Si lindi emri shqipetar

[mario_kingu]

Është interesant fakti se si shqipëtarët quajnë vendin dhe veten e tyre, dhe se si ata quhen nga të huajt. Vëndi ku shqiptarët jetojnë sot quhet Shqipëri dhe banorët pikërisht shqiptar, ndërsa të huajt vendin e quajnë Albania dhe banorët albanesi.

Pa pasur pretendimin për të zgjidhur njëherë e përgjithmonë këtë çështje, le të përpiqemi të kuptojmë nëpërmjet shkrimeve të disa studjuesve arsyen e këtij ndryshimi në emërtimin e Shqipërisë dhe shqiptarëve.

Në vitin 1847 Vincenzo Dorsa në librin e tij “Su gli albanesi, ricerche e pensieri” jep disa mundësi: “diskutohet midis kritikëve mbi origjinën e emrit”Albania”, sepse nuk gjejmë asnjë gjurmë në shkrimet e autorëve antik. Ka disa që mbështesin teorinë që ky emër rrjedh nga Albanët, popull i Azisë i cili ndodhej midis detit Kaspik dhe detit të Zi. Këta popuj sipas këtyre autorëve formuan disa koloni në Maqedoni dhe në Epir”.

Por Dorsa nuk është i bindur për këtë teori. Në fakt na jep një tjetër të dhënë: “Palmerio (Graccia antiqua, Libro 1, Cap. 14),na ka lënë të shkruar që Shqipëria (Albania) quhej kështu për shkak të maleve të larta, dhe kur Galët arritën në atë vënd e quajtën Albani sepse kështu quheshin alpet në gjuhën e tyre”.

Duke u bazuar në këtë teori Dorsa shpjegon termin Albania duke e lidhur me natyrën e “atij vëndi”.

Shkrimtari antik Tolomeu na thotë që në Maqedoni ekziston një mal Albanus, popuj Albani, dhe një qytet Albanopolis. Vetë Straboni kujton malin Albia ose Albion. Në këtë pikë Dorsa bën pyetjen përse mos ti japim rëndësi kësaj të dhëne? Një e dhënë e vetmuar por që na flet qartë.

Versioni personal i Dorsës është ky: Në Lazio ekzistonte Alba, qytet i shenjtë, trashgimi i pasardhësve të Eneas. Romakët të cilët erdhën në Maqedoni dhe në Epir, kur panë qytetin e Albës ose të Albanopolis, ju erdhi në mënd qyteti që quhej Alba në atdheun e tyre (në Lazio). Kështu për ta dalluar nga Alba e Lazios e quajtën Alba-nia, domethëne Alba e re (nia - e re ), siç kanë quajtur edhe Roma-nia, Roma e re toka që u bë vëndi i perandorisë së re […]”.

Edhe për emrin shqipëtar Vincenzo Dorsa jep shpjegimin e tij: “Midis tyre quhen Skipëtari. Questo secondo nome na çon tek σχίφος që Eskili shpjegon duke përdorur fjalën ξίφος shpatë, përdorues të shpatës […]”.

Më 1877, në Paris publikohet libri La Grèce avant les Grecs i autorit Louis Beonlew. Beonlew kërkon të shpjegojë fjalën shqiptar me teorinë e Xylander. Fillon analizën e tij duke thënë që fjala shqiptar ngjason me fjalën shqiptoj, por e braktis shpejt këtë teori sepse nuk është shumë e besueshme. Beonlew krahason fjalën shqiptar me shqiponjë. Po të marrim parasysh se shqiponja jeton ashtu si fajkoi në shkëmb, dhe po të konsiderojmë që skifteri quhet edhe petrit atëherë kjo fjalë na shpie tek fjala greke petra d.m.th. shkëmb. Si rrjedhojë, Shqiptarët quhen ashtu si kishte menduar Xylander, banorë të shëmbinjëve, malësorë.

Sami Frashëri në veprën e tij "Shqipëria ç'ka qënë, ç'është e ç'do të bëhet" (Bukuresht 1899), thotë që ; Prindërit tanë të vjetër u quajtën arbën, fjalë të cilën toskët për shkak të zakonit që kanë për të kthyer n në r e bënë arbër siç përdoret edhe sot. D.m.th. ata që punojnë arën, që korrin e mbjellin. Këtë fjalë Romakët e kanë kthyen në alban duke quajtur vëndin Albania[…] dhe kombi i tërë ka marrë emrin shqipëtar dhe vëndi ynë emrin Shqipëri, fjalë të bëra prej shqipes zogut të bekuar të Hyjit që faleshin prindërit e vjetër tanë, dhe që e kemi edhe në flamur[…] .

Robert d’Angely në librin e tij “Enigma” thotë që fjala shqiptar në kundërshtim me mendimin e Vaso Pashës i cili e quante këtë fjalë shumë të vjetër dhe e kundërvinte me fjalën albanë, të cilën ai e besonte si një krijim të albanologëve të sotëm, fjala shqiptar pra nuk datohet në realitet më përpara se viti 1375 në Shqipëri; ajo bëhet e njohur dhe e famshme për shkak të një ushtrie të vogël shqiptare (d.m.th. bartëse e shqiponjës, e shqipes), të princit legjendar Gjergj Kastrioti.

Edhe studiuesi Aristidh Kola në librin e tij “Arvanitasit dhe prejardhja e grekëve” thotë që emri shqiptar e ka orgjinën e tij nga ushtria e Skëndërbeut që mbante flamurin e kuq me shqiponjën dykrenare. Kurse për emrat Alban dhe Arbëresh , Arishtidh Kola thotë që nuk ka asnjë diferencë midis tyre dhe që janë e njëjta gjë. Historianët Pollo dhe Puto pohojnë që fjala Alban ka prejardhje historike, ndërsa fjala Arbëresh prejardhje gjeografike. Kola nxjerr në pah edhe një here teorinë që emri Albani është një fjalë antike çeltike.

Natyrisht ky artikull nuk ka pretendimin të jetë i plotë, por mendoj që jep një ide mbi çështjen komplekse të emërtimeve Shqipëria, shqiptar, Albania, albanese.

Elton Varfi

[Kreksi]

=Kaukaz==ko kas= malet e bardha, në gjuhn kaldeane
=al-aba-na= Albani=hëna nëna e shënjtë !
pra; alabana= n gjuhên kaldeane= dot hote hena nena e shnjt dh ky eshte termi s i perkete Albani...

=Mezapet;
=Mesapia, nga
=apia=vëndi= indo pella. dhe
=Medharia=indo, sanskrishte, hidus= mesêm
Vëndi i Mêsëm=Mezapia ...Mes apia..

=Japodia=Japodët

=podi= rrafshi skite, gr/ vj.
=j' apia=vëndi, vendi i rrafshët, nê fusha
=Japodia...

=al-aba-na= Albani=hëna nëna e shënjtë !

[Kreksi]

Është interesant fakti se si shqipëtarët quajnë vendin dhe veten e tyre, dhe se si ata quhen nga të huajt. Vëndi ku shqiptarët jetojnë sot quhet Shqipëri dhe banorët pikërisht shqiptar, ndërsa të huajt vendin e quajnë Albania dhe banorët albanesi.

Në vitin 1847 Vincenzo Dorsa në librin e tij “Su gli albanesi, ricerche e pensieri” jep disa mundësi: “diskutohet midis kritikëve mbi origjinën e emrit”Albania”, sepse nuk gjejmë asnjë gjurmë në shkrimet e autorëve antik. Ka disa që mbështesin teorinë që ky emër rrjedh nga Albanët, popull i Azisë i cili ndodhej midis detit Kaspik dhe detit të Zi. Këta popuj sipas këtyre autorëve formuan disa koloni në Maqedoni dhe në Epir”.

Por Dorsa nuk është i bindur për këtë teori. Në fakt na jep një tjetër të dhënë: “Palmerio (Graccia antiqua, Libro 1, Cap. 14),na ka lënë të shkruar që Shqipëria (Albania)

Shkrimtari antik Tolomeu na thotë që në Maqedoni ekziston një mal Albanus, popuj Albani, dhe një qytet Albanopolis. Vetë Straboni kujton malin Albia ose Albion. Në këtë pikë Dorsa bën pyetjen përse mos ti japim rëndësi kësaj të dhëne? Një e dhënë e vetmuar por që na flet qartë.

Versioni personal i Dorsës është ky: Në Lazio ekzistonte Alba, qytet i shenjtë, trashgimi i pasardhësve të Eneas. Romakët të cilët erdhën në Maqedoni dhe në Epir, kur panë qytetin e Albës ose të Albanopolis, ju erdhi në mënd qyteti që quhej Alba në atdheun e tyre (në Lazio). Kështu për ta dalluar nga Alba e Lazios e quajtën Alba-nia, domethëne Alba e re (nia - e re ), siç kanë quajtur edhe Roma-nia, Roma e re toka që u bë vëndi i perandorisë së re […]”.

Më 1877, në Paris publikohet libri La Grèce avant les Grecs i autorit Louis Beonlew. Beonlew kërkon të shpjegojë fjalën shqiptar me teorinë e Xylander. Fillon analizën e tij duke thënë që fjala shqiptar ngjason me fjalën shqiptoj, por e braktis shpejt këtë teori sepse nuk është shumë e besueshme. Beonlew krahason fjalën shqiptar me shqiponjë. Po të marrim parasysh se shqiponja jeton ashtu si fajkoi në shkëmb, dhe po të konsiderojmë që skifteri quhet edhe petrit atëherë kjo fjalë na shpie tek fjala greke petra d.m.th. shkëmb. Si rrjedhojë, Shqiptarët quhen ashtu si kishte menduar Xylander, banorë të shëmbinjëve, malësorë.


Natyrisht ky artikull nuk ka pretendimin të jetë i plotë, por mendoj që jep një ide mbi çështjen komplekse të emërtimeve Shqipëria, shqiptar, Albania, albanese.

Elton Varfi

Albanet e Ilirisë vendas.. Reagimi pas tezes se Pukevillit se shqiptarët janë me origjine nga Kaukazi.

Reagimi nga Konrad Malte Brune, studius e gjeograf i njohur danez i shekullit XIX-të.

Pas një eksplorimi të Maqedonisë nga i cili kemi dhënë një pershkrim në të ksaj permbjtje, Pukevilli na njoftonë edhe detajet e njê rrugêtimi tjetër që ka bërë vllau i tij që nga kufiri i Dalmacisë e deri në Janinë. Kjo rrugë që kalon nga Bosnja shpalos pelhuren që mbulonte provencenn e egër të Tribalëve; ky vendë iu ofron interesim më teper natyralistëve se sa antikiterve, ku banoret e ktyr anëve ishin gjithmonë të pa interesuar nga arti. I njohim permes këtij udhtimit vendet e sigurta të burimeve të lumejve Aksiusit, Vardarit dhe pamjet e kesaj Maqedonie boreale te maleve si dhe vijimin e Alpeve Tiroliane te cilat perfundojnë në Bosfor. Gjeografia e ktyre vendeve nxjerr drtitë të re nga ky udhtim mê plotë rreziqe të pa pritura prandaj i jemi mirnjohës.

Gjëja tjetër që na habit tek ky volum është thjeshtësija dhe vertetsija e shkelqyer që autori na jep permes këtij fjalori, saktësishtë, duke treguar dallimet e tërsishme të Shqiptarëve ose shkyptarëve më dallime të ndryshme të idiomave kaukaziane, sherben që të perbyset nga rrënja hipoteza e dashur nga autori Pukevilli, një hipotez që kurrësesi nuk do duhej ta shpaloste, sikur të ia kishte filluar, si një kritik mirë, t'ia fillonte para se gjithash nga gjuha.
Më plotë konsideratë personale për autorin që na inspiron më mënyrën e tij të drejtë, më kerkimet tija të mahnitshme, deshiren e tij të flakët për të gjetur të verteten, por këtu ne nuk mund të evitojmi detyren e veshtirë dhe ta kritikojmi rëndë sistemin e tij etnografikë.
Hipoteza që i nxjerrë Albanët e Ilirisë nga Albania aziatike ishtë perhapur edhe më parë nga Eneus Silviusi, nga Magini, nga Antonio Bofinusi, dhe nga Filefo, mirëpo ishte mprehur nga Leibnici i cili demontron dallimet absolute të gjuhëve të Iberisë dhe Albanisë së kaukazit nga Albania e Ilirisë. Masci, një dijetar napolitenë, duke sjellur arsyjet e Lebnicit, ai shton më tej shumë me të drejtë, se është absurde të bartëshin popuj të terë në këtê rast kur nuk ka asnjë burim historikë të migracionit të tyre dhe, kur iu gjindet një origjinë natyrale nga popujt autokton që historia i vendos pozitivishtë në vendin e tyre. Pra hipoteza kaukaziane kështu e shpartalluar, është rimarrur edhe nga Adelung në vepren e tij shkencore ku Mitridatêt më një ndryshim tjetër.

Albanët sipas tij, ishin të njejtêt më Allanët, popull shumë i madh dhe i perhapur, që perfshinin një pjes të madhe të Skitisë. Pra Adelin i shtyr nga një citim i Marcellinit i cili i ka sgtyrë edhe dijetar tjerë në tê tê njejtat ide se Alanët ishin Albanët. Si dihet, Alanët kishin bërë shumë herë sulme në Trakië dhe Mesi gjatë shekullit të II-të dhe V-të pas Krishti, si i gjëjmi këto prova, se në vitin 1398 një grup i këtyre Alanëve vëndoset në Bullgarië, pra egziston vetëm se një pretekst historikë për ti kerkuar edhe pjesë tjera te këtij populli në Maqedoni dhe Ilirië. Alduini pra duhej të shtonte se, nëse demontrohet kjo se ka patur mundësi të nj¨shperngulje të këtyre popujve, dhe se është demontruar kjo nga dijtari danez Suhm, se Alanët ishin shumë të afërt me Gotët, të cilët flisnin një idiom ose gjuhë të perafërt ku shumica fjalëve gote, sllave dhe kelte që Lebnici i ka vrejtur tek gjuha shqipe, spjegohën lehtë dhe bëhën si prova në favor të origjines së tyre alanike.
Kjo hipotez sadoqë e veçantë, permbyset, sepse Albanët egzistonin në Ilirië edhe me parë, para migracioneve të këtyre Alanëve. Asnjëherë nuk e kemi provuar në një mënyr të duhur se Albanët tek Ptolemeu janë një interpretim modernë; dhe mund të japim provat por ende mbetet mprehja e opinioneve nga të cilat fiset shqiptare, pa e patur asnjë emër të perbahkët, egzistonin më emra të ndryshëm në gjirin e Ilirisë së vjetër, ku do ta demontrojmi pastaj në vijim.
Kalojmi tani tek Pukevilli; Së pari, nuk është dinjitoze nga ana e tij që ta injoroje këtë qeshtje, ku, nëse ishte në dijeni për punimet e mëparshme të dijetarve para tij, pse e ka fshehur këtë padrejtsi ndaj këtyre dijetarve aqë të famshëm ?
Mirëpo më kryesore është që të shohim nëse historiani i ri ka dhënë argumente të reja në favor të kesaj hipoteze.

Në vendë që ti kërkoje arsyjet për të dhënë prova se Albaniapolis kanë hyrë vetëm se nga interpretimi në tekstin e Ptolemeut, se në Ilirië nuk egzistonte në kohërat e vjetra ky emër, pra kerkimet e para qe duhej ti ndermerrte Pukevilli në interesin e sistemit të tij, ku ai afirmon se Albanët kanë ardhur në Iliri nga Kaukazi në kohëra që nuk mbahët mendë...?
Pra, nëse shqiptarët janë banor të Ilirsë që prej koheve të lashta që nuk mbahen mendë, çdo diskutim merrë fund !
Ne nuk kerkojmi diçka më tepër, se, gjithçka që ka ndodhur në kohërat para historike, nuk i interesojnë askujt. Mirëpo nga momenti kur prisnja nga Pukevilli që të na i spjegoje këto migracionet që «nuk mbahen mendë» të popujve të Kaukazit drejtë Ilirisë e Maqedonisë, e shohim se ai anon mënjëherë tek disa gjeograf orientalistë, të kohës moderne duke i kërkuar disa fise tartare, hunike e mongole të cilët banonin në Kaukaz, ndoshta në shekullin VI-të. pas krishti, e ndoshta edhe më vonë, ne shekullin e XII-të, sepse Pukevilli këtë e le të pa percaktuar, ngase edhe këta gjeografët orientalistë nuk e thojnë se kur egzistonin këto fise nga pikpamja kronologjike. Mirëpo pa vendosjen kronologjike së paku të perafert të këtyre popujve të Kaukazit, dhe pa asnjë indikacion të epokës së migrimit të tyre në rrethinë të Greqisë, ne hecim absolitishtë mbi dallgë vetem duke bërë kerkime te disa emrave te ngjajshëm që nuk japin kurrfarë provash, sepse këto mund te aplikohen në dy migracione ne drejtime te kunderta. Si për shembull; te pranojmi se Geglasët e Shqiperisë të ishin Gegët e Kaukazit, që t'ia plotsojmi deshirën Pukevillit, çka mundemi të perfundojmi këtu pastaj ?
Gegët, thotë Pukevilli erdhen nga Kaukazi në Ilirië, mirëpo dikush tjetër do thoshte më të njëjtat arsyje se, Gegët apo këta Geglasët janë të ardhur nga Iliria në Kaukaz, si e shohim edhe në ditët tona, një grup e boshnjakëve migron në Nubië ku atje do të kishte patur mundësi të krijonte një komb po ti kishim lën të qetë.

Poashtu të gjitha këto homonime që nuk japin asnjë provë se a ishin te sakta apo jo, humbin të gjitha te drejtat nga ana jonë, sidomos kur vrejmi se janë të imagjinuara, si per shembull; Doskët e Kaukazit, që i shkruajmi njësoj si Tuski, janë sipas autorit, Toskët e Shqiperisë. Mirëpo kjo ngjajshmëri, e vetmja që autori e spjegon, bëhët e pa kuptimtë kur i shohim se Toskët janë një emër thirrës që vjen nga njê lum qê quhet Takson, dhe tjetra se, Tuski ngjason më shumë në Toskanë në Italië dhe në Toskë si fis i shqipërisë.
Herat tjera Pukevilli i pershtat mê lehtësi disa emra te pa sakët si per shmbull; emri =Scheptechepes=, që e ka gjetur tek një gjeografë armenian, i intuazmuar Pukevilli permes ketij emri gjën emrin "shqiptarët" megjithatë i vrenë këta të njejtit "shqiptar" edhe tek Plini me emrin Skirtari, pra ne dyshojmi se emri Sheteship është vetëm se ngatrrim emrit Sebapsish, një fshat i Abkazisë.

Shpeshëherë Pukevilli kerkon nga etimologjia e largët kurse origjina natyrale gjindet në vendin e duhur; për shembull, ai do ti ngjes Mirditët e Shqipërisë më Mardët ose Mardaitët si dhe disa fise tjera persane. Mirëpo tek një citim nga Don Kasiusi, na mëson se në malet në mes Maqedonisë, Trakës dhe Mesisë, kishte dy popuj, Serdët dhe Merklët, tê parët pra Serdët quhen edhe me emrin Sardika(Sofia nê Bullgari) kurse fqinjët e tyre Mardët shtriheshin deri në Shkup dhe burimi i Vardarit, pse tê kerkohet koti në Persi kur i gjejmi keta emra edhe nê Maqedoni ?
Ishim tepër të habitur ti shohim Daboët, popull i madh nomad i brigjeve tê detit Kaspikë cituar nga Pukevilli se i ngjason fisit shqiptar Dardët.
Asgjë nuk ka të perbashkët nga burimet e vjetra se Dahoe vjenë nga Kaspiku nê Shqiperi. Fjala =dard= është emri i njê shtize në gjuhën kelte dhe mund tê thuhet pa mêdyshje se është emri i vjetër i dardanëve, fqinjë të ilirve, ose të njejtë si ilirët, pra nuk ka asnjë arsye që dardet te kerkohën atje në Tartari.
Poashtu Pukevilli mundohet te kerkoj tek emri Antivari emrin e një popllade aziatike Antibarrani, zoti e di per çfarë arsyje, kerkon tek këta origjinën e Mirditëve sipas Marditëve e Mardëve te Kaukazit ?

Fatkeqsija e ketij Antivarit, (Bar sot në Mal të Zi), se, ky vendë nuk njihet nga antikiteti më këtë emër, por sipas Bruzen, emri Antivari vjenë natyrishtë sipas qytetit Bari në Italië dhe se Antivari ndodhet perkunder këtij emri; Anti Vari, pra indikon pozicionin perball qytetit italianë Bari dhe nuk ka kurrfarë lidhje më Antibarranët e kaukazit !
Pra ne nuk do te humbim kohën tonë që te ndjekim hap pas hapi dijetarin e njohur dhe të konsiderueshëm në një rrugë të cilën e ka humbur nderlidhjen, duhet ti thëmi njëherë e pergjithëmon: Tabloja e juaj e klasifikimeve të fiseve shqiptare është një sherbim i vlersuar që i keni dhën shkencës, mirëpo, ju e keni torthurua pa patur nevoj fare nga një vprim i shtrembruar si të një gjeniut Budbek, ju kshillojmi pra, në emrin e shkencës, në emrin tuaj te shquar, fshini këta rrema e citime të shtrembuara në edicionet e ardhshme, dhurojani këto homonime ndonjë amatori tjetër, që të perfitoni nga hapsira e shfryzuar ku do na mësoni gjëra pozitive mbi dialektet shqiptare, mbi zakonet dhe gramatiken shqiptare; keto janë menyrat e verteta për te gjetur origjinen e tyre dhe asnjëri nuk është si ju në gjendje ta kryej këtë detyrë.
Pasi qe e rrahëm hipotezen kaukaziane, aqë dobët të trguar nga Pukevilli, ne presim edhe pyjen më banale;
Athua se çka do të shtoni në vendë te këtyre gabimeve që keni paraqitur në këtë liber ?
Mirëpo ne shohim se egzistojnë arsyjet e paluhatshme për te parë tek Shqiptarët vetëm se një popull te vjetër Europianë !


Perktheu per forumin shqiptar; kreksi sipas Konrad Malte Brune

[cincinati5]

Shqipetari nuk ka interesin personal , eshte sistemi kapitalist i eger por edhe kaotik , qe ka ne shqiperi . Ta dish edhe ti , ne shqiperi zbatohen vetem 20 % e teoris ekonomike . 80% eshte kaotizmi dhe kontrolli i regjimit politik pengmarrese te gjithe frymes ekonomike shoqerore etj . Ore me pak fjalle , ata e kan buken dhe ne po llutemi per ***** . Kete ma tha nje pedagoge i njohur te cilin e shikon shume her ne televizor si ekspert eknomise .

nigjo o gryka e mezhgoranit ku luftonte xhaxhi me shok gjermanet ?para dy muajsh isha ne shqiperi dhe te habit fakti qe qeveria jon po jep ca lek per te mbjell drur frutor .i jan versulur kodrave dhe maleve me sopata kosore e lloj lloj vegle primitive per te zaptuar e mbjell drur frutor !!!ti bejm malet dhe kodrat pjellore si fushat thonte xhaxhi? , po me duket se ja arriti sala me pak lek.. Dicka shum e mir kuptohet sa dhe keq per zaptimin e kullotave etj.ktu ta kisha fjalen per interesin personal.ndersa me me ate qe te ka then pedagu jam dakort me shifrat.

[April]

http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=5552

[PELL-AZGAN]

=Kaukaz==ko kas= malet e bardha, në gjuhn kaldeane
=al-aba-na= Albani=hëna nëna e shënjtë !
pra; alabana= n gjuhên kaldeane= dot hote hena nena e shnjt dh ky eshte termi s i perkete Albani...

=Mezapet;
=Mesapia, nga
=apia=vëndi= indo pella. dhe
=Medharia=indo, sanskrishte, hidus= mesêm
Vëndi i Mêsëm=Mezapia ...Mes apia..

=Japodia=Japodët

=podi= rrafshi skite, gr/ vj.
=j' apia=vëndi, vendi i rrafshët, nê fusha
=Japodia...

=al-aba-na= Albani=hëna nëna e shënjtë !

FUTJA PORDHES,GRI SALLAT DHE PO STE DOLI FUTJA DHE I TEKE NGA AJO PIJA QE E KA MEZEN BRENDA.
O LLOSH ........PRAEJ BOTA KA TALL BYTH. ME NE SI POPULL.