Edward Frederick Knight : "Shqiptarėt janė pasardhės tė pellazgėve tė moēėm dhe tė njė race shumė mė tė pastėr se ē’janė grekėt modernė"
Arnautėt janė tė ndarė nė disa fise tė fuqishme, prej tė cilėve Kelmendi dhe Mirdita janė mė tė rėndėsishmit nė krahinė. Fiset ndryshojnė pak nė zakone e gjuhė. Disa fise, si mirditorėt, ndodhen nė gjendje tė mjeruar duke vuajtur urinė nė malet e tyre, si rezultat i njė lufte tė vetme tė gjatė ndaj qeverisė, e cila ka mundėsi ta ketė origjinėn nga disa grindje tė vogla me njė mbledhės taksash. Kjo luftė mbahet fort nė njė mėnyrė tė paqėllimtė pėr vite, derisa malėsorėt e mjerė, me qėllim qė tė ruanin ekzistencėn, janė tė detyruar tė bėhen banditė dhe vjedhės bagėtish – tė jashtėligjshėm – armiq tė gjithė njerėzve.
Njė mirditor, tashmė ėshtė pėrgjithėsisht njė i mjerė. Unė i kam parė ata tė ēapiten ngadalė nėpėr rrugicat e ngushta tė pazarit tė Shkodrės, copė e ēikė, duke u gėrricur me kėdo, tė drobitur e tė dobėt me uri, me armėt e tyre tė shitura pėr bukė – shenjė e njė varfėrie ekstreme, pasi pėr njė shqiptar ėshtė diēka e hidhur qė tė ndahet me armėt e tij tė dashura, si rregull, plaēkė e vyer e familjes. Nga brezi i tij varet veē harbimi i humbjes sė pistoletave tė tija. Nga kjo – mjaft interesante – asnjė njeri ndonjėherė nuk duket se do tė ndahet – me sa duket sepse nuk ėshtė e shitshme nė treg.
Prej disave mendohet pėr Shqiptarėt se janė pasardhės tė pellazgėve tė moēėm dhe tė njė race shumė mė tė pastėr se ē’janė grekėt modernė. Jam i prirė qė tė pranoj kėtė prirje, prej tipareve tė njėtrajtshme klasike tė banorėve. Burrat kanė kafka madhėshtore, vetulla fisnike tė gjera dhe tipare tė imėta tė formuara hijshėm.Gratė janė mė tė bukurat nė Europėn Lindore. Fėmijėt janė bukuroshė. Ata kanė sy tė mėdhenj seriozė dhe gojė tė shkėlqyeshme – kjo e fundit ėshtė tipari i tyre mė i mrekullueshėm – tė lakuar lehtėsisht poshtė anėve, e cila u jep njė shprehi veēanėrisht tė ėmbėl e tė mendueshme. Dikush, nuk mund tė qėndrojė shumė mes shqiptarėve pa e ndjerė qysh nė fillim, se ata janė dukshėm nga njė racė madhėshtore dhe e lashtė, me tė cilėn malazezėt dhe sllavėt e tjerė as qė mund tė krahasohen.
Sjellja e edukuar, hijeshia e perceptimit dhe takti i kėtyre, pėrndryshe malėsorė tė egėr, ėshtė vėrtet e dashur. Krenarė e tė egėr si armiq, moskokėēarės pėr jetėn, sidoqoftė, ata janė miq tė shkėlqyer; besnikė – qė nuk dinė se ēfarė ėshtė tradhtia – tė vėrtetė, tė virtytshėm; mikpritės, shoqėrues gazmorė, nė parim tė kursyer, sidoqoftė tė gatshėm nė rastet e madha qė tė sillen lirisht pėrqark dollive tė rakisė (njė pije alkoolike e nxjerrė nga lėkurat e rrushit pasi ėshtė bėrė vera) dhe glikanxos si rrėshirė.Gjuha e shqiptarėve, ashtu si arnautėt e quajnė veten, ndryshon shumė nė rajone tė veēanta. Sipas gjasave ilirishte e vjetėr, ajo pėrmban fjalė greke, latine dhe sllave thuajse nė njė raport tė njėjtė; tė paktėn, ashtu si mė duket mua, kėtu nė veri.
[...]
Tė tillė janė banorėt e vendit – njė vend po aq i egėr sa dhe ata. Bajroni bėri mirė qė e quajti Shqipėrinė “Nėnė e rreptė burrash tė ashpėr.” Malet Akrokeraune dhe malet e Pindit zgjatin degėt e tyre pėrmes tėrė provincės. Shkėmbinj tė ashpėr janė bėrė tok njėri mbi tjetrin me majat fshehur nė re. Eshtė njė zonė tufanesh, e cila, ashtu si Mali i Zi ėshtė shumė i varfėr dhe shterpė pėr tė prodhuar diēka, pėrveē luftėtarėve, tė cilėt ndonjėherė duket se rriten mė mirė nė terren tė shkretė, ashtu si bėjnė pishat hijerėnda. Produktet e vendit janė tė pakta. Lendet e lisit tė Vlorės, tė cilat janė tė pėrdorura pėr qėllim ngjyrosje, pupla bregce (shėnim: shpend qė jeton anės lumenjve) dhe lėndė drusore, janė eksportet e vetme dhe jo shumė prej tyre arrijnė tė dalin prej vendit. Historia e Shqipėrisė do i japė shumė interes gjithkujt qė do e studiojė atė.
Titulli: Albania: a narrative of recent travel
Autori: Edward Frederick Knight
Botues: London, S. Low, Marston, Searle, & Rivington, 1880
Ps . Edward Frederick Knight - britanik, autori i mbi 20 librave, gazetar i Morning Post, The Times etj dhe reporter lufte qe ka kryer ekspedita ne shume vende te botes
Krijoni Kontakt