Kapitulli I:
Hyrje nė temat e Zekatit
Definicioni i Zekatit
Fjala “zekat”, nė Gjuhėn Arabe, dmth: shtim dhe rritje.
Nė terminologjinė e Sheriatit, zekati ėshtė: E drejtė obliguese nė pasuri e cila ka arritur njė kufi tė caktuar, me kushte tė caktuara, qė i takon grupit tė caktuar tė njerėzve. Zekati ėshtė pastrim dhe dėlirje pėr shpirtin e njeriut. All-llahu thotė:
“Merr nga pasuria e tyre lėmoshė me tė cilėn do t’i pastrosh ata dhe do t’ua rrisėsh veprat e mira!” (et-Teube: 103)
Zekati ėshtė njė ndėr shkaqet e pėrhapjes sė afrimit, dashurisė dhe solidaritetit mes individėve tė shoqėrisė muslimane.
Dispozita e zekatit dhe argumenti pėr tė Zekati ėshtė njėri ndėr obligimet e Islamit dhe njėra prej pesė shtyllave tė tij. Zekati ėshtė shtylla mė e rėndėsishme pas namazit. All-llahu thotė:
“Faleni namazin, jepeni zekatin ...” (el-Bekare: 43);
“Merr nga pasuria e tyre lėmoshė me tė cilėn do t’i pastrosh ata dhe do t’ua rrisėsh veprat e mira!” (etTeube: 103)
Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thėnė:
“Islami ndėrtohet mbi pesė shtylla: dėshmia se nuk ka tė adhuruar tė drejtė pos All-llahut dhe se Muhamedi ėshtė i Dėrguari i All-llahut, falja e namazit, dhėnia e zekatit, vizita e Qabesė – haxhxhi, dhe agjėrimi i Ramazanit.”1
Kur Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, e dėrgoi Muadh ibėn Xhebelin radijAll-llahu anhu nė Jemen, e porositi:
“Ftoi qė tė dėshmojnė se nuk ka tė adhuruar tė drejtė pėrveē All-llahut dhe se unė jam i Dėrguar i All-llahut! Nėse ata tė binden nė kėtė, atėherė lajmėroi se All-llahu ua ka bėrė obligim pesė namaze gjatė secilės ditė dhe natė! Nėse ata tė binden pėr kėtė, atėherė mėsoi se All-llahu ua ka bėrė obligim njė lėmoshė nga pasuria e tyre, e cila u merret tė pasurve dhe u jepet tė varfėrve nė mesin e tyre.”2
Tė gjithė muslimanėt, nė secilin kėnd tė botės janė tė njėzėshėm se zekati ėshtė obligim dhe sahabet kanė qenė tė njėzėshėm pėr luftimin e atyre qė nuk e japin zekatin.
__________________________________________________ _____________________
1 Buhariu nr. 8 dhe Muslimi nr. 16 i transmetuar nga Ibėn Omeri radijAll-llahu anhuma.
2 Buhariu nr. 1359 dhe Muslimi nr. 19 i transmetuar nga Ibėn Abbasi radijAll-llahu anhuma.Sipas kėsaj, fakti se zekati ėshtė obligim, vėrtetohet me Kur'an, Sunnet dhe Ixhma – konsensus.
__________________________________________________ _____________________
Gjykimi pėr atė qė e mohon zekatin
Kush e mohon obligueshmėrinė e zekatit, pėr shkak tė padijes sė tij dhe ėshtė njeri qė ka mundėsi tė mos e dijė kėtė gjė, si p.sh. ėshtė njeri i sapo konvertuar nė Islam, ose ėshtė rritur nė shkretėtirė larg vendbanimeve ku dihet pėr obligueshmėrinė e zekatit, i tilli mėsohet se zekati ėshtė obligim dhe nuk gjykohet se ėshtė kafir, sepse ai ėshtė i arsyetuar.
Nėse mohuesi ėshtė musliman i rritur nė vend islam, mes dijetarėve, i tilli ėshtė renegat (murted) i dalė prej Islamit dhe pėr tė vlejnė normat e riddes3: tri herė i kėrkohet tė pendohet dhe nėse pendohet lihet, nėse jo vritet. Kjo sepse argumentet qė vėrtetojnė obligueshmėrinė e zekatit janė tė qarta nė Kur'an, Sunnet dhe nė Ixhmain e tėrė Ummetit.
Prandaj, ai qė e ka kėtė gjendje, nuk ka mundėsi tė mos e dijė kėtė dhe nėse e mohon ai e pėrgėnjeshtron Kur'anin dhe Sunnetin dhe nuk u beson atyre.
Gjykimi pėr atė qė nuk e jep zekatin pėr shkak tė koprracisė
Kush nuk e jep zekatin pėr shkak tė koprracisė, duke qenė i bindur se ai ėshtė obligim, i tilli ėshtė mėkatar, por kjo nuk e nxjerr prej Islamit, ngase zekati ėshtė njė prej degėve tė Fesė dhe lėnėsi i saj nuk del prej Islamit vetėm pėr shkak tė lėnies. Pejgamberi sal-lAllllahu alejhi ue sel-lem, pėr lėnėsit e dhėnies sė zekatit ka thėnė: “... Pastaj ai e sheh rrugėn e tij, ose pėr nė Xhenet ose pėr nė Zjarr.”4
Nėse ky ishte kafir, atėherė nuk do tė kishte pėr tė rrugė pėr nė Xhenet. Njeriut tė kėtillė pushteti duhet t’ia marrė zekatin me detyrim dhe duhet ta disiplinojė duke e ndėshkuar. Nėse lufton pėr ta mbrojtur atė pjesė tė pasurisė, atėherė duhet tė luftohet deri sa t’i nėnshtrohet urdhrit tė All-llahut dhe ta japė zekatin.
All-llahu thotė:
“Por, nėse pendohen, falin namazin dhe japin zekatin, atėherė i lini tė qetė!” (et-Teube: 5)
Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thėnė: “Jam urdhėruar t’i luftoj njerėzit, derisa tė dėshmojnė se nuk ka tė adhuruar tė drejtė pėrveē All-llahut dhe se Muhamedi ėshtė i Dėrguar i All-llahut, ta falin namazin dhe ta japin zekatin. Nėse ata e bėjnė kėtė, atėherė prej meje e kanė tė siguruar gjakun dhe pasurinė e vet, pėrveē me hak tė Islamit, kurse llogaritja e tyre ėshtė tek All-llahu.”5
__________________________________________________ ______________
3 Ridde ėshtė heqje dorė nga Islami. Murtedd – njė musliman qė ka hequr dorė nga Islami – renegat. (sh.p.)
4 Muslimi nr. 987. Kjo ėshtė pjesė e hadithit tė gjatė qė flet pėr mėkatin e mos-dhėnėsit tė zekatit, nė tė cilin mes tjerash thuhet se: ai qė nuk e jep zekatin e arit dhe tė argjendit, me to do tė dėnohet nė zjarrin e Xhehenemit, pastaj do ta shohė rrugėn e tij, pėr nė Xhenet ose pėr nė Xhehenem. 5 Buhariu nr. 2946 dhe Muslimi nr. 21.
__________________________________________________ ______________
Ebu Bekr esSiddiku radijAll-llahu anhu ka thėnė:
“Nėse nuk ma japin edhe njė kece tė cilėn ia jepnin tė Dėrguarit tė All-llahut, unė do t’i luftoj.”6 Kece ėshtė e vogla femėr e dhisė, deri sa tė mbushė njė vjet.
Kėtė mendim e kanė ndarė edhe tre halifėt e tjerė, si dhe tė gjithė sahabet. Kjo ishte konsensus pėr luftimin kundėr atyre qė e patėn ndalė zekatin. Edhe ai qė nuk e jep zekatin pėr shkak tė koprracisė, gjithashtu bėn pjesė nė kėto tekste.
Pasuritė pėr tė cilat obligohet dhėnia e zekatit
Zekati ėshtė obligim tė jepet prej pesė llojeve tė pasurive:
1) Bagėtitė: devetė, lopėt dhe dhentė e dhitė. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sellem thotė:
“Secili pronar i deveve, lopėve dhe dhenve qė nuk e ka dhėnė zekatin e tyre, do
tė dalė Ditėn e Gjykimit dhe do t’i vinė ato mė tė mėdha e mė tė majme sesa kanė qenė dhe do ta godasin me brinjėt e do ta shkelin me kėmbėt e tyre. Sa herė qė kalon e fundit, kthehet e para dhe kėshtu vazhdon deri sa tė mbarojė gjykimi mes njerėzve.”7
2) Ari dhe argjendi, si dhe ēdo gjė qė e zė vendin e tyre, siē janė valutat nė letėr qė pėrdoren nė kohėn e sodit.
All-llahu thotė:
“Ata qė grumbullojnė ar dhe argjend dhe nuk e shpenzojnė pėr hir tė Allahut, paralajmėroji me dėnim tė dhembshėm.” (et-Teube: 34)
Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thėnė: “Secili pronar i arit dhe argjendit qė nuk e jep hakun e tyre, kur tė vijė nė Ditėn e Gjykimit atij do t’i bėhen pllaka prej zjarri tė cilat do tė nxehen nė zjarrin e Xhehenemit dhe me to do t’i fėrgohen balli, shpina dhe krahėt. Sa herė qė ftohen nxehen pėrsėri. Kjo i
ndodh nė njė ditė qė ėshtė sa pesėdhjetėmijė vite.”8
3) Malli i tregtisė: ai ėshtė secili send qė ėshtė bėrė gati pėr shitblerje me qėllim
pėrfitimi.
All-llahu thotė:
“O besimtarė! Jepni pa u kursyer nga tė mirat qė keni fituar ...” (el-Bekare: 267)
Shumica e dijetarėve thonė se qėllimi ėshtė pėr zekatin e mallit tė tregtisė.
4) Drithėrat dhe frutat. Drithėrat janė tė gjitha farat qė hahen dhe deponohen, si gruri, elbi etj. Me fruta ėshtė qėllimi pėr hurmat dhe stafidhet.
All-llahu thotė:
“...dhe nga ato qė jua kemi nxjerrė Ne nga toka!” (el-Bekare: 267);
“Jepni atė qė ėshtė detyrė (zekatin) nė ditėn e vjeljes sė tyre!” (el-En’am: 141)
Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotė:
“Pėr prodhimet qė ujiten nga shiu, lumenjtė ose nga vetvetiu9 jepet njė e dhjeta, kurse nėse uji pėr ujitje bartet, atėherė jepet gjysma e njė tė dhjetės.”10
__________________________________________________ ____________________________
6 Buhariu nr. 1400 dhe Muslimi nr. 20.
7 Muslimi nr. 987 nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu.
8 Muslimi nr. 987 nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu.
9 Nėse aty mblidhet uji i shiut, ose pi prej damarėve tė ujit, si p.sh. nėse ėshtė afėr ndonjė lumi etj.
10 Buhariu nr. 1483 nga Ibėn Omeri radijAll-llahu anhuma.
__________________________________________________ ____________________________
5) Mineralet xeherore dhe thesaret e fshehura. Minerale xeherore janė ēdo gjė qė del prej toke, qė ėshtė e krijuar nė tė, pa e vėnė aty dikush, e qė ka vlerė, si: ari, argjendi, bakri etj.
Thesare janė pasuritė qė gjenden nė tokė, tė cilat i ka fshehur aty dikush mė parė.
Argument pėr dhėnien e zekatit prej xeheve dhe thesareve ėshtė kuptimi i pėrgjithshėm i ajetit:
“Jepni pa u kursyer nga tė mirat qė keni fituar dhe nga ato qė jua kemi nxjerrė Ne nga toka!” (el-Bekare: 267)
Kurtubiu nė tefsirin e tij ka thėnė: “Dmth: bimėt, xehet dhe thesaret.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thėnė: “Pėr thesaret jepet njė e pesta.”11
Pėr obligueshmėrinė e zekatit prej xeheve, ka konsensus nė Ummet.
Urtėsia e obligimit tė zekatit dhe kush e ka obligim (kushtet pėr tė qenė zekati obligim)
a) Urtėsia e obligimit tė zekatit:
Zekati ėshtė bėrė i ligjshėm pėr urtėsi tė larta dhe ideale fisnike tė cilat nuk mund tė numėrohen. Ja disa prej tyre:
1) Pastrimi dhe shtimi i pasurisė, zbritja e bekimit nė tė, largimi i dėmit dhe mynxyrave tė saja, si dhe mbrojtja e saj prej dėmtimeve dhe shkatėrrimit.
2) Pastrimi i dhėnėsit tė zekatit prej koprracisė, fėlliqėsive tė mėkateve dhe gabimeve, si dhe stėrvitja e tij pėr tė shpenzuar nė rrugėn e All-llahut.
3) Solidarizimi me tė varfrin dhe plotėsimi i nevojave tė tė mjerėve, tė vobektėve dhe tė skamėsve.
4) Pėrforcimi i solidaritetit, bashkėpunimit dhe dashurisė mes individėve tė shoqėrisė.
Kur i pasuri t’ia japė vėllait tė vet tė varfėr zekatin e pasurisė, ndoshta ajo bėhet shkak qė tė fshihet prej zemrės sė tij urrejtja qė e ka pasur pėr tė pasurin dhe dėshira qė t’i humbė ajo e mirė qė e ka i pasuri. Me kėtė largohen mėritė dhe kaplon siguria.
5) Dhėnia e zekatit pėrmban falėnderim ndaj All-llahut pėr dhuntinė e pasurisė qė ia ka dhuruar muslimanit dhe pėrmban bindje ndaj urdhrave All-llahut.
6) Dhėnia e zekatit ėshtė argument pėr sinqeritetin e besimit tė atij qė e jep zekatin, sepse pasuria ėshtė e dashur, kurse njeriu nuk e jep gjėnė e dashur, pėrveē nėse atė e jep pėr njė mė tė dashur.
__________________________________________________ ___________
11 Buhariu nr. 1499 dhe Muslimi nr. 1710 nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu.
__________________________________________________ ___________
7) Zekati ėshtė shkak pėr kėnaqėsinė e All-llahut, zbritjen e mirėsive, faljen e
mėkateve dhe shumė tė mira tė tjera.
b) Kush e ka obligim dhėnien e zekatit (kushtet qė zekati tė jetė obligim): Zekati ėshtė obligim pėr atė qė i plotėson kėto kushte:
1) Islami. Zekati nuk ėshtė obligim pėr mosbesimtarėt, sepse ėshtė ibadet me pasuri, me tė cilin muslimani i afrohet All-llahut. Kafirit nuk i pranohen ibadetet, pėr sa kohė ai nuk hy nė Islam.
All-llahu thotė:
“Ndihmesat e tyre nuk do tė pranohen, ngase ata janė njerėz qė nuk besojnė nė Allahun dhe tė Dėrguarin e Tij” (etT-eube: 54)
Pasi qė nuk u pranohen, atėherė nuk ka pse tė detyrohen ta japin. Tė njėjtėn e vėrteton kuptimi i fjalėve tė Ebu Bekrit radijAll-llahu anhu:
“Kjo ėshtė lėmosha e detyrueshme tė cilėn i Dėrguari i All-llahut ua ka bėrė obligim muslimanėve.”12 Megjithėkėtė, kafiri do tė llogaritet nė Ditėn e Gjykimit pėr mosdhėnien e zekatit, sepse, sipas mendimit tė vėrtetė, ata janė tė obliguar edhe me degėt e Fesė.
2) Liria. Zekati nuk ėshtė obligim pėr skllavin dhe pėr mukatebin13, sepse skllavi nuk posedon pasuri, kurse posedimi i mukatebit ėshtė i dobėt. Ēdo pasuri e skllavit i pėrket pronarit tė tij, prandaj pronari e ka obligim ta japė zekatin.
3) Posedimi i plotė dhe i qėndrueshėm14 i nisabit15, i cili ėshtė jashtė nevojave tė patjetėrsueshme tė njeriut, tė cilat nuk mundet t’i lėrė anash, siē janė: ushqimi, veshmbathja dhe banimi. Zekati ėshtė solidarizim me tė varfrit, prandaj duhet tė kihet parasysh, nė posedimin e nisabit, pavarėsia e njeriut prej tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotė:
“Nėn pesė barrė16 nuk ka zekat, nėn pesė deve nuk ka zekat dhe nėn pesė okė17 nuk ka zekat.”18
4) Tė kalojė njė vit. Kjo dmth qė duhet nisabit t’i kalojnė dymbėdhjetė muaj hėnor nė pronėsinė e pronarit. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thėnė: “Nuk jepet zekat pėr pasuri, deri sa t’i kalojė asaj njė vit.”19 Ky kusht vlen pėr bagėtitė, arin e argjendin dhe mallin e tregtisė, kurse pėr tė vjelat e frutat dhe xehet e thesaret, ky kusht nuk vlen.
All-llahu thotė:
“Jepni atė qė ėshtė detyrė (zekatin) nė ditėn e vjeljes sė tyre!” (el-En’am: 141)
Xehet dhe thesaret janė pasuri e cila fitohet prej tokės dhe pėr shkak tė kėsaj nuk duhet konsideruar kalimin e njė viti pėr t’u bėrė obligim zekati, por zekati i tyre jepet nė ditėn e posedimit, sikur pėr tė korrurat dhe tė vjelat.
__________________________________________________ ____________
12 Buhariu nr. 1454. Kėtė e ka thėnė Ebu Bekri radijAll-llahu anhu nė letrėn tė cilėn ia ka shkruar Enes ibėn Malikut radijAll-llahu anhu kur e ka dėrguar nė Bahrejn.
13 Ai qė ka marrėveshje me zotėrinė e vet pėr ta liruar veten, qė ka aktlirim. Pėr mė tepėr shih temat nė Librin mbi Trashėgiminė, Testamentet dhe Lirimin e skllevėrve! (sh.p.)
14 I qėndrueshėm dmth: qė nuk ėshtė i kanosur me shkatėrrim. Nėse pasuria ėshtė e nėnshtruar ose e ekspozuar pėr shkatėrrim, atėherė nuk jepet zekati.
15 Nisab = sasi e caktuar, prej sė cilės fillon dhėnia e zekatit.
16 Njėsi matėse arabe pėr sasi, qė me peshė mund tė krahasohet me rreth njėqind e pesėdhjetė kilogramė. Kėtu bėhet fjalė pėr nisabin frutave tė tokės. (sh.p.)
17 Njėsi e vjetėr peshe rreth njė kilogram e njė ēerek deri njė kilogram e gjysmė (sipas krahinave tė ndryshme), kurse nė Gadishullin Arabik ka qenė e barabartė me 118,824 gramė. Kėtu bėhet fjalė pėr ar dhe argjend. (sh.p.)
18 Buhariu nr. 1447 dhe Muslimi nr. 979 nga Ebu Seid elHudriu radijAll-llahu anhu.
19 Transmeton Ibėn Maxhe dhe tė tjerė. Albani e bėn sahih nė Irvaul Galil 3\254 nėn numrin 787.
__________________________________________________ _____________________________
Llojet e zekatit
Zekati ėshtė dy lloje:
1) Zekati i pasurisė: ai ėshtė zekati qė ka tė bėjė me pasuritė e ndryshme;
2) Zekati i trupit: ai ėshtė zekat qė ka tė bėjė me njerėzit. Ky ėshtė zekatul fitr (qė te ne njihet si: sadakatul fitr ose vitra – sh.p.).
Zekati i borxhit
Nėse njeriut i ka borxh dikush qė nuk mund t’ia kthejė, atėherė pronari duhet ta japė zekatin e tij pėr njė vit, pasi qė ta marrė atė borxh. Kurse, nėse njeriu ka borxh te dikush qė ka dhe mund ta kthejė borxhin, atėherė ai jep zekat pėr tė secilin vit, ngase kjo pasuri ėshtė njėsoj sikur tė ishte e pranishme nė posedimin e tij.
Esselamun alejkum
Krijoni Kontakt