Mauzole per Ahmet Zogun?

[Qyfyre]

Komunizmi ja uli sa mundi emrin dhe tani i ngrihet ne qiell sate mundet. Po sikur ta lem thjesht aty ku i takon? Diku ne mes me te mira e te keqija.

[Albo]

Ahmet Zogu nuk ka nevoje as per buste e as per mauzole. Ai ka nevoje qe e verteta historike e jetes, kohes dhe kontributit te tij ne formimin e shtetit shqiptar, te dali ne drite e te mesohet ne bankat e shkolles nga brezi i ri i shqiptareve. Edhe sot e kesaj dite, asnje historian shqiptar nuk ka dokumentuar sic duhet jeten e Ahmet Zogut, por kane qene te huajt ata qe kane shkruajtur per te. Une kam lexuar me shume per kohen e Zogut nga historiane londineze, se sa nga historiane shqiptare.

Nuk mund te festosh 100 vjetorin e shtetit shqiptar e te mos zesh ne goje njeriun qe ndertoi shtetin i pari. Dhe eshte turp akoma me i madh kur mendon se festat do te behen ne kryeqytetin e Shqiperise qe ky njeri zgjodhi si kryeqytet dhe ishte qytetari i pare i tij.

Asnje bashkekohes i kohes se tij nuk ka dhene kontribut me te madh se sa Ahmet Zogu ne formimin e shtetit shqiptar. Te gjithe e sulmuan ose ishin xheloze ndaj suksesit te tij, dhe shume pak paten kurajon ne fund te jetes se tyre qe te pranonin qe Ahmet Zogu beri shtet ne Shqiperi.

Albo

[yllbardh]

Edhe pse deri në një pikë të caktuar veten e ndjej si monarkist prapë se prapë nuk do t'i krijoja mauzoleum një "mbreti" i cili ka shitur territore shqiptare për t'u kurorëzuar si mbret. Më përpara do t'i bëja mauzole mbretit të parë shqiptar Princ Widit, edhe pse ishte një mbret i instaluar nga të huajt se sa Zogut i cili erdhi në fronin mbretëror me ndihmën e shkijeve. Dhe sa për rikthimin e "dinastisë" së tij mbretërore do të shpresoja që ata le të vazhdojnë të mirren me kontrabandë të drogës sic e kanë traditë dhe të rrinë aty ku janë dhe nëse vjen deri aty ku do të kërkohet rikthimi i institucionit monarkik le t'ia ofrojmë kurorën pasuesve të Skënderbeut që me tepër e meritojnë këtë titull se sa pasardhësit të një marionete jugosllave.

[Orteku]

Ahmet Zogu nuk ka nevoje as per buste e as per mauzole. Ai ka nevoje qe e verteta historike e jetes, kohes dhe kontributit te tij ne formimin e shtetit shqiptar, te dali ne drite e te mesohet ne bankat e shkolles nga brezi i ri i shqiptareve. Edhe sot e kesaj dite, asnje historian shqiptar nuk ka dokumentuar sic duhet jeten e Ahmet Zogut, por kane qene te huajt ata qe kane shkruajtur per te. Une kam lexuar me shume per kohen e Zogut nga historiane londineze, se sa nga historiane shqiptare.

Nuk mund te festosh 100 vjetorin e shtetit shqiptar e te mos zesh ne goje njeriun qe ndertoi shtetin i pari. Dhe eshte turp akoma me i madh kur mendon se festat do te behen ne kryeqytetin e Shqiperise qe ky njeri zgjodhi si kryeqytet dhe ishte qytetari i pare i tij.

Asnje bashkekohes i kohes se tij nuk ka dhene kontribut me te madh se sa Ahmet Zogu ne formimin e shtetit shqiptar. Te gjithe e sulmuan ose ishin xheloze ndaj suksesit te tij, dhe shume pak paten kurajon ne fund te jetes se tyre qe te pranonin qe Ahmet Zogu beri shtet ne Shqiperi.

Albo

Duhet ti ngremi mauzole për këto arësye:

E deboi Nolin nga vendi...
Erdhi ne pushtet me ndihmen e Serbëve
E shiti Shën Naumin
Vrau me dhjetra patriotë shqiptar
I dha Italisë ,Shqipërine me koncesion
E sabotoi LNÇ...
E vodhi arin e shtetit...
...edhe...edhe...
... Për të gjitha "meritat" e tij , e meriton edhe nje lapidar më të madh se Kulla e Ajfelit...

[derjansi]

Duhet ti ngremi mauzole për këto arësye:

E deboi Nolin nga vendi...
Erdhi ne pushtet me ndihmen e Serbëve
E shiti Shën Naumin
Vrau me dhjetra patriotë shqiptar
I dha Italisë ,Shqipërine me koncesion
E sabotoi LNÇ...
E vodhi arin e shtetit...
...edhe...edhe...
... Për të gjitha "meritat" e tij , e meriton edhe nje lapidar më të madh se Kulla e Ajfelit...

ty em te dhan ni thes e mushke plot me rrena


shpif shpif per 50 vjet dicka ka me met

[EuroStar1]

Deklarata e panjohur e Ahmet Zogut në 1931: Korça e Gjirokastra janë territore greke


“Unë e pranoj që realisht mbretëria e shqiptarëve ka pjesë greke. Si Korça, Himara, Dhruvjani, Gjirokastra ...”. Autori i kësaj fjalie-bombë? Ahmet Zogu, dora vetë. Një autor grek Kostas Maris, i cili citon një intervistë të Ahmet Zogut dhënë në 1931-shin e largët gjatë një udhëtimi drejt Vjenës në gjendje të sëmurë. Kostas Maris e ka botuar artikullin e tij ku citon intervistën e Ahmet Zogut në vitin 1931, rreth një muaj më parë. Shkruan autori grek: “Kjo deklaratërrëfim duket kaq paradoksale e thënë nga goja e vetë ish-mbretit të shqiptarëve, Ahmet Zogu, por ajo është botuar në intervistën e vetë Zogut për të përditshmen greke “Elliniki” në mars të vitit 1931”.

Rrethanat e intervistimit

Rrethanat e marrjes së kësaj interviste janë vërtet interesante. Gazetari grek që ka intervistuar Zogun ishte njëherazi mik i tij i vjetër dhe ata rastisën të dy bashkë në të njëjtin rrugëtim drejt Vjenës. Ahmet Zogu ishte nisur drejt Vjenës për t’u trajtuar nga ana shëndetësore në shkurtin e vitit 1931. Mari shkruan: “Mbreti shqiptar i dha të njohurit të tij të vjetër, gazetarit grek, një intervistë të gjerë rreth marrëdhënieve Greqi-Shqipëri. Intervista, së bashku me një fotografi të Zogut u botua në nr. 2176 në 15 mars, 1931 në gazetën e përditshme “Greke” të Athinës. Artikulli ka mbititullin: ‘Greqia dhe fqinjët e saj’, titullin ‘Me Mbretin Zog’. ‘Përmes politikave të Shqipërisë dhe marrëdhëniet e saj me Greqinë’ dhe nëntitujt të tjerë shumë të rëndësishëm”.

Pjesa e deklaratës-bombë

Pjesa e intervistës së 1931-shit e cituar nga autori grek është si më poshtë: “...Pas disa momentesh heshtje, Ahmet Zogu i lodhur nga udhëtimi, më thotë: “Unë jam i përfshirë nga ndjenjat miqësore për Greqinë. Me Greqinë na lidhin së bashku fatehistorike. Por... Por sigurisht, për vetë rrethanat është e nevojshme ruajtja e miqësisë, e respektit reciprok, e integritetit territorial të dy vendeve tona, Shqipërisë dhe Greqisë. Unë e pranoj”, - thotë mbreti, - “që realisht mbretëria e shqiptarëve ka pjesë greke. Si Korça, Himara, Dhruvjani, Gjirokastra. Por kufijtë tanë në fillim të shekullit janë vendosur nga ndërkombëtarët, kështu...”

Komenti i autorit grek

Pasi e konsideron një “deklaratë shumë të rëndësishme dhe serioze”, Maris në artikullin e tij e interpreton këtë citim nga Zogu me fjalët: “Pjesët e cituara nga intervista e Ahmet Zogut, përbëjnë një rrëfim publik. Ky fakt tregon se autoritetet më të larta të Shqipërisë, në momente ndershmërie e pranojnë lirisht, me vetëdije dhe pa mëdyshje që shteti shqiptar posedon toka greke, të cilat ata edhe i identifikojnë, paçka se Zogu hedh poshtë çdo përgjegjësi për posedimin e tyre, duke cituar marrëveshjet ndërkombëtare për kufijtë mes dy shteteve”.

“Nuk pati përgënjeshtrime”

Pse i ka thënë Zogu këto fjalë? A i ka thënë dhe a i besonte? Pyetje të shumta mund të ngrihen, por autori grek që ka nxjerrë nga arkivat faksimilen e gazetës së 1931-shit, flet edhe mbi atë që ndodhi (më saktë nuk ndodhi) pas botimit të intervistës. Shkruan Maris: “...Intervista e Ahmet Zogut dhe përmbajtja e saj nuk u sfiduan nga askush. 1- Nuk u përgënjeshtrua nga vetë Zogu, as u kundërshtua nga qeveria e atëhershme e Tiranës dhe as nga ambasada shqiptare në Athinë. 2 - Nuk shkaktoi protesta dhe kundërshti brenda ose jashtë vendit, as nga armiqtë e tij që ishin të shumtë. Kjo do të thotë”, - interpreton Maris – “se mendimi i Zogut gëzoi pranim të përgjithshëm, pra ata pajtohen me deklaratën publike të kryetarit të tyre suprem, duke e pranuar që shteti shqiptar ka nën zotërim territore greke”.





Atentati rriti interesimin e medias së huaj për Zogun

Në shënimin që hap artikullin e Kostas Maris ku citohet intervista e Zogut e 1931-shit, - (artikulli titullohet: “Ahmet Zogu për grekët e Epirit të Veriut” dhe ka për autor gazetarin Kostas Maris)- shkruhet:“...Në shkurt 1931 mbreti Zogu u nis për në Vjenë për mjekim shëndetësor. Më 20 shkurt atij i kishin bërë atentat, por për fat ai shpëtoi pa asnjë lëndim. Pas këtij atentati mediat e ndryshme të huaja i kushtuan një vëmendje qëndrimit të Zogut në Vjenë. Gazeta greke “Elliniqi” i mori një intervistë e cila u botua më 15 Mars 1931. Në ballinë të gazetës, (botimit i është kushtuar rëndësi e veçantë – shih faksimilen) është titulli i madh: “Me mbretin Zog, për politikën e Shqipërisë dhe marrëdhëniet me Greqisë, nga Tirana deri në Vjenë”. Në këtë intervistë mbret Zog flet për marrëdhëniet grekoshqiptare dhe pranon që qytetet e Korçës, Himarës, Dhruvjanit dhe Gjirokastrës janë territore greke. Ai flet për miqësinë historike grekoshqiptare, të cilën e sheh të nevojshmedhe është për respekt reciprok të integritetit territorial të dy vendeve. Deklarata e mbretit Zog është pranim nga ana e Shqipërisë e zaptimit të tokave greke. Por Zogu shton në intervistë se Shqipëria respekton marrëveshjet ndërkombëtare të përcaktimit kufitar mes dy vendeve”.





Arkiva greke: Ikja dhe shpenzimet e Zogut në Greqi u paguan nga Athina zyrtare

Në fund të artikullit në rubrikën “Shënime”, autori grek shkruan: “Zogu sundoi nga 1 shtator 1928-7 prill 1939. Gjatë operacionit italian në 7 prill 1939 Zogu i tradhtuar nga bashkëpunëtorët e tij oficerë të shtetit dhe ushtrisë, iku nga Shqipëria me makinë nëpërmjet Krystallopigit në Greqi. Kishte me vete pasuesin e porsalindur, familjen dhe eskortën nga Kryeministri, Ministri i Punëve të Jashtme, të Brendshme, i Drejtësisë, Financave dhe drejtuesit e tjerë të lartë, në total 97 persona. Ata qëndruan në një hotel në Vollos, ku u ndanë për nevojat e tyre në 23 dhoma. Zogu ishte një mysafir i shtetit grek, të cilit iu paguan të gjitha shpenzimet e udhëtimit dhe akomodimit në Greqi. Para largimit të tij nga Tirana, kishte dorëzuar në ambasadën greke atje, në ruajtje, mobilie të ndryshme dhe qilima, të cilat, për shkak se ato ishin pronë e shtetit shqiptar, Ambasada ia riktheu me procesverbal të rregullt Qeverisë së Shqipërisë...”

Burimi

[murik]

Nuk kanë kaluar jo më pak se 22 vite nga rrëzimi i bustit të Diktatorit dhe heqjes së relikeve të tij në të gjithë vendin, kur një tjetër budallalëk i politikës shqiptare është duke ndodhur këto ditë të nxehta gushti: propozimi për ngritjen e një Mauzoelu për …kë do të thoni ju? për të ashtuquajturin mbret Zog. Propozime të tilla po vijnë gjithmonë po nga ajo pjesë e klasës politike e cila dikur si formë e nomeklaturës së kuqe i bënte elozhe dhe I servilosej dhe sigurisht e përkrahte me c`të mundëte ish diktatorin e atëhershëm duke I thën fraza pompoze si :..i u bëftë dita 1 mijë… marrtë nga ditët tona… etj, etj. Po përse kjo dashuri e papritur për Ahmet Zogun? A nuk mjaftoi që i u vendos emri i bulevardit? A nuk mjafton një bust i zakonshëm p.sh., në Burrel? Përse kjo mani e cmëndur për të bërë mauzolera të tjera në Shqipëri?
Me sa duket mentaliteti ish-komunist vazhdon të veprojë edhe këtu duke e patur zanafillën tek Mauzoleu i Leninit në Moskë. Dihet që sot zërat në Rusi po vijnë e po shtohen që Lenini i balsamosur të varroset njëherë e mirë në një varr si gjithë të tjerët , pavarësisht se (sipas tyre) ka qënë babai i republikës së parë ruse. Po Politikanët tanë c`kanë që kërkojnë ti bëjnë Mauzole Zogut?
Po të ishte për një vënd të nderuar -do të ishte varri i Skënderbeut, ose dhe për Ismail be Vlorën Kryeministrin e parë të Shqipërisë.
Duhet të shikohet eksperienca e perëndimit dhe e vëndeve të BE dhe të SHBA; nga kjo, del se të gjithë udhëheqësit e shteteve qofshin ato president apo kryeministra, qofshin ligjëvënës të nderuar apo shtet-formues, janë të varrosur në varre ku prehen përkatësisht njerëzit e respektuar të shtetit përkatës, dhe historia e veprës së tyre gjëndet nëpër muzeume shtetërorë apo privatë, porn ë asnjë rast nuk kanë bërë Mauzoleume apo Piramida sic ka tentuar të bëjë politika shqiptare. As vetë Ahmet Zogu nuk bëri ndonjë mauzole por bëri në vënd të kësaj një pallat mbretëror (ish pallati i pionerëve) –një tip oriental Mauzoleu që në të gjallë të tij.
Po kështu Enver Hoxha krijoi dicka më ndryshe por që në thelb ishte një tip pallati mbretëror të cilin populli e quajti `Blloku`. Tahmaja e diktatorëve ishte që të izoloheshin nga populli sepse populli binte era djersë, populli vinte era përc, populli ishte turmë , prandaj le ta dinte që drejtuesit qofshin ata të tipi mbret Zog , qoftë ata të tipit Enver kishin në thelb- totalitarizmin dhe diktaturën ; Zogu diktaturë të djathtë, Enveri diktaturë të majtë, dhe si të tillë në mëndjen e tyre gëlonte idea orientaliste e përjetësimit.
Atëhere del pyejta e thjeshtë: përse kërkojnë një marrëzi të tillë për Ahmet Zogun? A nuk do të mjaftonte një pavion në Muzeun historik, një rrugë me emrin e tij, një varr si gjithë të tjerët, ndonjë bust (sepse ai ka qënë e mbetet personazh historik)?
Njihen bëmat e Ahmet Zogut, krahas idesë se ai formoi shtetin shqiptar gjë që nuk është e vërtetë, sepse paketë kushtetuese ka patur që pas Kongresit të Lushnjës, ai do të mbetet si një person hajdut që vodhi thesarin e vëndit ( cfarë rastësie, se ku e kemi dëgjuar më vonë këtë problem me thesarin edhe në kohën e demokracisë?!!!), jo vetëm që braktisi ushtrinë dhe popullin e tij duke ikur si një tradhëtar nga vëndi, por Zogu sikur të ishte pronar i Shqipërisë së asaj kohe guxoi të shkëmbejë toka dhe t`ua japë dhurata fqinjëve (cfarë rastësie, se ku e kemi dëgjuar këtë hyner edhe tani në kohët e demokracisë). Pra nëse do të ishte Shqipëria pjesë e Perandorisë turke pot ë kishte një vezir si Zogu apo si Enveri, pao si Ali Pashai, atyre do tu ishte prerë koka dhe jo tu bëhej Mauzole dhe piramidë. Po ta shikosh nga ana ekonomiko-financiare dhe demografike Zogu e la Shqipërinë me 800.000 banorë, me rreth 100.000 banorë të larguar, me ekonomi e financa për faqe të zezë. Atëhere del përsëri pyetja: për cfarë do ti bëhej këtij njeriu Mauzole?
Sa për Enver Hoxhën nuk po zgjatemi se dihen gjërtat.
Mendoj se arësyet e kësaj marrëzie janë më të thella dhe i kanë rrënjët tek mentaliteti orientalist lindor (dhe sigurisht të ndërthurura me dogmën e komunizmit për kultin e individit). Mendoj se politikanët e sotëm duan të lënë gjurmë edhe për vehten e tyrë kur të vijë koha e pashmangshme e ndarjes nga jeta.
Politikanët tanë të marrosur pas 3 `P`-ve (dikur pas 2 P`-ve: pushtet-para- seks), me të njëjtën mëndësi si pararendësit e politikës shqiptare (me përjashtim të Nolit) ëndërrojnë të përjetësohën pas vdekjes packa nuk e thonë.
Por harrojnë se për veprime të tilla duhet vota e popullit, e sovranit; dhe dihet që u bënë 22 vjet që kjo votë nuk është transparente, nuk është ashtu si e do populli, nuk ka shkuar atje ku e do populli. Këtë e kanë vërtetuar deklaratat e komisionerëve dhe të përfaqësuesve të KE dhe të përfaqësisve perëndimore në Shqipëri, në të cilat është thënë që në asnjë rast votimet parlamentare nuk kanë qënë as të rregullta dhe as transparente, por kanë qënë ose `të pranueshme por jo të rregullta`, ose `të pa pranueshme` (si zgjedhjet e 1996), ose ` me problem dhe të debatueshme`. Këtë e vërtetojnë gjithashtu ndërhyrjet e pareshtura në Ligjin për zgjedhjet dhe për Komisionin qëndror të zgjedhjeve. Vota e Sovranit do të tregonte se nuk mund të vendoset nga një njeri, nuk mund të vendoset as ndonjë një formë e pushtetit, pavarësisht të drejtës ëpër të qeverisur.
Në Shqipëri një nga të metat kryesore të politikës është idea e marrë se kur merr pushtetin mund të bësh c`të duash pa e pyetur më sovranin.
Por eksperineca dhe legjislacioni në vëndet perëndimore ka treguar se për probleme madhore përsëri kërkohet mendimi o sovranit. Po tek ne? A mundet që pjesë të politikës së majtë apo të djathtë të kërkojnë pa teklif të përjetësojnë `heronjtë` e majtë apo të djathtë, pa një consensus të plotë midis të dy palëve? A mundet që pjesë të politikës shqiptare të anashkalojnë sovranin për vendimarrje të mëdha? A mundet që pjesë të politikës shqiptare të injorojnë analizën historike dhe faktet historike, të anashkalojnë profesionistet dhe teknokratët për sa I përket personazheve historikë? Referendumi i 97 tregoi se sovrani nuk e deshte mbretërinë. Apo jo?
Cdo pjesë e politikës ka heronjtë e vet, cdo komunitet fetar ka heronjtë e vet. Atëhere del pyetja: Kush do të caktoje se kush është hero, dhe kush është personazh historic? Kryeministri? Presidenti? Akademia shtetërore? Klanet politike?
Shikoni zotërinj se si e kanë zgjidhur këtë problem perëndimi , vëndet e BE, dhe SHBA. Atëhere do të kuptoni të vërtetën për heronjtë, personazhet historikë dhe se cfarë i ndan ata nga Kulti i Individit.

Mauzole per Zogun dhe do te fusim edhe tu Spiri atje brenda te na mbash me gallate...

[Orteku]

ty em te dhan ni thes e mushke plot me rrena


shpif shpif per 50 vjet dicka ka me met

Ndersa ti me siguri nuk kishe asgjë të menqur për të thëne në lidhje me temën

[derjansi]

Ndersa ti me siguri nuk kishe asgjë të menqur për të thëne në lidhje me temën

gjeja ma e menqur asht te mos thujsh rrena.

[EuroStar1]

» Ish miku dhe këshilltari i Ahmet Bej Zogut : “UNË CATIN SARAÇI, TË AKUZOJ TY AHMET ZOGU SI TRADHTAR TË ATDHEUT TËND, SI VRASËS E HAJDUT ... ”

Catin Paskal Saraçi, London, 21 A.Stratford Rd.”

Kujtimet e diplomatit dhe ish mikut të ngushte të Zogut, Catin Saraçi, për vite të tera ishte pranë tij. E përshkruan si njeri brenda të cilit triumfoi përfundimisht e liga. Kurthet, intrigat, vrasjet, përfitimet e frikshme në ryshfete të padëgjuara dhe shitja e një vendi, në rrëfimin e rralle të Saraçit

Shkruan: Alqi Kociko

Në fillim ishin tre: Ahmet Zogu, Catin Saraçi dhe Jak Koci. Një triumvirat pushteti që në fakt, rrënjët i kishte vite me pare se Zogu të behej njëshi i padiskutueshëm, në një Shqipëri feudale të cilën evropianet e njihnin shume me pak se vendet afrikane. Por sa me shume Zogu kapej pas pushtetit, aq me shume zbulohej karakteri dhe synimet e tij të vërteta në sytë e diplomatit dhe artistit aristokrat shkodran: Saraçi kishte zbuluar pak nga pak gjate viteve, “njeriun e lig Ahmet Zogu, që shtiu në dore frenat e një kombi dhe e shpuri atë në zgrip të shkatërrimit…”. Një këndvështrim nga brenda i jetës dhe karakterit të një njeriu që përcaktoi fatin e një vendi për gati 20 vjet, vjen për lexuesin shqiptar të shekullit të 21-te në një mënyre gati aventurore që të kujton legjendat me pirate, harta e thesare të vjetër. Dorëshkrimet e Catin Saracit, për fat të keq të parealizuara dot në forme finale si libër voluminoz, ishin mbyllur në një kasete bankare të Londrës për të rene në dore në albanologut Robert Elsie, e prej këtej për t’iu dhuruar Bibliotekës Kombëtare në Tirane. Përkthimi dinjitoz nga anglishtja prej Virgjil Muçit, ishte hapi i fundit që vulosi fatin e kujtimeve të Catin Paskal Saraçit (1902-1974) mbi mbretin Zog: Ato tashme janë libër. E megjithe pro-të dhe kundra-t që janë thëne në dekada për Ahmet Zogun, dorëshkrimet me përshtypjet e një njeriu për të cilin Zogu ka ushqyer njëherësh besim, respekt dhe madje drojtje prej intelektit të tij, do të zënë padiskutim një vend të veçante.

I lindur në një familje të vjetër tregtare borgjeze të Shkodrës, Catin Saraçi ndoshta nuk do ta kishte shkuar në mendje se do ta kalonte gjysmën e dyte të jetës si tij si artist, piktor i njohur dhe frekuentues i rregullt i rretheve mondane të Londrës. Ishte ekuivalenti evropian i Faik Konicës në Shtetet e Bashkuara: Ambasador dhe aristokrat në sjellje, komunikim, erudicion, në nuhatjen e politikes. Ndërsa mbi një shekull nga lindja e tij, na vjen edhe si dëshmitar kyç i një epoke, për një arsye shume të thjeshte: Ndryshe nga kritiket e shumte të Zogut, Saraçi nuk ishte në anën tjetër të barrikadës. “Zogu i Shqipërisë ka pasë qenë një burr po aq i poshtër sa edhe çdo cub tjetër i madh në Evrope, vetëm se skena e teatrit në të cilin ai luajti ishte me e vogël. E quaj fat që e kam pasë njohur si askush tjetër në këtë botë. Duke qenë në shërbim të tij, kam udhëtuar poshtë e përpjetë neper ambasada e kryeqytete të Evropës, ndaj dhe kam mundur të shoh e të dëgjoj një pjese të mire të asaj çfarë po ndodhte, ndërkohë që ai njeri i pashoq për nga ligësia po ngjitej në maje të pushtetit…”

Dhe Saraçi e nis rrëfimin e tij nga fillimi. Ahmet Zogu, i kurorëzuar me vone mbret i Shqipërisë me lejen e Musolinit, lindi rreth vitit 1893. Asokohe Shqipëria ishte province turke dhe turqit nuk e kishin me detyrim regjistrimin e lindjeve në asnjë vis të perandorisë. Ndërkohë që të krishterët shqiptare regjistroheshin në librin e kishës, krahina e Zogut nuk e njihte këtë lloj regjistrimi sepse ishte kthyer en bloc në fenë muhamedane në vitin 1851. Kur mbushi tete vjeç, Zogu u dërgua në Kostandinopoje ku kreu shkollën fillore dhe mësoi turqisht në mejtep. Gjate gjithë jetës se tij, Zogu ka kryer vetëm këto tri klase shkolle: Nga Shqipëria kishte marre me vete një tutor, Abdurrahman Krosi (Lale Krosi), njeri krejt analfabet, bëmat dhe krimet e të cilit nuk lënë pa prekur as njerëzit e familjes (dihet se cyti vrasësit e të vëllait). Saraçi saktëson se ngaqë nuk e mësoi kurrë gramatikën e shqipes, Zogu nuk ia ka shkruar kurrë njeriu asnjë letër me dorën e vet, por i ka diktuar ato.

Në vitin 1917, kur ndodhej në Vjene me studime pas një burse të qeverise austriake, ndodhi dhe takimi i pare i Catinit me Ahmetin. Atëherë Austria ndihmonte në arsimim një grusht shqiptaresh të spikatur, pasi kishte plane për këtë vend të vogël. Ndërsa mbi dy të tretat e Shqipërisë ndodheshin nen pushtimin austriak, 70 kryetare fisesh u nisen në Vjene t’i paraqesin nderimet Kajzerit, mes tyre dhe Zogu. “Me lanë përshtypje të thelle fjalët patriotike që dilnin nga goja e një muhamedani shqiptar”, thotë për Zogun Saraçi. Takimi i dyte tre vjet me vone në Tirane, e bindi Saraçin se një njeri me entuziazëm të tille i duhej Shqipërisë, ndaj “u betova ta ndihmoj me mish e me shpirt”. Dhe viti 1920 e gjen Shqipërinë me këtë pasqyre politike: Klasa sunduese ishin bejlerët, ndërsa Zogu ishte në opozite, i përkrahur nga rinia. “Ai ishte tipi ideal për udhëheqje, po të kemi parasysh se asnjë katolik nuk mund ta reformonte vendin pa shkaktuar një konflikt serioz fetar”. Saraçi vuri re se si kryeministër, Zogu mori disa reforma drastike duke tronditur keqaz doket kanceroze aziatike: I ktheu varrezat muhamedane në parqe, u dha mundësinë grave myslimane të merrnin iniciativën në duar, ndaloi me ligj poligaminë, fete nuk duhej të përziheshin në punët e shtetit. “Atëherë vendosa të predikoj për të në zonën e Shkodrës, ku Zogu njihej shume pak”, thotë Saraçi, duke shtuar se qyteti i tij i lindjes ishte de fakto kryeqytet për Shqipërinë e vogël. Por këtu mbarojnë përshtypjet e tij të mira për Ahmetin, i cili të vetmen histori që kishte mësuar edhe në detajet më të hollësishme, ishte ajo e Napoleon Bonapartit.

Ja si e përshkruan Catin Saraçi situatën e nxehte të viteve 1922-1924, e papërsëritshme në historinë shqiptare qofte dhe për faktin se mes vrasjesh e betejash politike, mori jete foshnja e parlamentarizmit shqiptar: Shefqet bej Verlaci ishte kryetari i shtetit skeletik shqiptar. Çifligari me i madh i vendit me mbi 40 mije ha toke të punueshme në Shqipërinë e jugut pa llogaritur sipërfaqet e shitura, ai kishte gjithmonë njerëz të gatshëm për ta ndjekur. Zogut i duhej kjo force, ndaj në 1923-shin fejohet me vajzën e Verlacit. Pas kësaj, ky i fundit i jep gjithë votat e përkrahësve në parlament dhe stabilizon situatën e dobët financiare të dhëndrit duke i paguar rreth 18 mije paunde (Saraçi flet gjithmonë me monedhën britanike). Një vit me vonë, Zogu kryeministër plagoset nga Beqir Valteri dhe si i pamundur për disa jave, ia delegon pushtetin vjehrrit. Ndërkaq, thurr planin me ndihmën e përhershme të Lale Krosit dhe kryen shpagimin e gjakut duke vrare Avni Rustemin, pa llogaritur ndoshta se me këtë do të ndizte revolucionin. I lutet vjehrrit ta ndihmoje në konflikt me të holla e njerëz, por Shefqet beu që nuhat rrezikshmërinë e situatës, rreket për kompromis me kryengritësit nga frika e humbjes se pasurisë. “Atëherë ne morëm rrugët dhe u larguam, ndërsa kur Zogu hyri pas gjashte muajsh triumfator në Tirane, e la mënjanë Vërlacin, duke ia kthyer edhe 10 mijë paundet e dhëna nga ish vjehrri pas fejesës”.

Sa për përgatitjet e rikthimit, përveç faktit të njohur se Ahmet Zogu u ndihmua nga kryeministri serb Pashic me të holla (250 mije paunde) e njerëz, duke i falur në këmbim Jugosllavisë kullotat e pasura të Vermoshit dhe Shën Naumin, Saraçi nënvizon se ajka e ushtrisë se “Legalitetit” ishin rreth 500 oficere bjelloruse nga mbeturinat e Vrangelit që u thyen nga Ushtria e Kuqe, eksperte në luftimet frontale dhe në armët automatike. Këta udhëhiqnin rreth 5 mije shqiptare të Kosovës, të cilët marshuan drejt një kundërshtari po aq të forte, por të pajisur keq. Dinakëria e Zogut inicioi edhe një lëvizje mashtruese për qeverinë e Fan Nolit. Ai bashke me shpurën e vet, bene një udhëtim çoroditës nga Beogradi në Vjene e në Prage, për të dhëne idenë e ikjes. Në Vjene gjeti dhe bukuroshen Francy, e cila për ca kohe me pas, jetoi si mantenute në Tirane, ku pat ardhur me dy valixhe të vogla dhe u largua me dy kamionë plot baule të reja dhe një dore të mirë parash.

Hapat e pare të Ahmet Zogut pas fitores? “Shpallja e vetes president e më pas mbret me bekimin e Italisë, eliminimi sistematik i armiqve politike dhe marrja e masave për t’u rrethuar gjithmonë e me tepër nga një bande njerëzish injorante e analfabete që e lëvdonin ore e çast, kryenin çdo porosi dhe vidhnin pa pushim shtetin”. Të cilët përshkruhen kështu nga Zogu në një rrëfim intim: “Ky është cirku im. Ajo çfarë ata dine ose ndjejnë nuk më intereson hiçfare. Për aq kohe sa i nënshtrohen kamxhikut tim dhe nuk hedhin vickla, unë jam i kënaqur me ta dhe i mbaj”.

Megjithatë, me Catin Saraçin dhe Jak Kocin, Ahmet Zogu do të ruante një marrëdhënie të veçantë. E kërkonte mendimin dhe këshillën e tyre, paçka se shume here dëgjonte prej tyre kritika. Por sipas Saraçit, dy ishin synimet e tij të fshehta dhe finale: Të pasurohej sa me shpejt dhe sa me shume, dhe të shtypte e poshtëronte çdo atdhetar e patriot me mjetet e pushtetit. Nga ana tjetër, Zogu nuk hezitoi aspak ta vinte vendin nen zgjedhën e ekonomike italiane me Traktatin e pare të Tiranes, me dekretin për krijimin e Bankës Kombëtare të Shqipërisë me kapital italian (duke ia nënshtruar fqinjit të madh gjithë jetën ekonomike e financiare në vendit), me firmosjen e borxhit prej 50 milionë franga ari në këmbim të ndërtimit nga italianet të porteve e rrugëve strategjike që do përgatisnin pushtimin e Shqipërisë po prej tyre, me Traktatin e dyte të Tiranes etj.

Dhe vijojnë dëshmitë tronditëse të Catin Saraçit: Ahmet Zogu jo vetëm që ka marre mite (ryshfet), por në çdo rast ishte ai vete që përcaktonte sasinë që i duhej. I pajisur me pasaporte diplomatike dhe dokumente extra, tutori i moshuar i Zogut largohej nga vendi me kamionë të ngarkuar me valute, i shoqëruar nga roje të armatosura. Këto udhëtime kryheshin rregullisht kurdoherë që Zogu kishte hedhur nënshkrimin mbi ndonjë akt të ri, ndërsa itinerari i rëndomtë ishte: Durrës-Bari, e prej andej në Gjeneve të Zvicrës. Sapo paratë siguroheshin në një banke të huaj, përcillej urdhër me shkrim që të transferoheshin në një vend edhe më të sigurte se i pari. “Për rrjedhoje, pjesa me e madhe e këtyre parave gjendet në Lloyd’s Bankë të Londrës. Unë vete me dorën time, kam shkruar një sere urdhrash të kësaj natyre si dhe i kam ardhur në ndihme tutorit analfabet për të mbërritur në kufi në Zvicrën”, shkruan Catin Saraçi. I cili shton se si tutori Lale Krosi, edhe Zogu, i kishin thënë se në ato kamiona ndodheshin dokumente shtetërore me rendësi jetike, “çka unë fillimisht e besoja”. Dhe paratë shtese përfitoheshin në njëmijë mënyra, përveç rrogës zyrtare prej 35 mije paundesh në vit. një shembull: Rrogat e 5 mije mercenareve që e sollën në pushtet, vileshin rregullisht në çdo fundmuaji nga Zogu, pavarësisht se ata ishin larguar shume heret nga Shqipëria. një tjetër shembull i paskrupulltësisë: Zogu-Saraçit, “Catin, ne jemi vend bujqësor pa këmbë kapitalisti, ndaj e kam fjalën të hapim negociata me sovjetiket dhe t’ua përmbushim kërkesat që nuk arritën të realizojnë përmes Fan Nolit. Por me një kusht: Sovjetiket të me paguajnë në dorë 300 mije paunde…” Saraçi nuk e kreu kurrë një negociate të tille, por Zogu kish nevoje për para. Trilloi një histori sikur prijësit e Veriut po rebeloheshin se nuk qenë paguar për ndihmën që i dhanë dhe kërkoi nga italianet 200 mije paund. Por dhe kur i mori paratë, nuk shpërndau asnjë kacidhe.

Shembulli i fundit për sa u përket parave, sepse të tilla Saraçi ka shume, vjen pas krijimit nga italianet të Bankës sonë Kombëtare. Myfit bej Lobohova “gjysme çerkez e gjysme shqiptar”, ishte në atë kohe i falimentuar, dhe dihej nga të gjithë se ky ministër Financash kishte lënë peng gjithë pasurinë për 80 mije luigje ari. “Mbasi statuti i Bankës u miratua, Myfiti jo vetëm që lau gjithë borxhet e veta, por i tepruan para edhe për të blere një alamet pallati në Rome dhe nisi të japë para me interes”. Dhe kur Saraçi merr vesh në Rome se Zogu për këtë rast special kishte përfituar 5 milionë franga ari, niset për Tirane ku pas një bisede të gjate me Zogun, dëgjon nga ky i fundit se kishte marre vetëm dy milionë?!

Një pjese të veçante Catin Saraçi i kushton në dorëshkrimet e veta, eliminimit që Zogu u beri kundërshtarëve të vet. Vrasja e Luigj Gurakuqit në vitin 1925 në Bari të Italisë nga djali i tezes (Balto Stambolla, emrin Saraçi nuk e përmend) i paguar nga Zogu, ndodhi kur vete Catini ishte në Bari, ku sapo kishte marre detyrën e konsullit. Shume zëra ia atribuojnë organizimin e vrasjes vete Catinit, por ja çfare thotë ai: “Ironia është se vrasësi, një dite me pare me takoi në zyrën time duke me thënë se kishte ardhur për të kryer një vepër të madhe patriotike. E njihja mire që nga koha e shkollës, që një aventurier e burracak i pashoq, prandaj dhe nuk e mora mundimin ta lajmëroja udhëheqësin e opozitës, me të cilin vijoja ta mbaja ende marrëdhënie të mira personale. një vit me pare kisha mundur t’i shpëtoja jetën viktimës po në Bari, ndaj ai vete dhe familja me patën shprehur mirënjohjen. Asokohe mendoja se vete Zogu nuk ishte i lidhur direkt me këto gjema”. Pas eliminimit të Gurakuqit, Saraçi niset urgjent për në Tirane, ku gjen Zogun dhe kunatin e tij Ceno Beg Kryeziun (me serb nga vete serbet) shend e vere. Historia vazhdon me vrasjen e Bajram Currit po nga trupat e Ceno Begut, në fakt ushtare serbe të maskuar. Sa i përket Zogut, Saraçi thekson se që kur Bacë Bajrami mori malet me 500 vete, Ahmeti e dinte se nuk kishte ç ’ti bënte sado ushtare të niste, ndaj vendosi ta linte në fatin e vet. Por misionin do ta përmbushte kunati Ceno Beg atëherë ministër i Brendshëm, “ndoshta”, thekson Saraçi, “si pjese e marrëveshjes që ishte bere me Pashiçin për të vrare luftëtarët e Kosovës”. Ironikisht, Ceno Begu e pa me sy shume të keq afrimin e Zogut me Italinë, sepse atij po i minohej misioni projugosllav. një oficer shqiptar i rrëfen Saraçit se Ceno ishte shprehur në rreth të ngushte për “tradhtinë e Zogut ndaj miqve që e ndihmuan”. Catini ia shtie në vesh Ahmetit dhe pas kësaj Ceno Begu ballafaqohet koke me koke me Zogun. Rezultati: Ftohja përfundimtare, aq sa Ceno filloi të ruhej me roje të armatosur nga frika e kunatit. Më pas largohet nga Shqipëria drejt Pragës si ambasador, por me 14 tetor 1927 qëllohet për vdekje në kafe Passage nga studenti shqiptar 23 vjeç, i quajtur Alqiviadh Bebi prej Elbasani. Vrasësi nuk tregoi asgjë, por Catini vjen nga Vjena në Prage për të asistuar bash në deklaratën e vëllait të Cenos, Gani beg Kryeziu, që sapo kishte ardhur nga Beogradi, para kufomës se byrazerit: “Zogu ka për ta paguar këtë një dite”.

Catin Saraçi flet për shume çështje të errëta apo të ditura të jetës se Zogut. Flet dhe për personazhin enigmatik Jak Koci, “një nga mendjet me të zhdërvjellëta të vendit tone, ndonëse makiavelist e ndjekës fanatik”. Treshja Zogu-Koci-Saraçi kishin rene dakord për punët e tyre të ardhshme t’i ndanin fitimet 20%-Jaku, 10%-Catini dhe pjesa tjetër, Ahmeti. Por Zogu gjithmonë i fshihte përfitimet për të mos u lënë pjese dy aventuriereve të tjerë, çka inicioi edhe një sherr mes Jakut dhe Zogut. Sa për martesën e famshme të Ahmet Zogut, ajo nisi si dëshirë për t’u martuar me bijën e mbretit Viktor Emanueli III, kërkesë që i gajasi hierarket e larte fashiste dhe mikun e ngushte të Saraçit, nënsekretarin fashist për Kolonitë Alessandro Lessona, një mik i ngushte i Musolinit. Ky i fundit i raporton Duçes se “maloku analfabet na dashka nuse të larte”, vijon një refuzim dëshpërues për Zogun, pastaj kohe me vone nisin tratativat që bitisen me princeshën hungareze Aponnyi.

Libri që përftohet prej shkrimeve të Catin Saraçit, është i papërfunduar ndërsa shënimet e fundit duhet të jene aty rreth vitit 1940. Në fakt, disa prej temave që ai nuk i shtjelloi dot, janë tejet intriguese: Zogu si oficer austriak, Zogu i internuar në Vjene, Vrasja e Esat pashës, Vrasja e Avni Rustemit, Gjithë Shqipëria kundër Zogut, Zogu merr 250 mije sterlina për grushtin e shtetit, Veprat kriminale të motrave të Zogut, Lessona na dorëzon 5 milionë lira të mbyllura në valixhe, Mita e dyte prej 10 milionë frangash ari, Revolta e pare kundër Zogut, Vrasja e Hasan Prishtinës, Kriza e parë nervore e Zogut etj etj. për Aurel Plasarin, autorin e parathënies se librit, është për të ardhur keq që këto çështje nuk u shtjelluan. Por konkluzioni i këtij libri, paçka se të pambaruar, është i vete Saraçit: Mustafa Qemali, ishte shqiptari që shpëtoi kombin turk, ashtu si Ahmet Zogu, një mendësi anadollake që shkatërroi Shqipërinë.
“Unë Catin Saraçi, të akuzoj ty Ahmet Zogu si tradhtar të atdheut tënd, si vrasës e hajdut. Shqipëria ka pare pushtues edhe me të fuqishëm se këta të sotmit. Do të ikin edhe këta, por emri yt s’ka për të figuruar gjëkundi. Synimi i kësaj letre është të të paralajmëroje për here të fundit të mos ngatërrohesh më me Shqipërinë, ndryshe do të detyrohem t’u tregoj diçka me shume francezeve dhe anglezeve. Bankënotat false që më dhe si dhe letrat e tua të fundit, po i ruaj si dokument i pandershmërisë sate…

Catin Paskal Saraçi, London, 21 A.Stratford Rd.”