Kuriozitete Nga Shkenca Dhe Jeta

[ari32]

Kohet e fundit perfundoi se ndetuari nje tunel i ri nje veper inxhinjerike qe ja kalon cdo vepre tjeter te ketij lloji.Eshte fjala per tunelin LARDAL,tunelin me te gjate ne bote,nje autostrade 24.5 km e gjate,e ndertuar nga hapja tejpertej e nje shkembi te forte.Duke imagjinuar se mbas disa minutas udhetim do te keni mbi koke nje mal me shume se 1000m te larte.
Eshte nje pjese e rendesishme e lidhjes kryesore midis dy qyteteve te medha te Norvegjise,Oslos dhe Bergenit.Gjate dimrit ,ne rruget e tjera malore ishte shume e veshtire te udhetohejper shkak te debores dhe eres.Prandaj ishte shume e nevojshme nje rruge e re qe do te ishte e sigurt dhe gjate motit te keq.
Ne vitin 1992,parlamenti Norvegjez vendosi qe autostrada e re te perfshije nje tunel ndermjet komunave te vogla te Aurlandit dhe Lardalit.Pas 5 vjet punime,tuneli u perurua ne Nentor te vitit 2000.

Tuneli lidh Lardalin dhe Aurlandin,por ne te vertete punetoret filluan punimet ne te njeten kohe ne tre vende.Secili skaj kishte nje skuader dhe nje skuader e trete u perdor per ndertimin e nje tyneli ajroses 2 km i gjate.ky tunel duhej te bashkohej me tuneli kryesor 6.5kmlarg nga hyrja e Lardalit.Per te percaktuar piken e sakte se ku duhej te fillonte cdo skuader ,u perdor u perdoren sistemet satelitore te percaktimit te vendodhjes dhe drejtimi i cpimit u kontrollua me reze leizer.Keto rreze kontrollonin levizjen e makinerive shpuese,per tu siguruar se vrimat e hapura per venien e dinamitit ishin ne vendin e duhur.
Per cdo shperthim hapeshin 100 vrima ku secila ishte e thelle 5,2 m e thelle.keto vrima mbusheshin me 500kg eksploziv.Per pasoj formohej 500 meter kub shkemb i thermuar,ketolargoheshin me kamjone ,dhe para se te fillonin perseri shpimet perforcoheshin muret e tavanit.Perdoreshin bullona te gjata celiku dhe faqet e mureve visheshin me betonarme.Secila skuader perparonte cdo javerreth 60-70 m.Ne nentor te 1999 ndodhi carja e fundit kur te dyja skuadratqe punonin ne tunelin kryesor u takuan me nje shmangje 50cm. Sipas programit 14 muaj me vone tuneli u perurua.Ne kete pike shpenzimet kishin arritur 120 milione dollare.

Tuneli i ajrosjes 2km i gjate,i cili eshte 6.5 km larg nga hyrja e Lardalit,shtriht gjate nje lugine qe ndodhet aty afer dhe sherben si oxhak,ose kanal shkarkimi..
Ajri i fresket futet nga te dyja anet e tunelit dhe ajri i ndotur del nepermjet tuneli te ajrosjes.Dy aspiratore te fuqishem jane instaluar ne kete tunel,me nje kapacitet prej 1.7milion meter kub ne ore.Ky sistem siguro ne sasi te mjaftueshme ne anen qe gjendet Lardal.Mirpo duhej bere dicka me teper per anen qe gjendej ne.Aurland i cili eshte me i gjate.Prandaj,per te bere te mundur qe ajri te dilte nga tuneli i ajrosjes ,ne tavan u instaluan 32 aspiratore te vegjel.Por Ndersa pershkon largesine e madhe nga ana e Lardal deri ne gryken e tynelit te ajrosjes,ajri behet me i ndotur .
Zhgjidhja ishte qe 9.5 km nga hyrja Aurland,te ndertohej nje paisje per pastrimin e ajrit ne nje tunel paralel 100metra te gjate.
Ne te dyja anet ky tuneleshte i lidhur me tynelin kryesor.Ajri qe eshte ne tunelin kryesor devijohet qe te kaloje ne kete tunel paralel,ku nxiret deri 90% e pluhurit dhe e dioksidit te azotit.
Me kete sistem ajrosjeje dhe proces pastrimi ,tuneli Lardal mund te mbaje pa problem deri ne 400 makina ne ore.
Sinjalizues brenda ne tunel kontrollojne cilesine e ajrit.Nese niveli i ndotjes behet teper i larte tuneli mbyllet,por kjo nuk ka qene e nevojshme te behet.

[ari32]

Veprimtar te ndryshme ndryshuan siperfaqen,atmosferen,dhe berthamen e zjarte ne brendesi te planeteveqe kane lene shenja dhe ne planetin e Marsit.

I para ne te majte te fotove eshte sateliti "Mariner10"qe kaloi Marsin tre here brenda nje viti nga marsi i vitit 1974 deri ne mars te vitit 1975

Ne mes eshte sateliti "BeriColombo" qe po pergatitet nga Evropianet dhe do te niset ne gusht te 2009 qe te studjoj Planetin Mars.

dhe ne te djathte te fotos eshte sateliti "Lajmetari"qe do te nis nje udhetim te gjat drejt Marsit ne 2004 dhe do te hyj ne orbit ne 2009

Vullkane dhe kratere vullkanike,lende qe rrjedhin nga brendesia e tij.kodra dhe lugina,dhe gjithashtu me dhjetra karakteristika te cuditshme jane te shperndara ne siperfaqen e Venusit.

Shpjegimet e karakteristikave te siperfaqes te Venusit jane astu sic i regjistroi "Magelani"

[ari32]

Shekuj me pare"molla e dashurise"ishte nje bimeqe rritej relativisht ne viset e Andeve te Amerikes Jugore.Kokrrat e saj ishin mjafte te shijshme,por me sa duketindianet vendas nuk e kultivonin.Ne nje fare menyre kete bime te jashtezakoneshme e sollen edhe ne Meksike.ne kete vend Acteket e quajten bimen sitomatl .Domethenia e termit tomatl tregonte se bima kishte disa fruta te ngjasheme me njera-tjetren,kryesisht te lengshme.
Shume shpejt,salca me domate, me qepe dhe dhe speca djeges,u be nje perberes i perhershem i kuzhines acteke dhe domatja u fut ne rrugen e gjate te njohjes nderkombetare.

Edhe pushtuesve Spanjollu dukej mjaft e shijshme salca e domates.Me 1590 nje priftj ezuit,i cili pjesen me te madhe te jetes e kaloi ne Meksike,tha se domatet ishin shume te shendeteshme. Ai tha edhe se domatet ishin te mira per tu ngren dhe ter leng,i cilii jep salces nje shije te kendeshme.Nga Meksika spanjollet e derguan faren ne Spanje ne kolonite e tyre ne Karaibe dhe ne Filipine.Por me gjithe kete fillim premtues ,kaluan me shume se tre shekuj,deri ssa domatja te zinte vendin qe i takonte ne ne kuzhinen boterore.

Shume nam i keq

Paragjykimet per ushqimet,si cdo lloj tjeter paragjykimi,mund te jete e veshtire te kapercehet.Pavaresisht nga nami i mire qe kishte ne Meksike,ne Evrope domatja morri nje emer shume te keq.Problemi filloi kur botanistet evropian e klasifikuan domaten si antare te familjes Solanaceae,familja familja e helmarines vdekjeprurese.Pervec kesaj,gjethet e domates leshonin nje ere te rende dhe u vertetua se ishin heluese.
Si per te ngateruar punet me teper,disa mjek popullor se domatja kishte aftesi te nxiste deshirat seksuale.Disa besojne se kjo ishte arsyeja qe Francezet e quajten

pomme d'amour ose "molla e dashurise Edhe ne Ameriken e veriut u perhap fama e keqe e domates.madje dhe ne vitet 20 te shekullit te 19-te,nje kopeshtar amerikan nga Masacuesti pohoi:"Domatet me dukeshin kaq te peshtira ,saqe mendoja se do ta provoja vetem nese do te isha i uritur"Ai nuk ishte i vetmi mosbesues .
Lumturisht,italianet,te ciletne shekullin e 16-te i kishin vene domates emerimin pomodoro (molla e arte),u treguan me praktik.Ne fillim te shekullitte 17-te,domatet ishin bere nje ushqim i pelqyer ne Itali,ku klima me diell ndihmonte ne kultivimin e tyre.Prapseprap,perafro dy shekuj,ne kopshtaret ne veri te Evropes nuk ishin bindur akoma dhe i kultivonin domatet si bime zbukuruese ose mjeksore.

Nga paragjykimi te fama

Megjithate ,pasi njerezit filluan ti provonin domatet,dyshimet e meparshme u zhduken dhe kultivimi i domates mori hov.Aty nga viti 70 te shekullit 19-te,domatet e fresketa te Kalifornise ishin ne shitje ne Nju-Jork,fale hekurudhes se re qe qe kalonte mes permes kontinentit.disa 10 vjecare para kesaj,ne Napoli te Italise u hap piceria e pare dhe bashke me te domatet filluan te kerkoheshin me shume .Gjate shekullit te 20-te,kerkesa ne rritjeper supen ,lengunsalcenme domatedhe catsupin,per te mos permendur picen e famshme, e kthyen domaten ,e perfolur aq shume,ne frutin me te famshem ne toke.Domatja nuk ka pasur sukses vetem tek ata qe i rritin per tregti.Ajo eshte bere dhe nder bimet e preferuara te kopeshtareve,qe nga shkretetirat e lindjesse Mesme deri ne detin eVeriut,te pushtuar nga ererat.
Sidoqofte ,fama pothuajse e perboteshme e domates nuk varet nga aftesia e saj per tu pershtaturne toka e klima te ndryshme.Shumica e bimeve te domates jane vete pjalmuese,keshtu qe mund te krijohen varjetete te ndryshme per te kenaqur shije te ndryshme.Tani ka rreth 4000 varietete te ndryshme.

Shifra dhe fakte per domaten

Domatja eshte bere fruta me e perhapur ne bote.Afro 100 miljard tone vilen cdo vit,shume me teper se vjeljete frutave te tjera kryesore te botes (te molleve bananeve,rrushit dhe portokalleve)
Edhe pse domatja eshte quajtur perime,sipas botanikes eshte frut,sepse pjesa e ngreshme e bimes perman farat(ne pergjithesi perimet jane kercejte,gjethet ose rrenjete ngrenshme te nje bime)
Sipas librit te Rekordeve Gines,domatja me e madhe qe njihet peshon 3,5 kg dhe ishte rritur ne Oklahoma te SHBA-se.
Mund te jete e demshme per bimen te pish duhan afer saj ose para se ti prekesh atoDuhani permban nje virus ndaj te cilit bima eshte e ndjeshme.
Pervec vitaminaveAdhe C domatetjane te pasura melikopen,nje lende anti toksiduese .Disa kerkime tregojne se nje diete e pasur me domate mund te pakesoj rezikun e kancerit.

[ari32]

Armandilo eshte nje nga speciet me te vjetra te planetit,eshte me te vertet nje gjitar i cuditshem.
Simbol i mbijeteses,kercen deri ne lartesine nje meter kur trembet,eshte nje notar i mire dhe mund te mbaj frymarjen nen uje deri ne 6 minuta.
Por ajo qe e bene te vecante eshte menyra qe shumezohet.Te vegjelit jane gjithmon kater te vegjel te njejte.Shkencetaret lidhin tkete karakteristike me te suksesit te mbijeteseste species.
Ne baze te nje teorie,kafshet ndimojn dhe ndimohen nga kafshe te tjera me te cilat ndajne te njejtat gene.

[ari32]

Njerezimi disponon perafersisht 300 me pak ajer(oksigjen) nga uje te pishem.
Atmosfera ndodhet ne nje gjendje shume shqetesuese sesa ujrat.
Atmosfera do te behet e para me e papershtatshme per jeten frymemarjen,sesa uji te behet i papershtatshem per tu pire.

==============================================


Ne ditet tona ujrat e ndotura shkaktojne rreth 80% te semundjeve qe prekin popullsine e vendeve ne zhvillim.
35000 femije vdesin cdo vit nga etja ose infeksione te ujit.
Dhe 40% e popullsise se Afrikes eshte ne rrezik te semuret dhe te vdesin nga shkaku i ujit.

[Lisi]

Gjuha më e gjatë në botë
Një nxënëse nga Gjermania hyri në librin e Guinness të rekordeve sepse ajo ka gjuhën më të gjatë në botë. Gjuha e 12 vjeçares nga Tangsted, afër Hamburgut është e gjatë 7 centimetra. Ajo është në gjendje ta lëpijë akulloren nga fundi i kornetit. "Jam e lumtur sepse të gjithë njerzit në botë tani dijnë për mua dhe për gjuhën time" tha ajo.



Elektromobili më i shpejtë në botë

KAZ është një veturë me tetë rrota dhe ka titullin e elektromobilit më të shpejtë në botë. Atë e vënë në qarkullim bateritë Litium-Jon - teknologji e cila po pvrdoret për mbushje të telefonave mobil, por për këtë veturë ka një kapacitet prej 55 kilovat për secilën rrotë, dhe mund ta shpejtojnë deri në 310 km/h. Kjo shpejtësi mund të krahasohet vetëm me trenat Japonez super të shpejtë. Ky elektromobil është i ndërtuar prej pjesëve nga 14 prodhues Japonez, kurse shasinë e ka ndërtuar një kompani Italiane.

Në janar do të lind fëmija i parë i klonuar

Doktori Italian Severino Antinori pohon se fëmija i parë i klonuar do të lind në fillim të muajit janar të vitit 2003. Antinori njohtoi në Romë se njëra nga tre gratë të cilat kanë embrionë të klonuar dhe janë në javën e 33 dhe se do të lindë djalë. Ai tha se nuk do të marrë pjesë në ekipin e shkenctarëve të cilët do të bëjnë lindjen, por se do të japë kontribut shkencor dhe kulturor në projektin e klonimit të njerëzve. Mjeku Italian nuk dha ndonjë hollësi rreth asaj se çfarë nacionaliteti është gruaja, dhe shtoi se ajo do të sjellë një fëmijë në vendin ku kjo gjë është e lejuar.


Foto të porsalindurve dërgohen nëpërmjet internetit

Në Frankfurt posa të lind një foshnje, mjekët atë e fotografojnë me aparat digjital dhe fotografia kalon menjëherë në galerinë virtuale, së bashku me emrin e fëmijës, gjininë dhe peshën e lindjes. Prindërit pastaj mund të marrin fotografinë nga kompjuteri i spitalit dhe atë ta dërgojnë të afërmive dhe miqëve nëpërmjet emailit. Spitali në Bad Solden në Frankfurt është i pari në Gjermani i cili ofron një shërbim të tillë.

Celine Dion punon për McDonalds

Shumë vizitorë në një restoran të McDonalds në qytetin Jupiter, Floridë, janë habitur kur kanë parë këngëtaren e njohur Kanadeze Celine Dion duke paketuar Hamburgerë dhe Pomfrit. Ajo kishte përparse dhe kapelë të firmës McDonald, duke bërë pagesën myshterinjëve të habitur. Më vonë Celine njohtoi se po tenton ti ndihmojë McDonaldsit që të mbledhë të holla për shoqatën humanitare "Ronald McDonald House" Qëllimi i këtij aksioni ishte mbledhja e të hollave për strehim të prindërve të fëmijëve të hospitalizuar. Ajo tha se më herët "Ronald McDonald House" ka ndihmuar familjen e saj në Montreal kur një kushërirë e saj ishte në spital.

Shkroi 12.584 shkronja në një kokërr orizi


Një nxënës nga India do të hyjë në librin e Guinnes të rekordeve sepse ai në një kokërr orizi shkroi 12.584 shkornja. Akash Gupta shkroi 26 shkronja të alfabetit nga 484 herë secilën, duke mos përdorur asnjë ndihmvs vizuel. Për këtë atij iu desht vetëm 90 minuta, dhe përdori ngjyrë shkrimi dhe mbajtëse fletash me të cilin e mabajti kokrrën. 14 vjeçari Akash me këtë hobi merret 10 vite, dhe nganjëherë ai në kokërr të orizit vizaton portrete të njerëzve, kryetarëve të sheteve dhe personaliteteve tjera.

[MI CORAZON]

Jo vetem per Schumacher-in.....

A e dini se disa kafshe mund te vrapojne me shpejtesine e nje makine?

Lexoni me poshte... (Milje ne ore)

Cheetah 65
Antilopa 60
Luani 50 ( ndonje dite kur ta shoh tek dritarja makines une kte)......
Kojota 43
Hijena 40
Lepuri 35
Xhirafa 32
Ariu 30
Elefanti 25
Gjeli detit 15 ( i egri....lol)
Ketri 12
Kermilli 0.03

Here tjeter po shkruaj per jetegjatesine e disa prej kafsheve....

Meqenese sic e dini eshte muaji i atyre kafsheve qe sdua tua permend emrin..deri ne fund te muajit, per to kam per te shkruar..........lol

[ari32]

Ne shume pjese te[shtetit te nju-Sauth Uelles],rendimenti i kullave te telefoneve celular shpesh eshte shume i ulet se sa ai i kullave ne Evrope dhe ne Shtetet e Bashkuar-Thote gazeta australiane Sydney Herald.Problemi ndihet me shume pergjate lumit Murej ne jug te shtetit.
Megjithate rajone eshte relativisht i rafesht,"ka nam te keq si nje vend ku bisedat nderpriten ose nuk fillojne fare".Sipas artikullit,shkaku duket se jane"korijet e dendura me bime te kuqe(Ekualipet)qe jane ne dy anet e lumit Murej".
Sipas gazetes Herald,Roxher Bamberi,drejtor i nje firme telekomunikacioni,"beson se ne gjethet e ekualipit ka dicka qe lidhet me formen,permasat dhe lageshtinqe i bene ato te afta te thithin valet e celulareve shume me teper sesa pemet e tjera".

Kerkuesit ne institutin e Fizikes se Zatuar ne Universitetin e Bonit NeGjermani,kane ndertuar mikrofona me rreze lazer qe mund te "degjojne "bimet.Mikrofonat kapin valete tingullit qe leshon gazi etilen,qe clirojne bimet e "shqetesuara".Dr Frenk Kyhnemani,shkencetar ne universitetin e Bonit,thote "Sa me te shqetesuara te jene bimet,aq me larte eshte tingulli qe degjohet ne mikrofon".Ne nje rast,nje kastravec qe dukej i shendetshem,sipas te dhenave qe tregoj paisja,"prktikisht po bertiste"."Nje analize me nga afer tregoise ai vuante nga myku,por shenjat nuk dukeshin akoma"C'eshte e verteta ,duhen tete tete ose nente dite qe te duken njollat e mykut,qe mund i dallojne bujqit.
"Duke pergjuar bimen,thote -The times e Londres,-duhet te jete e mundur te ndertohetedhe nje sistem paralajmerues qe do te lajmerojjete ne gjendje ti diktoj insektet e demshmedhe semundjet qe ne fillim.Gjithashtu,duke ditur se deri ne cmase jane te shqetesuara frutat dhe perimet mund te jete nje ndihmeedhe per ruajtjen dhe trasportimin e tyre me efektshmeri.

"Organizata Boterore e Shendetesise raporton se 3 miljon njerez vdesin cdo vit si pasoj e ndotjes se ajrit.
Kjo shifer eshte tri here me e madhe sesa shifra1milion njerezish qe vdesin cdo vit nga aksidente rrugore"-thote nje raport i botuar nga Earth Policy Institut.
Sipas raportit ,qeverite punojne shume per te zvogeluar numrin e aksidenteve automobilistike,por "i kushtojne shume me pak vemendje vdekjeve te shkaktuara vetem nga perdorimi i makinave.Ndonese vdekjet nga semundjet e zemres dhe semundjet e rrugeve te frymemarrjes per shkak te ajrit te ndotur nuk krijojne ate buje qe kane perplasjet e makinave,me drita dhe sirena ,perfundimi eshte i njejte.Nder ndotesit e ajrit futen monoksidi i karbonit,oksidet e azotitdhe grimcat e tyre"dhe te gjithe keta vijne si pasoje e djegjes se lendeve djegese si qymyri dhe benzina.

[SH_H]

po e hap kete teme per shkencetaret shqiptare (mbase edhe jo aq te famshem) por qe mendoj se nuk mungojne...
kush di ndonje informacion ...

[ari32]

A e perhapin insektet HIV-in



Pas me shume se 10 vjetesh kerkimes dhe studimesh,endomolog dhe shkencetar ne fushen e mjekesise nuk kane gjetrur ndonje deshmi qe tregon se mushkonjat ose ndonje insekt tjeter trasmetojne HIV-in virusin e SIDA-s


Per shembull,te mushkonja,pjeset e gojes nuk jane si shiringe qe ka nje vrime te vetme,me ane te se ciles gjaku mund te injektohet perseri.Perkundrazi,gjaku qe thith e mushkonja kalon ne nje rruge te vecante,kurse peshtymen e sekreton nga nje dalje tjeter.
Pervec kesaj,sic shpjegon Tomas Damaso ,Specialist ne fushen e kerimimeve per HIV-in ne Skuadren e Drejtimit te Ceshtjeve Shendentesore te krahines Ne Mongu,Zambie,aparatitretes i mushkonjes e shperben gjakun,duke e shkateruar virusin.HIV-i nuk gjendet ne jashteqitjet e insekteve. dhe ndryshe nga nga parazitet e malarjes,HIV-i nuk hyn ne gjendrat e peshtymes se mushkonjes. Qe te infektohet me HIV,nje njeri duhet te ekspozohet ndaj nje numri te madh grimcash infektuese . Nqs mushkonja e nderpret vaktin saj dhe shkon direktne nje viktim tjeter ,cdo sasi gjaku qe mund te kete mbetur ne pjesen e gojes se saj eshte teper e vogel per te shkaktuar infektimin.Sipas specialisteve,edhe edhe sikur te shtypim mbi plage te hapur nje mushkonje te mbushur me gjak te infekuarme HIV,nuk do te infektohemi me virusin e HIV-it.