Evanthi Ciko

[Brari]

Evanthi Ciko, kumbara e fëmijëve të jetimores

Rrëfen ish-drejtoresha e "Zyber Hallullit"

TIRANE

Shumë pak persona e thërrasin me emër. Edhe pse ka vite që ka lënë punën, të gjithë i thonë drejtoreshë. Në shumë raste, edhe të afërmit e saj e identifikojnë me këtë emër. Kanë kaluar plot 32 vjet që ka lënë profesionin e saj, por hyrje-daljet me fëmijët e jetimores janë shtuar më shumë. Në dasma e gëzime ajo qëndron në krye të listës së të ftuarve. Jo vetëm kaq, por vendoset dhe në tryezat e familjes së çiftit. Përveçse prind, në shumë raste është bërë dhe lajmëse e lidhjeve martesore mes jetimëve dhe të njohurve të saj. Evanthi Ciko, ish-drejtoresha e Shtëpisë së Fëmijës, tregon për "Gazetën Shqiptare" të gjitha vështirësitë me të cilat është përballur në kohën kur drejtonte jetimoren.

Sa vjeç jeni dhe me çfare merreni tani?.
Unë jam fiks 82 vjeçe dhe tani merrem vetëm me punët e shtëpisë. Që me mëngjes bëj gjellën e drekës sepse më pas na fiken dritat dhe pastaj rehatohem.

Sa kohë keni drejtuar Shtëpinë e Fëmijës?
Pesë vitet e fundit të karrierës sime i kam kaluar me fëmijët e "8 Nëntorit", tani "Zyber Hallulli". Kam nisur punën në vitin 1965.

Si e pritët emërimin?
Kur më thanë se do të shkoja drejtuese e jetimores u frikësova pak, por nuk e ndala hovin e punës. Nuk thosha dot jo.

Si e kujtoni ditën e parë të punës?
Ditën e parë të punës në jetimore paraardhësi im më kishte lënë në tavolinën e punës një listë me emrat e fëmijëve të këqinj. E lexova listën me emrat përkatës dhe heshta për pak momente. Pasi u kthjellva pashë se sipër tavolinës qe kisha para qëndronte një vizore prej druri. E shikova vizoren dhe pyeta njërën nga punonjëset se përse është vënë sipër tryezës. Ajo më tha se të gjithë edukatoret kanë nga një të tillë. Që ditën e parë mblodha të gjitha rrigat(vizoret) dhe i hodha në zjarr. Unë si tip nuk jam shumë e afruar, por ajo kategori fëmijësh kishte nevojë t'iu thoshte dikush të keqen.

Keni më shumë se 30 vjet që jeni shkëputur nga ata. Si u duket?
Në kohën kur punoja rastiste që më pyesnin, sa fëmijë ke? Unë duke mbajtur mendjen tek ata të jetimores përgjigjesha: kam 260 fëmijë. Tani nuk janë më fëmijë. Pothuajse të gjithëve ua kam ngrënë dasmën. Më vijnë për vizita në shtëpi dhe shkoj dhe unë tek ata. Nuk i ndaj dot nga fëmijët e mi. Të marr vesh se janë qoftë dhe me grip më rri mendja tek ata.

Ke qenë e pranishme në dasmat e të gjithëve?
Pothuajse te të gjithë kam shkuar si prind jo si drejtoreshë e tyre. Në dasmën e Tonin Zefit unë mora stofin që kisha blerë për kostum për Zhanin dhe ia dërgova atij pasi si ajo copë nuk gjeta dot në dyqan. Bëra gati një kostum për Tonin në ditën e dasmës dhe ia dërgova. Te të gjithë kam dërguar peshqeshe të mëdha sepse unë isha nëna e tyre. Më kujtohet si tani dasma e Mondës dhe Mondit që të dy të rritur në jetimore. E pëlqyen njëri-tjetrin më informuan edhe mua dhe pas pak kohësh u martuan. Ishin çift i përsosur. Monda e vockël e zgjuar dhe punëtore ndërsa Mondi një djal babaxhan dhe shumë punëtor.

Tani komunikon me ta?
Disa vijnë e më marrin me makinë në shtëpi. Të tjerët më marrin në telefon. Para dy muajve Tonini erdhi dhe më mori për të festuar ditëlindjen e vajzës, Marinës. Fotografinë e vajzës së tij e kam vënë në album së bashku me nipërit e mi. Ndërsa Gëzim Çano, një tjetër i rritur në Shtëpinë e Fëmijës, më merr shpesh në telefon. "Kot të mora drejtoreshë. Desha të dëgjoj vetëm zërin", kështu më thotë gjithmonë ai. Ndërsa Kujtim Çomo një tjetër person i rritur në jetimore, më ka marrë që nga Amerika në telefon.

"Ndihem me shumë fëmijë në festën e nënës"

"Për festat e 7-8 Marsit shtëpia ime gumëzhinte nga zhurmat e telefonit dhe nga miqtë. Kanë ardhur pothuajse të gjithë fëmijët e jetimores. Sidomos brezi që unë dërgova nëpër shkolla të mesme e të larta. Drejtoreshë fal teje jemi bërë kështu, më thonin. Të gjitha gocat që tani punojnë mësuese ma uruan festën. Disa që nuk kishin mundësi për të ardhur atë ditë më kanë marrë në telefon dhe i pres të më vijnë këto ditë në shtëpi", tregon Evanthia. Mallëngjehet teksa i përmend me emër të gjithë fëmijët tashmë të rritur e të bërë prindër.

Gazeta Shqiptare

[Albo]

Evanthi Ciko, spikerja e pare shqiptare: “Radio Tirana, historia e nje dashurie”

Ajo eshte e vetmja themeluese e Radio Tiranes ende ne jete. Megjithese eshte 92 vjec, Evanthi Ciko pranon te ndaje me ne kujtimet e nje jete. “Jam e madhe, 92 vjece, ndaj dhe mund te harroj shume gjera”, - thote ajo ne nisje te bisedes. Por ne te vertete ne rrefimin e saj te qete, te rrjedhshem, te ngadalte, nene Evanthia tregoi se nuk kishte harruar asgje. Madje, ndalej per te germuar ne kujtese emra te mbuluar nga pluhuri i viteve, detaje dhe imtesi qe kushdo do t’i kishte harrur me kohe. Ajo jeton ne nje apartament te mobiluar shume kendshem prane gjimnazit “Petro Nini Luarasi” ku e gjejme ne shoqerine e motres se saj. Nuk mungojne ne dhomen e vogel raftet me shume libra si dhe fotografite familjare. Nuk mungon as portreti i bashkeshortit Mihal Ciko. Evanthi Ciko, ndoshta dikujt mbiemri i saj mund t’i sjelle ne mendje Zhani Cikon. E ne te vertete ajo eshte nena e mjeshtrit Zhani Ciko dhe eshte nje nder spikeret e para te Radio Tiranes. Evanthia ne pamje eshte e imet duke treguar vitet qe mban mbi supe. E veshur me shije, me floket e argjende te pambuluar, e kujdesshme per pamjen e saj per t’u dukur sa me bukur dhe mbi te gjitha e buzeqeshur dhe e emocionuar nga pyetjet tona qe e rikthyen shume mbrapa ne kohe.

Shkollimi ne Itali



Evanthi Zoraqi, e bija e Grigor Zoraqi,t i ardhur ne Tirane nga Voskopoja dhe i martuar me Eftaline nga Struga, eshte shkolluar fillimisht ne Tirane ku ka marre mesimet e para nga halla e saj Marie Zoraqi. Me pas, Evanthia ndoqi shkollen pedagogjike “Nena Mbretereshe”.Ajo tregon se ne ate shkolle te gjithe mesuesit kishin mbaruar studimet ne universitete me te njohura te kohes ne Europe. “Mesuese vizatimi kishim Kristina Koljaken, skulptorja e poare shqiptare. Mesuese tjeter kishim motren e Aleks Budes, diplomuar ne Austri. Pjese e ketij stafi ishte dhe motra e Migjenit, Ollga, gruaja e profesorit Skender Luarasit”, tregon Evanthia, ndersa nuk harron te permende se ne shkollen “Nena Mbretereshe”, pjese e personelit pedagogji nne ate kohe ishin edhe motrat e Mbretit Zog, princeshat Sanija, Rukija dhe Maxhideja. Ne kete kohe, Evanthise, por edhe shume nxeneseve te tjera i ishte dhene mundesia te shkonin per seminare te ndryshme ne Itali. Dhe ne vitin 1939 pasi ishte kthyer nga nje udhetim nga Italia Evanthine e kishin emeruar si mesuese ne fshatin Bubullime te Lushnjes por ne te njejten kohe i kishte ardhur dhe nje propozim per te vazhduar nje vit studimet per buqesie ne Rome te Italise. Evanthia pranon bursen dhe tregon se drejt Italise niset me nje avion luftarak. Ajo tregon se ne Itali ka shkuar per here te pare ne Operan e Romes ku i ka lene mbresa te paharrueshme opera “Elisir D’amore”, e kompozitorit Donizzetti.

Puna ne Radio Tirana



Evanthia Tregon se ne vitin 1942 ka filluar te punoje ne Radio Tirana. “Sapo isha kthyer nga Italia dhe mezi po prisja te filloja pune si mesuese. Por nje shoqa ime e lagjes Bardhylka Nasi e cila kishte mbaruar studimet ne Amerike, me thote: ‘pse nuk vjen ne radio te punosh sepse ne kemi nevoje per femra. Nuk na vijne grate’. - Po ku me le nena qe te vije te flas ne radio”- i thashe. Por une fola me mamane dhe i thashqe do te shkoj te punoj ne radio, do flas atje, njerezit nuk do me shikojne, vetem do te degjoj zerin. – Po mire, me tha nena, po te jete keshtu shko. Keshtu qe shkova une ne Radio Tirana. Atje ishte drejtor Gjergj Bubani, korcar, i rritur ne Rumani. Me degjoi zerin dhe me tha se ne kemi nevoje per femra dhe ti do te fillosh ne Radio Tirana si spikere”, tregon Evanthia. Ajo gjithashtu tregon se Radio Tirana ne ate kohe ndodhej ne rrugen e Kavajes, ngjitur kishte hotel Durresin, Shtepine e Oficereve dhe shtepine e kryetarit te bashkise. “Radioja kishte nje dhome te madhe e cila lidhej me nje dritare me nje tjeter dhome ku ishte montazhierja dhe ne merreshim vesh me te nepermjet nje zileje, ne menyre qe pasi une te perfundoja se foluri ajo te vendoste disqet e muzikes”, tregon Evanthia. Ajo tregon se paralelisht me punen ne radio punonte dhe si mesuese e fillores ne shkollen “Naim Frasheri”. Emisioni ne radio zhvillohej nga ora 9 e darkes deri ne 11. “Aty i thosha naten e mire degjues te dashur dhe mbyllej Radio tirana”, - tregon Evanthia.

Radio Tirana dhe njohja me Age Bojaxhiun

Evanthi Ciko kujton se gjate punes si spikere ne radio Tirana eshte njohur edhe me motren e Nene Terezes, Agen e cila jepte lajmet ne gjuhe te huaj. “Ajo jetonte me nenen e saj, nje plake shume e urte dhe e dashur. Kam hyre edhe ne shtepine etyre sepse ata jetonin ne nje ndertese ku jetonte shoqa ime e ngushte Drita Saraci. Agia nuk u martua kurre duke i sherbyer nenes se vet ato kaluan nje jete shume te veshtyire ekonomike. I vellai kishte mbetur ne Itali ndersa e motra Gonxhe Bojaxhi i ishte perkushtuar bamiresise ne Indi. E kam vazhduar miqesine me kete familje te nderuar edhe me vone kur banonin prane gjimnazit “Petro Nini Luarasi”, ne te njejten lagje me ne”, - tregon Evanthia.

Dashuria qe lindi ne radio

Radio Tirana per Evanthine pervecse eshte puna e saj e pare eshte e streheza e dashurise se saj per shkak se pikerisht ne ate ndertese eshte takuar per here te pare me bashkeshortin e saj te dashur Mihal Cikon per te cilin ende ka shume mall. Ajo nuk resht se foluri per te me shume dashuri e respekt, ndersa shton se “nese do e filloja dhe njehere jeten nga e para, une perseri do te zgjidhja per bashkeshort Mihal Cikon”. “Isha vajze e re 22-23 vjece, isha simpatike. Italianet, te gjithe vinin pas meje. Por une i kisha vene detyre vetes se burre italian nuk merrja. Burrin do ta merrja shqiptar. Nga fundi i vitit 1942 isha ne ballkon tek radioja me shoqen time Kaliopin dhe ajo me therret dhe me thote: - Evanthi, shikoje ate burre qe po vjen. Ishte elegant, me kapele republike, ishin te paket ata qe mbanin kapele, me dorashka. Ky, eshte shqiptar. Quhet Mihal Ciko, eshte kengetar bariton, ka studiuar ne konservatorin “Xhuzepe Verdi”, ne Milanos ne Itali, por te gjithe familjen e ka ne Rumani. Do te vije pergjegjes ne Radio. Ne fillim nuk me pelqeu sepse ne kishim diference te madhe moshe. Mihali ishte 18 vjec me i madh se une. Por Mihali ishte nje njeri shume i zgjuar. Ai la familjen ne Rumani dhe iu perkushtua radio Tiranes ngriti grupin filodramatik dhe me pas filloi te vinte ne skenen e Teatrit Popullor shfaqe te ndryshme. Kur me beri propozimin e pare une nuk pranova, por me vone Mihali me edukaten e tij, me miresjelljen e tij me beri per vete derisa ne u fejuam dhe me pas u martuam. Madje puthjen e pare e kam dhene pikerisht ne zyren e tij ne Radio Tirana dhe me pas shkuam ne shtepine time dhe i thame nenes dhe babait qe ne u fejuam”, keshtu tregon Evanthia per nje fejese shume moderne per ate kohe. Me pas Evanthia tregon se bashke me Mihalin u transferuan disa vite ne Korce ku ajo punoi si mesuese dhe Mihali si profesor kori. Ne vitin 1950 Evanthia trehon se Mihali i rikthye ne Tirane per themelimin e operas shqiptare.

Puna si mesuese dhe lindja e dy femijeve

Me rikthimin ne Tirane nga Korca ne vitin 1952 Evanthia tregon se nis pune si mesuese e fillores ne shkollen “Naim Frasheri” dhe me pas karriera e saj vazhdon si mesuese ne shkollen “Hasan Vogli” e me pas ne Shkollen “11 Janari” ku u krijuan edhe klasat e para per femijet e byrose politike. Evanthia tregon se me pas ka punuar si inspektore e arsimit fillor. Ne vitet e fundit para se te dilte ne pension Evanthia ka punuar si Drejtoreshe e Shtepise se Femijes. Ajo tregon se fill 9 muaj pas martese vjen ne jete djali i saj Zhani Ciko. “Lindja e Zhanit ishte nje gezim i pamase per Mihalin pasi ai i kishte te gjithe njerezit ne Rumani, vellezerit, motrat, nuk kishte njeri ne Shqiperi. Madje edhe dasmen e beri me shoket e teatrit dhe te korit”, tregon Evanthia. Madje ajo shton se ajo gjithmone ka dashur te kishte nje vajze dhe pas disa vitesh vjen ne jete Katerina, ose Keti sic i pelqen ta therrase te bijen. Katerina ka mbaruar studimet e larta per mercollogji dhe aktualisht jeton bashke me vajzen ne Austri. “ Qe te dy femijet u orientuan drejt artit. Keti filloi pianon por nuk kishte talent dhe e la nuk e ndoqi. Ndersa Zhani filloi violinen dhe e ndoqi deri ne fund”, tregon Evanthia.

Zhani Ciko: “Gjate Luftes, pajisjet e Radio-Tiranes u fshehen ne shtepine tone”

Edhe mjeshtri i madh Zhani Ciko tregon se familja e tij eshte ngjizur ne Radio Tirana dhe se si nena ashtu dhe babai i tij jane nje ndikim i madh ne formimin e tij si njeri, si individ por edhe ne formimin e tij profesional. Ai ndan me ne disa kujtime te cilat kane lene gjurme ne kujtesen e tij. “Mesimet e mia nga nena ime mund te permblidhen me tre drejtime. Perkushtim ndaj detyres dhe artit, perulesi per te rritur kapacitetin profesional dhe e treta dhe me e rendesishmja eshte nje perkushtim i madh i treguar nga aja ndaj frymes patriotike per brumosjen tek une te frymes patriotike”, tregon mjeshtri Ciko. Madje ai tregon se “pikerisht ne kohen e Luftes, ku Tirana u pushtua nga italianet dhe me pas gjermanet, pajisjet e Radio Tiranes u strehuan ne bodrumin e shtepise se nenes se tij. Ky gjest qytetar mua me ka ndjekur tere kohen dhe jam krenar qe arriti te behej ky aksion fale nenes sime”, shprehet zoti Ciko. Por mjeshtri ndan me ne edhe nje histori me te atin. “Ne momentet kur Tirana ishte zbrasur dhe ende nuk ishte marre ne dorezim nga pushtuesit, babai im me nje karrocier shkoi ne te gjitha vilat e oficereve te huaj qe jetonin ne Tirane dhe mblodhi te gjitha pianot dhe i ruajtem ne nje magazine prane Radio Tiranes dhe me vone keto piano sherbyen per hapjen e Liceut Artistik dhe te filarmonise shqiptare”, - tregon zoti Ciko. Ai shton me tej se e gjithe puna e bere si nga nena dhe babai i tij kane qene frymezim per te gjate gjithe jetes. “Une mund t’ju them vetem nje gje, qe nena ime ka ndikuar tek une bashke me tim ate, per arsye se familja jone eshte ngjizur ne Radio Tirana. Pasi im ate ka qene shefi i pare i muzikes dhe nje nga themeluesit e orkestres simfonike dhe e grupit artistik teatral, ku ka marre pjese edhe nena ime. Por ambienti ku jane njohur ata, ku kane punuar ata ka ndikuar ne formimin tim. Une kam qene nje nga pjesemarresit e pare ne orkestren e Radiotelevizionit qe ne vitin 1962. Pra keto institucione radio dhe opera jane bazat e formimit tim, ku natyrisht nena dhe babai kane nje rol paresor”, - eshte shprehur zoti Ciko.

Koha Jone

[Brari]

shum personazh simpatik..zonja evanthi ciko..
po dhe i biri zotni e artist i madh..

mirnjohje kesaj gruaje e familjes ciko..

[Albo]

Lamtumirë dëgjues të dashur të Radio Tiranës

Shuhet Evanthi Ciko, një ndër themlueset dhe spikerja e parë e Radio Tiranës. Ish-Studente në Institutin Femëror “Nëna Mbretëreshë” në vitin l940, ajo mbaron shkëlqyeshëm, dhe emërohet mësuese në shkollën “Naim Frashëri”, në Tiranë. Atëhere Evanthia ishte vetëm 20 vjeçe, një vajzë e brishtë dhe pak e ndrojtur, por që pasioni i saj i vetëm qysh nga fëmijëria e saj e hershme për t’u bërë mësuese, tashmë ishte bërë një realitet. Bija e Grigor Zoraqit dhe e motra e kompozitorit të njohur Nikolla Zoraqi, ajo vinte nga një familje intelektuale tepër e respektuar dhe e njohur që në atë kohë. Të qënit brenda një familjeje intelektuale dhe me tradita të shkëlqyera, duket se ky fakt kishte ndikuar ndjeshëm në karakterin dhe personalitetin që e bënin të kompletuar dhe tepër te dashur portretin e kësaj edukatoreje të talentuar dhe të palodhur. Në vitin 1942, kohë kur ajo sapo ishte kthyer nga Italia nis punoën në Radio Tirana. Në intervistën e fundit të saj të para dia muajve ajo ka rrëfyer përn këtë moment të rëndësishëm në jetën e saj. “Sapo isha kthyer nga Italia dhe mezi po prisja të filloja punë si mësuese. Një shoqa ime më thotë: ‘pse nuk vjen në radio të punosh sepse ne kemi nevojë për femra. Nuk na vijnë gratë”. Po ku më lë nëna që të vijë të flas në radio”- i thashë. Por kur I thashë mamasë se në radio, njerëzit nuk do më shikojnë, vetëm do të më dëgjojnë zërin ajo pranoi. Kështu fillona si spikere nq Radio Tirana.” Paralelisht me punën në radio punonte dhe si mësuese e fillores në shkollën “Naim Frasheri”. Duket se puna si mësuese nuk mjaftonte për të mbushur kohën të cilën ajo e çmonte shumë, dhe për këtë arsye ajo angazhohej edhe në Radio – Tirana si spikere, për të prezantuar programet e orëve të mbrëmjes nga viti l941 – l945. Në vitin 1951 kthehet në Tiranë me bashkëshortin Mihal Ciko (Artist i Merituar) dhe emërohet mësuese në shkollën “Hasan Vogli”. Pas dy vjetësh, Seksioni i Arsimit i komunikon detyrën e drejtoreshës në shkollën ushtrimore “Ismail Qemali”, Tiranë për të vijuar më pas karrierën e mësuesisë në disa shkolla të tjera të Tiranës. Gruaja me zemër të madhe, emërohet drejtoreshë e Shtëpisë së Fëmijës “8 – Nëntori” në Kryeqytet, të cilët qysh në ditën e parë kur Evanthi Ciko filloi punën si drejtoreshë në këtë Shtëpi Fëmije, në vitin 1965, ata e thërritën me emrin “Nënë”. Mbi rolin dhe kontributin e Evanthi Cikos, e mirënjohura Tinka Kurti, “Artiste e Popullit”, ka përjetësuar figurën e nënës në filmin artistik shqiptar “Si gjithë të tjerët”. Ky film i kushtohet tërësisht punës pasionante e të palodhur të kësaj nëne dhe edukatoreje. Më 13 Korrik 1970, del në pension, por vazhdon të ngelet aktive në jetën dhe veprimtaritë shoqërore. Për kontributin e dhënë në fushën e mësuesisë, ajo është nderuar me titullin “Mësuese e Merituar” si dhe me një serë Urdhërash dhe Medalje. Më 20 Maj 2010, Presidenti i Republikës i akordon Evanthi Cikos “Medaljen e Mirënjohjes”. Evanthi Ciko, u nda nga jeta ditën e hënë, datë 22 Korrik 2013. Homazhet do të zhvillohen, sot, ora 11.00 – 12.00 pranë Shtëpisë Qëndrore të Ushtrisë.


MAPO

[Meriamun]

Ky eshte kontribut i mirefillte..

Mihal Ciko dmth qenka i jati i Zhani Cikos dhe paska pasur familjen ne Rumani...

Nga vllehet e Korces jane keta????

Pavaresisht se Zogu I u mundesoi arsimim ne mbare universitetet evropiane keta perseri iu bashkuan komunisteve..

[loni-loni]

[QUOTE=Meriamun;3656701]Ky eshte kontribut i mirefillte..



Nga vllehet e Korces jane keta????

Jon te ardhur nga Durresi (fshatrat e Kavajes),,,,,,,ndoshta origjina e larget nga Korca
Familja Zoraqi asht banuese e Tiranes per afer 400 vjet

[Brari]

Ky eshte kontribut i mirefillte..

Mihal Ciko dmth qenka i jati i Zhani Cikos dhe paska pasur familjen ne Rumani...

Nga vllehet e Korces jane keta????

Pavaresisht se Zogu I u mundesoi arsimim ne mbare universitetet evropiane keta perseri iu bashkuan komunisteve..

---

merianum..

mos hidh balt mbi njerez te mrekullushem sikurse keta qe permenden ne keto shkrime mbi radio tiranen e drejtorat e spikeret e ketij institucioni..

jan rilindas te vertete..
jan pioniere te kultures e emancipimit..
mbreti zog u dha vertet mundesi shkollimi por dhe ata ja shperblyen shtetit e popullit me kulture art e zhvillim.. per te cilin kontribuan..gjith jeten e tyre..

dhe sot nje bir i ketyre familjeve..
psh zhani ciko.. vazhdon te punoje me perkushtim per atdheun popullin shtetin e kulturen tone..

[Albo]

Evanthi Ciko, lamtumirë nënës së 265 jetimëve

AGRON SEJAMINI

Na u desh të prisnim gjatë para dy ditësh për të kapur sinjalin e telefonit të saj. E natyrshme dhe e shpje-gueshme kjo mbajtje radhe… Nuk ka si të ndodhë ndryshe në ditëlindjen e një nëne që ka rritur, edukuar dhe shkolluar 265 fëmijë… E kemi fjalën për Evanthi Cikon, ajo që nuk i la jetimë jetimët. Kishte bërë një udhë të gjatë me profesionin e mësuesisë, duke e nisur me shkollën “Naim Frashëri” në Tiranë, vazhduar me “Mihal Gramenon” dhe “Koçi Bakon” në Korçë e vijuar përsëri në Tiranë, me “Hasan Voglin”, “Ismail Qemalin”, “11 Janarin”, “Luigj Gurakuqin” dhe së fundi inspektore në Seksionin e Arsimit. I duheshin ende edhe pesë vjet për të dalë në pension asaj mësueseje të merituar. Doemos, i takonte një vend i rehatshëm për të mbyllur atë karrierë të suksesshme, për më tepër që edhe mund ta zgjidhte vetë, pasi ishte inspektore në Komitetin Ekzekutiv të Tiranës. Mirëpo, shansi i vuri para drejtimin e Shtëpisë së Fëmijës. Kërkohej një nënë e dhembshur, e duruar dhe e pjekur për 265 fëmijë jetimë. Më të lodhshme dhe më të përgjegjshme punë se kjo nuk mund të gjeje në atë kohë. Tjetër vend i ishte premtuar, por e pati të vështirë për të kundërshtuar këtë propozim. Ishte para një sfide shpirtërore dhe humanizmi. Pikërisht për këtë arsye edhe e pranoi, pa pasur nevojë të mendohej apo pyeste. Më se një herë e kishte parë drejtorin e deriatëhershëm në mbledhjet e Seksionit me atë pamje të zakonshme zymtësie që vinte dorën në ballë dhe lëshonte përgjigjen standarde, sa herë që e pyeste se si i shkonin punët:
- Mos më pyet! Edhe natën më del gjumi nga problemet…
Ndërsa ditën që iku për të marrë detyrën, ishte po ky njeri që i shprehu keqardhjen:
- Shoqja Evanthi, si e pranuat gjithë këtë përgjegjësi? E harrove ti lodhjen dhe mërzitinë time?!
Mirëpo, kishte dhënë një fjalë. Më shumë sesa kaq, i ishte bindur shpirtit. Edhe nëse nuk do të shkëlqente si drejtoreshë, ishte më se e sigurt që do ishte një nënë e mirë për ata jetimë.
Nisur nga përvoja që kishte fituar, vullneti dhe dashuria për profesionin, dhembshuria dhe pastërtia si nënë, durimi dhe shpirti i sakrificës që e kishte karakterizuar në jetë, shëndeti dhe gjendja shpirtërore që gëzonte, i tha vetes:
- Forca! Për të dalë faqebardhë edhe në këtë detyrë të re!
Dhe ia filloi! Ditët e para lodhej shumë. Fëmijët bënin shumë zhurmë nëpër korridore dhe oborr. Bërtisnin dhe grindeshin në ato lojëra të paorganizuara. Disa dilnin jashtë duke u hedhur nga muret e shtëpisë. Ndonjë prej tyre i hipte autobusit të Sanatoriumit dhe bënte shëtitje sipas dëshirës. Në zyrë i kishin shkuar banorë të lagjes ku i ankoheshin për fëmijët që hynin nëpër kopshtet e tyre dhe këpusnin kokrra nga pemët. Më keq akoma ishte ndier kur kishte parë disa që kontrollonin nëpër koshat e mbeturinave.
Por një nënë e mirë di të rrisë edhe fëmijë të mirë.
Ditën e marrjes në dorëzim të detyrës së re, krahas informacionit dhe dokumentacionit, ish-drejtori i la mbi tavolinë edhe një listë me 30 emra fëmijësh, të cilësuar si më problematikët dhe përbri saj, një vizore druri.
Një ditë, Pandora dhe Sherifja, punonjëse të lavanderisë, i çojnë në drejtori dy djem që u kishin bërë pis rrobat e lara, të vendosura në tel. I kujton ende emrat e tyre, Tonini dhe Edi. Ndërsa ato filluan t’i tregojnë ngjarjen, Evanthia me gjak të prishur dhe e zverdhur në fytyrë po mendonte për dënimin që do u jepte.
- A lave shumë sot? Dukesh si e lodhur, – iu drejtua Sherifes, – pa dale të të shoh duart…
Në çast u tërheq vëmendjen fëmijëve:
- Shikojini si i janë bërë duart nënë Sherifes së lari rrobat tuaja. A s’ju vjen keq që lodhet gjithë ditën për ju? Kërkojini të falur dhe premtojini që nuk do i mërzisni më. Ashtu vepruan. Ndërkohë, dy punonjëset kuptuan shenjën e drejtoreshës dhe hapën krahët para se ata të shkonin drejt tyre.
- Ejani t’ju përqafoj edhe drejtoresha…
Në të vërtetë i puthi kur pa se po u shkëlqente loti në sy nga pendesa, por edhe çudia që për trupin dhe duart e tyre nuk u përdor ajo vizore druri.
I dukej shumë e shëmtuar ajo praktikë, për më tepër ndaj atyre fëmijëve të pafat që kërkonin më shumë dashuri dhe ngrohtësi.
Por kjo nuk ishte asgjë para atyre trajtimeve diskriminuese që i lënduan edhe më shumë shpirtin drejtoreshës. Deri në atë kohë, në shkollën “Labinoti” formoheshin klasa të veçanta me nxënës të Shtëpisë së Fëmijëve. Pse duhej mënjanuar kontakti i tyre me fëmijët e jetës normale? Iku në Komitetin Ekzekutiv dhe menjëherë kërkoi ndryshimin e kësaj skeme. Hodhi idenë që në çdo klasë të mos ketë më shumë se pesë fëmijë të Shtëpisë së Fëmijëve. Dhe e bëri realitet atë që ideoi. Tashmë ata fëmijë nuk do të shkonin vetëm te “Labinoti”, por edhe te “Mihal Grameno”, “1 Maji” dhe “Kosova”.
Po afronte dita e parë e shkollës… Të shtunën djemtë duheshin qethur dhe më pas kalonin në dushe. Erdhën berberët dhe ia nisën nga puna. Ishte duke bashkëbiseduar me fëmijët që prisnin radhën. Pas disa minutash kthehen nga berberët dy fëmijët e parë të qethur zero. I nisi të bukur, për t’i lezetuar edhe më shumë, iu kthyen të mërzitur dhe të shëmtuar. Nuk u përmbajt dhe me hap të shpejtë iku te vendi ku ishin vendosur berberët.
- Ç’bëni kështu?
- Po qethim djemtë, drejtoreshë. Çfarë duhet të bëjmë?
- Ju djemtë tuaj kështu i qethni?
- Ne i qethim kare siç do ti, por do të ndryshojë pagesa.
- Do e paguaj unë faturën, vetëm mos m’i shëmtoni fëmijët!
E ndërsa berberët vazhduan sipas porosisë, në oborr shpërtheu gëzimi fëmijëror i djemve. Në drekë, kur u ulën për të ngrënë bukë, kishe qejf t’i shikoje ata djem të pastër dhe të rregullt. Nuk ka për t’i harruar kurrë ato vështrime dashamirëse dhe falënderuese. Për ata djem ajo që bëri drejtoresha, ishte ëmbëlsira e ditës…
E shtuan faturën e pagesës berberët, por ajo që fitoi më shumë ishte Evanthia! Kësaj mirësie i shtoi edhe diçka tjetër. Nuk lejoi më që për në shkollë të shkonin dhe ktheheshin si ushtarë në rresht dhe të shoqëruar nga edukatoret, por të lëviznin si gjithë të tjerët. I përcolli ditën e parë të shkollës dhe iu bë zemra mal kur shikonte që gati fluturonin për në shkollë, pasi e përshëndesnin te dera kryesore e shtëpisë së madhe: “Ditën e mirë drejtoreshë!”
Shumë herë i thoshte vetes: “Nëse do që të kesh rezultate, fito dashurinë e tyre! Sepse ata mund të të nderojnë, ata mund të të turpërojnë”.
Pas dy javësh do të fillonte viti i ri mësimor. Lë Golemin dhe 265 fëmijët që i kishte çuar për pushimin dymujor të verës dhe kthehet në Tiranë. Duhej të bënte lyerjen e të gjitha ambienteve ku studionin dhe jetonin fëmijët. Mendoni se sa e bezdisshme është kjo punë edhe kur lyejmë apartamentin tonë, e jo më një pallat të madh katërkatësh me aq shumë dhoma.
Ditën e hënë, oborri i shtëpisë u mbush nga bojaxhinjtë dhe pajisjet e tyre.
- Si keni menduar ta lyeni shtëpinë tonë?
- Bojë kremi, ashtu siç lyhen të gjitha shkollat, – ia ktheu përgjegjësi i tyre.
- Kjo nuk është shkollë. Por një shtëpi e madhe që ka dhoma gjumi, studimi, argëtimi dhe ushqimi, – ia ktheu Evanthia, duke kontrolluar njëkohësisht edhe tonin e zërit.
Mirëpo u mbushej mendja ustallarëve?!
- Dhomën tënde të gjumit me çfarë ngjyre e ke lyer? – e pyet përsëri ajo, duke u munduar të gjente mirëkuptimin në të drejtën e saj.
- Bojë qielli, – thotë ai.
- Ndërsa unë e kam lyer rozë…, – iu përgjigj ajo, pa e pyetur kush, duke këmbëngulur se edhe këtu kështu do të veprohet njëlloj si në shtëpitë tona. Filloi i pari i bojaxhinjve ta sqaronte se ishte vështirë për të siguruar sasinë e bojës dhe atë llojshmëri ngjyrash…
Por nuk u tërhoq edhe pas këtyre justifikimeve. Nuk mund të ishte e qetë nëse të gjitha ambientet e fëmijëve do të kishin vetëm ngjyrë shkollash. U shty dhe nja dy-tri ditë ai debat, derisa u gjetën e bardha, bojë qielli, roza, jeshilja…
Më 13 korrik kjo emblemë e fisnikërisë dhe madhështisë njerëzore mbushi 93 vjeç.

Panorama

[sirena_adria]

Profil

[sirena_adria]

Arratia e Peshkut te Kuq - 2015