Mbi disa probleme-aspekte të interpretimit të Biblës

[Tannhauser]

Tani qe te pergjigjem pak edhe per pyetjet e tjera do shtjelloj disa probleme-aspekte qe duhet te merren parasysh kur behet interpretimi.

Eshte me te vertete per tu habitur c'do njeri i sotem pse Interpretmi i Shkrimeve (sidomos i Dhjates se Re) eshte kaq teme e madhe dhe me kundershtime sepse Dhjata e Re eshte nje liber i thjeshte ne gjuhe dhe kuptohet lehte. Dhe ne te vertete interpretimi si interpretim eshte nje gje e thjeshte dhe jo problematike.

Apostujt ishin njerez te thjeshte dhe shkruanin per njerez te thjeshte dhe keshtu c'do njeri kuptonte gjithcka. Ne kemi nje problem real, diferencen e gjuhes. Dhe nuk e kam fjalen per perkthimet por edhe diferencen me greqishten qe u shkruajt.

Por kjo ne vetvete nuk do ishte problem, vetem se Bibla eshte ceshtje qe rregullon jeten tone dhe nga mesimet e saj varet shpetimi yne. Pra ky ishte nje problem qe krijon ceshtjen e interpretimit jo vetem per ne por edhe per njerezit e shekullit te dyte te cilet flisnin gjhen e Dhjates se Re.

Si behet interpretimi?

Fillimisht duhet thene se ajo qe lexojme e kuptojme sic eshte. Por kjo <> nuk duhet te keqinterpretohet. Por ajo qe lexojme eshte ajo qe duket si kuptimi me i thjeshte.

Kur thote Pavli Atëherë Pjetri, mbasi i nxori jashtë të gjithë, u ngjunjëzua dhe u lut. (Veprat 9:40) nenkuptojme se Pjetri u gjunjezua dhe u lut. Asgje me teper. Por kur thote Marku që i gllabërojnë shtëpitë e të vejave (Mark. 12:40) nuk nenekuptojme se farisenjte po hane drunjte dhe guret e shtepive. Pra edhe ne Bibel kemi fleksibilitetin e gjuhes e cila perdoret ne c'do shkrim ose ne c'do gjuhe. Edhe e them kete se ka pasur neper kohera interpretime te tilla, nga te cilat buruan herezi te tera.

Nje parim i pergjithshem i interpretimit eshte se c'do varg interpretohet ne terresine e tij dhe me terresine e tij. Terresia eshte vendi i tekstit qe ndodhet vargu; dhe varet, mund te jet nje fjali, nje paragraf, nje kapitull ose me teper. Sepse aji varg mund te thuhet me shume dhe te kunderta kuptime. Nje rast te tille e kam treguar me larte me Luterin dhe interpretimin e Letres se Jakobit.

Korelacioni i vargjeve eshte nje kuptim me i gjere se terresia. Shume vargje te njejta bashke me terresine e tyre rregullojne interpretimin e te tjerave. Po sjell prape dy shembuj, te kunderta, qe te tregohet gabimi kur nuk merret parasysh korelacioni (lidhja).

Tek Dhjata e Re gjejme mjafte vargje ku Krishti duket njeri. Lind, rritet, ha, pi, fle, lodhet, thuhet <>, emocionohet, qn, dhemb, do jeten njerezore, gjakoset, kryqezohet, vdes, varroset. Nga te gjitha keto dhe ne terresine e tyre duket se eshte njeri. Dhe eshte.

Por ka aq vargje ku Krishti duket Perendi i barabarte me Atin. Ky eshte Zoti, <> dhe kur Pavli rreferon Jehovane qe gjendet tek Psalmi 102:25 Së lashti ti ke vendosur tokën dhe qiejtë janë vepër e duarve të tua; thote se ky Jehovai, krijuesi i botes, eshte Jezu krishti (Heb. 1:10) Edhe: ``Ti, o Perëndi, në krye themelove tokën dhe qiejt janë vepër e duarve të tu. Nga keto vargje duket se Krishti eshte Perendi. Dhe eshte.

Korelacioni (lidhja) e ketyre vargjeve me ato me siper na tregon se Jezu Krishti eshte edhe Perendi edhe Njeri. Nga interpretimi i dobet, i gabuar i ketyre vargjeve, qe nuk u morr parasysh lidhja me vargjet e tjera. dolen herezite e medha, sic permenda me larte, te lashtesise dhe shume dege te gnosticizmit.

Nje shembull i dyte eshte interpretimi i vargut te Mat. 16:18 Dhe unë po të them gjithashtu se ti je Pjetri, dhe mbi këtë shkëmb unë do të ndërtoj kishën time dhe dyert e ferrit nuk do ta mundin atë. (Shih dhe temen The Rock of Apostle Peter). Papiket, duke pranuar fillimisht trediten jo-historike se Pjetri ishte peshkopi i pare i Romes, interpretojne kete varg duke thene se Pjetri eshte themeli i Kishes dhe keshtu jane edhe trashgimtaret e tij. Po le menjane anen historike dhe kanonike.

Sa per interpretimin u gabuan krejtesisht sepse nuk morren parasysh lidhjen me vargjet e njejta. Tek ky varg duket Krishti ndertues dhe Pjetri guri themelues. Pavli paraqet veten e tij si arkitekt, besimtaret si mjete ndertimi, dhe Krishtin si te vetmin gur themelues; Sipas hirit të Perëndisë që më është dhënë, si arkitekt i ditur, unë kam hedhur themelin dhe një tjetër ndërton mbi të; por secili të ketë kujdes se si ndërton mbi të, sepse askush nuk mund të hedhë themel tjetër përveç atij që është hedhur, i cili është Jezu Krishti. (I Kor. 3:10-11).

Gjetke, Pavli thote gure themelues te gjithe apostujt dhe profetet e Dhjates se Vjeter, kurse gur te cepit themelor Krishtin, mbi te cilin mbahet e gjithe Kisha (Efes. 2:20-22). Juda referon si themel mbi te cilin ngrihen te Krishteret, besimin (Jud, 20). Gjetke thote Pavli si themele Krishteret e pare te Romes (Rom. 15:20), qe te mos te jete nevoja te arrijne papiket deri tek Pjetri. Si lidhese dhe ngjitese te kesaj ndertese ne disa vargje duket Shpirti i Shenjte dhe ne disa duket dashuria dhe ne disa paqja (Efes. 2:22, 4:3, 4:16). C'fare behet pra: Ka kontradita Dhjata e Re? Kush eshte guri themelor i Kishes?

Nje interpretues serjoz nxjer konkluzionin nga te gjitha keto se i vetmi gur themelues dhe i pazevendesueshem per Kishen eshte Krishti. Mbi Krisht ndertohen apostujt dhe profetet; nje nga keta eshte dhe Pjetri.

Korelacioni (lidhja) na tregon nje parim tjeter te interpretimit, preokupimin e te gjithes. Nuk mund te kemi interpretimin korekt te nje vargu, ne qofte se nuk kuptojme kuptimin e gjithe librit ne te cilin gjendet ose gjithe Bibles. Eshte e pamundur psh te kuptojme frazen <> ne Dhjaten e Re ne qofte se nuk kemi parasysh jo vetem Dhjaten e Re por gjithe profetet e Dhjates se Vjeter. As mundemi te kuptojme Letren derguar Hebrenjve pa patur kuptuar mire Dhjaten e Vjeter dhe sidomos Pentateuhu.

Keshtu po vijme ne nje parim tjeter themelor te interpretimit, se Shkrimi iterpretohet nga Shkrimi. Ky parim egziston per c'do tekst, edhe per anen gjuhesore edhe per anen historike dhe pragmatologjike, edhe per anen teologjike. thane shume shkencetare bashkekohore se Dhjata e Re interpretohet me mire nga tekstet rabbinike (Targum, Midras, Misna, Talmud, doreshkrimet e Qumran) ose te teksteve mandaike. Gabim serjoz. Interpretohet edhe nga ato, edhe nga c'do tekst tjeter por kryesisht interpretohet shkrimi nga Shkrimi. Ky parim i interpretimit deri tani nuk eshte shprehur mire.

Per c'do tekst te Dhjates se Re egzistojne cikle tekstesh, me korelacion te aferm ose te larget. Nga tekstet e c'do cikli interpretohet me mire teksti sa me afer eshte cikli ne ate. Keshtu Dhjata e Re interpretohet fillimisht nga vetja, me pas nga Dhjata e Vjeter, me pas nga Eterit Apostolike, me pas nga zbulimet papirike, me pas nga Eterit e Kishes, me pas nga filologjia rabbinike, me pas nga e gjithe literatura kishtare greke dhe se fundi nga shkrimtaret klasike.

Ka mundesi qe nje cikel te jete me afer ne korelacion me tekstin por te jeta nga ana teologjike pas nje tjetri. Psh zbulimet papirike jane perpara teksteve rabbinike nga ana e gjuhes por vijne me pas nga ana pragmatologjike. Nga c'do tekst interpretohet Dhjata e Re, vetem se ai qe interpreton te mos jete me qeillime, por fillimisht Dhjata interpretohet nga Dhjata.

nje aspekt tjeter i nterpretimit eshte njohja nga interpretuesi ne cilen moment te historise se shenjte gjendet. Dmth, kur interpreton vargjet e thirjes se Mateut, duhet te dije se gjendet ne fillim te treviteshit te mesimit te Krishtit. Kur interpreton pasazhet e metamorfozes duhet te dije se gjendet pak kohe para pasionit (afer gjashtemujorit te fundit). Kur interpreton fjalimin e zjarte te Krishtit me <> (gr. ουαι) duhet te dije se gjendet nje jave para kryqezimit. Perndryshe nuk mundet te kuptoi atmosferen ne te cilen jane thene keto gjera dhe as mund te interpretoi. Ky aspekt eshte i domosdoshem kryesisht per interpretimin e Ungjijve.

Kur interpretojme eshte shume e nevojshme te kemi parasysh se Krishti shume here, kur flet, ka parasysh, botekuptimin dhe mentalitetin e auditoreve; theniet e Tij thuhen ne baze te atij mentaliteti dhe jo ne baze te vertetes absolute. Thote psh: <> (Gjoni 5:31), duke nenkuptuar se sipas mentalitetit farisaik nuk eshte i vertete dhe tani nuk bisedon ate, ne eshte apo nuk eshte i vertete, por do te theksoje tjetren, se ka dhe deshmitare te tjere te besueshem qe deshmojne bashke me te.

Keshtu thote prape <> (Gjoni 14:28), duke nenkuptuar se meqe Ati eshte me i Madh nga une sipas jush, atehere duhet te gezoheshit, ju dishepujt, sepse po shkoj tek me i madhi, se ajo me lavderon. Kete parim te interpretimit e tregoi i pari Joann Krisostomi (Gojarti).

Nje tjeter parim themelor i interpretimit eshte te kete njohuri interpretuesi dhe te marri gjithmone parasysh per historine, gjeografine, dhe te kete nje mendim te caktuar per ceshtjet qe referohen apo per rrethanat, ligjet, kafshet, bimet etj. ne qofte se nuk di se Palestina e jugut eshte malore dhe me e larte nga ajo veriore dhe se Jeruzalemi eshte me larte nga Jeriho nuk mund te kuptoje mire frazat <> (Mat 20:18) dhe <> (Lluka 10:30).

Ne qofte se nuk njeh c'fare ishin taksambledhesit e lashte, te cilet kane diference te madhe me ata sot, dhe si behej mbledhja e taksave ne lashtesi, nuk mund te kuptoje se pse ishin kaq te urryer nga populli; dhe se <> ishte per burrat si <> per grate.

Ne qofte se njeh interpretuesi si la Herodi i I testament mbreterine e tij tek femijet e tij dhe c'fare peripecirash kishte biri i tij Arkelau qe te marri mbreterine e tij, dhe si vajti ne Rome qe ta marri nga Cezar Augusti, dhe u kthye ne Jeruzalem dhe eliminoi gjithe kundershtaret e tij, vetem atehere mund te kuptoje mire parabolen e Krishtit se Tha, pra: ``Një njeri fisnik shkoi në një vend të largët për të marrë në dorëzim një mbretëri e pastaj të kthehej.
13 Dhe, si i thirri dhjetë shërbëtorët e vet, u dha dhjetë mina dhe u tha atyre: "Tregtoni deri sa të kthehem".
14 Por qytetarët e vet e urrenin dhe i dërguan pas një përfaqësi duke thënë: "Nuk duam që ky të mbretërojë përmbi ne".
15 Dhe kur ai u kthye, pasi e mori në dorëzim mbretërinë, urdhëroi t`i thërresin ata shërbëtorët, të cilëve u kishte dhënë paratë për të marrë vesh sa kishte fituar secili duke tregtuar.
16 Atëherë doli i pari dhe tha: "Zot, mina jote dha dhjetë mina të tjera";
17 dhe ai tha: "Mirë, o shërbëtor i mirë, sepse ke qenë besnik në gjëra të vogëla, merr sundimin mbi dhjetë qytete".
18 Pastaj erdhi i dyti duke thënë: "Zot, mina jote dha edhe pesë mina";
19 dhe ai i tha edhe këtij: "Edhe ti ji sundimtar mbi pesë qytete".
20 Atëherë erdhi një tjetër i cili tha: "Zot, ja mina jote që e ruajta në një shami,
21 sepse kisha frikë nga ti, që je njeri i rreptë; ti merr atë që nuk ke vënë dhe korr atë që nuk ke mbjellë".
22 Dhe zoti i tij i tha: "Do të të gjykoj nga vetë fjalët e tua, o shërbëtor i keq; ti e dije se jam njeri i rreptë, që marr atë që nuk kam vënë dhe korr atë që nuk kam mbjellë;
23 përse nuk e vure paranë time në bankë që, kur të kthehem, ta marr bashkë me përqindje?".
24 Pastaj u tha të pranishmëve: "Merrjani minën dhe ia jepni atij që ka dhjetë mina".
25 Dhe ata i thanë: "Zot, po ai ka dhjetë mina".
26 Unë po ju them se atij që ka, do t`i jepet; por atij që s`ka do t`i hiqet edhe ajo që ka.
27 Veç kësaj, i sillni këtu armiqtë e mi, të cilët nuk donin që unë të mbretëroja mbi ta dhe i vritni përpara meje!"``. (Luka 19:12-27).

Se perndryshe parabola, ne vend qe ta bej te kuptueshem mesazhin hyjnor qe do te shprehi Zoti, e ben ate me te erret.

Keshtu duhen njohuri te tjera, per monedhat, si varrosnin te vdekurit, si korrnin, si ishin te ndertuara shtepite qe te lehtesohet interpretimi. Kete te fundit e them se kisha takuar nje here nje teolog i cili me tha se ishte e dyshimte se si futen nga catia e shtepise te semurin. I thashe atehere se shtepite nuk ishin me tavane dhe as kaq te forta sa i kemi sot. Pra ai mendonte me mentalitetin e sotem, nuk kishte pare njeriu gjera te tilla, ishte rritur dhe ne qytet. Une e kuptoja me mire se ne kasollet ne fshat keshtu i benim.


vazhdon....

[Tannhauser]

Nje vend te vecant tek interpretimi ze dhe njohja e ceshtjeve qe kane te bejne me hyrjen ne Bibel. Pesh ne qofte se njeri nuk di se gjashte Letrat katolike, Zbulesa dhe Ungjilli sipas Gjonit u shkruajten njera pas tjetres, ne qofte se nuk njef rendin e tyre kronologjik, ne qofte se nuk di se te gjitha shkruhen kundra nikolaiteve dhe u shkruajten si vazhdime te Letrave te Titit dhe te Timoteut, dhe se atje heretiket jane vete nikolaitet, nuk mund te kuptoje sakte tete librat me larte.

Ne qofte se nuk di se Veprat u shkruajten para Ungjillit sipas Markut dhe Gjonit, habitet se ku gjeti Pavli se Zoti tha <<"Ka më shumë lumturi të japësh sesa të marrësh"!>>. si nuk habitet per dy Ungjilloret (qe shkruajten Ungjillin) se ku gjeten te gjitha ato qe shkruajne per krishtin ata vete, keshtu nuk duhet te habitet ku i gjeti Pavli.

Interpretuesi duhet te kete objekt interpretimi ato qe nenkupton shkrimtari, dhe kjo regullohet nga vete shkrimtari. Atje qe kemi thenie alegorike nenkuptohet nga vete shkrimtari dhe keshtu duhet te veproi dhe interpretuesi. E them kete se ne Bibel ka shume fraza ne forme-vecori njerezore. Keto nuk duhen te merren leter per leter. thuhet per perendine se <> (Zan. 3:8), <>, (Psalm. 44:23), se ka <> (Vep. 4:30), <> (Jak. 5:4), se ka <> (I Pjet. 3:12), <> (Psal. 17:8), se <> (Num. 22:22), se <> (Zan. 6:7) etj. Perendia eshte jashte materies, pa trup, dhe nuk ka ndjenjat njerezore si pendimi, zemerimi. vete Bibla na le te kuptojme, se vetem konvencionalisht perdoren keto shprehje per perendine, se perndryshe nuk do ishim ne gjendja te kuptonim asgje.

Te njejtin kuptim kane dhe keto shprehje <> (II Kor. 12:2), <> (Mat. 5:9), <> (EF. 2:2), <> (Mat. 12:42), <> (Zbul. 1:18), <> (I Thesal. 4:17). Prape bibla na informon se keto thuhen konvencionalisht dhe oper ndihmen tone qe te kuptojme sepse ne pjese te tjera vete na informon kur keto nuk kane te bejne me boten shpirterore.


vazhdon...

[Tannhauser]

vazhdim

rast te vecante perbejne shprehjet simbolike te Bibles si psh. tek Danieli <> (= Mbreti i Persise) dhe <> (= Aleksandri i Madh) dhe <> e tyre (Dan. 8:20-21), <, te cilen pi Krishti, dmth vdekja ne kryq (Mat. 20:22), <>, <>, <> dhe <>, <>, <> dhe shume shenja-simbole te tjera te Zbuleses.

Shprehjet simbolike jane te shumta sidomos ne librat profetike, sepse profetet duke pare ato qe do behen ne te ardhmen dhe duke mos mundur te shprehen ne gjuhen e epokes se tyre, shprehen me simbole te tilla. Gjate interpretimit historik (ai Ortodoks) te gjitha shenjat interpretohen alegorikish. Por kjo alegori nuk ka te beje aspak me interpretimin alegorik (tjeter teme kjo), sepse ne radhe te pare shkrimtari i frymezuar duket se shprehet alegorikisht dhe ne radhe te dyte alegoria eshte nje dhe e percaktuar.

Ajo pra qe nenkuptohet eshte nje dhe e palevizeshme dhe nuk eshte e mundur qe c'do njeri te supozoje c'fare te doje sic behet tek interpretimi alegorik dhe tek ai protestant. Eshte pra e dukur se gjate interpretimit historik, qe te interpretojme alegorikisht nje shprehje simbolike, duhet fillimisht te interpretojme mire se c'do te thote leter per leter. Thote p.sh. Gjoni tek Zbulesa <<Pastaj pashë në dorën e djathtë të atij që rrinte ulur mbi fron, një libër të shkruar përbrenda dhe përjashta, të vulosur me shtatë vula.>> (Zbul. 5:1). <> ketu, nenkupton cilindrin, rolin. <<Të shkruar përbrenda dhe përjashta>> nenkupton se rolloja papirike e librit ishte e shkruajtur ne te dy faqet e saj, edhe ejo qe mblidhet edhe ajo qe duket nga jashte. Kjo nuk eshte nje gje normale, rolet papirike shkruheshin vetem nga ana e brendeshme (per ata qe dine nga papirologjia).

Qe libri i vizionit ishte i shkruar si nga jashte edhe nga brenda, do te thote se ishte dicka urgjente, serjoze, dhe se duhet te vihet re. Ketu kemi edhe nje problem tjeter. Ne greqisht <<βιβλος>> quhej roli kurse <<βιβλιον>> ishte roli i vogel, ose letra, nje shkrim. Prandaj ku <> ishte i shkruar sic shkruheshin letrat dhe ishte i vulosur sic vulosnin letrat, me pe dhe qiri. Por nuk kishte libri nje vule sic duhet te ishte normalisht por <> dmth shume dhe permbajtja e librit ishte e huaj dhe e panjohur per te gjithe. Ky eshte interpretimi i nevojshem leter pas leter.

C'fare ama nenkupton alegorikisht profeti?, ketu nuk mundemi te interpretojme. Nje eshte e sigurte, se nenkupton dicka tjeter nga kuptimi leter per leter te simbolit.


vazhdon...

[Tannhauser]

Se fundi do doja te referohesha tek profecite se tek keto behen gabime te renda interpretimi. Profetet e Dhjates se Vjeter profetizojne nga dy ose tre profeci ne nje here. Nga profecite qe shprehen e para ka karakter qe plotesohet ne nje dite ose ne pak dhe e dyta eshte per Krishtin dhe plotesohet pas shume shekujsh. Dhe pergjithesisht librat e profeteve ne Dhjaten e Vjeter kane dy qellime, roberine babilonike dhe ardhjen e Krishtit.

Edhe profecite e Krishtit kane dy qellime, nje te aferm dhe nje te larget. Nga njera ane katastrofa e Jeruzalemit dhe nga ana tjeter fundi i botes dhe kthimi i dyte i Tij. Profecite qe kane qellimin e aferm nga profetet dhe qe plotesimet e tyre mund te duken nga auditoret e profetit dhe bashkekohesit e tij jane garancia dhe per profecite e ardhshme qe bashkekohesit nuk kane mundesine ti shikojne. profecite e para bindin auditoret qe te besojne tek profeti dhe nga ana tjeter qe librat e tij te futen ne Kanon. Keshtu bindin edhe pasardhesit (ne) qe presin plotesimin e profecive te largeta.

Sepse asnje besim nuk mesohet pa e pritur ate, si asnje fjalim nuk mbahet pa auditore. Keto, profecite e para, jane kriteri i pagabuar te origjinalitetit dhe te frymezueshmerise nga perendia e nje libri profetik. Se perndryshe c'do budalla do shkruante nje liber dhe do besohej (gje qe behet disa here). Ky eshte nje element qe nuk imitohet nga asnje shkrimtar i apokrifeve.

Prandaj dhe ne kohen qe shkruhej dhjata e Vjeter nuk shkruhej asnje liber apokrif apo pseudoprofetik por edhe sikur te shkruhej as ne Kanon futej dhe as mbizoteronte si tekst. E njejta behej edhe ne kohen e shkrimit te Dhjates se Re. C'do pseudoprofeci apokrife eshte e mevonshme e Dhjates ne te cilen pretendon te jete (sic duan te bejne me 'ungjillin e Judes'). Sepse eshte e lehte te bej c'do njeri nje pseudoprofeci per te ardhmen e larget, kur as ai do jete i gjalle por as auditoret e tij por eshte e pamundur te bej nje profeci qe do plotesohet ne kohe te shkurter.

Interpretimi historik (ai Orthodhoks), eshte vetem nje, dhe studion tekstin leter per leter, ndjek me fleksibilitetin e duhur lekundjet e fjales ne zbulesn e Bibles dhe kerkon te kapi ne menyre te sakte dhe konkrete mendimin e shkrimtarit te frymezuar. Tek Kisha u paraqit qe ne fillim interpretimi historik, sic duket nga perdorimi i Bibles nga Eterit Apostolike dhe te Irineut dhe mbizoteron gjithmone ky.

Perdoruesi me i mire dhe themeluesi me i forte i ketij interpretimi eshte Joan Krisostomi (Gojarti). Kaq notacionet e tij por edhe veprate e tjera te tij si dhe nje Sira kolosale (ajo e Cramer) qe mbizoteroi per dhjete shekuj (V-XV) te se ciles baza eshte Joan Gojarti, aq edhe nxenesit e tij te aferm dhe te larget si Isidor Pilusioti, Theodhoriti, Foti, Ikumeni, Theofilakti, Eutimi Zigavini etj perbejne shtyllen kurizore te interpretimit te Bibles.


Fund

[Billy Joe]

Kam pyetje, qe nuk ka te beje vetem me ortodokset por me krishteret ne pergjithesi, persa i perket interpretimit.
Te krishteret(ne te gjitha gjuhet) kane perkthyer me fjalen "Zot" dy terma hebraike te bibles, Elohim dhe Yahweh.
Eloim eshte nje shumes dhe do te thote "Zotat", kurse "Yahweh" eshte njejes, pra "Zot".
Ne tregimin e gjenezes deri ne diten e gjashte veprojne Eloimet, pra Zotat, krijuesit e universit. ne fund te dites se gjashte ka nje fraze me kuptimin pak misterioz, Zotat terhiqen ne energjine e tyre. Me pas hyn ne skene Yahveh i cili animon universin krijon Adamin dhe Even.
Cdo te thote kjo?
Mbi kete ceshtje jane shkruar hektolitra me boje, dhe nga teologet mbeshtetet qe Eloimet dhe Yahweh jane i njeti zot me dy emra te ndryshem per motive mistike. Anashkalohet shumesi ne origjinal ne hebraisht, perkthim jo i sakte i bibles ne cdo gjuhe te botes.
Pyetja eshte kjo, a ka mbivendosje paganizmi tek zbulesa? dhe a mund te hiqen paralele me mitet e tjera te krijimit parabiblike?
Pse Adami krijohet dy here ne zbulese, njehere nga Eloimet dhe heren tjeter nga Yahweh?

PS.Postimi nuk eshte provokues, thjesht dua te kuptoj une, duke qene se njoh siperfaqesisht mitet pagane te krijimit( dhe paralelet midis ketyre miteve dhe vete bibles jane te shumta).

Kujdes ne pergjigje! une i referohem bibles se perkthyer sakte nga origjinali nga te paanshem

[Albo]

Qe te dy ju me lart nuk jeni duke iu referuar "interpretimit orthodhoks" te Shkrimit te Shenjte por interpretimit skolastik apo shkencor te tij. Per besimtarin orthodhoks, ceshtja eshte e thjeshte: autoritetin e vetem te interpretimit te Shkrimit te Shenjte e ka Kisha e Shenjte Katolike dhe Apostolike qe njihet si Kisha Orthodhokse. Dhe per te qene me specifik, Kisha e bazon kete interpretim te Shkrimit te Shenjte mbi Traditen e Shenjte te Kishes. Nuk mund te pretendosh se e interepreton sic duhet Shkrimin e Shenjte duke njohur me imtesi greqishten e lashte dhe kuptimin e fjaleve ne greqisht apo ne hebraisht. Interpretimi i vetem i sakte eshte interepretimi qe degjojme ne Kishe cdo te diele nga goja e peshkopit apo priftit, te cilet nuk predikojne ate qe besojne ata vete, por interepretimin e Tradites se Shenjte te Kishes qe e kane njohur, besuar e trasheguar te gjitha brezat.

Problemi tjeter me kohen qe jetojme eshte se shume njerez qe nuk njohin Traditen e Shenjte te Kishes Orthodhokse, i afrohen besimit te krishtere ne menyre autodidakte: per aq kohe sa une kam LIBRIN ne dore, dhe e lexoj ne qetesine e dhomes sime, une do te mund te kuptoj Ungjillin, Lajmin e Mire te Perendise. Problemi me kete kendveshtrim eshte se mesazhi qe ju merrni nga Shkrimi i Shenjte nuk eshte mesazhi universal i Tradites se Shenjte qe kane besuar gjithe brezat para nesh, por dalim me interpretimet tona personale duke perdorur "llogjiken" tone.

Kjo eshte arsyeja qe ne Kishen Orthodhokse, Ungjilli i Shenjte mbahet mbi altarin e Kishes. Askush nuk mund te lexoje ate per besimtaret ne Kishe, pervec peshkopit ose priftit te autorizuar nga ai peshkop. Njerezit e thjeshte degjojne ungjillin qe prifti lexon, ashtu sic degjojne edhe predikimin e priftit, te bazuar mbi Traditen e Shenjte orthodhokse. Kjo nuk le vend per "interpretime personale" dhe cenim te plotesise se besimit.

Kur njerezit me pyesin se ku dallon Bibla e orthodhokseve nga Bibla e protestanteve e romano-katolikeve, une u pergjigjem: Kur une degjoj ungjillin ne Kishe dhe nuk kuptoj dicka nga ajo qe degjova, nuk ia lejoj vetes qe te dal me interpretimet e mia, por shkoj dhe pyes priftin ose nje besimtar tjeter ne Kishe me te vjeter se une. Kur jam ne qetesine e dhomes sime ne shtepi, dhe lexoj Biblen, sa here qe has ne nje pasazh qe nuk e kuptoj plotesisht, perseri nuk e lejoj mendjen time te me diktoje interpretimin e vargut, por lexoj komentet e shenjtoreve te Kishes ne shekuj, per ate pasazh. Cdo pasazh i Bibles, ka edhe nje liste komentesh te bera nga shenjtoret e Kishes ne shekuj. Ne kete menyre, une nuk pjell interpretime te mendjes sime, por mesoj nga interpretimi i Tradites se Shenjte se Kishes.

Ju ftoj te njiheni me Traditen e Shenjte te Kishes ne artikujt e meposhtem:

Tradita e Shenjtë: Rruga që të shpie në shtëpi

Kush erdhi në fillim: Kisha apo Dhiata e Re?