Dijetaret e Islamit - ndjekesit e Kur'anit dhe Sunetit te Profetit Muhammed (sal-lAllahu alejhi sel-lam)
Dis pyetje qė janė bėrė rreth emrit " SELEFIJ ":
Ēfarė ėshtė thirrja ‘Selefije’?
Thirrja “Selefije” ėshtė thirrja e Kur'anit dhe Sunetit, e pastėr dhe e kulluar nga ēdo shtesė, mangėsim apo ndryshim. Ajo ėshtė rruga e tri brezave tė parė tė Muslimanėve; ajo ėshtė thirrja pėr nė Fenė e Allahut ashtu siē e kuptuan dhe e praktikuan kėto tri breza tė arta. Prandaj i Dėrguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thėnė: “Njerėzit mė tė mirė janė ata tė brezit tim, pastaj ata qė vijnė pas tyre, dhe pastaj ata qė vijnė pas tyre.” [Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi]
Kush janė ‘Selefėt’ dhe kush janė ‘Selefitė’ ?
“Selefėt” janė njerėzit e devotshėm tė brezave tė parė tė Muslimanėve. Ky titull i referohet Shokėve (Sahabėve) tė Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), ndjekėsve tė tyre (Tabi’inėve) dhe ndjekėsve qė erdhėn pas tyre (Etba’u Tabi’in).
Vlera e tyre ėshtė theksuar nga Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), i cili ka thėnė:
“Nuk do tė pushojė sė ekzistuari njė grup nga Umeti im, fitimtarė nė tė vėrtetėn; ata nuk do tė dėmtohen nga ata qė do t’i braktisin apo do t’i kundėrshtojnė. Ata do tė vazhdojnė nė kėtė gjendje derisa tė luftojnė Mesinė e rremė, Dexhalin.” [Transmetuar nga Muslimi]
Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) sqaroi se ky grup i shpėtuar do tė jenė Shokėt e tij (radij-Allahu ‘anhum) dhe tė gjithė ata qė ndjekin rrugėn e tyre. Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thėnė:
“Umeti i Muslimanėve do tė ndahet nė 73 sekte, tė gjithė do tė shkojnė nė Zjarr me pėrjashtim tė njėrit.” Dhe kur ai u pyet se kush ėshtė grupi i shpėtuar, ai u pėrgjigj: “Ata qė ndjekin rrugėn ku jam unė sot dhe Sahabėt e mi.” [Hadith Sahih, transmetuar nga Tirmidhiu]
Kėshtu qė, “Selefij” ėshtė ēdo njeri qė ndjek me zell e me sinqeritet rrugėn e Selefėve sa mė shumė qė tė ketė mundėsi.
Kush janė themelet kryesore tė rrugės qė ndoqėn Selefėt?
1- Nėnshtrimi vetėm ndaj Allahut nė Teuhidin e Tij (nė Rububijen, Uluhijen dhe Emrat e Cilėsitė e Tij).
2- Ndjekja e Rrugės sė Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) nė ēdo aspekt tė jetės.
3- Pastrimi i shpirtit duke u bazuar nė tekstet e qarta tė Kur’anit dhe Sunetit.
Pėrse quhemi ‘Selefij’?
Ne i quajmė vetet tona Selefij sepse ne duam tė cilėsohemi me Selefėt. Ata janė njerėzit tė cilėt i ka pėrmendur Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) kur ka thėnė: “Njerėzit mė tė mirė janė ata tė brezit tim, pastaj ata qė vijnė pas tyre, dhe pastaj ata qė vijnė pas tyre.” [Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi] Ky cilėsim nuk ėshtė vetėm me njė person apo me disa persona qė ne i pasojmė verbėrisht. Por ky cilėsim ėshtė me tė gjithė brezat e parė, pėr shkak se individėt mund tė bėjnė gabime, kurse pėr Muslimanėt e parė nė tėrėsi ėshtė premtuar se ata nuk kanė pėr t’u bashkuar kurrė nė devijim, sikurse ka thėnė Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel’-lem):
“Umeti im nuk ka pėr t’u bashkuar kurrė nė devijim.” [Hadith Sahih, transmetuar nga Tirmidhiu]
A ėshtė pėrdorur mė parė termi ‘Selef’ apo ‘Selefij’ nga Muslimanėt e hershėm?
Po, ky term ėshtė pėrdorur edhe nga vetė Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), kur ai i tha Fatimes: “Unė jam pėr ty njė Selef i bekuar.” [Hadith Sahih, transmetuar nga Muslimi]
Gjithashtu, Imam Ebu Hanife dhe Imam el-Euza’i i urdhėruan njerėzit qė tė kapen pas rrugės sė Selefėve, pa pėrmendur kėtu Imamėt e tjerė. Shohim poashtu se ky term ėshtė pėrdorur nga Imam Tirmidhiu, Imam Ahmed Ibn Hanbel, Imam es-Semani, Imam Darakutni, Imam Ibn Tejmije, Imam Ibn Kethir etj. Nga dijetarėt e kohės sė sotme qė janė emėrtuar me kėtė titull (Selefij) janė, Shejkhul-Albani, Shejkh Ibn Baz, Shejkh Ibn ‘Uthejmin, Shejkh Salih el-Feuzan (Allahu pastė mėshirė pėr tė gjithė ata) dhe shumė tė tjerė. Kėshtu qė, ky titull nuk ėshtė i ri dhe as nuk ėshtė shpikje e ndonjė grupi apo partie, por ai ėshtė pėrdorur pėr 1400 vjet me rradhė nga disa prej Dijetarėve mė tė mėdhenj tė Islamit.
Kush janė synimet e Thirrjes Selefije ?
1. Kthimi tek Kur'ani dhe Suneti i Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) nė ēdo aspekt tė jetės dhe kuptimi i tyre (Kur'anit dhe Sunetit) sipas kuptimit tė Shokėve tė Pejgamberit dhe atyre qė i i pasuan (Allahu qoftė i kėnaqur me tė gjithė ata). Tė vepruarit sipas thėnies sė Allahut:
“Dhe kushdo qė kundėrshton tė Dėrguarin pasi qė rruga e drejtė iu bė e qartė dhe ndjek rrugė tjetėr nė vend tė rrugės sė Besimtarėve, Ne do ta mbajmė atė nė rrugėn tė cilėn ai e ka zgjedhur vet dhe pastaj do ta djegim nė Xhehenem - e sa pėrfundim i keq!” [Nisa, 115]
Dhe thėnies sė Allahut:
“Dhe nėse ata besojnė sikur ju (d.m.th. ashtu siē beson Pejgamberi dhe Shokėt e tij) ata janė vėrtet nė rrugėn e drejtė.” [Bekare, 137]
2. Tė pastrohet ēdo gjė nė jetėn e Muslimanit nga shirku (tė bėrit shok Allahut nė zotėrimin, adhurimin dhe emrat e cilėsitė e Tij) dhe tė paralajmėrohet kundėr bidateve (risive) nė besim dhe nė veprat e ibadetit (adhurimit); tė paralajmėrohet kundėr ideve tė kota e tė pabaza qė janė importuar nga jashtė, si dhe kundėr transmetimeve tė shpikura qė e kanė njollosur natyrėn e kulluar tė Islamit dhe janė bėrė shkak pėr ndalimin e pėrparimit tė Muslimanėve. Sikurse ka thėnė Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem):
“Kjo dituri do tė mbahet nga njerėzit mė besnikė tė ēdo brezi; ata do tė heqin prej saj ndryshimet qė kanė bėrė ata tė cilėt i kaluan kufijtė, pretendimet e pabaza tė gėnjeshtarėve dhe shpjegimet e shpikura tė injorantėve.” [Hadith Sahih, transmetuar nga Ibn Adij dhe Ibn Asakir]
Dhe duke iu bindur urdhėrit tė Allahut:
“Bashkėpunoni nė punė tė mira dhe devotshmėri dhe mos bashkėpunoni nė gjynahe dhe nė shkeljen e kufijve.” [el-Ma’ide, 2]
3. Tė edukohen Muslimanėt me Fenė e tyre tė vėrtetė, duke i thirrur ata qė tė veprojnė sipas gjykimeve tė Islamit, dhe tė edukohen me moralin dhe sjelljet e Islamit, tė cilat padyshim do t’u sjellin Kėnaqėsinė e Allahut si dhe mirėqenien dhe nderin nė kėtė botė, sikurse thotė Allahu:
“Dhe kėshillojnė njėri-tjetrin pėr tė vėrtetėn dhe pėr tė qenė tė duruar.” [el-Asr, 3]
Dhe thėnia e Tij:
“Bėhuni edukatorė (me dije dhe urtėsi) sepse ju u mėsoni njerėzve Librin dhe e keni studjuar atė me zell.” [Ali Imran, 79]
4. Tė ringjallet mendimi i vėrtetė Islamik nė dritėn e Kur'anit dhe Sunetit sipas metodologjisė sė Selefėve tė kėtij Umeti. Tė shporret ndjekja e verbėr e medh’hebeve dhe fanatizmi i verbėr ndaj partive dhe grupeve tė ndryshme qė kanė pushtuar mendjet e shumė Muslimanėve dhe i kanė shkėputur ata nga vėllazėria e qartė dhe e pastėr Islame, ashtu siē kėrkohet nga urdhėri i Allahut:
“Kapuni tė gjithė ju sė bashku nė Litarin e Allahut dhe mos u ndani nga njėri-tjetri...” [Ali Imran, 103]
Dhe thėnia e Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Bėhuni robėr adhurues tė Allahut dhe vėllezėr mes veti.”
5. Tė ofrohen zgjidhje tė vėrteta Islame pėr problemet aktuale dhe tė bėhen pėrpjekje pėr njė kthim tek mėnyra e vėrtetė e jetesės nė Islam sipas rrugės sė Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), duke nxjerrė njė shoqėri tė udhėzuar nga Shpallja, si dhe tė zbatohen Ligjet e Allahut nė tokė. Ky proēes fillon me tesfije(pastrim dhe korrigjim) dhe terbije (edukim), siē thotė Allahu:
“Mėsoju atyre Librin dhe Urtėsinė (Sunetin) dhe pastroji.” [Bekare, 129]
Ndėrkohė qė kemi tė ngulitur nė mendje thėnien e Zotit tonė drejtuar Pejgamberit tė Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem):
“Edhe nėse Ne tė tregojmė ty nė kėtė jetė ndonjė pjesė tė asaj qė Ne u kemi premtuar atyre, ose nėse ta marrim shpirtin para asaj, atėherė ata pėrsėri tek Ne do tė kthehen.” [Gafir, 77]
Gjithashtu, duke kuptuar parimin Sheriatik: “Ai qė kėrkon tė pėrshpejtojė diēka pėrpara se tė vijė koha e caktuar pėr tė, ai do tė dėnohet duke qenė i privuar nga realizimi i saj.”
6. Kjo ėshtė thirrja dhe ftesa jonė qė do t’i ringjallė dhe do t’i ngrejė lart Muslimanėt - me Vullnetin e Allahut - dhe do tė ndihmojė nė pėrhapjen e vazhdueshme tė mesazhit Islam nė ēdo cep tė Tokės. Ndėrkohė qė kemi bindje tė plotė nė ndihmėn e Allahut dhe nė faktin qė Ai padyshim do t’u japė autoritet robėrve tė Tij tė devotshėm:
“Por nderi i pėrket Allahut, tė Dėrguarit tė Tij dhe besimtarėve.” [el-Munafikun, 8]
Dhe thėnia e Tij:
“Ėshtė Ai i Cili ka ēuar tė Dėrguarin e Tij me udhėzimin dhe fenė e sė vėrtetės, qė Ai ta bėjė atė ngadhėnjyese mbi tė gjitha fetė e tjera, edhe pse Mushrikėt e urrejnė atė.” [Saff, 9]
Kėshtu qė, ēdo thirrje qė nuk mbėshtetet mbi kėto themele dhe ēdo metodologji qė nuk pėrkon me metodologjinė e tė Dėrguarve (paqja qoftė mbi tė gjithė ata), atėherė ato do tė jenė tė dėshtuara dhe nuk do tė kenė kurrėfarė dobie. Argumenti mė i qartė pėr kėtė ėshtė realiteti i atyre grupeve bashkėkohore qė kanė vendosur njė metodologji pėr vetet e tyre dhe thirrja e tyre bie nė kundėrshtim me metodologjinė e tė Dėrguarve.
“Dhe kush ėshtė mė i humbur se sa ai i cili ndjek dėshirat e veta pa udhėzim nga Allahu?” [Kasas, 50]
“A t’ju tregojmė Ne humbėsit mė tė mėdhenj pėr veprat e tyre? (Janė) ata pėrpjekjet e tė cilėve janė harxhuar kot nė jetėn e dynjasė duke menduar se po pėrfitonin mirėsi nga veprat e tyre!” [Kehf, 103-104]
Kėto grupe e kanė lėnė pas dore rėndėsinė e Akides dhe nė vend tė saj ata thėrrasin pėr korrigjimin e ēėshtjeve qė nuk janė po aq tė rėndėsishme sikurse Akideja. Por nė tė vėrtetė, Teuhidi ėshtė ai qė e forcon zemrėn, shton diturinė dhe adhurimin e Allahut. Rrjedhimisht edhe punėt e mira do tė shtohen dhe atėherė Muslimanėt do ta kuptojnė thėnien e Allahut:
“Allahu u ka premtuar atyre nga mesi juaj qė besojnė dhe qė punojnė mirėsi e drejtėsi, se Ai patjetėr do t’u sigurojė atyre vazhdimėsinė (e autoritetit, pushtetit) nė tokė, ashtu siē ua siguroi Ai kėtė atyre pėrpara tyre dhe se Ai do t’u sigurojė fuqinė pėr tė zbatuar e pėrmbushur fenė e tyre, atė tė cilėn Ai e ka zgjedhur pėr ta (Islamin). Dhe padyshim qė Ai do t’u japė atyre nė shkėmbim siguri e ruajtje pas frikės sė tyre, (me kusht) qė kėta besimtarė tė mė adhurojnė vetėm Mua dhe tė mos bashkojnė gjė tjetėr (nė adhurim) me Mua. Por kushdo qė nuk beson pas kėsaj, kėta janė tė pabindurit (ndaj Allahut).” [Nur, 55]
Kėshtu qė, njeriu qė ka aftėsi pėr tė kuptuar do ta shohė se adhurimi i Allahut tė vetėm, besimi i saktė dhe punėt e mira janė rruga drejt suksesit. Dhe ndihma kėrkohet vetėm nga Allahu i Lartėsuar. Ai ėshtė Zoti i Botėve!
All-llahu na udhėzoftė nė rrugėn e vėrtetė dhe na bėftė prej besimtarėve muslimanė tė devotshėm ndaj Tij.
Selamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu.
Krijoni Kontakt