Kuriozitete Nga Shkenca Dhe Jeta

[fegi]

Der me tani teletransportimi ishte i mundshum vetume permese pjesezve te dritese.
Dy grupe shkenctaresh, nj i SHBA-se dhe tjetri i Austrise, ja kan ariture qe per te paren here te teletrasportoin disa prona te atomeve,dmth te realizojn diqka te ngjajshme nga kapiteni Kirk ne serin Star Trek.
Prova e par te ketyreve dukurive tregohet qe ne vitin 1997 por deri me tanifizikanet kan aplikuarparimin e teletransportimit te fotoneve,dmth pjesezate e dritese,ndersa
ekspermentet e reja jane realizuar me atome,qe jane therime materialesh.
Ate qe fizikanet e quajn teletransportim,ne te vertete,esht nji dukuri e komplikuar,qe perbehet nga trasferimi i pronave te nji pjeseze(A) deri te nji tjeter pjesez(B),permese nji pjesez te trete ndermjetsuese (C)
Kjo esht e mundur fale nji prone mikroskopike te quajtur"entanglement"(gershetim)
nji mardhenije e ndersjellte shume e forte qe stabilizone ne mese te dy pjesezve"binjake"Nese njera pjesez rrotullohete sikur nji busull gjiroskopike ne nji fare drejtimi te quajtur"spin" pjeseza e asaj binjake mund te rotullohet gjithmon ne te kunderten, edhe nese ndodhet ne nji tjeter galaksi.Per te realizuar teletrasportimin ,venoset raporti i kundert mes pjesezve B dhe C pastaj edhe mes A- se dhe B.se fiksohet prone e A-se.Ne kete menyre,fale ndemjetsimit te B-se mundsohete traferimi i ktyre pronave tek pjeseza C.
Grupi i univerzitetit te Insburgut, ne Austri,ka aplikuar kete parim ne atomete e kalciumit,pergjate qe grupi amerikane, i National Institute of Standardes and Technology(nist)ka teltrasportuar pronet e atomve te te beriliumit.Mirpo keto eksperimente nuk doti aplikohen teletrsportimin te materiese,por zbaticave te informcioneve qe mund te karakterizonin kompjuteret e dekadave te ardhshme,duke i bere shume me te shpejte dhe me te fuqishume.

[Xhuxhumaku]

Sekretet e trurit: Masa gri që na jep identitetin

Truri është organi më i ndërlikuar, më i pakuptueshëm dhe enigmatik i trupit tonë. Ne mund të emërtojmë pjesë të tij, por dija jonë është e kufi zuar në lidhje me funksionin e këtyre pjesëve dhe mbi të gjitha me lidhjen që ato kanë me njëra-tjetrën. Në një libër të fundit të një mjekeje që është marrë për një kohë të gjatë me studimin e këtij organi jetik të trupit tonë janë përmbledhur të gjitha faktet e njohura shkencërisht deri më tani për trurin, si edhe shpjegohet struktura, funksioni dhe problemet e tij.

Truri moral
Kur punëtori i hekurudhës Fienas Gage pësoi një goditje në fytyrë ndërsa po shponte me eksploziv një mur në vitin 1948, pa dashur dha një nga informatat e para në lidhje me funksionimin e këtij organi. Shpërthimi kishte shkaktuar një vrimë që niste në faqe dhe përfundonte në tru, madje në majë të kokës dhe kjo i kishte shkaktuar humbjen e shikimit në syrin e djathtë. Në dukje ky ishte dëmi i vetëm fi zik që iu shkaktua, ndërkohë që pas këtij incidenti, personaliteti i tij ndryshoi kryekëput. Nga një njeri i përgjegjshëm, i sjellshëm dhe i qetë ai u bë një person i ashpër, i pamëshirshëm dhe madje shoqërisht i papërgjegjshëm. Kjo tregoi se dëmi fizik që shkaktohet në disa zona të trurit mund të çojë në ndryshim rrënjësor të personalitetit.

Besimi dhe supersticioni
Sistemi i besimit të njerëzve është një ndërthurje e gjeneve me kulturën, mënyrën e rritjes. Të gjitha këto përbëjnë edhe kornizën e përvojës njerëzore. Por, disa aspekte mund të kenë një ndikim të drejtpërdrejtë në aktivitetin e trurit. Disa shkencëtarë sugjerojnë se përvojat e mbinatyrshme që deklarohen se janë përjetuar nga disa njerëz mund të jenë edhe pasojë e "shqetësimeve" të trurit. Ndjesia e ekstazës që i shoqëron përvoja të tilla të çuditshme dhe të rralla u është atribuuar deri më sot çarjeve të vogla në lobin temporal. Shqetësimet në lobin temporal lidhen edhe me ndjesinë e një pranie të padukshme, që disa njerëz thonë se përjetojnë në momente të ndryshme të jetës së tyre. Të tilla janë për shembull përvojat e dikujt me shpirtrat apo fantazmat. Ndërsa për sa u përket të ashtuquajturave përvoja jashtë trupit, ato, sipas disa shkencëtarëve, janë të lidhura me aktivitetin e pakësuar të lobeve paralele, të cilat normalisht japin një qartësi dhe ekuilibër në lidhje me perceptimin tonë të kohës dhe hapësirës.

Krijimtaria
Tru të ndryshëm kanë karakteristika të ndryshme. Madje, ndryshimet janë të mëdha edhe në trurin e muzikantëve, mes atyre që improvizojnë dhe atyre që luajnë duke pasur përballë një pentagram. Studimet kanë nxjerrë në dritë se lobet frontale aktivizohen kur muzikantët lexojnë notat, por nuk funksionojnë kur muzikanti improvizon notat, duke u lënë kështu hapësirë ideve momentale. Studiuesit thonë se kjo refl ekton shumë në proceset e krijimtarisë. Kur truri pushon pas një aktiviteti shumë të ngarkuar, valët që lëshon janë të ndryshme nga ato që emeton në momentet e pikut të punës.

Dallimet seksuale
Truri është shumë individual te njerëzit, madje po aq individual sa edhe fytyra. Çdo njeri ka një tru me një ndërtim dhe fi ziologji të ndryshme. Ky dallim vlen edhe për gjinitë. Kështu, i ashtuquajturi corpus callosum, që lidh dy hemisferat e trurit, është më i zhvilluar te meshkujt se sa te femrat. Sipas disa shpjegimeve, ky është shkaku që femrat janë emocionalisht më të ndërgjegjshme se meshkujt, pasi ana e djathtë e trurit që lidhet me emocionet është më e lidhur me të majtën, që është edhe qendra analitike e trurit. Skanimi i trurit të homoseksualëve është i ngjashëm me atë të femrave, pra ata janë më të prirur që të kenë një botë emotive dhe ndjeshmëri tipike femërore. Ndërsa te femrat lezbike, për shembull, ana e djathtë e trurit është më e zhvilluar, një tipar që ngjan me meshkujt heteroseksualë. Tiparet e trurit janë të përbashkëta mes femrave lezbike dhe meshkujve heteroseksualë.

Personaliteti
Studimet në lidhje me trurin kanë nxjerrë në dritë se per-sonaliteti mund të jetë "i dukshëm" edhe nga aktiviteti i zonave të ndryshme të trurit. Kështu, njerëzit që pëlqejnë aventurat, gjërat dhe eksperiencat e reja kanë një lidhje më të fortë mes hippocampus-it dhe striatum-it, ndërsa njerëzit e turpshëm shfaq-in reagime të forta në amygdala. Optimizmi, bashkëpunimi dhe agresiviteti janë pasojë e aktiv-iteteve të zonave të ndryshme të trurit.

Rëndësia e përmasave
Tru të ndryshëm kanë madhësi dhe peshë të ndryshme, por ka edhe përjashtime. Jonathan Swift autori i "Udhëtimet e Guliverit" kishte një tru që peshonte 2000 gramë kur vdiq në vitin 1754, ndërsa truri i Ivan Pavlovit, biologut të shquar rus që zbuloi reagimet e Pavlovit, peshonte vetëm 1500 gramë. Kësisoj mund të thuhet se deri tani nuk ka ndonjë teori për sa i përket lidhjes mes peshës dhe intelektit, por tipare të tjera mund të jenë shumë të rëndësishme.

Plakja e trurit
Shumë neurone në tru mbeten të shëndetshme deri në vdekje. Por truri vetë ndryshon 5-10% në moshat nga 20 deri në 90 vjeç. Ndryshime të tjera përfshijnë zmadhim të hapësirave të ndry-shme të kafkës dhe formim të pllakave të caktuara trunore e ndryshime të tjera sipërfaqësore në dukje. Shkaku i këtyre ndryshimeve nuk është shpjeguar ende. Megjithatë, një gjë është e sigurt, se një dietë e mirë ushqimore është shumë e dobishme për shëndetin e trurit, veçanërisht përdorimi i peshkut në mënyrë të vazhdueshme. Ndërkaq, këshillohet për "fi zkulturë" të trurit edhe loja e shahut.

Dhimbja e kokës dhe migrena
Një dhimbje koke është një nga arsyet më të zakonshme që na bën të përdorim aspirinat, apo paracetamolët. Në rastin e migrenës nuk kemi një shpjegim fiziologjik të kësaj sëmundje, por mendohet se ajo shkaktohet nga procese të funksionimit të trurit. Zakonisht migrena prek frontin ballor të trurit dhe lëvizja e përkeqëson dhimbjen. Atë e shkaktojnë disa stimuj si ushqimi, lodhja, ndryshimet hormonale, faktorë emocionalë, apo qoftë edhe një ndryshim moti. Një dhimbje klasike migrene mund të zgjasë disa ditë dhe përsëritet pas disa muajsh.

Gjumi dhe ëndrrat
Pa gjumë do të kishim vdekur. Gjumi është thelbësor për shëndetin dhe nëse fl emë më pak nga sa kemi nevojë jemi të hutuar, të papërqendruar dhe humbasim aftësinë e kujtesës. Megjithatë, gjumi vazhdon që të mbetet një mister. Ciklet gjumë-zgjim janë të kontrolluara nga neu-rotransmetuesit që funksionojnë në zona të ndryshme të trurit. Ëndrrat janë një tjetër mister shumë pak i njohur i gjumit. Ajo çka dihet është vetëm fakti që gjatë gjumit aktiviteti i trurit pakësohet dhe ndodh një lloj pastrimi kimik.

shqip

[Explorer]

Syzet që përkthejnë bashkëbiseduesin e huaj

Japonezët kanë prodhuar syze të cilat emetojnë titra gjatë bisedës ndërmjet personave që flasin gjuhë të ndryshme.

E diel, 08 Nëntor 2009 15:11


Kompania japoneze NEC ka prodhuar syze të cilat, gjatë bisedës ndërmjet personave që flasin gjuhë të ndryshme, emetojnë titra.

Në komunikatën e kësaj kompanie thuhet se së shpejti do të fillojë prodhimi i syzeve të cilat krahas fjalëve të bashkëbiseduesit në një gjuhë të caktuar do të mund të sigurojnë edhe përkthimin në gjuhë tjetër nëpërmjet zërit, por edhe titrave.

Kompania japoneze thekson se syzet e quajtura "Tele Skaunter" u dedikohen të punësuarve që kanë punë me myshterinj të huaj. /koha/

[fegi]

http://www.forumishqiptar.com/attach...1&d=1259050500

[Sherri]

fegi duket interesant artikulli qe solle, por gjithashtu do duhej nje lente zmadhuese ta lexoje tamam. Gjithsesi e shkrova ne word dhe po e hedh ketu ne forme postimi ate qe ke sjellur :

TELEPORTACIONI APO LARGPERCIMI

Te shperbehesh ne asgje ne ajer dhe te shfaqesh perseri, pa humbje ne kohe, por ne nje kontinent tjeter. Deri tani kjo gje ka qene e mundur vetem ne filmat fantastiko-shkencor si “Star Trek”. Ne kete film veprimi ne fjale eshte quajtur “to beam” qe do te thote pak a shume “te dergosh nje tufe rreze drite”. Ndryshe i njejti veprim quhet teleportacion qe do te thote “te dergosh ne largesi” ose me nje fjale largpercim.


KJO QE DERI PAK PARA KOHESH DUKEJ UTOPI, NE TE VERTETE FUNKSIONON

Fizikanti vienez Anton Zeilinger ia ka arritur te largpercoje grimca drite (fotone) ne nje largesi 1 deri ne 2 metra prej andej. Me e rendesishmja eshte se Zeilinger nuk largpercon pjesezen , por te dhenat qe e perbejne ate...
Behet fjale per nje marredhenie midis dy pjesezash brenda Ligjeve te Mekanikes Kuantike te quajtura kokolepsje. Nesa gjendja e njeres pjesez ndryshon, ndryshon dhe ajo e pjesez tjeter sado larg njera-tjetres te jene, qofshin disa mikrometer apo dritevjet.
Per te largpercuar te dhenat ne nje pjesez te trete do te mjaftonte qe kjo t’ia percillte te dhenat njeres prej dy pjesezave te kokolepsura. Sapo njera prej pjesezave te kokolepsura te merrte keto te dhena, po ne ate cast i ka marre dhe tjetra ndonese ndodhet larg. Pra te dhenat u largpercuan.
Kjo gje nuk eshte e re dhe eshte e njohur ne teori qe prej 30 vjetesh. Me thjeshte eksperimenti i mesiperm mund te shpjegohej me ane te goglave te bilardos. Kemi dy gogla te bardha ku ngjyra perfaqeson rolin e njejte qe luajne ato, si dhe nje te kuqe qe do te largpercohet. Gogla e kuqe rrok nje prej goglave te bardha. Kjo e fundit merr pernjehere te dhenat e te kuqes dhe kthehet keshtu ne te kuqe. Por meqenese gogla e bardhe eshte e kokelepsur me goglen tjeter te bardhe (per shkak se kryejne te njejtin rol), atehere dhe kjo e fundit kthehet ne te kuqe.
Keshtu te dhenat, pra “ngjyra e kuqe” u largpercua.



LARGPERCIMI I NJEREZVE

Nje nder veshtiresite ne largpercimin e njerzve qendron ne ate qe ndonese po behen perpjekje dhe ne teori eshte e mundur, perseri nuk eshte arritur te largpercohen atome prej te cilave perbehen njerezit. Deri tani eshte arritur te largpercohen vetem fotonet e drites.
Per me teper atomet e njeriut jane teper te lidhur me njeri-tjetrin dhe nuk mund te shkeputen nga njeri tjetri. Keshtu do te duhej qe njeriu te largpercohej si nje i tere dhe jo ne atome. Deri tani ketij problemi nuk i eshte dhene zgjidhje.
Pra ne te ardhmen e afert largpercimi i njerezve mbetet akoma i pamundur.
Edhe sikur te ishte e mundur te largpercohej njeriu ne formen e shperberjes se atomeve te tij perseri do te hasnim ne veshtiresi te medha te cilat nuk qendrojne ne numrine madh prej biljonesh atomesh qe perbejne njeriun por ne numrin teper te madh te nderthurjeve te mundshme midis ketyre atomeve qe perbejne trupin e njeriut. Do na duheshin te largperconim sasi aq te medha te dhenash per te cilat do na duhej nje CD-ROM aq i rende sa edhe vete Toka. Kompjuterave te sotem do tu duheshin 20.000 miliarde vjet te kryenin largpercimin e te dhenave te njeriut.Ajo qe mund te bejme eshte ndertimi i kompjuterave kuantike teper moderne, te cilet do te ishin me miliarda here me te shpejte se ato qe kemi sot.
Nje veshtiresi tjeter qendron ne ate qe kokelepsja e grimcave te drites funksionon vetem ne nje mjedis krejt te izoluar. Ngrohtesia e trupit apo dhe frymemarrja do ta shkatarronin kokelepsjen. Nje pengese tjeter eshte ajo qe gjate largpercimit, nuk dergohet tutje trupi por vetem te dhenat e perbersjes se tij. Keshtu qe ne vendin ku do te shfaqej njeriu duhet te kishte qe me perpara nje kopje te njeriut ne fjale, tek i cili do te largpercoheshin te dhenat. Se si do te ishte kjo kopje eshte akoma e paqarte. Por edhe sikur te kryhej kjo kopje do te lindte pyetja : A do te largpercoheshin edhe shpirti, mendimet dhe vetedija jone?


KOMPJUTERAT KUANTIKE

Pikerisht parimin qe perdori fizikanti vienez Zielinger per largpercimin e te dhenave te kuanteve te drites duan ta shfrytezojne shkencetaret per te ndertuar kompjutera kuantike te cilet do te ishin me miliarda here me te shpejte se keto te sotmit. Shkaku do te ishte ai se ne kompjuterat kuantike te dhenat do te largpercoheshin permes kuanteve te drites apo atomeve. Kompjuterat kuantike punojne me te ashtequajturat Qubits, bits per kuant. Ndryshimi nga kompjuterat e sotem qendron ne ate qe ne nje kompjuter kuantik do te kryheshin veprimet jo njeri pas tjetrit e rralle por njekohesisht.
Por qe nje kompjuter kuantik te punoje duhet te behet nje lidhje midis qubits-ave. Por gjendja e ketyre dhe ndersjellshmeria eshte teper e ndjeshme ndaj nderhyrjeve nga jashte gje qe i ben keta teper te brishte dhe te shkatarrueshem. Kompjuteri me i madh kuantik qe eshte ndertuar deri me sot eshte prej 5 qubits-esh.

[Xhuxhumaku]

Ka qenë në gjendje vegjetative për 23 vjet dhe befas, falë punës së një terapisteje, rikthehet duke pasur aftësinë e një komunikimi përmes ekranit të një kompjuteri. Mrekulli, apo keqdiagnostikim?

Misteri i të mbijetuarit nga koma

Linda Wouters nuk besonte në mrekulli, derisa pa një të tillë me sytë e saj, pra deri ditën kur pa të lëvizte dorën e Rom Houben. Mjekët kishin ngulmuar vazhdimisht se viktima e aksidentit automobilistik ishte zhytur në një koma të rëndë. E ndërsa mjekët ishin thuajse të sigurt për rrugën pa kthim në të cilën ishte nisur Rom, terapisti i tij kishte tjetër mendim. Në një spital rreth 50 kilometra larg Brukselit, ku jeton Houben, 46 vjeç, zonja Wouters rrëfen për udhëtimin e tij të gjatë për t‘u rikthyer sërish në jetë dhe teknikës që i mundëson komunikimin me botën. Pas plot 23 vjetësh "i mbyllur" i ndërgjegjshëm, por i paralizuar dhe krejtësisht i paaftë për të folur dhe komunikuar, Houben ia ka dalë së fundi që të përcjellë mesazhe shumë të sakta dhe terapistja e tij e drejton në këtë përpjekje hap pas hapi. Ajo ia merr dorën dhe ia vendos mbi një ekran kompjuteri përmes të cilit ai shprehet. Disa ekspertë të mjekësisë bëjnë çudi se si është e mundur që një pacient që konsiderohej i vdekur për 23 vjet tani arrin që të shtypë fjalë në kompjuter dhe të komunikojë kthjellët ato që dëshiron. Sipas terapistes së pacientit, një ndër gjërat e para që ai shprehu ishte "jam i bekuar". "Është e vështirë që të imagjinosh një gjë të tillë dhe unë e kuptoj se çfarë ka parasysh ai kur e thotë një gjë të tillë", rrëfen Linda Wouters, e cila e di shumë mirë se sa e vështirë ka qenë "rilindja" e pacientit. Ajo ka kaluar përmes muajsh të tërë të dhimbshëm. "I kërkonim vazhdimisht që të përpiqej të paktën të arrinte të puliste sytë, por Houben nuk ia dilte dot as këtij veprimi. I kërkonim që të lëvizte buzët, por sërish ishte një mision i pamundur. Por dikush vuri re se ndërsa ne i flisnim, atij i lëvizte një gisht këmbe ndaj ne nisëm që ta përdornim këtë mundësi për ta bërë pacientin të komunikonte. Më pas një terapist amerikan që e vizitoi pacientin tha se me shumë përpjekje do të ishte e mundur që Houben të lëvizte gishtin tregues". Kështu, pak nga pak, terapistja nisi një punë të jashtëzakonshme që solli rezultate të jashtëzakonshme. Ata së bashku filluan mësimin e teknikave të komunikimit, të cilat aktualisht pacienti po i përdor madje për të shkruar një libër për jetën e tij, për gjithë përjetimet në vitet e gjata të moslëvizjes dhe ndjesitë e reja të rizgjimit në një tjetër botë, ndryshe nga jo që kishte njohur para se të aksidentohej. "Me Houben ka ndodhur një mrekulli e vërtetë dhe fatmirësisht funksionoi". Metoda e terapistes konsiston në aftësimin e gishtit tregues për të shkruar në kompjuter. Për të arritur në stadin aktual, të dyve u janë dashur thuajse tre vjet punë e pandërprerë, përpjekje që në më të shumtën e rasteve dukeshin të dëshpëruara dhe të kota. Por kjo metodë nuk ka arritur që të bindë të gjithë mjekët dhe ekspertët e fushës. Por rezultati i arritur është aq i jashtëzakonshëm, sa mjekëve nuk u mbetet veçse të heshtin dhe të mbajnë shënim për sa ka ndodhur. Libri i parë i Houben është publikuar në një revistë të qendrës spitalore. Në të ai ka përshkruar rizgjimin e tij të jashtëzakonshëm. "Në fillim ndieja se dikush më kishte kyçur dhe e kishte flakur çelësin tutje përgjithmonë. Në sytë e botës unë isha një djalë i ri që befas isha shndërruar në një qenie vegjetative. Unë isha shtrirë gjatë gjithë kohës në të njëjtin vend, po a isha vërtet aty? Unë dëgjoja, shihja, ndieja, por vetëm së brendshmi, larg syve të botës. Tani mund të komunikoj përmes aftësive të fituara nga një punë jashtëzakonisht e gjatë dhe e lodhshme. Jo të gjithë besojnë në këtë mënyrë e formë komunikimi, sepse është një metodë ende e pambështetur nga shkenca, por që jep rezultat dhe mbi të gjitha për mua është jetike. Më në fund ajo çka ndiej dhe mendoj mund të ndahet me të tjerët".
Houben 20 vjet më parë pësoi një aksident të rëndë rrugor pas të cilit nisi një jetë vegjetative, por që gjithsesi, i jepte mundësi që të ndiente, të dëgjonte e shikonte. Kjo bëri që pacienti të jetonte një vuajtje të madhe duke qenë njëherazi pjesë dhe jo pjesë e botës. Ai nuk arrinte që të shprehej dhe t‘u thoshte familjarëve të tij se pavarësisht se për ta ishte shndërruar në një "copë mishi", ai dëgjonte dhe ndiente gjithçka. "Ka qenë shumë frustruese për mua dhe të dashurit e mi. Nuk mund ta ndaja dhimbjen me ta, nuk mund t‘i ngushëlloja tek i shihja rreth meje të shkreheshin në vaj. Vetëm imagjinoni se si mund të ndiheni kur të gjithë të dinë "të fikur", ndërkohë që ti je i gjallë. Është si të jesh një njeri i padukshëm. Thjesht je i përjashtuar nga jeta", shkruan pacienti. Për shumë mjekë rasti i pacientit belg është një mrekulli, sepse në përgjithësi pacientë të tillë nuk arrijnë të rikthehen më në jetë dhe mbi të gjitha t‘ia dalin të komunikojnë disi atë që ndiejnë dhe provojnë.

shqip

[^_BIM_BUM_BAM_^]

Rreth 40 vite larg nga planeti yne gjendet ne nje "supertoke": nje planeti me i madh se Toka, por me i vogel ne krahasim me planetet e tjere te zbuluar deri tani jashte sistemit tone diellor.
Zbulimi eshte bere me ane te nje teleskopi te ngjashëm me ata amatoriale, ne Universitetin e Harvardit.

Planeti i ri, i quajtur GJ 1214b, eshte i rrethuar nga nje atmosfere e dobet dhe ndoshta eshte i pasur me akull dhe uje.

Per nga dimensionet e tij hyn në kategorinë e "supertokave", qe kane nje masë te shtrihet nga 1,9 deri ne 10 here me te madhe se ajo e tokës.

Zbulimi i ri eshte rreth gjashtë here me i madh se ai i planetit ton dhe rrezja e tij eshte 2,7 here me e madhe se ajo e tokës.

GJ1214b i duhen 38 ore per te bere xhiron rreth yllit te vete.

Temperatura e siperfaqes, sipas llogaritjeve, eshte rreth 200 grade, duke e bere keshtu te papershtatshem per jeten.

[^_BIM_BUM_BAM_^]

Zbulohet sekreti i disa yjeve te reja ne Rrugen e Qumeshtit, te cilat ndodhen mes shume yjeve te vjetra.
Sipas studimit italian te publikuar ne revisten “Nature”, sekreti duket se qendron ne dy mekanizma. Dy yje te moshuara mund te afrohen aq shume sa te hane njeri-tjetrin ose njeri prej tyre mund ta haje tjetrin duke krijuar nje yll te ri.

Ne te dyja rastet kemi si rezultat nje yll te rinuar me permasa me te medha dhe me pamje me te re. Provat erdhen pas disa imazheve te fotografuara nga teleskopi Hubble ne sistemin diellor te Messier qe ndodhet rreth 28 mije vjet drite larg Tokes.

[dentisti_i_pula]

ik mi vrit veten

[Rachel_]

Saul Perlmutter dhe shkencëtarë nga NASA duan njëherë e mirë t’i bien për gjurme fuqisë misterioze që e përndan Universin. Në rast se Energjia e Errët vazhdon gjithmonë të rritet ajo madje do të shkëpuste edhe objektet që mbahen nga forca e rëndesës. Saul Perlmutter: ''Universi mund të zgjerohet, ngadalsohet dhe dikur të pësojë kolaps. Ose diçka edhe më me shumë gjasë, do të mund të zgjerohej gjithnjë e më shpejtë. Kjo mund të vazhdonte madje aq larg – këtë e quajmë „Big Rip“ – sa të shqitë vërtëtë çdo gjë e t’i copëtojë deri në grimca më të imëta të mundshme.''

E si mund t’i biesh në gjurmë një energjie për të cilën s’dimë gjë fare, s’dimë nga se përbëhet apo si funksionon? Shkencëtarët e kanë një plan: ata duan të dërgojnë në Gjithësi një satelit të pajisur më një çip me ultra-rezolucion. Ai do të na mundësonte të kapim imazhet e dallimeve të ndriçimit të supernovave shumë të largëta. Për herë të parë do të modelohen zona gjigante të Gjithësisë. Vetëm me zbulimin e një numri sa më të madh të supernovave të reja Perlmutter dhe ekipi tij mund të vërtetojnë forcën zgjeruese të Energjisë së Errët.

Me këtë mision shkencëtarët duan t’i përgjigjen pyetejs se çfarë lloj energjie fshihet pas kësaj force misterioze, e cila është aq e fuqishme sa të mund ta shkatërrojë Universin. Në Garching kanë mbërritur imazhet nga Very Large Telescope. Dr. Natascha Förster Schreiber dhe ekipi saj kanë goditur në shenjë. Ata me të vërtetë kanë zbuluar një glaktikë. Por diçka është e çuditshme: kjo galaktikë me emrin aspak spektakolar MS 1512-cB58 është shumë më e madhe seç duheshte në të vërtetë të jetë. Në vend që të jetë, ashtu siç pritet sipas terorisë aktuale mbi Universin shumë më e vogël, ajo në formë dhe perimetër është gati sa Rruga jonë e Qumështit.

Poashtu edhe galaktikat tjera, të cilat i ka studiuar ekipi kontrollit, pohojnë imazhin e habitshëm: ato kanë një formë spirale, sillen rreth boshtit të tyre dhe janë gjigante. Si është e mundur, që në një kohë relativisht të shkurtër pas Shpërthimit të Madh, ata të jenë zhvilluar kaq shumë? Dr. Natascha Förster Schreiber: ''Kjo ka qenë absolutisht e papritur. Këta janë vërtet sisteme gjigante. Duken tamam si Rruga e Qumshtit, dhe atë menjëherë pas Shpërthimit të Madh. Ne prisnim të gjejmë pjesë të vogla, por atë që shohim tani, është ata janë galaktika të pjekura, janë shumë të rënda dhe poashtu rrotullohen. Sipas teorisë, kjo nuk duhet të ishte absolutisht kështu. Për teorinë kjo tani është një sfidë e madhe. Duhet bërë edhe shumë punë për t’i kuptuar në hollësi këta objekte.''

Kozmologët kanë ecur mjaf larg, deri në cepat e Universit. Por atë ç’kanë gjetur atje i bën ata të dyshojnë në të gjitha teoritë e tyre. Energjia e Errët dhe Materia e Errët janë aq misterioze dhe, megjithë përpjekjete bëra mbeten kaq të pastudiuara, saqë gjithë dijen mbi Kozmosin e vënë sërish në pikëpyetje. Saul Perlmutter: ''Mbase ndonjëherë do arrimë në kufijtë, ku aftësitë tona të të kuptuarit do të duhet të jenë aq të mëdha, saqë për këtë do të duhej të kishim një tjetër tru për ta kuptuar botën që na rrethon.'' Çdo pjesë e Universit ka të kundërtën e saj. Dhe kështu, çdo përgjigje e mundshme mbi krijimin e botës, siç duket hedh një pikëpyetje tjetër!

http://www.3sat.de/hitec/magazin/120736/index.html