat-kryevezirët ose sadrazamët, numri i të cilëve ka kapur shifrën 40, ministrat-vezirët dhe pashallarët-gjeneralët e komandantët ushtarakë më të vlefshëm, kanë qenë me origjinë shqiptare. Në qoftëse Perandoria, është udhëhequr nga shqiptarët atëherë si mund të pretendohet se ajo është bërë pengesë në përparimin e vendit? Jo vetëm kaq por sipas dokumentave, në urdhëresat e Sulltanit gjejmë kontribut të shpeshtë financiar në ndërtimin apo meremetimin e kishave të ndryshme, fakt ky që hedh poshtë tezën e myslimanizimit të popullsisë me dhunë, siç pretendohet nga disa pseudostudiues.

Pashtriku: Ju përmendët faktin se në Administratën Osmane ka patur shumë shqiptarë. A mund të na përmendni këtu diçka konkrete për të argumentuar mendimin tuaj?

Ayten Krasniqi’Ardel: Në secilin fond do të gjesh diçka që flet për këtë të vërtetë, mjafton t’i shfletosh ato. Administrata Osmane ka patur nëpunës shqiptarë prej kontakteve të para me këtë Perandori e deri në shkatërrimin e saj më 1922.

Pashtriku: Sa mendohet të jetë numri i këtyre nëpunësve?

Ayten Krasniqi’Ardel: Nuk mund të them me siguri se sa ka qenë numri i tyre. Unë personalisht jam marrë me studimin e përbërjes administrative gjatë kohës së Abdyl Hamitit të Dytë, 1878-1909. Jam mahnitur nga saktësia statistikore e kësaj administrate, e cila ka regjistruar të gjitha CV e nëpunësve të saj. Kjo administratë ka numëruar 62,000 nëpunës, prej të cilëve 11, 400 kanë qenë ballkanas (të lindur në Ballkan), ku pjesa dërmuese e tyre rezulton të jenë shqiptarë. Në raport me popujt e tjerë vendin e parë e kanë mbajtur shqiptarët, pastaj kanë ardhur popujt e kombësive të tjera. Këta nëpunës nuk kanë punuar vetëm në zonën e Ballkanit, por kanë shërbyer në pjesë të ndryshme të Perandorisë.

36 sulltanët e perandorisë osmane:



Pashtriku: Ju mendoni se Abdyl Hamiti i II’të ka qenë simpatizant i shqiptarëve?


Ayten Krasniqi’Ardel: Po kështu mendoj. Të gjitha gjasat të çojnë në këtë përfundim. Jo vetëm kaq, por duket se ai ju ka besuar shumë shqiptarëve, pasi në gardën e tij personale, pjesa më e madhe e rojeve kanë qenë shqiptarë.

Pashtriku: Ndër shqiptarët është e njohur teza se Perandoria Osmane është pengesa kryesore për zhvillimin e gjuhës shqipe. Çfarë mund të na thoni për këtë?

Ayten Krasniqi’Ardel: Edhe kjo tezë nuk ka asnjë bazë historike. Mjafton që të përmendim këtu faktin se në krye të censurës në Ministrinë e Arsimit të Perandorisë Osmane ka qenë Naim Frashëri, një prej emrave më të mëdhenj të Rilindjes Shqiptare. Për më tepër, sipas dokumentave, shqiptarët kur kanë kërkuar nga Perandoria të njihet gjuha shqipe, nuk i kanë bashkangjitur kërkesës së tyre një alfabet konkret për t’u aprovuar nga organet kompetente. Duket shqiptarët kanë patur probleme ndërmjet vetes, pasi nga historia dimë se shqiptarët kanë bërë disa alfabete të cilët kanë kundërshtuar njëri-tjetrin dhe ndoshta pikërisht kjo mosmarrëveshje ndërmjet shqiptarëve i ka vonuar ata në zhvillimin e gjuhës së shkruar shqipe.

Pashtriku: Cili ka qenë më aktiv për gjuhën shqipe?

Ayten Krasniqi’Ardel: Në vija të përgjithëshme mund të them se ndoshta familja Frashëri ka patur emër më të madh në këtë drejtim, por sigurisht ka dhe emra të tjerë që ne i njohim mirë nga historia e deri tanishme. Duket se vetë familja Frashëri, më konkretisht Naim Frashëri si censor i Ministrisë së Arsimit, ka patur konflikt interesi me veprimtarë të tjerë shqiptarë të kësaj fushe, por nuk di shumë hollësi në këtë drejtim. Unë personalisht nuk jam marrë me studimin e këtij problemi, prandaj nuk dua të ndalem në hollësi që nuk janë në kompetencën time studimore. I takon gjuhëtarëve shqiptarë, të merren me studimin dhe hulumtimin e periudhës së lindjes së shqipes së shkruar, për të nxjerrë në pah të vërtetën.

Pashtriku: A ka në arkivat osmane dokumenta në gjuhën shqipe?

Ayten Krasniqi’Ardel: Deri tani nuk kam hasur të tillë dokumenta. Kjo nuk do të thotë se nuk ka edhe pse të them të vërtetën, dyshoj.

Pashtriku: A mund të veçoni ndonjë prej fondeve më të rëndësishme që keni studiuar?

Ayten Krasniqi’Ardel: Po, përmenda më lart periudhën e qeverisjes se Abdylhamititit të II’të. Ky fond ka një rëndësi të madhe edhe për shqiptarët pasi – siç thashë – në administratën e tij kanë shërbyer 11,400 ballkanas. Studimin e jetës dhe të veprimtarisë së këtyre nëpunësve unë e kam marrë si rast studimor dhe e kam paraqitur si projekt të veçantë. Është një projekt që më është dashur 5 vjet për ta përgatitur, por që për fat të keq akoma nuk kam gjetur mjetet e duhura financiare për t’a nxjerrë në dritë gjithë këtë punë.

Pashtriku: Ju thatë se keni përgatitur edhe disa kumtesa me vlerë historike, të cilat i keni ligjëruar në tribuna të ndryshme shkencore. A mund të na tregoni për ndonjë prej tyre?

Ayten Krasniqi’Ardel: Po e vërtetë, kam përgatitur disa kumtesa shkencore. Një prej tyre ka qenë për Elbasanin e shekullit të 15’të, me temë: “Elbasani në Defterët e Parë Osmanë”. Përveç Elbasanit kam bërë një studim për “Konsullatat e Huaja dhe kontributi i tyre në Vilajetin e Kosovës në shek. e 19’të dhe fillimet e shek. 20’të”. Përveç këtyre kam bërë disa studime për këtu në Turqi, konkretisht për nëpunësit e administratës të lindur në Üskudar dhe Konja.

Pashtriku: Çfarë plani keni për të ardhmen?

Ayten Krasniqi’Ardel: Planet dhe dëshira ime janë, besoj, të njejta me ato të çdo studiuesi: të jap maksimumin tim në shërbim të dijes dhe të vendit. Si plan afatshkurtër kam realizimin e projektit që përmenda më lart, “Nëpunësit ballkanas në administratën e Abdylhamitit të Dytë”. Ky projekt nuk përfshin vetëm trevat shqiptare, por edhe Maqedoninë, Malin e Zi, Greqinë, Serbinë, Hungarinë, Rumaninë. Ndërsa si plan afatgjatë kam studimin e thelluar të vlerave kulturore shqiptare dhe ballkanase në përgjithësi.

Pashtriku: Projektin tuaj mendoni ta realizoni si një të tërë për të gjithë Ballkanin, apo e keni menduar të ndarë sipas shteteve të ndryshme?

Ayten Krasniqi’Ardel: E mira do të ishte të realizohej si një projekt i plotë. Kjo do të ishte edhe një urë e mirë lidhje mes shteteve Ballkanike me njëri-tjetrin, por nëse nuk gjenden mjetet e duhura financiare për ta realizuar si një të tërë, atëherë le të financojë çdo shtet për nëpunësit e tij. E rëndësishme është që materiali të shohë dritën e botimit, për vetë vlerat historike që përmban. Duke botuar këtë material do të mësojmë edhe se cilat kanë qenë institucionet që kanë funksionuar në Ballkan, si kanë funksionuar ato, cili ka qenë rroli i tyre në zhvillimin shoqëror të rajonit dhe çfarë vlere ka patur për popullsinë vendase, qeverisja nga vetë vendasit. Për më tepër, nëse veçoj vlerat që ka për shqiptarët, studimi hedh dritë edhe mbi nëpunësit shqipfolës, pasi politika që ka ndjekur Abdyl Hamiti ju ka mundësuar nëpunësve të flasin të gjitha gjuhët që dinë, përfshi këtu edhe shqipen. Megjithatë dyshoj se të gjitha shtetet janë të interesuara për botimin e tij. Le të marim rastin e Greqisë p.sh: ajo nuk do të ishte e interesuar të financojë këtë projekt, për shumë arsye. Një nga arsyet kryesore është se nuk është në favor të politikës antishqiptare greke, të dalë në pah numri i popullatës shqiptare që ka jetuar në teritoret që sot i takojnë Greqisë, për më tepër që kjo popullatë ka qenë myslimane, gjë të cilën Greqia kërkon t’a mohojë me forcë.

Pashtriku: Çfarë mesazhi do t’u përcillnit lexuesve?


Ayten Krasniqi’Ardel: Dëshiroj të shoh sa më shumë studiues shqiptarë në këtë sallë, të zhytur mes këtyre dokumentave, për t’ju shkundur pluhurin e kohës dhe për t’i bërë të flasin në të mirë të çështjes tonë kombëtare. Ka ardhur koha ta shkruajmë ndryshe historinë tonë, me fjalë të tjera: Ta themi historinë me zërin e së vërtetës. Është kjo një thirrje që ja drejtoj të gjithë atyre studiuesve që kanë ndër deje gjak shqiptari. Punoni dhe financoni në të mirë të popullit tuaj.

Bisedën e zhvilloi: Jeni MYFTARI

[ilia spiro]

Po, patjeter, neootomanizmi ka tjeter kuptim, ata perpiqen te futen nepermjet ndihmave, etj, si dhe duke na futur ne grindje me fqinjet, kjo eshte politika juaj,...qe po te pranohej nga ne do te kishin te drejte te na quanit tradhetare...