Andi Kananaj – Kriza tek dera

[Robbery]

Sigurisht jo tek dera jonë. Shqipëria është në krizë permanente. Të besosh që Shqipëria do të ndjejë krizën është si të bindësh veten që një i sëmurë me kancer në pankreas shqetësohet se ka alergji nga kungulli në supë, ose nga sardelet e Lezhës. Një njeri fatkeq në atë pikë, nuk do ta vrasë veten nëse horoskopi nuk i garanton fat karrierë dhe aq me keq nuk beson se viti i qenit pas 10 vitesh do t’i sjellë fat në fushën e erotikës. Kriza jo vetëm që nuk na prek, por për fat të keq dhe perceptimi që kemi për të është në drejtim të gabuar. Nëse një shqiptar normal me kohë për të humbur diku nga qendra e qytetit, pyetet papritur nga një tv lokal sesi e vlerëson krizën në Spanjë, ai qesh nëpër dhëmbë sikur do të thotë: Ç’krizë mo? Shqiptari ndihet i ofenduar për pyetjen e beftë, por dhe mjaftueshëm inteligjent për të besuar se në Europë nuk ka krizë: Europa është Europë dhe kriza e tyre është superprodhimi. Me pak fjalë një evropiani i bie në hise të hajë më shumë se më parë për të eliminuar tepricat. Ky është perceptimi. Kriza e një europiani do të thotë, ndoshta më pak buzëkuq, për pak javë; jo përgjithmonë. Pastaj më të rënë sipari, fillohet dhe një herë jeta e bukur. Jeta e bukur e një evropiani do të ishte temë tjetër diskutimi, sesi perceptohet, por në kohë krize nuk është momenti për temën në fjalë.

Kriza greke na prek më pak emocionalisht, se grekët janë armiq, me apo pa krizë. Sikur të vinin dhe një herë të kërkonin bukë si në kohë të kolonelëve, do ish’ hata. Por dhe kriza greke, duket si krizë çokollatash në mendjet tona mosbesuese.

Irlanda, Portugalia, Italia, Anglia, s’mund të jenë në rrezik kolapsi, se nëse do të ish’ e vërtetë, do jetë i parekuperueshëm “fiksimi” i ri i shqiptarëve se kapitalizmi është i përjetshëm.

Këto vende, nëse na duan sado pak, duhet të dalin nga kriza me urgjencë që ne të dimë se çfarë të besojmë. Nuk është më faji ynë që jemi të tronditur. Ndoshta për besimin te zoti nuk patëm konsistencë, por tek komunizmi në fillim, dhe tek kapitalizmi më pas nuk ka dyshim. Një herë e një kohë dhe Pali Miska fliste për komunizmin, pa lexuar as librin me aforizma të Marksit, e më pas Sudja ishte fillimisht Wall Street, e më pas” muri i qarjeve” aspak çifute të 97.

Ne jemi në krizë dhe krahasuar me krizën tonë, Europa duket sikur s’ka krizë. Duket sikur ankimet e saj na marrin skenën. Ne jemi të sëmurët me krizë kronike, ju jeni në demokraci permanente. Europa që nuk është e pasur është Europë që nuk ekziston. Kjo që po na ndodh është si hutimi i studentëve të teologjisë, kur Papa i shenjtë pranon se Zoti ka vdekur. Niçe në atë që tha- tha Papa- kishte të drejtë. Niçe vdiq dhe vetë-tha përsëri papa; kështu që nuk mund të besojmë as tek ai-thanë studentët.

Me padijeninë tonë jemi dashuruar me fantazmën e Europës. Ajo, e vërteta e disa viteve më parë, u mor peng nga vetja e saj. Propaganda se sistemi kapitalist është i fundmi i historisë e çoi atje ku shkodranët të mallkojnë me takt (citim i mësueses së matematikës klasa e V): të hyftë vetja në qejf, kaq do të mjaftonte. Ndoshta punëtorit grek nuk i shkoi në mend të ishte kaq mendjemadh; po elitave të ekonomisë, me daljen nga skena të komunizmit ju hap rruga për neoliberalizmin e pastër. Hoqën bashkë me maskat çdo mbrojtje sociale, duke bërë që askush mos kishte mundësi të blinte, aq sa krahasimisht u ofruan bankat. Mbas uljes së rrogave, kush mund t’i paguante më kreditë?! Po nëse ngelesh pa një punë? Ndoshta elitave të financave iu ngrit mendja se mund të blinin vetë çdo gjë që do të donin të shisnin. Elitat nuk ja dolën mesa duket.

Sot në Spanjë ka 12 milionë banorë të rinj të varfërisë. Caritas-i spanjoll po shpërndan ushqim çdo ditë në vendin katolik. Sado që Krishti shumëfishoi bukën dhe peshqit, kaq ish-nëpunës të uritur janë tepër. 12 milion-fishimi nuk do të ishte mrekulli, por goditje nën rrip për industrinë e petullave dhe makaronave firmato.

Europa, nëse nuk ndodh një mrekulli, do të ngelet në krizë, duke pakësuar kësisoj mundësinë që mrekullia e imagjinuar të largohet si iluzion. Fëmijët grekë kanë filluar të kenë uri dhe kjo më mërzit njëlloj.

…

Dështimi i Europës nuk është vetëm në planin ekonomik, por dhe politik. Kjo është frika më e madhe. Europa sot është në proces demontimi de facto të parimeve themelore që dikur e udhëhiqnin, e që po zëvendësohen me parime të improvizuara që i përgjigjen tashmë ekskluzivisht logjikës financiaro-ekonomike. Vetë kriza ekonomike ka bërë që kjo situatë të jetë në favorin e “tregtarëve” të cilët në emër të një të një ekonomie më stabël po marrin gjithnjë e më shumë territor nga ai të drejtave dhe lirive të qytetarëve. Pozicionimi i ri i Europës ka shmangur qytetarët, të cilët po i qeveris me” teknikë” të zgjedhur me votën demokratike të boss-ëve të ekonomisë. Administrimi i ri i jetëve europiane ka si synim vetëm pasurimin e një kategorie, që dhe tani është kaq e pasur sa nuk kuptohet sensi i pasurimit të mëtejshëm. Teknikët që po drejtojnë janë ata që teknikisht këshilluan dhe qeveritë derisa kriza mb’rriti në këtë derexhe. Me anën e teknikëve po na propozohet një model i njëjtë i zhvillimi, por sigurisht i paketuar ndryshe.

Kriza në rastin grek dhe italian është treguese e qartë se si legjitimimi financiar i është mbivendosur atij politik-elektoral, duke dëshmuar kësisoj mbivendosjen e tregut ndaj shtetasve në përcaktimin e politikës.

Tronditja për këtë histori të re(po jo dhe aq), duket se po i prek njerëzit në vendet e kontinentit të vjetër. Tronditja, jona si shqiptarë kur të kuptojmë se kemi marrë përsëri trenin për në ferr, besoj se do të jetë e konsiderueshme. Gjendja e transit psikologjik dhe mediatik është më mirë të na kalojë herët sesa vonë, e kësisoj të kuptojmë se sistemi dhe këtë herë ka dështuar. Nekrodashuria për modelin e vjetër mundet vetëm të na vonojë në garën e humbur ngaherë me popujt e tjerë, që duket se janë më intuitivë se ne në çështje shteti dhe qeverisje.

Sistemi i ri, duam apo s’duam, do apo s’do Henri Çili (neo-liberalët) do të jetë më njerëzor, përndryshe orët, sado që të jenë ato, i ka të numëruara.

[Bamba]

Ngele tu mashtru! Shkova hapa deren, nuk ishte!

[Robbery]

Po jo te dera jone praaaaaaaaaaa......