Prejardhja e fjaleve shqip

[ARKIA]

Besoj se do te ishte mire te bashkohen te gjitha " temat" qe ne fakt jane pyetje per fjale te ndryshme shqipe mbi prejardhen e ketyre fjaleve ne nje teme te vetme ku te kemi mundesine te perqendrohemi ne kerkimin e prejardhjes ne pergjithesi te fjaleve dhe jo per cdo fjale nje teme te re.
Kuriozitetim im eshte fjala djath. Sa shqip eshte, si eshte formuar?
Gezuar!

[-BATO-]

Mirë të ka vajtur mendja Arkia, se këtu hapen tema vetëm për prejardhjen e një fjale. Edhe unë e kisha hapur një temë si kjo dhe atje i mblidhja të gjitha, po tani forumi i gjuhës ka mbetur pa moderator dhe askush nuk merret më me sistemimin e temave.

Fjala që ke hedhur për diskutim është nga më të vjetrat, sepse dihet që blegtoria ka qenë burimi kryesor i jetesës në lashtësi.

Unë mendoj se djath vjen nga ath (athët). Djathi dihet që është i athët dhe mendoj se këtej ka dalë, por të presim edhe mendime të tjera, sidomos të atyre që me shkrimet e tyre shkoqitin çështje të ndërlikuara gjuhësore.

Gëzuar!

[thirsty]

ashtu mendoj edhe une per prejardhjen e djathit

[Giulio22]

Unë mendoj se djath vjen nga ath (athët). Djathi dihet që është i athët dhe mendoj se këtej ka dalë..

Ëj. Dhe folja me ath mund të jetë baraj (përkah çndërrimi) me foljen me {hjárdh}* («hj/j-(h)» jardh/hardh » me 'ârdh).
Për të stisun fjaljën «djathi», mund të jetë përdorun i niëjti kallëpth me të («t-d» dë-), si te të-âmblji (tâmbli), tëlyni (gjalpi) dhe të jetërat. Edhe nië ħerë:

I.
{játh}* «hj/j-(h)» me 'ath (mpinj); [të ath goljen, m'i athi duart];

II.
{të-jath-i}* «» "të-jathi i kljomështit" «t-d» dë-jathi (?).

[medaur]

Personalisht me intereson fjala MILINGONE..me duket shume e cuditshme...

[medaur]

Ëj. Dhe folja me ath mund të jetë baraj (përkah çndërrimi) me foljen me {hjárdh}* («hj/j-(h)» jardh/hardh » me 'ârdh).
Për të stisun fjaljën «djathi», mund të jetë përdorun i niëjti kallëpth me të («t-d» dë-), si te të-âmblji (tâmbli), tëlyni (gjalpi) dhe të jetërat. Edhe nië ħerë:

I.
{játh}* «hj/j-(h)» me 'ath (mpinj); [të ath goljen, m'i athi duart];

II.
{të-jath-i}* «» "të-jathi i kljomështit" «t-d» dë-jathi (?).

Pse shkruan keshtu je Arvanitas apo ben shaka ..nese po ti mund ti japesh nje ndihme shume te cmuar ketij forumi.Te pershendes

[-BATO-]

Giulio22 duket qartë që është arbëresh, ndoshta i Italisë, dhe unë vetë mësoj shumë gjëra nga ai. Për shembull, në disa këngë popullore ku gjendet forma e vjetër e kohës së shkuar së foljeve si gjeta, mbeta etj. unë gabimisht i shkruaja gjeçë dhe mbeçë, por ato duhen shkruar: gjetçë dhe mbetçë.

Përfundimisht rruga e formimit të fjalës djath është ashtu siç e tha Giulio: të ath - të jath - t'jath - djath.

[Giulio22]

..Te pershendes

..Përfundimisht rruga e formimit të fjalës djath është ashtu..: të ath - të jath - t'jath - djath.

U përshëntes,
mirë mpë punë.

fjala MILINGONE...

Mëndonjëmë që rrokja {mī} mbar ëm ŷete "rrëzën" e vogëlsìsë, për shëmbëll:

I.
mī (i vogëlj sa nî mī), mīzë, milingonë, milimangë, milor, mic, mickël, micëronj, miçkë, mis, mitër, as cing as ming, xhingla-mingla, e tj..
[Ntër kaqa, mëndonjëmë që edhe cà fjalë të gërkishtës pljake si μικρός "little", bartin të niëjtin shllim po me rrokjen {mī}, sikur ntë arbarisht e tj. i micërr, i micël, e tj.].

[murik]

po fjala sume nga te kete ardhur valle?

[-BATO-]

GJITON (fqinj)

Shumë njerëz mendojnë se kjo është një fjalë greke, meqë përdoret në Greqi, por unë them që është shqipe. Këtë fjalë e gjejmë tek arbëreshët e Italisë, por është e përdorshme gjerësisht edhe në Jug të Shqipërisë.

Unë e zbërthej kështu: gji+tonë.

"Mirë se erdhe në gjirin tonë!" ose "Eja në gjirin tonë!" - i thuhet me shqipen e sotme dikujt që vjen ose ftohet në një bashkësi. Në një shqipe më të vjetër thuhej n'gji tonë. Nga gji+tonë doli fjala gjitoni (theksi tek i-ja), pra njerëzit që banojnë bashkë, afër njëri-tjetrit.

Në greqisht kjo fjalë nuk zbërthehet, por dihet që greqishtja ka marrë fjalë shqipe, u ka shtuar nga një -s prapa dhe i ka bërë greke. Prejardhja e fjalës fqinj për mua është e paqartë, ndërkohë që shumica e shqiptarëve sot përdor fjalën komshi, që është një shtrembërim i fjalës turke komshu, pasi fjalën gji/tonë ua ka falur grekëve.

Një shpjegim tjetër mund të ishte fjala ngjit, ai që jeton ngjitur, dhe me kalimin e kohës n-ja ra nga fjala ngjitoni e u bë gjitoni, por mendoj se gji+tonë është më e arsyeshme.