Gjermania heq dy statujat e Marksit dhe Engelsit nga kryeqyteti i saj.
23-01-2012 / Gazeta 55
Simbolet komuniste hiqen pėr ti lėnė vendit njė infrastrukture mė moderne
Pėr mė shumė se 40 vjet kanė qenė simbole tė Berlinit nė pjesėn e Gjermanisė lindore. Sot 20 vjet pas shembjes sė murit tė Berlinit, dy statuja tė dedikuara mė 1986 baballarėve tė doktrinės komunistė, Karl Marks dhe Frederik Engels janė konsideruar si tė pavend nė urbanistikėn e re moderne tė kryeqytetit gjerman. Pėr ketė arsye urbanistike Ministri gjerman pėr Ndėrtimin dhe Zhvillimit Urban Peter Ramsauer, i Partisė Social-Demokrate (CSU), ka kėrkuar qė monumenti i krijuar nga skulptori Ludvig Engelhardt dhe inauguruar nė vitin 1986 nga lideri i atėhershėm komunist Erich Honecker, tė largohet nga qendra e kryeqytetit gjerman dhe tė vendoset tek varrezat e socialistėve ne Fridichsfelde, nė periferinė veriore tė qytetit.
Rasmuser i ka kėrkuar koalicionit tė madh midis social-demokratėve dhe kristian-demokratėve qė qeverisin bashkinė e Berlinit qė monumenti tė largohet pėrfundimisht. Tė dy statujat mė fytyrė tė ideologėve komunistė ishin spostuar pėrkohėsisht njė herė nė shtatorin e 2010, pėr ti hapur rrugė punimeve pėr linjėn e re tė metrosė U55. Dhe sot kėrkohet tė hiqet fare nga kryeqyteti gjerman.
Mirėpo kaq ėshtė dashur tė ndizet disi debati publik dhe polemika politike, ngase dy statujat janė tė vetmet monumente qė pėrfaqėsojnė komunizmin pas bashkimit tė Gjermanisė. Shembulli me eklatant i fshirjes sė shenjės tė arkitekturės komuniste ėshtė prishja e Pallatit tė vjetėr tė Republikės, njė ekomonstėr betoni qė kishte shėrbyer si selia e Parlamentit tė Gjermanisė komuniste dhe vend tė saj do tė ndėrtohet njė ndėrtesė moderne, Humbuoldt-forum.
***
Ēuditėrisht nė ēdo vend qė ka pasur njė diktaturė tė egėr simbolet e totalitarizmit janė hequr nga faqja e dheut pasi simbolizojnė dhunėn shtypėse tė regjimi gjakatar dhe fyejnė jo pak viktimat dhe tė pėrndjekurit politikė. Kėshtu ka ndodhur nė Gjermaninė naziste, nė Italinė fashiste apo nė Spanjėn e gjeneralit Francisko Franko ku simbolet janė zhdukur me fundin e regjimeve. Gjermania jo vetėm ka hequr statujat dhe simbolet e nazizmit, por dhe ato tė folesė sė komunizmit, pasi konsiderohen njė pedagogji e keqe pėr tė rinjtė. Sigurisht nuk mund tė shlyhet dhimbja me heqjen apo prishjen e simboleve tė sė keqes, sepse mbi tė gjitha ėshtė kujtesa dhe dėmshpėrblimi moral dhe financiar i pėrndjekurit qė rivendos drejtėsi.
Dhe nėse na lejohet tė heqim njė trajektore krahasuese mund tė themi diēka pėr debatin e prishjes sė Piramidės sė Enverit, simbolit kuptimplotė tė fuqisė shtypėse tė njė njeriu qė e konsideronte veten zot tė shqiptarėve, pėrderisa mund tu hiqte atyre lirinė dhe drejtėsinė me njė gjest tė dorės dhe gojės sė ligė. Nė Gjermani debatohet pėr heqjen e monumentit tė fundit tė kujtesės totalitariste, kurse nė Tiranė ku monumente tė arkitekturės shtypėse komuniste janė me bollėk, si Piramida, Muzeu Kombėtar dhe mozaiku i saj, Pallati i kulturės sovjetike, etj., krijohet njė gjullurdi polemike e politike mbi arsyet e prishjes sė njė simbolike totalitariste dhe ndėrtimin po aty tė njė parlamenti madhėshtore modern tė njė shteti tė lirė dhe tė drejtė. Degėt e vyshkura tė njė peme priten me kujdes dhe harmoni pėr ti lėnė vend sythave dhe filizave tė rinj.
Lavdrim Lita
Krijoni Kontakt