Thirrja ( Da'ua ) Islame
Tė gjitha falenderimet i takojnė Allahut, Zotit tė botėve, i Cili na urdhėroi qė tė ndjekim tė Dėrguarin e Tij salaAllahu alejhi ue selem dhe tė thėrrasim nė rrugėn e Tij, dhe paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi Profetin Muhammed, familjen e tij, dhe ata qė e ndjekin atė me vėrtetėsi deri nė ditėn e gjykimit.
Tė thirrurit pėr tek Allahu [ed‐Daua ilAllah] ėshtė rruga e tė Dėrguarit salAllahu alejhi ue selem dhe e ndjekėsve tė tij, ashtu siē Allahu, mė i Larti thotė:
ʺThuaj: Kjo ėshtė rruga ime, qė thėrras pėr te Allahu me qartėsi (dituri), unė e kush mė ndjek mua. I pastėr ėshtė Allahu nga ajo qė i pėrshkruajnė Atij dhe unė nuk jam nga idhujtarėt.” [Suratuj‐Jusuf 12:108]
Me tė vėrtetė thirrja nė rrugė tė Allahut ishte detyra e tė gjithė tė dėrguarve dhe pasuesve tė tyre, qė tė nxjerrin njerėzit nga errėsira nė dritė, nga kufri [mosbesimi] nė fenė e vėrtetė dhe nga shirku nė teuhid, dhe nga zjarri pėr ne xhennet. Kjo thirrje pėr te Allahu ka shtyllat e veta tė forta, dhe ėshtė e vendosur mbi baza qė janė tė domosdoshme. Nėse ndonjė nga kėto mungon, da’ua [thirrja] nuk do tė jetė e saktė dhe nuk do tė sjellė rezultatet e dėshiruara ‐ edhe nėse shpenzohet shumė energji e kohė ‐ dhe ky ėshtė realiteti qė kemi parė me thirrėsit e ditėve tė sotme, qė nuk e kanė ndėrtuar thirrjen nė kėto shtylla dhe kėto baza. Kėto shtylla qė e mbajnė da’uan janė tė sqaruara qartė nė Libėr e Sunnet, dhe mund tė pėrmblidhen si mė poshtė:
1. Tė dish se nė ēfarė je duke thirrur
Meqenėse injoranti nuk mund tė jetė da’i [thirrės], Allahu, mė i Larti i tha Profetit tė Tij:
ʺThuaj: Kjo ėshtė rruga ime, qė thėrras pėr te Allahu me qartėsi (dituri), unė e kush mė ndjek mua. I pastėr ėshtė Allahu nga ajo qė i pėrshkruajne Atij dhe unė nuk jam nga idhujtarėt.ʺ [Suratuj‐ Jusuf 12:108]
‘Basirah’ nė kėtė ajet ėshtė dituria. Kėshtu qė thirrėsi duhet ta dijė se ai do tė bie ndesh me ata qė janė dijetarė tė lajthitjeve dhe humbjes, e ata do ta sulmojnė me dyshime e me argumente pa bazė, qė nė kėtė mėnyrė tė shtrembėrojnė tė vėrtetėn.
Allahu, mė i Larti thotė:
ʺDhe debato me ta nė atė mėnyrė qė ėshtė mė e mira.ʺ [Suratun‐Nahl 15:125]
E mė tej, Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha Muadhit radiALlahu anhu:
ʺTi po shkon te disa njerėz prej Pasuesve tė Librit [Ehlil Kitab].ʺ
Kėshtu nėse thirrėsi nuk ėshtė i armatosur me dije tė mjaftueshme qė tė pėrballojė ēdo dyshim dhe ta mundė armikun, atėherė ai vetė do tė mundet nė takimin e parė, dhe do tė ndalohet qė nė fillim tė rrugės.
2. Tė veprosh nė bazė tė asaj qė thėrret
Qė tė jetė njė shembull i mirė, veprat e tij duhet t’i vėrtetojnė fjalet e tij, qė tė mos lė asnjė fjalė pėr kundėrshtarėt e sė vėrtetės. Allahu, me i Larti tha pėr Profetin e tij, Shuajbin alejhi selam:
ʺUnė nuk dua qė t’ju ndaloj nga diēka qė e bėj vetė. Unė vetėm mundohem tė pėrmirėsoj aq sa kam mundėsi.ʺ [Surah Hud 11:88]
Dhe Allahu, mė i Larti tha pėr Profetin Muahmmed salAllahu alejhi ue selem:
ʺThuaj:ʺMe tė vėrtetė namazi im, kurbani im, jeta ime e vdekja ima janė pėr Allahun Zotin e botėrave. Ai nuk ka shok e me kėtė jam urdhėruar e unė nuk jam prej idhujtarėve.ʺ [Surah el En`am 6:162‐ 163]
E Allahu mė i larti thotė:
ʺE kush ėshtė mė i mirė nė fjalė se ai qė thėrret tek Allahu e bėn punė tė mira e thotė qė unė jam prej muslimanėve.ʺ [Surah el Fussilet 41:33]
3. Pastėrtia e qėllimit [nijetit]
Duhet qė kjo da’ua tė bėhet vetėm pėr tė kėrkuar Fytyrėn e Allahut dhe shpėrblimin e Tij, e jo pėr t’u dukur, ose pėr reputacion, ose statut, ose pėr pushtet ‐ duke mos patur pėr qėllim fitime tė kėsaj bote ‐ se nėse ndonjė prej kėtyre hyn, ajo e prish da’uan, dhe da’ua nuk do tė jetė pėr Allahun, por do tė jetė pėr veten e tij dhe pėr pėrfitimet e kėsaj bote. Allahu na njofton se ēfarė i
thanė Profetėt popujve tė tyre:
ʺNuk kėrkoj prej jush shpėrblim.ʺ [Fussilet 41:33]
ʺNuk ju kėrkoj juve pasuri.ʺ [En’am 6:90]
4. Tė fillosh me atė qė ėshtė mė e rėndėsishme, e pastaj ēfarė vjen pas saj e kėshtu me radhė
Kėshtu qė nė fillim thirret pėr tek akideja e drejtė, duke urdhėruar qė adhurimi tė bėhet vetėm pėr Allahun, dhe tė ndalohet shirku [idhujtaria]. Pastaj tė urdhėrohet falja e namazit dhe dhėnia e zekatit, dhe tė kryhen obligimet fetare dhe tė largohesh nga haramet. Kjo ėshtė rruga e ndjekur nga tė gjithė Profetet, ashtu siē Allahu, mė i Larti thotė:
ʺKemi dėrguar tė dėrguar nė ēdo popull, qė ata ta adhurojnė vetėm Allahun e tė largohen nga taguti (ēdo gjė qė adhurohet pėrveē Allahut).ʺ [en Nahl 16:36]
Dhe Allahu, mė i Larti thotė:
ʺNuk kemi dėrguar tė dėrguar para teje veēse i shpallėm atij se askush nuk ka tė drejtė tė adhurohet pėrveē Allahut, kėshtu qė bėje adhurimin vetėm pėr Tė.ʺ [el Enbija 21:25]
E kur Profeti salaAllahu alejhi ue selem dėrgoi Muadhin radiAllahu anhu nė Jemen, ai salAllahu alejhi ue selem i tha:
”Me tė vėrtetė po shkon tek pasuesit e librit, kėshtu qė le tė jetė gjeja e parė qė i thėrret: tė dėshmojnė se nuk ka tė adhuruar tjetėr pėrveē Allahut. Nėse e pranojnė kėtė, atėherė lajmėroji se Allahu i ka bėrė obligim pesė kohėt e namazit gjatė ditės e natės…”
Shembulli mė i mirė i dhėnies sė da’uas gjendet nė metodologjinė e Profetit salAllahu alejhi ue selem ‐ ėshtė metodologjia mė e mirė ‐ gjatė sė cilės ai qėndroi 13 vjet nė Mekke, duke thirrur njerėzit tek njėsimi i Allahut [teuhidi] dhe ndalimin e shirkut para se t’i urdhėronte ata me namaz, zekat, agjėrim e haxh, dhe pėrpara se t’i ndalonte nga ribaja [kamata], zinaja, vjedhja e vrasja.
5. Tė kesh durim nė vėshtirėsitė qė dalin kur bėn da’ua, dhe nga tė kėqiat e njerėzve
E rruga e da’uas nuk ėshtė e shtruar me trėndafila, por ka vėshtirėsi e rrezikshmėri. Shembulli mė i mirė ėshtė me tė Dėrguarit, paqja e bekimi i Allahut qoftė me tė gjithė ata, nė lidhje me dėmtimin dhe talljen qė pėsuan prej popujve tė tyre. Ashtu sikurse Allahu, mė i Larti i tha tė Dėrguarit tė Tij:
”Me tė vėrtetė tė dėrguarit para teje janė tallur, por ata qė u tallėn me ta u kapėn me dėnimin qė e merrnin pėr shaka.” [En’am 6:10]
“Me tė vėrtetė janė mohuar tė dėrguarit para teje, por ata bėnė durim nga kėto mohime dhe vuajtėn derisa erdhi ndihma Jonė.” [En’am 6:34]
E njėjta gjė ėshtė edhe me pasuesit e Profetėve, tė cilėt vuajnė nga vėshtirėsitė dhe dhimbjet e ngjashme nė bazė tė da’uas tek Allahu, duke ndjekur shembullin e tė Dėrguarve.
6. Thirrėsi duhet tė jetė njė njeri me sjellje tė mira
Ai duhet tė pėrdorė urtėsinė nė thirrjen e tij, sepse kjo do tė jetė njė arsye nė pranimin e thirrjes se tij. Ashtu siē Allahu urdhėroi dy nga Profetėt e tij tė ndershėm, Musain dhe Harunin, dhe kjo ishte sjellja me tė cilėn ata po takoheshin me pabesimtarin mė tė keq tė tokės, Faraonin, i cili deklaroi se ėshtė Zot. Allahu, i pastėrti nga tė metat, thotė:
”Dhe flitni atij me butėsi se ndoshta ai e pranon pėrkujtimin ose frikėsohet dhe i bindet Allahut.” [Ta Ha 20:44]
Dhe mė i Larti i tha Musait alejhi selam:
”Shko tek Faraoni qė i ka kaluar kufijtė me mendjemadhėsinė e tij dhe kufrin e tij dhe thuaji: ”A nuk do ta pastrosh veten nga mėkati i kufrit dhe t’i bindesh Zotit tėnd, kėshtu qė t’i Bindesh Atij e t’i frikėsohesh.” [Nazi’at 79:17‐ 19]
Allahu mė i Larti tha, nė lidhje me Profetin Muahmmed salaAllahu alejhi ue selem:
”Prej mėshirės sė Allahut t’i u solle butė me ta dhe sikur tė ishe i ashpėr, ata do tė braktisnin ty e do tė largoheshin.” [Ali Imran 3:159]
Allahu, mė i Larti thotė:
”Me tė vėrtetė (o Muahmmed) ti je nė moralin mė tė lartė.” [el Kalem 68:4]
Allahu, mė i Larti thotė:
”Thirr nė rrugėn e Zotit tėnd me urtėsi dhe kėshilloji ata me mėnyrė tė mirė, dhe debato me ta nė mėnyrėn qė ėshtė mė e mira.” [Nahl 19:125]
7. Thirrėsi duhet tė qėndrojė i fortė nė rezultatet e tija dhe tė shpresojė pėr mirė
Ai nuk duhet tė dėshpėrohet nga rezultati i dauas sė tij, apo pėr udhėzimin e njerėzve. As nuk duhet tė dėshpėrohet rreth ndihmės prej Allahut, edhe nėse kalon njė kohė e gjatė, sepse ai ka shembullin mė tė mirė tek tė Dėrguarit e Allahut. E Profeti Nuh alejhi selam qėndroi mes popullit tė tij pėr 950 vjet, duke i thirrur tek Allahu.
Gjithashtu edhe tė kėqiat dhe dėmtimet nga pabesimtarėt u ashpėrsuan mbi Profetin salaAllahu alejhi ue selem dhe engjėlli i maleve erdhi tek ai dhe e pyeti nėse donte qė t’i shtypte ata nė mes tė dy maleve, e ai iu pėrgjigj:
”Jo, uroj tė kem durim me ta, ndoshta Allahu do tė sjellė nga pasardhėsit e tyre nga ata qė e adhurojnė Allahun dhe nuk i shoqėrojnė askė.” [Bukhari, versioni anglisht 4/300 nr. 454 dhe Muslimi, versioni anglisht 3/987 nr. 4425.]
Nėse thirrėsi nuk e ka kėtė cilėsi tė durimit, atėherė ai do tė ndalojė tek fillimi i rrugės dhe do tė ndihet i dekurajuar dhe i mėrzitur.
E nėse thirrja nuk ėshtė ndėrtuar mbi kėto baza dhe nėse njė menhexh nuk ėshtė prej menhexhit tė profetėve, atėherė do tė dėshtojė dhe do tė jetė pa pėrfitim. Mė e qarta ėshtė me xhematet e ditėve tė sotme, qė kanė nxjerrur pėr vete njė menhexh dhe program pėr veten e tyre qė ėshtė e ndryshme nga menhexhi i profetėve.
Kėto grupe e kanė harruar rėndėsinė e akides pėrveē njė pakice tė tyre, dhe thėrrasin pėr rregullimin e gjėrave dytėsore. Kėshtu njė grup thėrret pėr rregullimin e pushtetit e politikės, dhe kėrkon qė tė vendosen dėnimet e sheriatit, dhe qė ligji Islamik tė gjykojė mes njerėzve. Kjo ėshtė diēka shumė e rėndėsishme, por nuk ėshtė mė e rėndėsishmja – sepse si mund tė kėrkohet tė zbatohet ligji i Allahut pėr hajdutin e zinaqarin para se tė zbatohet ligji i Allahut pėr mushrikun, pėr atė qė i shoqėron Allahut nė adhurim?
Si mund tė kėrkojmė ligjin e Allahut nė mes dy njerėzve qė po debatojnė pėr njė dele a njė deve, pėrpara se tė kėrkojmė ligjin e Allahut pėr ata qė adhurojnė idhuj e varre, dhe pėr ata qė mohojnė ose kanė mendime heretike pėr Emrat dhe Cilesitė e Allahut, duke ia ndryshuar kuptimin e tyre e duke i dhėnė kuptime tė tjera?
A nuk jane kėta njerėz kriminelė mė tė mėdhenj sesa ata qė bėjnė zina, pijnė alkool e vjedhin?
Kėto krimet e fundit janė mes njerėzve, kurse shirku e mohimi i Emrave dhe Cilėsive tė Allahut janė krime ndaj Krijuesit, i pastėr ėshtė Ai nga ēdo e metė, dhe e drejta e Krijuesit ka pėrparėsi para se tė drejtės sė krijesave. Sheikhul Islam Ibn Tejmijjah tha nė librin e tij, el Istikamah 1/466:
”Kėshtu kėto mėkate sė bashku me teuhidin e drejtė janė mė mirė sesa njė teuhid i korruptuar pa mėkate.”
E prova pėr kėtė eėhtė thėnia e Allahut:
”Me tė vėrtetė Allahu nuk fal qė tė pėrshkruhet shok me tė nė adhurim, por Ai fal pėrveē kėsaj kujt tė dėshirojė.” [Nisaa 4:48]
E njė xhemat tjetėr qė e pėrshkruan veten me da’uan, veēse edhe menhexhi i kėtyre ėshtė i ndryshėm nga ai i Profetėve. Ata nuk i japin rėndėsi akides sė pastėr, por i japin rėndėsi ibadetit dhe disa dhikreve nė mėnyrnė e sufijve. Ata pėrqėndrohen tek dalja nė khuruxh dhe nė turizmin nėpėr vende tė ndryshme, dhe ēfarė ėshtė e rėndėsishme me u pėrmendur ėshtė se ata kanė tėrhequr njerėz pas vetes sė tyre, pa pyetur pėr besimet dhe akiden e tyre.
Tė gjitha kėto janė rrugė tė reja ‐ me bidate, duke nisur nė thirrjen e tyre me gjėra qė janė lėnė tė fundit nga tė dėrguarit. Ky ėshtė si shembulli i atij qė do tė shėrojė trupin e atij qė i ėshtė prerė koka, meqė vendi i akides nė fe ėshtė si vendi i kokės nė trup. Kėshtu ėshtė e domsodoshme pėr kėto grupe qė tė korigjojnė konceptet e tyre dhe ta kthejnė tė kuptuarit tek Kurani e Sunneti nė mėnyrė qė tė njihen me menhexhin e Profetėve nė thirrjen e Allahut, i Cili ėshtė i pastėr nga ēdo e metė, duke i njoftuar se pushteti i drejtė nuk mund tė fitohet derisa tė fitohet akideja e pastėr, qė ta adhurojnė Allahun dhe tė largohen nga adhurimi i idhujve.
Allahu thotė:
”Allahu u ka premtuar atyre qė besojnė mes jush, dhe qe veprojnė nė
bindje ndaj Allahut dhe tė Dėrguarit tė Tij, se Ai do t’u japė atyre pushtet nė tokė ashtu siē u dha pushtet atyre pėrpara tyre, dhe se Ai do ta vendosė fenė pėr ta, dhe do t’u japė pushtet qė ta praktikojnė fenė tė cilėn Ai e zgjodhi dhe urdhėroi. Dhe Ai do ta ndėrrojė gjendjen e tyre nė njė gjendje sigurie, pas frikeė sė tyre. Ata mė adhurojnė Mua dhe nuk mė shoqerojnė asgjė. Dhe kushdo qė e kundėrshton kėtė mirėsi duke mos iu bindur Zotit, ata janė rrebelė [fasikin].” [Nur 24:55]
Kėshtu kėta njerėz dėshirojnė qė tė kenė shetin Islamik para se tė pastrojnė tokėn nga besimet e kota, qė kanė marrė formėn e adhurimit tė tė vdekurve, devotshmerisė ndaj varreve, dhe nuk ka asnjė ndryshim mes adhurimit tė el‐Lat dhe el‐Uzza dhe tė tretin e tyre Menatin, por kjo ėshtē akoma edhe mė keq.
Kėshtu ata (xhematet e devijuara) po mundohen tė bėjnė atė qė ėshtė e
pamundur. Me tė vėrtetė vedosja dhe praktimi i sheriatit dhe dėnimi ligjore, vendosja e shtetit Islam, largimi nga tė ndaluarat dhe kryerja e detyrimeve ‐ tė gjitha kėto janė prej sė drejtės sė teuhidit dhe qė e pėrsosin atė dhe qė jane prej tij. E si mund ta vendosim vėmendjen tek gjėrat dytėsore
duke lėnė mėnjanė ato parėsore?
Ėshtė mendimi im se kėto grupe qė janė n ndryshim me menhexhin e tė dėrguarve nė thirrjen tek Allahu, janė injorantė dhe nuk e dinė menhexhin e tė dėrguarve, dhe personi injorant nuk mund tė jetė da’i [thirrės], sepse njė nga kushtet themelore tė da’uas ėshtė dija ashtu siē Allahu i ėshtė drejtuar Profetit t Tij:
”Thuaj: Kjo ėshtė rruga ime, thėrras pėr te Allahu, me qartėsi (dituri), unė e kush mė ndjek mua. I pastėr ėshtė Allahu nga ajo qė i pėrshkruajnė Atij dhe unė nuk jam nga idhujtarėt.” [Suratuj‐Jusuf 12:108]
Kėshtu prej kushteve tė thirrėsit ėshtė dituria. Dhe shohim se kėto grupe qė e pėrshkruajnė veten e tyre me da’uan janė nė kundėrshtim me njeri‐tjėtrin. Secili grup duke patur njė program dhe menhexh tjetėr nga grupi tjetėr. Kjo ėshtė njė rrugė qė kundėrshton rrugėn e tė Dėrguarit salaAllahu alejhi ue selem, sepse rruga e tij ėshtė njė rrugė e vetme, pa ndarje e pa dallime, ashtu siē Allahu thotė:
”Thuaj: Kjo ėshtė rruga ime, thėrras pėr te Allahu, me qartėsi (dituri), unė e kush mė ndjek mua. I pastėr ėshtė Allahu nga ajo qė i pėrshkruajnė Atij dhe unė nuk jam nga idhujtarėt.” [Suratuj‐Jusuf 12:108]
Kėshtu qė ndjekėsit e Profetit salAllahu alejh ue selem janė nė njė rrugė tė vetme dhe nuk ndahen e as nuk pėrēahen. Por, janė ata qė e kundeėshtojnė kėtė rrugė qė po ndahen e pėrēahen, ashtu siē Allahu thotė:
”E kjo ėshtė rruga Ime e drejtė, e ndiqe atė e mos ndiq rrugė tė tjera e tė ndahesh nga rruga e Tij…” [En’am 6:153]
Kėshtu kėto grupe e xhemate janė njė rrezik pėr Islamin duke u munduar me e errėsuar ate, ose mund tė ndalojnė njerėzit qė tė hyjnė nė tė, atėherė kjo ėshtė diēka qė duhet sqaruar mirė dhe duhet tė bėhet e qartė si diēka qė nuk ėshtė prej Islamin aspak.
Allahu, mė i Larti thotė:
”Ata qė e ndajnė fenė e vėrtetė dhe pėrēahen nė grupe, ti o Muhammed nuk ke asgjė tė bėsh me ta.” [En’am 6:159]
E lusim Allahun qė t'na drejtojė nė rrugėn e drejtė dhe paqja e bekimi i Allahut qofshin mbi Muhammedin, familjen dhe ndjekėsit e tij si dhe sahabet e tij.
Shkruar nga: Saalih ibn Feuzan ‐ Mėsues nė Universitetin Islamik, “Imam Muhammed ibn Sa’ud.”
Botuar ne anglisht nga el‐Hidaayah Publishing and Distribution
P.O. Box 3332
Birmingham
United Kingdom
B10 9AW
Perktheu nga anglishtja: Ilir Delija
Ēdo e mirė ėshtė prej Allahut, e ēdo gabim ėshtė prej meje e shejtanit. Allahu e bėftė kėtė tem tė dobishme e na i falte mėkatet tona.
Esselamun alejkum we rahmetullahi we berekatuhu!
Krijoni Kontakt