Pershtypje dhe ndjesi

[daniel00]

Ferlinghetti

Poezia është klithma që do lëshonim duke u zgjuar në një pyll të errët në mes të udhës së jetës sonë.

Poezia është dielli që vetëtin përmes hapësirave të mëngjesit

Poezia është dialekti i engjëjve dhe demonëve.

Poezia është çrregullimi i kuptimeve që krijon kuptim.

Poezia është një zë disidence që ngre krye kundër shpenzimit të kotë të fjalëve dhe teprinë e marrë të shtypit.

Poezia është e formuar me rrokje ëndrrash.

Poezia është dialogu i statujave.


Louis Aragon

"Poezia është pasqyra e paqartë e shoqërisë tonë. Çdo poet fryn mbi këtë pasqyrë: fryma e tij ndryshe e vesh. "

Pierre Seghers

"Poezia është baza e atij që kërkon veten në kontradiktat e tij, në çekuilibrin e forcave të tij, zëri i një thirrjeje të çmendur, prezenca përkundër fantazmave."

Alliette Audra

"Poezia është një bashkim me të gjithë apo me ndonjë, por është gjithashtu për fat të keq, një vetmi pa kufi."

Andrée Chedid

"Nëse poezia nuk ka tronditur jetën tonë, ndodh sepse për ne ajo nuk është asgjë. Prehëse apo traumatizuese, ajo duhet të lërë shenjën e saj; ndryshe, ne i kemi njohur vetëm mashtruesen që i zë vendin."

John Fitzgerald Kennedy

"Kur pushteti e shtyn njeriun në arrogancë, poezia i kujton pasurinë e ekzistencës. Kur pushteti korrupton, poezia pastron.

William Shakespeare

"Poezia është ajo muzikë që çdo njeri e mban me vete."

Volter

"Poezia është një lloj muzike që duhet ta dëgjosh për ta gjykuar."

Burnside

Përbërësi kyç i poezisë, metafora, është mjeti me anë të të cilit njëjshmëria e botës përcillet poetikisht”. Është pikërisht pushteti për të bashkuar gjërat, për të unifikuar përvojat si “muzikë e asaj që ndodh”, ajo çka arrihet me anë të poezisë më të mirë.

Ernest Renan

"Ajo që themi për veten është gjithmonë poezi."

Frederik Garsia Lorka

"Të gjitha gjërat kanë misteret e tyre dhe poezia është misteri i çdo gjëje."

Stéphane Mallarmé

"Poezia : Hezitim i zgjatur ndërmjet tingullit dhe kuptimit."

Aristoteli

"Poezia është diçka më filozofike dhe me rëndësi më të madhe sesa historia."

André Suarès

"Poezia është një rini e përjetshme që ringjall shijen e jetës deri tek dëshpërimi.

André Breton

"Dashuria, Poezia, vetëm me anë të kësaj shtyse që mendimi njerëzor do të arrijë të shkojë në thellësi."

[daniel00]

Udhëtime

Ti doje të më flisje për një udhëtim ?
Të më lexoje , të më dëgjoje , të më thoshe.
Atë që në fjalët e mia,
Vijëzoj,
Në pafundësi,
Nga vogëlsira tek e pamatshmja,
Kush jam , pse jam në etje , nga vij ?
Te dëgjoje , të përkëdhelje , dhe të pije deri në dehje,
Këtë tokë të panjohur,
Që ujit , pasuron dhe përmbush,
Kallinjte e grurit,
Në toka të thatësirës.

Të jetoje , thellësisht çdo çast nga kjo mungesë,
Gati deri në agoni ,
Dhe unë , t’i lutesha çdo ditë,
Agimit të qiejve të mi,
Për një rreze të mjaltë dhe për fije ylberesh,

Ti doje të më flisje për një udhëtim ?
Për të vështruar në mëngjes yllin e ditës të ngrihet
Në zbardhjen e majave më të larta,
Të eci në dëborën e trëndafiltë , të qershiave japoneze,
Të kaloj Amazonën dhe të fle butësisht në kurorën e pemëve,
Të shoh qerren e diellit të venitet në qiell,
Të kundroj nga Mali Atos , blunë e pafundë të prerë nga vela të panjolla,
Që do të më duhen si pëlhurë për krahët e mi të bardhë,
Të gatshëm për të fluturuar.

Të më marrësh në krahët e tu për të vallëzuar,
Të ecim këmbëzbathur nën ullinjtë,
Të përshkojmë shkretëtirat në deve,
Të kridhemi në ujvara të akullta.

Dhe unë në lotët prej uji të ëmbël e të kripur,
I bëra të gjitha këto udhëtime , vetëm duke të dëgjuar të flasësh,

Me krahët në fluturim
Pa menduar më asgjë
Veç ngjyrave të ylberit.
Dhe për Ngjyruesin e Madh.

Ëndërroj për Itakën


Claude Chatron-Colliet

[daniel00]

Zhak Prever

Kur ti fle

Ti fle natës
unë kam pagjumësi
të shikoj të flesh
kjo më ben te vuaj



Gjithe netët qaj gjithë natës
dhe ti endërron dhe buzëqesh
por kjo nuk mund të zgjasë më
një natë me siguri do të të vras
ëndrrat e tua atëherë do të mbarojnë
dhe meqë do të vras veten
e mbaruar edhe e imja pagjumësi
dy kufomat tona të bashkuara
do të flenë së bashku në shtratin tonë të madh.



Ti fle natës
unë kam pagjumësi
Të shikoj të ëndërrosh
kjo më bën të qaj



Ja dita dhe ti befas zgjohesh
dhe mua ti më buzëqesh
ti buzëqesh me diellin
dhe nuk mendoj më për natën
Ti i thua fjalët gjithmonë njëlloj
"A ke kaluar një natë të mirë"
dhe unë përgjigjem si dje mbrëma
"Po i dashur kam fjetur mirë
dhe të kam ëndërruar ty si çdo natë..."


Mesazhi

Derën që dikush ka hapur
Derën që dikush ka mbyllur sërisht
Karrigen ku dikush është ulur
Macen që dikush ka përkëdhelur
Frutin që dikush ka kafshuar
Letrën që dikush ka lexuar
Karrigen që dikush ka rrëzuar
Derën që dikush ka hapur
Rrugën ku dikush vrapon akoma
Drurin që dikush kalon përtej
Lumin ku dikush hidhet
Spitalin ku dikush është i vdekur


Kenge ne gjak

Ka njolla te medha gjaku ne bote
ku shkon gjith ky gjak i perhapur?
a eshte toka qe e pi dhe dehet
dehje e çuditshme atehere
kaq e matur... kaq monotone...
Jo toka nuk dehet
Toka nuk rrotullohet gabim
ajo shtyn rregullisht veturen e saj te vogel kater stinet e saj
shiun... boren...
bresherin... kohen e bukur...
ajo nuk eshte asnjehere e dehur
mezi i lejon vetes here pas here
nje vullkan te vogel fatkeq.
Ajo rrotullohet toka
rrotullohet me pemet e saj... me kopshtet e saj... shtepite e saj...
ajo rrotullohet me njollat e medha te gjakut
dhe te gjitha gjallesat rrotullohen me te dhe gjakosen...
Ajo ajo s'do t'ia dije
toka
Ajo rrotullohet dhe te gjitha gjallesat fillojne te ulerijne
ajo s'do t'ia dije
ajo rrotullohet
nuk ndalon se rrotulluari
dhe gjaku nuk ndalon se rrjedhuri...
Ku shkon gjithe ky gjak i shperndare
gjaku i vrasjeve... gjaku i luftrave...
gjaku i mjerimit...
dhe gjaku i njerezve te torturuar ne burgje...
gjaku i femijeve te torturuar qetesisht prej babait dhe mamase se tyre...
Dhe gjaku i njerezve qe gjakosen nga koka neper biruca...
dhe gjaku i puntorit
kur puntori rreshket dhe bie nga çatia
Dhe gjaku qe vjen e qe vershon me vale te medha
me te porsalindurin... me femine tjeter...
E ema qe bertet... femija qan...
gjaku rrjedh... toka rrotullohet
toka nuk ndalon rrotullimin
gjaku nuk ndalon rrjedhjen
Ku shkon gjithe ky gjak i shperndare
gjaku i te rrahurve... i te poshteruarve...
i te vetvrareve... i te pushkatuarve... i te denuarve...
dhe gjaku i atyre qe vdesin keshtu... aksidentalisht
Ne rruge kalon nje i gjalle
me gjithe gjakun e vet brenda
papritur ja tek eshte i vdekur
dhe gjithe gjaku i tij eshte jashte
dhe te gjallet e tjere bejne te zhduket gjaku
ata e marrin trupin
por eshte ngulmues gjaku
dhe atje ku ishte i vdekuri
shume me vone krejt i zi
pak gjak qendron akoma
gjak i mpiksur
ndryshk i jetes ndryshk i trupave
gjak i mpiksur si qumeshti
si qumeshti kur rrotullohet
kur rrotullohet si toka
si toka qe rrotullohet
me qumeshtin e saj... me lopet e saj...
me te gjallet e saj... me te vdekurit e saj...
toka qe rrotullohet me pemet e saj... te gjallet e saj... shtepite e saj...
Toka qe rrotullohet me martesat...
varrimet...
guackat...
regjimentet...
toka qe rrotullohet e rrotullohet
me perrejnte e saj te medhenj prej gjaku.


Deshperimi eshte ulur mbi nje stol

Ne nje park mbi nje stol
Eshte nje burre qe therret kur kalojme
Ai ka syze nje kostum te vjeter gri
Ai pi nje cigare te vogel ai eshte i ulur
Dhe therret kur kalojme
Ose thjesht ju ben nje shenje
Nuk duhet ta shikojme
Nuk duhet ta degjojme
Duhet te kalojme
Te bejme sikur nuk e shohim
Sikur te mos e degjonim
Duhet te kalojme te shpejtojme hapin
Nese e shikoni
Nese e degjoni
Ai ju ben shenje dhe asgje asnjeri
Nuk mund t'ju pengoje te shkoni te uleni prane tij
Atehere ai ju shikon dhe qesh
Dhe ju vuani tmerresisht
Dhe burri vazhdon te qeshe
Dhe ju qeshni me te njejten qeshje
Egzaktesisht
Me shume qeshni me shume vuani
Tmerresisht
Me shume vuani me shume qeshni
Pandreqshmerisht
Dhe ju rrini atje
I ulur i ngrire
Duke qeshur mbi stol
Femijet luajne fare prane jush
Kalimtare kalojne
Qetesisht
Zogj fluturojne
Duke lene nje peme
Per nje tjeter
Dhe ju rrini atje
Mbi stol
Dhe ju e dini e dini
Qe kurre me nuk do te luani
Si keta femije
Ju e dini qe kurre me nuk do te kaloni
Qetesisht
Si keta kalimtare
Qe kurre me nuk do te fluturoni
Duke lene nje peme per nje tjeter
Si keta zogj


Tek luleshitesja

Nje burre hyn tek nje luleshitese
dhe zgjedh lule
luleshitesja mbeshtjell lulet
burri ve doren ne xhep
per te kerkuar parane
parane per te paguar lulet
por ai ve ne te njejten kohe
menjehere
doren mbi zemren e tij
dhe bie

Ne te njejten kohe qe ai bie
paraja rrokulliset ne toke
dhe po ashtu lulet bien
ne te njejten kohe me burrin
ne te njejten kohe me parane
dhe luleshitesja mbetet
me parane qe rrokulliset
me lulet qe demtohen
me burrin qe vdes
sigurisht e gjithe kjo eshte shume e trishtueshme
dhe duhet qe ajo te beje diçka
luleshitesja
por ajo nuk di si t'ja beje
ajo nuk di
nga cila ane t'ja filloje
Ka kaq shume gjera per te bere
me kete burre qe vdes
keto lule qe demtohen
dhe kjo para
kjo para qe rrokulliset
qe nuk ndalon se rrokullisuri.


Familjare

Mamaja ben triko
Biri ben lufte
Ajo e merr kete krejt natyrale mamaja
Po babai çfare ben babai?
Ai ben biznes
Gruaja e tij ben triko
Biri i tij luften
Vete biznes
Ai e merr kete krejt natyrale babai
dhe biri dhe biri
Cfare gjen biri?
Ai nuk gjen absolutisht asgje biri
Biri mamaja e tij ben triko babai i tij biznes ai luften
Kur te kete mbaruar luften
Ai do te beje biznes me babain e tij
Lufta vazhdon mamaja vazhdon ajo thur triko
Babai vazhdon ai ben biznes
Biri eshte vrare ai nuk vazhdon me
Babai dhe mamaja shkojne ne varreze
Ata e marrin kete krejt natyrale babai dhe mamaja
Jeta vazhdon jeta me trikon luften biznesin
Biznesi lufta trikoja lufta
Biznes biznes biznes
Jete dhe varreze


Mengjesi

Ai e hodhi kafen
Ne filxhan
Ai hodhi qumeshtin
Ne filxhanin e kafes
Ai hodhi sheqerin
Ne kafen me qumesht
Me lugen e vogel
E perziu
E piu kafen me qumesht
Dhe e la filxhanin
Pa me folur
Ai e ndezi
Nje cigare
Beri rrathe
Me tymin
Hodhi hirin
Ne tavell
Pa me folur
Pa me shikuar
U ngrit
Ai vuri
Pallton e tij te shiut
Sepse binte shi
Dhe u nis
Nen shi
Pa nje fjale
Pa me shikuar
Dhe une mora
Koken time ne dore
Dhe qava


Gaforrja

Ai thote jo me koke
por ai thote po me zemer
ai thote po atyre qe do
ai i thote jo profesorit
ai eshte ne kembe
e pyesin
dhe te gjitha problemet i jane drejtuar
papritmas e qeshura e marre e ze
dhe ai i fshin te gjitha
shifrat dhe fjalet
datat dhe emrat
frazat dhe kurthet
dhe me gjithe kercenimet e mesuesit
nen uuu-te e femijeve shembullore
me shkumesa te te gjitha ngjyrave
mbi derrasen e zeze te fatkeqsise
ai vizaton fytyren e lumturise.


Fjalimi mbi paqen

Nga fundi i nje diskutimi shume te rendesishem
burri i madh i Shtetit duke u penguar
mbi nje fraze te bukur boshe
bie brenda
dhe i hutuar me gojen e madhe te hapur
duke ju marre fryma
tregon dhembet
dhe karia e dhembeve te arsyetimeve te tij paqesore
e acaron kaq nervin e luftes
çeshtja delikate e parase.


Profesori
Nxenesi Hamlet!

Nxenesi Hamlet
(duke kercyer prej vendit)
He... Cfare... Me falni... Cfare po ndodh... Cfare ka... C'eshte?...

Profesori
(i pakenaqur)
Nuk mund te pergjigjeni <<ketu>> si gjithe te tjeret?
E pamundur,ju jeni akoma neper re.

Nxenesi Hamlet
Te jesh apo te mos jesh neper re!

Profesori
Mjafton.Pa shume naze.Dhe me zgjedhoni foljen jam,si gjithe te tjeret,kjo eshte e gjitha qe ju kerkoj

Nxenesi Hamlet
To be...

Profesori
Ne shqip,ju lutem,si gjithe te tjeret.

Nxenesi Hamlet
Mire,zoteri.(Ai zgjedhon)
Une jam apo nuk jam
Ti je apo nuk je
Ai eshte apo nuk eshte
Ne jemi apo nuk jemi...

Profesori
(teper i pakenaqur)
Po jeni ju qe nuk jeni,miku im i shkrete!

Nxenesi Hamlet
Eshte e sakte,zoti profesor
Une jam <<ku>> nuk jam
dhe,thelle thelle,he,po ta mendosh,
Te jesh <<ku>> mos te jesh
Kjo eshte mbase gjithashtu çeshtja.


KJO DASHURI

Kjo dashuri
kaq e vrullshme
Kaq e brishtë
Kaq e ndjeshme
Kaq e dëshpëruar
Kjo dashuri
E bukur si dita
Dhe e keqe si moti
Kur moti është i keq
Kjo dashuri kaq e vërtetë
Kjo dashuri kaq e bukur
Kaq e lumtur
Kaq e hareshme
Dhe kaq mendjelehte
Qe dridhet nga frika si nje fëmijë ne terr
Dhe kaq e sigurtë në vetvete
Si nje burre i qete ne mes te natës
Kjo dashuri që fuste frikën të tjerëve
Qe i bënte të flisnin
Që i bënte të zbeheshin
Kjo dashuri e përgjuar
Sepse ne e përgjojmë
E ndjekur e plagosur e shkelur e mbaruar e mohuar e harruar
Sepse ne e kemi ndjekur plagosur mbaruar mohuar harruar
Kjo dashuri e plotë
Kaq e gjallë akoma
Plot diell
Është e jotja
Është e imja
Ajo që ka qënë
Kjo gjë gjithmonë e re
Dhe që nuk ka ndryshuar
Aq e vërtete si një bimë
Aq drithëruese si një zog
Aq e ngrohtë aq e gjallë si vera
Ne mundeni që të dy
Të shkojmë e të vijmë
Ne mund të harrojmë
E pastaj të biem në gjumë.
Të zgjohemi të vuajmë të plakemi
E të biem serisht në gjumë
Te ëndërrojmë për vdekjen
Të zgjohemi, të buzëqeshim e të qeshim
E të rinohemi
Dashuria jone qëndron aty
Kokëfortë si mushkë
E gjallë si dëshira
E pamëshirshme si kujtesa
Budallaqe si pendesa
E dhembshur si kujtimet
E ftohtë si mermeri
E bukur si dita
E brishtë si femija
Na vështron duke buzëqeshur
Dhe na flet pa thënë asgjë
Dhe unë degjoj duke u dridhur
Dhe thërras
Thërras për ty
Thërras për mua
Unë te lutem
Për ty, për mua dhe për të gjithë ata qe duhen
Dhe që janë dashur.
Po, unë i thërras
Për ty, për mua dhe për të gjithë të tjerët
Që unë nuk i njoh:
-Qëndro aty
Aty ku je
Aty ku ti ishe dikur.
Qëndro aty
Mos lëviz
Mos shko
Ne që u deshëm
Ne të kemi harruar
Ti mos na harro
Ne të kemi veç ty në ketë botë
Mos na lër të bëhemi të ftohtë
Shumë më të largët gjithmonë
Kudo që të jesh
Na jep një shenjë jete
Pas shumë kohësh pranë një korije
Në pyllin e kujtimeve
Shfaqu papritmas
Na zgjat dorën
Dhe na shpëto.

[daniel00]

Louis Aragon


Vij ku jam i huaj


Asgjë s’është më e pasigurtë se sa të jetosh
Asgjë s'është më kalimtare se sa të jesh
Është paksa si bryma të shkrihesh
Dhe për erën pupël të bëhesh
Vij ku jam i huaj

Një ditë ti kalon kufirin
Nga po vjen po ku po shkon
Nesër ç’rëndësi e ç’rëndësi ka dje
Zemra me gjembaç ndryshon
Gjithçka është pa rimë dhe pa pardon

Kaloje gishtin aty në tëmthin tënd
Prek femijrinë e syve të tu
Më mirë vlen fikur llampat t’i lësh
Nata më gjatë na përshtatet më shumë
Është dita me epërsine e saj që e vjetër u bë

Pemët në vjeshtë janë të bukura
Por fëmija në çfarë është shndërruar
Vështroj veten i habitur
Nga ky udhëtar i panjohur
Nga fytyra dhe kembet e tij zbathur

Pak nga pak , ti vendosesh në qetësi
Por megjithatë jo shpejt sa duhet
Për të mos ndjerë tënden pangjashmëri
Dhe mbi veten e së shkuarës
Te bjerë pluhuri i kohës

Është gjatë të plakesh në fund të fundit
Rëra ndër gishtat tanë rrëshket
Është si një ujë i ftohtë që ngrihet
Është si nje turp që rritet
Një lëkurë për klithma që prej nesh regjet

Është gjatë të jesh një njeri një diçka
Është gjatë të heqësh dorë nga gjithçka
Dhe a i ndjen ato metamorfoza
Që brenda nesh marrin forma
Dalëngadalë duke përthyer kocka

O det i hidhur o det i thellë
Cila është ora e baticave të tua
Sa duhen vite-sekondë
Njeriut për njeriun që të heqë dorë
Përse përse keto huqe

Asgjë s’është më e pasigurtë se sa të jetosh
Asgjë s'është më kalimtare se sa të jesh
Është paksa si bryma të shkrihesh
Dhe për erën pupël të bëhesh
Vij ku jam i huaj


Duart e Elsës

Më jep duart e tua për merakun
Me jep duart e tua që kaq shumë i kam ëndërruar
Që kam ëndërruar në vetminë time kaq shumë
Më jep duart e tua që të jem i shpëtuar

Kur i marr në kurthin e ngritur nga unë
Në shastisje dhe frikë , nxitim dhe emocion
Kur i marr si dëbora e shkrirë ujë
Që nga çdo anë prej duarve të mia shpëton

A do ta dish ndonjëherë se çfarë më përshkon
Që më tronditi e që më pushtoi
A do ta dish ndonjëherë çfarë më tejshkon
Atë që kam tradhtuar kur më fërgëlloi

Atë që thotë kështu gjuha e thellë
Kjo e folur memece e ndjesive te kafshëve
Pa gojë dhe pa sy , pasqyrë pa imazh
Kjo drithërimë dashurie qe fjalë nuk ka

A do ta dish ndonjëherë atë që gishtat mendojnë
Për një pre ndër ta , një çast të mbajtur
A do ta dish ndonjëherë atë që heshtja e tyre
Një vetëtimë do te ketë njohur te panjohur

Më jep duart e tua që zemra ime të marrë atë formë
Të heshtë bota të paktën një sekondë
Me jep duart e tua që shpirti im të flejë
Që shpirti im të flejë në to pergjithmonë..


Sytë e Elsës

Sytë e tu janë aq të thellë sa duke u perkulur për të pirë
Pashë të gjithe diejt të vijnë të pasqyrohen
Të hidheshin për të vdekur të gjithë të dëshpëruarit
Sytë e tu janë aq të thellë sa më humbin kujtesën

Në hijen e zogjve është oqeani i trazuar
Më pas koha e bukur papritmas vjen dhe sytë e tu ndryshojnë
Vera copëton renë në sofrën e ëngjëjve
Qielli nuk është kurrë më blu ashtu siç është mbi drithëra

Erërat përzënë më kot brengat e kaltërsisë
Sytë e tu më të kthjellët se ai kur një lot i ndrit
Sytë e tu bëjnë xheloz qiellin e pas shiut
Qelqi nuk është asnjëherë aq blu sa në thyerjen e tij

Mëmë e Shtatë dhimbjeve o dritë e njomur
Shtatë tehe kanë çarë prizmin e ngjyrave
Dita është më therëse se vjen mes të qarave
Irisi i shpuar me të zezë më blu sesa të jesh në zi

Sytë e tu ne fatkeqsi hapin të çarat e dyfishta
Nga ku ndodh mrekullia e Mbretërve
Kur me zemrën që rrihte ata erdhën që të tre
Pëlhura e Marisë në grazhd e varur

Një gojë i mjafton muajit Maj të fjalëve
Për të gjitha këngët dhe për të gjitha ngushëllimet
Shumë pak nga një qiell për miliona yje
U duheshin sytë e tu dhe sekreti i tyre binjak

Fëmija i tërhequr prej imazheve të bukura
Zgurdullon të tijtë me më pak tepri
Kur ti i hap sytë të mëdhenj , unë nuk e di nëse gënjen
Duket si rrebeshi që hap lule të egra

Fshehin shkrepëtima në atë lule livandoje
Ku insektet ndahen nga dashuritë e tyre të dhunshme
Jam i ngecur në rrjetën e yjeve që bien
Si një marinar që vdes në det në mes të gushtit

Kam nxjerrë këtë radium prej peshblendit
Dhe dogja gishtat e mi në këtë zjarr të ndaluar
O parajsë një qind herë rigjetur e rihumbur
Sytë e tu janë Peruja ime Golkonda ime India ime

Ndodhi që një mbrëmje të bukur universi u thye
Mbi shkëmbinj bregdeti që anijembyturit përflakën
Unë shikoja të shndrisnin mbi detin
Sytë e Elsës sytë e Elsës sytë e Elsës



Aragoni , autor surealist , përmbledh ne një vëllim të titulluar Sytë e Elsës , poemat që gruaja e tij dhe muzë Elsa Triollet i frymëzoi në vitet 1941-1942. Kështu , ai fsheh angazhimin e vërtetë në të cilin merr pjesë. Poema e parë , që i jep titullin vëllimit , është një përshkrim i koduar i syve të Elsës .


I. Sytë e Elsës
II. Vuajtja
I. SYTË E ELSËS



a) Teknika përshkruese


Sytë e Elsës janë të përshkruar me metafora që janë në raport me dy elemente :

~ Bluja e syve të saj :
- liqeni (strofa e parë)
- qielli (strofa 2)
- qelqi("Qelqi nuk është asnjëherë aq blu sa në thyerjen e tij ")
- lulja e livandos (strofa 8)

~ Shkëlqimi :
- yje , fikse("miliona yje ") ose që bien (strofa 8)
- radiumi , që është një metal i bardhë i shkëlqyeshem dhe radioaktiv , zbuluar nga Marie Curie më 1898, kjo fjalë vjen nga latinishtja që do të thotë "rreze" (peshblendi është oksidi i uraniumit).
- vende të përmendura për pasuritë ("Peru... Golkondë... Indi") Golkonda është një qytet në Indi , i shkatërruar më 1687, dhe që mbante një thesar të mrekullueshëm sipas legjendës .
- Fari ("të shndrisnin mbi detin")

~ Metaforat që anojnë nga bluja ndodhen më shumë në pjesën e parë , ndërsa ato që flasin për shkëlqimin ndodhen në të dytën . Kalimi realizohet me këtë varg :
" Irisi i shpuar me të zezë më blu sesa të jesh në zi "

E zeza kujton zinë , që do të thotë vuajtjen e pushtimit . Kjo është e kompensuar nga shkëlqimi i syve : është ylli që udhëheq .

~ Bluja i referohet gjithashtu të kaltrës (strofa 3), që simbolizon idealin e paarritshëm . Në fakt e kaltra është ngjyra e detit dhe e qiellit , por është e pakapshme , sepse kur marrim pak ujë apo pak ajër , ngjyra nuk është e njëjtë . Kjo temë është shumë e përdorur nga simbolistët .

b) Simbolizmi i syve

~ Aluzionet biblike :

- parajsa e humbur nga Adami dhe Eva : " O parajsë një qind herë rigjetur e rihumbur " . Duke qënë poema e koduar , Elsa përfaqson Francën dhe ky varg bën fjalë për luftrat e shumta , në veçanti për dy Luftrat Botërore që ai ka përjetuar.

- mbretërit magë , sipas gojëdhënës popullore , magët e përmendur në ungjillin e Mateut ishin mbretër" mrekullia e Mbretërve ". , që i drejtoi deri në grazhd , simbolizon shpresën , dhe fëmija Jezus përfaqëson shpëtimtarin . Elsa e shtyn autorin të shkruajë , të luftojë për Francën.

~ Aluzioni i ylberit : simbolizon pajtimin , kalimi nga shiu në kohën e mirë , që do të thotë armëpushimi , paqja pas luftës.

~ Aluzion për fizikun e Elsës : ngjyra bjonde e flokëve të saj në imazhin e drithërave , bluja e syve .

~ Aluzioni për temën e dashurisë së zënë në kurth : " Jam i ngecur në rrjetën e yjeve që bien " apo " Si një marinar që vdes në det në mes të gushtit ". Përsëritjet nënvizojnë se ai është i mbërthyer në këtë dashuri , ai është skllav . Ka dy përsëritje , që nënvizon temën e çiftit .

~ Aluzioni për muzën : " sekreti i tyre binjak " tregon , me një lojë fjalësh , që është Elsa që frymëzon autorin . Në fakt , tingëllimi ngjason me "sekreti i tyre kam fjalë ", gémeaux (binjak) dhe j'ai mots (kam fjalë) shqiptohen njësoj – zhemo- që do të thotë se sekreti i Elsës është që t’i tregojë nën zë ato fjalë .

c) Vlerat e ndryshme të Elsës

~ Elsa si femër është pak e pranishme : njohim vetëm emrin e saj , ngjyrën e flokëve dhe të syve të saj .

~ Elsa si Muzë : E dallojmë në raportin që Aragoni mban me kohën : " më humbin kujtesën ". Duke shikuar sytë e Elsës ai harron kohën në të cilën jeton .

~ Elsa simbol i Francës : ajo personifikohet nga Maria , që solli në botë shpëtimtarin . Ajo shtyn Aragonin që të shpëtojë Francën.

Është pra një poezi dashurie , por gjithashtu e angazhuar .

II. Vuajtja

~ Aragoni evokon vuajtjen e tij personale , përshembull problemet e martesës : ", unë nuk e di nëse gënjen" " Fshehin shkrepëtima " ose " dashuritë e tyre të dhunshme ". Aragoni dhe Elsa kanë kaluar periudha të vështira , sidomos për sa i përket besnikërisë së Elsës . Këto vargje tregojnë se ai është i lënduar nga tradhtia .

~ Vuajtja e luftës është shumë prezente , siç e tregon fjalori shumë i pasur : "të vdesësh... i dëshpëruar... hidhërimë... lot... thyerje... dhimbje... tehe... të qara...në zi ... fatkeqsi... sa keq... i mbushur... therës... vdes... të dhunshme... zjarr... të djegur... u përflakën"

~ Vuajtja prej luftës.
"Në hijen e zogjve" Behet fjalë për evokimin e bombardimeve të bërë nga aviacioni
"anijembyturit" përshkruan nazistët.
"Universi u thye" evokon faktin që lufta është botërore.
"Maj" Është një aluzion për Majin e 1940 , pra e kapitullimit francez.

~ Dëshpërimi prej pushtimit.
"e prerë... e thyer... e shpuar... e çarë... thyen" evokim i asaj që është thyer ...

- Po ashtu në menyrë gjeografike . Në fakt , Franca është e ndarë në dysh , një zonë e lirë dhe një zonë e pushtuar.

- Apo në menyrë kronologjike, me kalimin nga liria në pushtim .
" Shtatë tehe kanë çarë prizmin e ngjyrave " përshkruan gjithë dhimbjet e përjetuara nga Franca.
" Mëmë e Shtatë dhimbjeve " është një shprehje që përdoret zakonisht në një lutje , 7 dhimbjet fillojnë nga lindja e Jezusit deri në vuajtjen që Maria e pa të kryqëzuar . Ketu , lutja i drejtohet Francës.

~ Vuajtja e poetit : Elsa është frymëzuesja e tij , burimi i tij i shkrimit . Por bëhet fjalë për një shkrim tragjik : është një dëshmi e humbjes . Kështu , "zjarri i ndaluar " përshkruan ndalimin për të folur për humbjen . "Zjarr" tregon që është një çështje e nxehtë .

Përfundim

Kjo poemë përbën një provë dashurie për Elsën dhe për Francën . Ai arriti që te publikonte dhe të shkruante gjatë luftës . Kjo shpjegohet nga fakti që poema është e kuptueshme vetëm nëse kemi çelësat : nëse dimë kush është Elsa dhe çfarë përfaqson ajo , të njohim datën . Ky tekst mund të kuptohet vetem nëse lexuesi do ta kuptojë (sigurisht që edhe duke dashur , ka që nuk e kuptojnë ).
Kështu , është gjithashtu e mundshme që disa Gjermanë e kanë kuptuar këtë poemë, por që nuk thanë gjë, sepse ata nuk deshën të shkatërrojnë kulturën franceze . Siç ndodhi përshembull në Paris : Hitleri kishte vendosur të shkatërronte monumentet kryesore të Parisit, sasitë e eksplozivit ishin vendosur, por përgjegjësi refuzoi ta ekzekutonte këtë urdhër.

Kjo poemë e parë përgatit gjithashtu përfundimin , që do të thotë rolin e trefishtë te Elsës (grua, muzë dhe Francë) që bashkohen në tekstin e fundit të vëllimit , në vargun e fundit , nga fjalët " Dashuria ime ka vetëm një emër"


E vënë në muzikë dhe e kënduar nga Jean Ferrat

[daniel00]

Pol Eluar

Pamje e gjallë

Kam vështruar përpara meje
Në mes të turmës të kam parë
Ndër kallinjtë e grurit të kam parë
Nën një pemë të kam parë


Ne fund të gjithë udhëtimeve të mia
Në thellësitë e të gjithë brengave të mia
Ne nisjen e të gjitha qeshjeve
E dalë nga uji e nga zjarri

Verës dimrit të kam parë
Në shtëpinë time të kam parë
Në krahët e mi të kam parë
Në ëndrrat e mia të kam parë.

[daniel00]

Psalmi15
1 O Zot, kush do të banojë në çadrën tënde? Kush do të banojë në malin tënd të shenjtë?


2 Ai që ecën me ndershmëri dhe bën atë që është e drejtë dhe thotë të vërtetën që ka në zemër,


3 që nuk shan me gjuhën e tij, nuk i bën asnjë të keqe shokut të tij, dhe nuk shpif të afërmin e tij.


4 Në sytë e tij përçmohet njeriu pa vlerë, por ai ndërton ata që kanë frikë nga Zoti; edhe sikur të jetë betuar në dëm të tij, ai nuk tërhiqet;


5 nuk i jep paratë e tij me kamatë dhe nuk pranon dhurata kundër të pafajshmit. Ai që bën këto gjëra nuk do të hiqet kurrë.

[Etna Etna]

"Kam fjetur me ty gjithe naten ndersa toka e erret rrotullohej me te gjallet dhe te vdekurit, dhe ne te zgjuar papritmas ne mes te hijes se dores sime kam rrethuar belin tend. As nata e as gjumi nuk kane mundur te na ndajne."

_Pablo Neruda

[daniel00]

Tani jam detyruar të qëndroj palëvizur dhe në heshtje; sado që të vrapoj nuk mbërrij askund, nëse bërtas askush nuk më dëgjon. Kam kaluar gjithë jetën duke shkuar kundër rrymës; jam lodhur, dua të rrotullohem, të lë gjithçka dhe rryma e fantazisë të më transportojë ëmbëlsisht drejt detit.

Rërë aq sa shkon vështrimi, ndërmjet kodrave të fundit është deti - deti - në ajrin e ngrohtë të ditës, bekuar nga puhiza që fryn gjithmonë. Plazhi. Dhe deti.

[daniel00]

"Frika pyet : A është e sigurtë ?

Interesi pyet : A ka përfitim ?

Lavdia e kotë pyet : A sjell famë ?

Por ndërgjegjia pyet : A është e drejtë ?

Herët a vonë do të vijë ora në të cilën duhet marrë një qëndrim që nuk sjell as siguri, as përfitim , as famë ; por duhet marrë se është i drejtë"

Martin Luter King

[daniel00]

" Jam i lodhur duke parë fytyra femërore me ndërhyrje, gjoks të tejmbushur që del nga fustani në konkurencë, vithe në pah, makiazhe të rëndë dhe gjeste provokuese prej të përdalash, tashmë nuk mundem më t'i dalloj nga ato të zanatit. Dua të shoh femra me feminizmin e tyre në gjeste të buta dhe të sjellshme, në buzëqeshje të hirshme, në levizje joshëse, por me hijeshi, që thonë fjalë të ëmbla dhe të vendosura në të njëjtën kohë. Me mendime origjinale dhe të reja. Do të doja të shihja femra të pavarura, jo të fshira nga burri të cilit i kanë falur dinjitetin, femra me zemra akulli të shkrirë, shoqe dhe mike të mashkullit, të lira dhe të sinqerta. Të vërteta. "

Charles Bukowski