
Postuar mė parė nga
shofer
meqenese shkrimi dizinformues qe ke sjelle ti i perket historise dhe jo religjionit, do sjell nje artikull me te verteta historike.
Revista Drini.com
Ata qė nuk nxjerrin mėsime nga e kaluara e tyre, janė tė dėnuar ta pėrsėrisin atė.
George Santayana
A mundet dikush te thot se si ka mundesi qe shqiptaret ta harrojne kyt genocit dhe shfarosje?
Shum shpejt do i harrojme dhe krimet e serbit dhe grekut.
Fragmente nga terrori osmano-islamik ndaj popullit shqiptar
Viti 1466-1467. Ēdo pėllėmbė e tokės shqiptare ėshtė mbulur nė gjak. Kuēedrat osmano-islamike kanė shkelur nė trojet arbnore. Nuk janė kuēedra tė zakonshme. Jo, janė kuēedrat e vdekjes qė kėrcėnojnė me shfarosje njė popull tė tėrė. Kuēedrat e zeza pėrhapen me shpejtėsi nė ēdo anė. Tashmė ato kanė rrethuar edhe foletė mė tė larta tė shqiponjave. Megjithėse kuēedrat e vdekjes kanė gllabėruar tashmė mijėra shpirtra tė pafajshėm nga kjo tokė e martirizuar, ato pėrsėri nuk ngihen me gjakun e shqiptarėve. Tė pangopura, vazhdojnė tė gllabėrojnė trimat nė lulen e rinisė. Ngado mbizotėron vdekja, por pėr ēudi askund nuk mbahet zi. Nėnat shqiptare nuk janė veshur me tė zeza. Ato nuk i vajtojnė bijtė e tyre. Ato luftojnė njėsoj si burrat pėr tė mbrojtur atdheun e tyre. Heroinat shqiptare nuk u tremben kuēedrave.
Nė njė reliev shkėmbor qėndron e pamposhtur kėshtjella e shqiponjave, Kruja. Poshtė mureve tė kėshtjellės, kuēedrat islamike lėshojnė mallkime. Duan vdekjen e tė gjithė shqiptarėve. Kėrkojnė me ngulm zhdukjen e tyre. Ato udhėhiqen nga kryekuēedra Mehmet Fatihu, i cili ėshtė betuar nė allah e pejgamber qė nuk largohet pa i faruar tė gjithė shqiptarėt, kėtė rracė tė “poshtėr” e krenare, e cila mė mirė preferon vdekjen sesa tė jetojė nėn skllavėrinė e “mėshirės” islamike. “Vetėm xhindėt, siē janė banorėt e kėtyre vendeve…mund t’u ngjiten atyre maleve prej nga ata qafirė tė mallkuar gjuajnė me shigjeta tė helmuara,” shkruan analisti turk Tursun-Bej. Lufta zhvillohet e ashpėr. Kalifi Mehmet Fatihu, ka dhėnė udhėr qė tė mos mbetet asgjė e gjallė, dhe toka e shkretuar shqiptare tė shėrbejė si shembull pėr tė gjithė ato popuj qė nuk e pranojnė “mėshirėn” e Allahut dhe profetit tė tij tė vetėshpallur, Muhametit.” Por shqipet luftojnė e nuk mposhten. Gjaku i tyre ėshtė kthyer nė njė mburojė pėr gjithė botėn e qytetėruar.
Osmano-islamikėt tregohen tė pamshirshėm ndaj shqiptarėve, duke vrarė e masakruar popullsinė e pambrojtur. Kronikani Qemal Pashė-Zade shkruan se “me urdhėr tė padishahut u vra pa mėshirė, cilido qė u zu gjallė, vendi u plaēkit tmerrėsisht, gratė dhe fėmijėt u morėn robėr.” Kronisti bizantin i kalif Fatihut, Kritobuli nga Imbrosi, qė e vėzhgoi sė afėrmi kėtė luftė, thotė se “shqiptaret preferonin mė mirė vdekjen se sa tė binin nė duart e turqve.” “Disa ilirianė” shkruan Kritobuli, “duke parė se ndiqeshin nga turqit dhe pasi nuk gjetėn asnjė vend pėr t’u strehuar, u hodhėn poshtė qė nga shkėmbinjtė, nė hapėsirėn e pėrrejve dhe u vranė.”
Megjithė masakrat e tmerrshme ndaj shqiptarėve, edhe kėsaj here kalifi Mehmet Fatihu nuk arriti ta mposhte folenė e shqipeve. Por ai ėshtė i etur pėr gjak, sepse akoma nuk ėshtė ngopur duke pirė gjakurn e qindra mijėra bijve tė shqipes. I zemėruar pėr disfatėn, kalifi Fatih largohet nga Kruja. Gjatė rrugės prej Elbasanit nė Dibėr, ai rrethon qytetin e Kidhnės, afėr Drinit, ku janė strehuar rreth 20 mijė gra, pleq e fėmijė, tė larguar nga krahinat fushore pėr t’i shpėtuar masakrave islamike. Nėn thirrjet ‘vdekje shqiptarėve’ dhe ‘allahu akbar,’ osmano-islamikėt sulmojnė qytetin. Pasi e pushtojnė atė, kalifi islamik Fatihu i masakron tė gjithė barbarisht nė emėr tė allahut “mėshirėmadh.” Vetėm nė kėtė qytet humbėn 20 mijė shpirtra tė pafajshėm. U masakruan nėn klithmat ogurzeza ‘allahu akbar.’ Tė njėjtat klithma qė edhe sot e kėsaj dite dėgjohen pak ēaste pėrpara vrasjes sė njerėzve tė pafajshėm. Gjithmonė, kjo ējerrje nė arabisht, qė lindi nė njė natė tė errėt tė historisė njerėzore, paraprin kryerjen e krimeve dhe masakrave tė tmerrshme, shkatėrrimin e kishave, vrasjen e civilėve tė pambrojur, mbytjen me gurė tė njerėzve tė pafajshėm dhe dhunėn ndaj femrės. Ėshtė gjithmonė e njėjta britmė makabre, e pandryshueshme prej gati 15 shekujsh. Ėshtė e njėjta re e zezė qė pėrpiqet tė bllokojė rrezet jetėdhėnėse tė diellit hyjnor, dhe pėrpiqet ta zhysė botėn nė njė “civilizim” arkaik.
E njėjta britmė dėgjohej edhe atė ditė ndėrsa 20 mijė shqiptarė, masakroheshin nė mėnyrėn mė ēnjerėzore nga barbarėt turko-islamikė. Dhe kėta njerėz nuk u vranė as nė luftė frontale. Jo. Ato u vranė pa asnjė shkak. U vranė nga urrejtja patologjike ndaj shqiptarėve. U vranė sepse shqiptarėt i kishin rezistuar skllavėrimit. U vranė sepse shqiptarėt u bėnė mburoja e botės sė qytetėruar. U vranė sepse ilirėt i rezistuan njė pushtuesi tė pashpirt e mizor. Kėto ilirė dhe miliona tė tjerė u vranė nga ata tė cilėt sot njė grup i tjetėrsuar shpirtėrisht dhe psikologjikisht shqiptarėsh e shqipfolėsish vazhdon t’i quajė vėllezėr. U vranė nė emėr tė njė perėndie pagane tė cilės kėta shqipfolės tė tjetėrsuar i falen sot si skllevėr tė bindur. Kėta shqipfolės nuk ndiejnė turp kur e quajnė veten shqiptarė, dhe as kur prekin flamurin e Kastriotėve. Ata e falėndėrojnė dhe e quajnė vėlla pushtuesin qė i masakroi, vetėm sepse ndajnė me kėtė pushtues tė njėjtėn fe qė iu imponua me dhunė prej tij.
More. Peloponez. Viti 1423.
Turko-islamikėt fillojnė pushtimin e Ballkanit Jugor. Zonat e Ballkanit Jugor janė tė populluara me shumicė shqiptare. Qė nė sulmet e para tė kuēedrave turko-islamike mbi rajonin e Ballkanit, shqiptarėt dallohen si forca mė aktive anti-osmane. Pėr shtypjen dhe shfarosjen e tyre, tuko-islamikėt kryejnė barbazimat mė tė paimagjinueshme pėr mendjen njerėzore. Nė vitin 1423 Fazi Evrenozi sulmon Peloponezin, dhe me 5 Qershor mund shqiptarėt qė jetojnė nė ato zona. Pėr t’i terrorizuar ata, u pret kokat rreth 800 robėrve shqiptarė, dhe me kokat e tyre ngre njė piramidė.
More. Peloponez. Viti 1460.
Nė krye tė fushatės pushtuese ndodhet vetė Mehmet Fatihu. Moreja pushtohet nga osmanėt, dhe popullsia shqiptare shfaroset pa pikė mėshire. Skena tė tmerrshme pėrsėriten nė ēdo krahinė. Pas pushtimit tė kėshtjellės sė Kastricės, 300 mbrojtėsit shqiptarė tė saj theren tė gjithė, ndersa komandanti i tyre sharrohet mė dysh. Gratė dhe fėmijėt shqiptarė dėrgohen si skllevėr seksi nėpėr haremet islamike, pėr tė mos u kthyer kurrė mė nė atdheun e tyre. I njėjti makabritet pėrsėritet edhe nė kėshtjellėn e Gardhiqit. Por kėtu terrori ėshtė edhe mė i madh. Pas pushtimit tė saj, mbrojtėsit dhe 6 mijė banorė tė strehuar aty, pėrfshirė gra e fėmijė tė lidhur kėmbė e duar, theren nė sheshin e kėshtjėllės, nėn thirrjet ‘allahu akbar.’ Letrat e bashkėkohėsve shprehin tmerret e pėrjetuara nga popullsia shqiptare: “Mizori tė pashembullta tė sulltanit, i cili as pėr siguri as pėr dhimbje nuk tė fal e nuk ka mėshirė…Po bėn nė Shqipėri mijėra dhunime, vrasje e mizori, dhe po djeg e shkatėrron njė popull tė tėrė.”
Krujė. Viti 1478.
Pas njė rrethimit tė gjatė, tė mbetur pa ujė e ushqime, 5 mijė mbrojtėsit dhe banorėt e qytetit tė Krujės arrijnė njė marrėveshje pėr dorėzimin e kėshtjellės, pasi kalifi Fatih u betohet nė allah e pejgmaber, se po ta dorėzonin kėshtjellėn, do t’i linte tė largoheshin tė lirė sė bashku me familjet e tyre. Ndėrsa shqiptarėt dalin nga kėshtjella, Fatihu pabesisht jep urdhėr qė ata tė masakrohen pa mėshirė. Nėn thirrjet ‘allahu akbar,’ tė gjithė meshkujt masakrohen barbarisht, ndėrsa femrat e fėmijėt merren robėr dhe ndahen si plaēkė, duke u pėrdhunuar e masakruar nga bishat osmano-islamike.
Shkodėr. Viti 1478.
Kėshtjella e Shkodrės rrethohet nga ushtritė osmane. Turqit sulmojnė pareshtur por mbrojtėsit nuk dorėzohen dhe i zmbrapsin me sukses sulmet e barbarėve. Mehmet Fatihu qė e drejtonte vetė fushatėn, vendos zbatimin e njė tjetėr taktike pėr tė terrorizuar mbrojtėsit e qytetit. Ai sulmon dhe pushton kėshtjellat Zhabjakut, Drishtit e Lezhės. Pasi i rrafshon ato, banorėt e marrė robėr i sjell pėrpara mureve tė Shkodrės. Disa mijėra gra, burra, pleq e fėmijė masakrohen nė mėnyrėn mė mizore pranė mureve tė kėshtjellės. Me kėto skena makabre, kryekrimineli islamik Fatih ka si qėllim tė ligėshtojė mbrojtėsit e kėshtjellės, dhe t’i detyrojė ato tė dorėzohen. Kjo taktikė dėshton. Mė vonė qyteti dorėzohet sipas njė traktati midis Venedikut dhe sulltanit. Banorėt e qytetit largohen drejt Italisė, dhe nė vend tė tyre sulltani e popullon qytetin me islamikė tė ardhur nga Anadolli, Afrika Veriore dhe Azia Qėndrore. Nė librin e tij, “Shkodra dhe motet,” studjuesi Hamdi Bushati, ndėr tė tjera shkruan se “shumė nga myslimanėt qė u vendosėn nė qytetin e braktisur nga tė krishterėt ishin turq ose me kombesi te tjera jo shqiptare. Instalime myslimansh me prejardhje te huaj kane vazhduar te vertetohen deri ne kohet e fundit te pushtimit osman tė Shkodres.” Ai vazhdon mė poshtė: Te ardhur nga Turqia, Egjypti, Arabia, Dardanelet, Maroku, Tunizia, Algjeria, Siria, Dagistani, Sudani etj perbejne numrin me te madh te familjeve te ardhura ne Shkoder.”
Kosovė. Viti 1690.
Njė nga vitet mė tė zeza pėr shqiptarėt e Kosovės. Sulltani vendos t’i japė fund njė herė e mirė kryengritjeve dhe mosbindjes sė shqiptarėve tė Kosovės ndaj dhunės osmano-islamike. Sulltani firmos shfarosjen e plotė tė popullsisė shqiptare tė Kosovės. Pėr kėtė qėllim, ai sjell nga Krimea njė ushtri tė madhe tartarėsh tė udhėhequr nga Nuredini, njė nga bijtė e Hanit tė Krimesė. Trupat tartare sė bashku me ato turke vėrshojnė nė Kosovė duke mos lėnė asgjė tė gjallė. Krahinat jugore, perėndimore e lindore tė Kosovės bėhen shkrumb e hi, nėn thirrjet ‘allahu akbar’ dhe ‘vdekje shqiptarėve,’ thirrje qė do tė pėrsėriten rregullisht gjatė gjithė ciklit 600 vjeēar tė sundimit osmano-islamik nė trojet shqiptare. Nė librin e historianit britanik Noel Malcolm kjo ngjarje tragjike pėrshkruhet nė detaje. Tragjedia ėshtė kaq e madhe dhe masakrat kaq tė tmerrshme saqė pėrfaqėsuesi i qeverisė britanike nė Edirne, shkruan se tartarėt i shkaktuan njė dėm shumė tė madh popullsisė sė Kosovės, nga e cila ndoshta nuk do ta marrin kurrė veten, ose tė paktėn pėr njė kohė shumė tė gjatė. Prishtina, Vuēiterna, Peja, Trepēa, Prizreni, e shumė krahina tė tjera kanė mbetur plotėsisht tė boshtasura. Vetėm nga fundi i i shekullit tė 19-tė, (pas plot 200 vitesh), qytetet e Kosovės do tė fillojnė ta rimarrin veten nga kjo katastrofė, dhe numri i popullsisė do tė arrijė pėrsėri nė nivelet e para viteve 1690 (Njė histori e shkurtėr e Kosovės, f177). Nuk ka tė dhėna tė sakta se si u ripopullua Kosova pas shfarosjes sė pjesės mė tė madhe tė popullsisė shqiptare, por ndoshta kėtė mund ta dijė Hashim Thaēi, vėllai i nipit tė sulltanit, dhe gjithashtu mund ta dijė edhe kryetari i bashkėsisė islame tė Kosovės, Naim Tėrnava, i cili feston 600 vjetorin e pushtimit osmano-islamik tė Kosovės, dhe lutet pėr shpirtrat e sulltanėve qė masakruan pa mėshirė shqiptarėt.
Fundi i shekullit 15tė.
Diku nė njė fshat tė Shqipėrisė, nata ka rėnė. Por njerėzit qėndrojnė zgjuar. Askush nuk fle. Ankthi dhe tmerri i ka mbėrthyer shumė nga familjet e fshatit. Pikėrisht sonte, gjithė fshati, ėshtė nė kėmbė, duke pritur ‘grabitėsit osmanė.” Nuk janė grabitės tė zakonshėm. Janė, grabitės fėmijėsh. Lajmi ka marrė dhenė se “mbledhėsit” do tė kalojnė andej pėr tė grabitur fėmijėt e shqiptarėve. “Pritja” ėshtė e pafund. Banorėt e fshatit e dinė se ēfarė ėshtė “mbledhja” e fėmijėve, apo devshirmeja. Ata e dinė mirė se turqit “mbledhin” me forcė djem nė moshė tė njomė, dhe i dėrgojnė nė Anadoll pėr t’i shndėrruar nė turq. Djemtė pastaj edukohen pėr t’u bėrė “kasapė” nė repartin e jeniēerėve, dhe luftojnė pėr pushtimin e popujve tė ndryshėm.
Njė nga miliona historitė e dhimbshme tė devshirmesė, ėshtė edhe ajo e njė djali tė quajtur Mikel. Historia e tij fillon nė mėnyrė tragjike dhe mbaron nė mėnyrė tragjike. Mikeli i vogėl merret dhunshėm nga gjiri i familjes sė tij, e cila jetonte nė Mat. Gjatė grabitjes, nėna e tij dhunohet dhe masakrohet nė mėnyrėn mė mizore nga barbarėt turq. Mikeli dhe njė nga vėllezėrit e tij dėrgohen nė Anandoll ku rriten si turq. Pas shumė vitesh, duke luftuar pėr sulltanin, Mikeli merr titullin Ballaban Pasha, i quajtur ndryshe Ballaban Badera. Tani, i shndėrruar nė turk, ai nuk mban mend asgjė nga atdheu i tij. Nė shėrbim tė sulltanit, Ballabani fiton reputacion si njė nga gjeneralėt e tij mė tė aftė dhe njėkohėsisht edhe mė tė pamėshirshėm. Vite mė vonė do tė vijė nė Shqipėri, nė krye tė ushtrisė osmano-islamike, duke shkretuar qytete e fshatra, dhe duke masakruar popullsinė shqiptare. Disa herė, ai pėrballet me ushtrinė e Skėndėrbeut. Pėrballė Ballabanit lufton edhe vėllai i tij Konstandini, ushtar nė ushtrinė e Skėndėrbeut. Nė njė nga pėrballjet e tij me Skėnderbeun, Ballabani dėrrmohet keqas, por me tradhėti, arrin tė zėrė rob 13 nga prijėsit mė tė sprovuar tė ushtrisė shqiptare, duke i shkaktuar njė dėm tė pallogaritshėm rezistencės anti-osmane. Robėrit shqiptarė, ia dėrgon sulltanit nė Stamboll, ku ata torturohen publikisht nė mėnyrėn mė ēnjerėzore pėr gati dy javė dhe pastaj rripen tė gjallė. Trupat e tyre pas vdekjes bėhen copa-copa dhe u hidhen qenėve. Nė vitin 1466, gjatė rrethimit tė dytė tė Krujės, Ballaban Pasha do tė vritet nga krutani Gjergj Aleksi.
Si Ballabani ka edhe shumė tė tjerė, tė cilėt, tė grabitur qė nė moshė tė vogėl, u rritėn si turq dhe zunė poste tė larta nė administratėn osmane. Nė territoret e pushtuara nga osmanėt vepronte devshirmeja. Devshirmeja, e quajtur ndryshe taksa e gjakut, ishte njė sistem i krijuar nga osmanėt, sipas tė cilit fėmijėt meshkuj tė familjeve tė krishtera merreshin me forcė, islamizoheshin, dhe shėrbenin nė ushtrinė osmane. Kėta djem rriteshin dhe edukoheshin si turq, dhe nė shumė raste luftonin kundėr atdheut tė tyre, duke vrarė e masakruar popullin e tyre. Numri i fėmijėve tė grabitur nga familjet e tyre, sipas historianėve, luhatet diku rreth 5 milion. Sistemi i devshirmesė filloi tė zbatohej nė gjysmėn e dytė tė shekullit tė 14tė, nė kohėn e sulltan Orhanit.
Viti 1879.
Shfaqen shenjat e ngordhjes pėrfundimtare tė perandorisė osmano-islamike. Komiteti pėr Mbrojten e tė Drejtave tė Shqiptarėve i kėrkon sulltan Abdul-Hamidit II njohjen e autonomisė pėr njė Shqipėri tė bashkuar dhe tė drejtėn e gjuhės. Sulltani i hedh poshtė kėto kėrkesa duke ia bėrė tė qartė arnautėve, se ata historikisht janė pėrdorur dhe do tė vazhdojnė tė pėrdoren si mish pėr top pėr mbrojtjen e interesave osmano-islamike nė Ballkan dhe mė gjerė. Sulltan Hamidi i bėn me dije shqiptarėve se ushtria turke do tė shtypė ēdo aspiratė tė tyre pėr pavarėsi.
Vitet 1880-1910.
Gjatė gjithė kėtyre viteve shpėrthejnė e rishpėrthejnė revolta dhe kryengritje tė fuqishme anti-osmane pothuajse nė tė gjitha trojet shqiptare. Revolta arrin kulmin nė fillimin e vitit 1910, kur njė pjesė e trojeve shqiptare dalin nga kontrolli osman. Osmano-islamikėt dėrgojnė ushtri tė njėpasnjėshme pėr ripushtimin e zonave tė ēliruara. Pas luftimeve tepėr tė ashpra, turqit arrijnė tė ripushtojnė pjesėn mė tė madhe tė krahinave tė ēliruara shqiptare pėrfshirė Prizrenin nė Maj, Gjakovėn e Pejėn nė Qershor, dhe Shkodrėn nė Korrik. Pas pushtimit fillojnė raprezaljet e panumėrta ndaj popullsisė shqiptare. Mijėra njerėz ekzekutohen, dhe mijėra tė tjerė burgosen nė humbėtirat e Anadollit. Krahina tė tėra shkretohen. Ēdokush qė guxon tė pėrhap alfabetin shqip apo tė botojė shkrime nė gjuhėn shqipe dėnohet me vdekje.
Viti 1911.
Fillon kryengritja anti-osmane nė Malėsinė e Mbishkodrės. Pas rezistencės heroike ndaj forcave turke, malėsorėt arritėn njė fitore vendimtare nė betejėn e Deēiqit, me 6 Prill, nė njė pėrballje tė pėrgjakshme dhe e tė pabarabartė midis 3 mijė shqiptarėve qė mbanin lart flamurin e kuq me shqipen dykrenare dhe 28 mijė islamikėve qė klithnin ‘allahu akbar’ dhe valėvisnin flamuj turq e arabė. Shumė trima shqiptarė dhanė jetėn atė ditė. Heroizmi i djemve tė malėsisė, bėri jehonė nė mbarė botėn e qytetėruar. Atė ditė, nė Deēiq, flamuri shqiptar, u valėvit pėr herė tė parė i lirė, pas 432 vitesh i shkelur dhe i nėpėrkėmbur nga kuēedra osmano-islamike.
Nė veprėn e tij, ‘Pasqyra e ditėve tė pėrgjakshme,”
e cila i dedikohet kryengritjes anti-turke nė Malėsinė e Madhe, poeti, publiēisti dhe patrioti Risto Siliqi, paraqet njė episod interesant tė kėsaj lufte pėr liri. Menjėherė pas shpėrthimit tė kryengritjes anti-osmane, rreth 1000 djem tė rinj nga familje myslimane tė qytetit tė Shkodrės, shkojnė vullnetarė pėr tė shtypur revoltėn e malėsorėve. Nėn thirrjet ‘allahu akbar’ dhe ‘duam baba dovletin,’ ata u nisėn pėr tė luftuar kundėr trimave tė Ded Gjo Lulit. Prijėsi heroik Ded Gjo Luli ishte plot 71 vjeē, kur shpėrtheu kryengritja. Megjithėse nė moshė tė thyer, ky hero shqiptar, luftoi pa iu trembur syri kundėr barbarėve osmano-islamikė. “Robėrit e allahut,” megjithė etjen e tyre pėr gjak shqiptarėsh, nuk arritėn dot tė fitonin ndaj kreshnikėve tė malėsisė, tė cilėt luftonin pėr ēlirimin e shqiptarėve nga skllavėria osmano-islamike. Ushtria e tė rinjve islamikė, u zu rob nga kreshnikėt shqiptarė. Malėsorėt trima e tė urtė i zhveshėn dhe i ēarmatosėn kėto anti-shqiptarė, por nė zemėrmadhėsinė e tyre kastriotiane ua falėn jetėn, dhe sot nipėrit e kėtyre anti-shqiptarėve, duke pėrfituar nga zemėrgjerėsia dhe toleranca e kreshnikėve, gjenden nė mesin tonė duke vjellur vrer ndaj shqipeve qė u falėn jetėn, dhe duke festuar ēdo vit nė Shkodėr, pėrvjetorin e themelimit tė perandorisė osmano-islamike. Kjo ėshtė e ashtuquajtura “bashkėjetesė shembullore” dhe “tolerancė fetare” qė trumbetohet me tė madhe se ekziston nė shoqėrinė shqiptare.
Kosovė. Fillimi i shekullit XX – 1960.
Sipas marrėveshjeve tė ndryshme tė arritura midis qeverive serbe dhe turke, disa qindra e mijėra shqiptarė u detyruan tė braktisin trojet e tyre shekullore, dhe tė vendosen nė Anadoll. Vetėm nga viti 1953-1960, me marrėveshje midis qeverive jugosllave dhe turke, u larguan nga Kosova rreth 300 mijė shqiptarė. Kėto tė dėbuar u detyruan tė vendosen nė territorin e ish-kasapėve tė tyre. Sapo vendosėn kėmbėt nė shkretėtirat e Anadollit, ata u turqizuan me njė shpejtėsi marramendėse. Kjo ishte njė tjetėr fazė e trishtueshme e gjenocidit osmano-islamik, i cili brenda mė pak se njė gjysmė-shekulli, arriti tė shndėrronte nė qytetarė turq miliona shqiptarė qė ranė viktima tė politikave serbo-turke. Vėrtetohet katėrcipėrisht ajo qė thotė intelektuali dhe patrioti shqiptar Arbėr Xhaferri, se “politika osmano-turke ka tentuar tė zhdukė qenien (shpirtin) identitetin kombėtar shqiptar.” Dhe gjithashtu vėrtetohet edhe fakti se ideologjia islamike nuk e pranon fenė, identitetin, gjuhėn dhe kulturėn e njė kombi por e zhduk atė. Nėn sundimin e ideologjisė islamike ekziston vetėm njė lloj kulture, kultura e prapambetjes.
Disa analistė shqiptarė pretendojnė se sot nė Turqi ka rreth 5-10 milionė shqiptarė. Sigurisht qė jo. Nuk mund tė quhen shqiptarė ata qė janė qytetarė turq, dhe flasin turqisht e arabisht. Mund tė hamendėsojmė sa tė duam, por faktet janė kokėforta. Sot nė Turqi nuk ekziston asnjė minoritet shqiptar. Sot nė Turqi nuk ekzistojnė shkolla shqipe. Shifrat e disa miliona shqiptarėve nė Turqi ekzistojnė vetėm nė mendjet haluēinante qė trumbetojnė me tė madhe solidaritetin islamik.
Fillimi i viteve 90tė.
Individė tė dalė nga rradhėt e ish-zyrtarėve dhe ithtarėve tė regjimit komunist krijojnė shoqatėn e ‘intelektualėve’ islamikė shqiptarė. Kjo shoqatė synon shndėrrimin e trojeve shqiptare nė baza pėr pėrhapjen e fundamentalizmit islamik nė Ballkan dhe Evropė. Dalja e fundamentalistėve islamikė nga radhėt e zyrtarėve tė regjimit komunist tregon mė sė miri vetė natyrėn e diktaturės komuniste, e cila ishte produkt i pėrzierjes sė ideologjisė marksiste-leniste dhe asaj islamike, ose siē quhet ndryshe islamo-komunizėm. Qėllimi i doktrinės islamo-komuniste tė Enver Hoxhės ishte zhdukja e klerit katolik shqiptar dhe inteligjencės shekullare tė edukuar nė perėndim. Lufta e klasave nė komunizėm ngjason si dy pika uji me luftėn e klasave nė Islam, ku ashtu si nė komunizėm ata qė nuk pėrqafojnė ideologjinė islamike mbeten tė pėrsekutuar dhe konsiderohen qytetarė tė dorės sė dytė.
Prishtinė. Viti 2010.
Nipi i sulltanit viziton Prishtinėn, dhe pritet nė mėnyrė madhėshtore nga vėllai i tij i gjakut Hashim Thaēi. Tė dy vėllezėrit i luten sė bashku allahut pėrpara varrit tė sulltanit. Mė vonė, bashkohet me ta edhe Naim Tėrnava, dhe tė gjithė sė bashku luten pėr shpirtin e sulltanėve. Ternava deklaron publikisht se lutjet jane pranuar dhe tashmė tė gjithė sulltanėt pa pėrjashtim janė ne xhehnet. “Mėshira” e allahut tė Muhametit ėshtė kaq e madhe sa ai ka vendosur qė secili nga sulltanėt, pėr tė mirat qė kanė bėrė gjatė jetės sė tyre, do tė ketė haremin e tij edhe nė botėn tjetėr. ‘Allahu akbar’ thėrrasin tė tre njėherėsh. Pas kėsaj, Thaēi e falėndėron Erdoganin, dhe i rikujton atij mbėshtetjen e vazhdueshme qė turqit u kanė dhėnė aspiratave tė shqiptarėve gjatė 6 shekujve “bashkėqeverisje” shembullore.
Prishtinė. Viti 2011.
Shqiptarė dhe shqipfolės islamikė, tė skllavėruar shpirtėrisht dhe psikologjikisht, tė mbėshtjellur fort me pelhurėn e fatalizmit, tė cilėn e mbajnė veshur me pahir prej disa shekujsh, janė mbledhur nė njė xhami tė Prishtinės pėr tė festuar Kurban Bajramin, “festėn e mėshirės, dashurisė, tolerancės e mirėkuptimit njerėzor,” siē e quan kryeimami i Kosovės, Sabri Bajgora. Pėr hir tė “madhėshtisė” sė kėsaj dite, ata kanė vendosur ta festojnė Bajramin nė xhaminė qė mban emrin e simbolit tė “dlirėsisė, dashurisė, mėshirės e mirėkuptimit njerėzor,” Mehmet Fatihut. Po, po, xhamia ku ata festojnė Bajramin, ėshtė xhamia Mehmet Fatihu, kryevrasėsi qė shfarosi, masakroi, dhunoi e dėboi dhjetra miliona shqiptarė. Do tė kishte qenė mė e pranueshme sikur xhamia tė mbante emrin e Hitlerit, i cili megjithėse ishte kryekriminel, ndaj ne shqiptarėve sigurisht qė ėshtė sjellur shumė mė mirė se Fatihu.
Ndien keqardhje kur shikon se si ėshtė katandisur komuniteti mysliman i Kosovės dhe nga kush drejtohet. E ashtuquahtura “festa e paqes, mirėkuptimit e mėshirės,” Kurban Bajrami, mbahet nė xhaminė e ndėrtuar pėr nder tė njėrit prej kriminelėve mė tė mėdhenj tė historisė njerėzore, dhe kryevrasėsit tė shqiptarėve, Mehmet Fatihut. Gjenocidi osmano-islamik ndaj shqiptarėve vazhdon edhe sot i pandalshėm, dhe shqiptarėt myslimanė tė Kosovės rrezikojnė tė mbeten pėrfundimisht leckaxhinjtė shpirtėrorė tė Ballkanit.
Pse pikėrisht fundamentalisti islamik Sabri Bajgora zgjodhi tė mbante kėtu fjalimin kryesor pėr rastin e kėsaj feste? Pse xhamia e vrasėsit tė shqiptarėve qėndron akoma e hapur, dhe kronikat televizive tregojnė pikėrisht ritet fetare duke u kryer nė xhaminė e kryevrasėsit tė shqiptarėve, Mehmet Fatihu? Deri kur do tė vazhdojnė tė dhunohen shqiptarėt nga pushtuesit e tyre osmano-islamikė? Kur do ta fitojnė lirinė shqiptarėt e skllavėruar mendėrisht dhe fizikisht, nga anti-shqiptarė si Bajgora dhe soji i tij, tė cilėt vazhdojnė tė luajnė me durimin dhe tolerancėn e kėtij populli tė shumėvuajtur, tė cilin po e shkelin ēdo ditė me kėmbė, si tė ishte ndonjė send pa kurrėfarė vlere?
Shkup. Viti 2012.
Grupe njerėzish nė njė protestė, shfaqen me simbole e parulla arabe, me ngjyrė tė gjelbėr dhe tė zezė. Madje dikush qėllimisht valėvit edhe ndonjė flamur shqiptar diku nė mesin e tyre. Tė krijohet pėrshtypja se jemi nė prag tė njė “pranvere arabe” nė Maqedoni. Britmat ‘allahu akbar’ dėgjohen nė mesin e protestuesve! E ēuditshme! Pėrsėri tė njėjtat britma qė prej 600 vitesh shoqėrojnė masakrat osmano-islamike ndaj shqiptarėve. Tė njėjtat pankarta me shkronja arabe dhe tė njėjtėt flamuj qė valėvisnin dikur pushtuesit osmano-islamikė ndėrsa masakronin miliona shqiptarė, burra, gra, pleq e fėmijė tė pambrojur. Ēfarė janė kėto qėnie tė pėrēudnuara qė protestojnė me simbolet e vrasėsve tė tyre osmano-islamikė! Kaq keq janė katandisur shqiptarėt e Maqedonisė nga dhuna shekullore osmano-islamike? Apo ndoshta nuk janė shqiptarė por vetėm shqipfolės! A ka shpėtim pėr kėto shpirtra tė humbur!
3. Populli shqiptar nė udhėkryq
Sot, shqiptarėt janė ndoshta populli i vetėm nė botė, qė akoma nuk e ka plotėsisht tė qartė se cilėn shteg duhet tė zgjedhė nė udhėkryqin e tė ardhmes sė tij. Njė gjė ama ėshtė e qartė. Populli shqiptar nuk mund tė vazhdojė tė injorojė tė vėrtetat historike. Nuk mund tė injorojė pasojat e gjenocidit osmano-islamik. Kėto pasoja i ka vuajtur dhe vazhdon t’i vuajė me tė njėjtin intensitet edhe nė ditėt e sotme. Populli shqiptar nuk duhet tė lejojė pėrsėritjen e cikleve historike tė skllavėrimit dhe shkatėrrimit tė tij. Ėshtė derdhur shumė gjak pėr njė tė ardhme mė tė mirė, dhe jo pėr njė tė ardhme tė mbuluar nga pluhuri toksik i shkretėtirave arabe. Ky pluhur toksik e ka helmatisur thellėsinė e qenies tonė si komb, duke na ka lėnė vendnumėro prej 6 shekujsh, siē ka mbetur vendnumėro ēdo vend tjetėr qė ka kaluar njė stuhi tė tillė historike.
Si pasojė e sundimit osmano-islamik, sot trojet shqiptare nuk janė vetėm tė prapambetura, por janė tė ndara edhe fizikisht prej mė shumė se njė shekulli. Dhe jo vetėm tė ndara fizikisht por edhe shpirtėrisht. Nuk mund tė ketė harmoni shpirti i njė kombi kur njė pjesė e kėtij shpirti vlon nga dėshira pėr t’iu bashkuar botės sė qytetėruar ndėrsa njė pjesė tjetėr zhgėrryhet nė nostalgjinė osmano-islamike qė ėshtė armiku kryesor i botės sė qytetėruar dhe zhvillimit psikologjik e shpirtėror tė njeriut. Nė gjendjen ku ndodhet sot populli shqiptar, ēfarė kuptimi ka tė festosh festėn e pavarėsisė kur njė pjesė e konsiderueshme e kombit nuk e ka fituar akoma lirinė? Ē’kuptim ka tė festosh festėn e flamurit kur ngado qė tė hedhėsh sytė, simbolet e skllavėrisė osmano-islamike janė tė dukshme, dhe shpesh ndihesh sikur nuk je nė tokė shqiptare por nė ndonjė shkretėtirė tė humbur, ku ēuditėrisht njerėzit flasin shqip? Ēfarė kuptimi ka tė llomotisėsh pambarimisht nė media pėr “tolerancėn” e mrekullueshme fetare, kur nga ana tjetėr ndėrtohen ilegalisht me qindra xhami dhe qendra islamike nė zona me popullėsi jomyslimane? Ku ekziston kjo “tolerancė shembullore” midis komuniteteve fetare, kur fuqia e ulėrimės arabisht nėpėr minaret e xhamive rritet qėllimisht pėr t’u dėgjuar sa mė larg qė tė jetė e mundur? Ku ekziston kjo “tolerancė” kur ēdo ditė botohen libra e artikuj qė sulmojnė e hedhin baltė mbi ēdo figurė tonė kombėtare? Ē’domethėnie ka kjo e ashtuquajtur “tolerancė” kur kryetari shqipfolės i bashkėsisė islame tė Kosovės, i thur lavde publikisht kasapėve qė kanė bėrė masakrat mė tė tmerrshme ndaj popullit shqiptar, vetėm sepse kėto kriminelė dhe vrasės kanė qenė myslimanė? A mund tė na thoni dot se cili mund tė jetė toleruesi dhe cili jo-toleruesi nė kėtė “oqean tė mirėkuptimit” ndėrfetar? Apo mos vallė jemi njė komb “i pėrmbytur” kaq shumė nga “oqeani i mirėkuptimit ndėrfetar” saqė kėto “gjėra” tepėr tė “vogla” e tė “parėndėsishme’ nuk na krijojnė shqetėsim? Janė pyetje qė secili nga ne duhet t’ia bėjė vetes me gjakftohtėsi, duke u treguar tė paktėn i sinqertė me veten e tij.
4. “Logjika e shėndoshė” e intelektualėve islamikė shqiptarė
Pėrpara disa vitesh, njė publicist islamik shqiptar shkruante se “ėshtė e vėrtetė qė shqiptarėt kanė vuajtur shumė gjatė 250-300 viteve tė para tė pushtimit osmano-islamik, por pastaj me “pranimin gradual tė ideologjisė islamike dhe turqizimin e popullsisė, gjendja e tyre filloi tė pėrmirėsohej.” Po, pas 300 vitesh terror, dhunime, masakra e dėbime, gjendja e shqiptarėve nėn sundimin osmano-islamik filloi tė “pėrmirėsohej.” Tashmė shumė prej shqiptarėve tė mjerė, nga viktima, nga tė masakruar e tė vrarė, filluan tė shndėrrohen nė turq, duke asimiluar gradualisht tiparet me negative tė njė pushtuesi mizor. “Sa mė shumė shkombėtarizoheshin shqiptarėt, aq mė shumė pėrmirėsohej gjendja e tyre si popull,” deklarojnė tė gėzuar intelektualėt islamikė shqiptarė dhe shqipfolės. Madje njė nga kėta tė ashtuquajtur intelektualė, dhe pikėrisht islamiku Abdi Baleta arrin deri aty sa tė thotė se “duhet t’i falėnderojmė osmanėt qė pėr tė mirėn e shqiptarėve kanė bėrė atė qė duhej bėrė.” Sipas Baletės “procesi i islamizimit dhe shkombėtarizimit tė shqiptarėve ka qenė njė proces fatlum pėr ta, sepse u bė pėr tė mirėn e tyre.” Baleta e pranon se turqit i kanė masakruar pa mėshirė shqiptarėt, tė cilėt nuk e kuptonin se osmanėt po i vrisnin dhe shfarosnin pėr tė mirėn e tyre. Kjo ėshtė “logjika e shėndoshė” e intelektualėve islamikė shqiptarė. Sipas grupit tė “intelektualėve” islamikė si Abdi Baleta, Hysamedin Feraj, Muhamet Pirraku, Faik Miftari, e shumė tė tjerė, pushtimi osmano-islamik i shpėtoi shqiptarėt nga asimilimi serbo-grek. Kėta fundamentalistė islamikė kėmbėngulin se gjithė kėto masakra, pėrdhunime, dėbime, tortura, grabitje, ndalimi i gjuhės, bėheshin pėr t’i mbrojtur shqiptarėt nga asimilimi serbo-grek, pra bėheshin pėr tė mbrojtur identitetin e tyre. Sipas kėtyre “intelektualėve” islamikė, turqit deshėn t’i zhduknin shqiptarėt pėr tė mirėn e tyre, deshėn t’i zhduknin qė tė mos t’i linin tė asimiloheshin nga grekėt dhe serbėt. Duket “qartė” se osmano-islamikėt vetėm pėr tė mirėn tonė mendonin!
Bombardimi pothuajse i pėrditshėm i shoqėrisė shqiptare me marrėzira tė tilla islamike, dhe paraqitja e shpeshtė e kėtyre rasteve klinike nė median shqiptare, e bėn tė domosdoshėm krijimin njė institucioni qė tė merret me mbrojtjen e “konsumatorit” nga ky helm i pėrditshėm qė vjellin kėto fundamentalistė islamikė. Shqiptarėt duhet t’i qėndrojnė sa mė larg kėtij helmi mediatik ashtu siē u qėndrojnė larg ushqimeve qė tashmė e kanė tejkaluar prej kohėsh datėn e skadencės. Shqiptarėt e kanė sot mė tė nevojshme se kurrė tė rifreskojnė kujtesėn e tyre historike, pėr tė kuptuar se cila ėshtė rruga qė duhet tė ndjekin. Nuk mund tė bėhesh pjesė e botės sė qytetėruar duke mbajtur veshur rrobėn e anti-qytetėrimit. Pėr t’u bėrė pjesė e botės sė lirė e tė zhvilluar, populli shqiptar duhet domosdoshmėrisht qė tė flakė rrobėn e kalbur tė trashėgimisė sė dhunshme osmano-islamike qė e mban veshur prej 6 shekujsh. Dhe kjo rrobė e kalbur anti-kombėtare nuk flaket dot duke valėvitur flamujt kombėtarė e duke festuar pėrvjetorėt e “pavarėsisė.” Ajo flaket vetėm me rizgjimin e ndėrgjegjes kombėtare, e cila fle “e strukur” prej shumė shekujsh nėn zhgunin e rėndė tė fatalizmit osmano-islamik.
Krijoni Kontakt