Korridori 8, BE e kthen në prioritet

[Anton]

Dështon marrëveshja për Korridorin 8

Ministri i Transporteve, Lakrori, ka bërë me faj shtetet fqinje për mosnënshkrimin e memorandumit të mirëkuptimit mes vendeve ballkanike për të përfunduar shpejt dhe me cilësi të gjitha projektet rrugore në këtij korridori, ndërkohë që Shqipëria vazhdon të mbetet shumë mbrapa me projektet e korridorit, duke rrezikuar dhe dështimin e tij



Vendet ballkanike, janë fajtore që punimet për Korridorin 8 vazhdojnë të zvarriten dhe memorandumi i mirëkuptimit mes këtyre vendeve nuk u nënshkrua në qershor, por u shty për në shtator. Lakrori ka fajësuar kështu shtetet fqinje për dështimin që ka njohur Korridori 8 në vendin tonë, kur pas afro pesë vjetësh shumë nga projektet vazhdojnë të jenë në punim e sipër dhe vetëm pak segmente janë dorëzuar dhe këto me nxitim në prag fushate. Lakrori pranoi se memorandumi i mirëkuptimit që duhej të nënshkruhej në qershor në Tiranë nuk u arrit, dhe kjo ka bërë që të mos ekzistojë një marrëveshje mes shteteve që do të përfitojnë nga ky korridor dhe që kanë interesa ekonomike të mirëfillta.

Ndërkaq, Shqipëria mund të konsiderohet një nga vendet që është më mbrapa me këtë projekt të madh të infrastrukturës dhe që ka hasur probleme të mprehta ligjore me firmat e kontraktuara, por dhe me shpronësimet e probleme të tjera. Vetë Lakrori është detyruar të pranojë se vazhdon të mbetet i pazgjidhur problemi i segmentit Rrogozhinë-Elbasan, të cilin tashmë e ka marrë në dorë BEI dhe pritet që me anë të tenderimit të përzgjidhet një tjetër firmë ndërtimi. Ky segment duhej të dorëzohej sipas kontratave të lidhura në shtator të 2000. Por pa përfunduar ka mbetur dhe segmenti Elbasan-Librazhd dhe afati kohor për të ka skaduar. Ndërkaq në segmentin rrugor Qukës-Qafë-Thanë, punimet janë duke përparuar, por është fakt që as ky segment nuk është dorëzuar akoma. Lakrori ka bërë të qartë kështu se Korridori 8 do të vazhdojë të jetë projekti që i takon të ardhmes dhe se shumë nga segmentet rrugore të tij do të mbeten nën etiketën nën proces.

B. K.


Ballkanasit jane idiote

[Albo]

Postuar më parë nga Anton
Dështon marrëveshja për Korridorin 8

Ballkanasit jane idiote

Anton, kurse une nuk besoj se jane idiote, por te pagdhendur. Nuk u mungojne as resurset natyrore dhe as ndihma e perendimit, jane thjeshte shoqeri qe e kane te veshtire pershtatjen ndaj civilizimit perendimor. Prandaj edhe duhen "gdhendur".

[Anton]

Ke te drejte jam kam futur kot sepse nuk kisha asnje deshire te sqaroja sesa e rendesishme eshte per ballkanesit kjo periudhe e historise.

Per here te pare ne historine e ballkanit kane mundesi qe te mos pushtohen nga te tjeret por perkundrazi me parate e te tjereve te zhvillojne infrastrukturen.

Me paktin e stabilitetit ballkanasit kane nje rast qe nuk e kane pasur kurre ne histori dhe zor se i vjen me e nuk po jane te zot te merren vesh.

Dhe c´eshte me e mira askush nuk do te na kolonizoje, duan te na japin para per te ndertuar ne rruget tona e ne nuk jemi ne gjendje te bejme studimet e te merremi vesh.

Me duket shume e ulet.

[Beqari002]

Keto dite me ra te degjoj nje fjale popullore qe thote

Mos u befshe me te qajt Stambolli !!!

E qebesda sa i9 perket ketij Koridorit te 8 keshtu eshte per ne nga vendet ballkanike,mendoj une.

[Albo]

Projekti sot paraqet dhe në selinë e BE

Bari, firmoset memorandumi për ndërtimin e korridorit 8


--------------------------------------------------------------------------------

BARI

Janë 995 kilometra rrugë mes vendeve ku kalon Korridori i 8. Dje në Bari është nënshkruar protokolli për realizimin e këtij Korridori që përfaqëson një rrjet transeuropian të transportit dhe që lidh detin Adriatik me Detin e Zi. Në ceremoninë e zhvilluar në ambientet e panairit të Fiera del Levantes në Bari morën pjesë ministrat e Transportit të vendeve të interesuara si: Italia, Greqia, Turqia, Maqedonia, Bullgaria dhe Shqipëria, njofton ANSA. Në realizimin e kësaj cermonie ka kontribuar në mënyrë të veçantë presidenti i Fiera del Levantes, Luixhi Lobuono, prej kohësh mbështetës i idesë së ndërtimit të Korridorit të 8, i cili do ta zhvillojë shumë tregtinë me vendet e Ballkanit. "Nënshkrimi i sotëm, tha ministri i Infrastrukturës i Italisë, është shumë i rëndësishëm, një ngjarje historike për zhvillimin e vendeve të interesuara, sepse është diçka që flitet prej vitesh dhe kjo qeveri arriti ta realizojë".

Sipas ministrit italian, memorandumi do t'i dorëzohet sot në Bruksel zëvendëspresidentit të Komisionit Europian. "Në këtë mënyrë nuk humbasim asnjë minutë kohë", tha ai. Që ky memorandum të bëhet i vlefshëm, duhet të firmoset edhe nga Komisioni Europian brenda këtij viti".

[Albo]

Itali-Greqi, beteja zhvendoset në linjat e naftës

Gjunjëzohet shteti grek dhe firmos Memorandumin për ndërtimin e aksit rrugor e hekurudhor të Korridorit të Tetë

Beteja mes Italisë e Greqisë për kontrollimin e tregjeve të Lindjes, ka regjistruar një gjunjëzim të liliputëve të Egjeut, të cilët pranuan tezën italiane për ndërtimin e akseve rrugore që kalojnë nga Shqipëria, për ta lënë betejën të pambyllur në fushën e transportimit të lëndëve djegëse. Dy ditë më parë, në Bari, ministrat e Transporteve të Italisë, Shqipërisë, Greqisë, Maqedonisë e Bullgarisë, firmosën "Memorandumin e Mirëkuptimit për Zhvillimin e Korridorit të Tetë", duke u dhënë fund polemikave që mbaheshin në mënyrë jozyrtare, lidhur me portën kryesore, të cilën mallrat e Perëndimit do të përdornin për të arritur tregjet e ish-vendeve komuniste, si dhe të Lindjes së Mesme. Greqia kishte deklaruar vazhdimisht, se ishte një zgjidhje e përshtatshme zgjedhja e Selanikut si portë kryesore e Perëndimit, ndërkohë që në një deklarim të papritur, edhe vetë lideri i mazhorancës Fatos Nano, pat deklaruar se në klimën e bashkëpunimit rajonal, nuk ishte shumë e rëndësishme se nga cila portë do të kryhej bashkëpunimi, nga Durrësi apo Selaniku. Arritja e këtij bashkëpunimi institucional, u pengua shumë edhe nga arritja përpara e një memorandumi bashkëpunimi për Korridorin e 10-të, për të cilin firmosi edhe ministri i Jashtëm i Shqipërisë Paskal Milo, paçka se korridori nuk kalonte drejtpërdrejt nga vendi ynë. Firma e Greqisë u mundësua për shkak të një klauzole, e cila parashikon ndërtimin e një arterieje rrugore nga Prrenjasi për në Kapshticë, e cila do të lidhte Korridorin e Tetë me linjat e tjera rrugore që kalojnë në shtetin helen. Megjithatë, firma e Barit nuk i ka zgjidhur të gjitha kontradiktat italo-greke. Vetëm dy ditë para se të hidhej firma për "Memorandumin e Korridorit të Tetë", Greqia nisi ndërtimin e një gazsjellësi Shkup-Prishtinë, i cili do të mundësonte lidhjen e vendeve të Ballkanit me linjat ndërkombëtare të transportimit të karburanteve, duke komprometuar së tepërmi planet për një naftësjellës e gazsjellës Burgas-Vlorë. Edhe pa linjën e Prishtinës, e cila e lidh shkurt tregun serb me linjat e Lindjes së Mesme, një stacion i të cilave është thuajse gjithmonë në Greqi, naftësjellësi Burgas-Vlorë paraqet një kosto më të lartë, sesa degëzimi Shkup-Selanik. Megjithatë, italianët janë të prirur për të përfunduar të gjitha linjat e komunikimit, në kuadër të projektit të Korridorit të Tetë, por duket se grekët nuk do të dorëzohen lehtë në këtë drejtim, dhe duan të përfundojnë aksin gazsjellës Shkup-Prishtinë, përpara se të nisin negociatat për gazsjellësin Burgas-Shkup-Vlorë.

Gazetat 55

[Albo]

Korridori Tete ne vemendjen europiane

Viron Gjymshana Bruksel / "Pas 11 vjet ngurtesie, ditet e fundit, u hodh me ne fund nje hap para per venien ne jete te Korridorit 8. Eshte cudi se si ky projekt me rendesi ekonomike te vecante per Italine, Shqiperine, Maqedonine, Bullgarine dhe Turqine u la per kaq vite pas dore. Pasi per ndertimin e tij ka filluar te flitet qe ne vitin 1991," keshtu u shpreh eurodeputetja italiane Adriana Poli Bortone, duke komentuar takimin qe ministrat e Transporteve te vendeve te mesiperme paten pak dite me pare ne Bari. Megjithese eshte perkrahese e deklaruar e ndertimit te ketij Korridori, eurodeputetja italiane nuk i fsheh as veshtiresite dhe as dyshimet qe e mundojne. Eshte fjala per ndertimin e nje Korridori jo te zakonshem, thote ajo, pasi atij i duhet te kaloje dhe lidhe vende dhe popuj qe gjate historise se tyre nuk jane shquar per marredhenie dhe aq te mira. Dhe ajo merr si shembull te ketyre raporteve te tendosura rrugen hekurudhore qe lidh Sofjen me Shkupin. Kjo linje nuk vihet ne funksionim vetem sepse punimet per te jane nderprere vetem 2 kilometra larg kufirit me Bullgarine. Pa mohuar veshtiresite objektive, apo edhe ato te karakterit burokratik, eurodeputetja Bortoni pohon se do te ishte miopi te mendohej se vonesat vine vetem per shkaqe subjektive apo burokratike. "Nje vonese 11-vjecare ne ndertimin e ketijKorridori, me perfitime aq te medha ekonomike, ka arsye me te thella. Ne radhe te pare ato jane te karakterit politik, si psh konfikti i interesave greko-turke", thote ajo para se te shprehe bindjen se Greqia edhe Turqia jane me te interesuara per ndertimin e Korridorit 10 qe lidh veriun me jugun e Ballkanit, sesa per Korridorin 8. Duke pershkruar kete "lufte Korridoresh" ndermjet shteteve ballkanike, Bortoni pohon se ndertimi i Korridorit 8 do t'i jape nje impuls te jashtezakonshem zhvillimit ekonomik dhe infrastrukturor te Shqiperise, dhe mbi te gjitha do te beje qe roli i saj strategjik te njihet dhe vleresohet edhe nga Europa. "Pikerisht keto arsye e kane shtyre edhe Turqine me Greqine te gjejne gjuhen e perbashket dhe ta vene theksin ne ndertimin e nje Korridori paralel, i njohur si Egnatia, i cili do te sherbeje edhe si naftesjelles qe do te transportoje deri ne Detin Jon naften irakiane dhe ate te Detit Kaspik. Prandaj ne rast se Bashkimi Europian deshiron me te vertete perparimin dhe zhvillimin e Shqiperise, duhet t'i jape nje rendesi te dores se pare ndertimit te Korridorit 8. Kjo veper jo vetem qe do te ndihmoje zhvillimin ekonomik te Shqiperise, por do te forcoje atje edhe parametrat e demokracise, sundimit te ligjit, etj etj, thote eurodeputetja italiane, e cila me kete rast sugjeron qe, si hap i dyte, menjehere pas nenshkrimit te marreveshjes ne Bari, duhet t'i behet presion Komisionit Europian ne Bruksel qe te livroje fondet e nevojshme per ndertimin e ketij Korridori, i cili perben ne fakt nje autostrade gjigante nderballkanike, ku do te qarkullojne jo vete njerezit dhe mallrat, por qe do te perbeje ne te ardhmen nje sistem te tere telekomunikacioni dhe naftesjellsish. Per Bortonin momenti eshte shume i pershtatshem po te kemi parasysh interesin e treguar per kete projekt edhe nga qeveria italiane e kryesuar nga Berluskoni. Ajo shpreson qe ne takimin e ardhshem ndermjet Berluskonit dhe Nanos kjo ceshtje te zeje vendin qe meriton.

[Albo]

Në qendër të takimit, domosdoshmëria e zhvendosjes së depozitave të naftës pranë portit

Nisin konsultimet për Korridorin 8-të

Lobi i parlamentarëve zhvillon një takim në Portin e Durrësit, nën kujdestarinë e palës italiane, si zanafillë e një konsultimi 5-mujor që synon mbledhjen e informacioneve rreth nevojave që shfaqen për implementimin e projekteve

Deputetë të Kuvendit të Shqipërisë, anëtarë të lobit të parlamentarëve të Korridorit 8-të, organizuan në Portin e Durrësit takimin e radhës për të diskutuar rreth problemeve dhe zhvillimit të këtij Korridori. Takimi u mbajt nën kujdestarinë e palës italiane dhe ishte zanafillë e një konsultimi 5-mujor, që synon mbledhjen e informacioneve rreth nevojave që shfaqen për implementimin e projekteve të Korridorit 8-të, një projekt që synon shoqërimin e aksit rrugor edhe me arteriet hekurudhore si dhe me ato të gazit. Aktualisht, siç u përcaktua në Memorandumin e Mirëkuptimit të firmosur në Shtator 2002 në Bari, në një periudhë prej 4-5 muaj do të mblidhen informacione të hollësishme mbi gjendjen dhe problemet e vendeve ku kalon ky Korridor, që lidh Adriatikun me Detin e Zi. Kjo fazë po drejtohet nga pala italiane. Porti Detar i Durrësit, si fillimi i Korridorit 8-të, përbën një nga hallkat kryesore për zhvillimin e këtij projekti. Në qendër të takimit është vendosur debati mbi domosdoshmërinë e zhvendosjes së depozitave të naftës pranë portit. Sipas ministrit shqiptar të Transporteve, Spartak Poçi, në projektin e Korridorit 8-të nuk parashikohen vetëm ndërtimi i akseve rrugore që janë në rehabilitim, por paralel me to do të ndërtohen akse të reja me kapacitet shumë më të madh transportues, të afta për të përballuar fluksin e këtij Korridori. Projekti parashikon rehabilitimin e 145 km rrugë magjistrale, nga të cilat janë përfunduar 86 km dhe të 158 km rrugë anësore, nga të cilat kanë përfunduar 55 km. Por, Korridori 8-të nënkupton shumë më tepër. Ndër të tjera, ai përfshin një rrjet hekurudhash të rehabilituar, si dhe lidhjen përfundimtare me rrugë të hekurt me Maqedoninë. Ndërkohë ende nuk janë përfunduar bisedimet lidhur me ndërtimin e gazsjellësit Burgas-Vlorë, i cili do të luante një rol të rëndësishëm në tregjet rajonale të energjisë.

[Albo]

Butilione: Ndihme Shqiperise per korridorin 8

Zevendeskryeministri dhe ministri i Puneve te Jashtme, Ilir Meta dhe Ministri italian per Politiken Komunitare, Roko Butilione, vleresuan dje gjate takimit ne Tirane se ndertimi i Korridorit te 8-te eshte i rendesish-_er stabilitet dhe integrim te te gjithe rajonit. Zedhenesi i Ministrise se Puneve te Jashtme, beri te ditur se Meta dhe ministri italian diskutuan mbi mundesite per bashkepunim konkret ne kete drejtim. Butilione theksoi se "eshte pikerisht bashkepunimi dhe ndihma ne zhvillimin e infrastruktures se cdo vendi, qe do te ndihmoje me tej zhvillimin ekonomik, kulturor e ne sektore te tjere, ne gjithe rajonin". "Ne kete projekt qe ndihmon zhvillimin e paqes, Italia eshte e gatshme te ndihmoje Shqiperine", u shpreh Ministri Butilione. Te dy bashkebiseduesit ndane te njejtin mendim per rendesine e forcimit te bashkepunimit, ekonomik e infrastrukturor, ku Butilione shprehu angazhimin e qeverise italiane ne rritjen e investimeve ne Shqiperi. Me tej, Ministri Italian vleresoi rolin e Shqiperise ne mbeshtetje te paqes e stabilitetit rajonal, duke theksuar se "politika e jashtme shqiptare eshte themelore per zhvillimet ne rajon". "Shqiperia dhe qeveria e saj luajne nje rol themelor per paqen ne te gjithe rajonin, vecanerisht ne Ballkanin e jugut", tha Butilione duke vleresuar perpjekjet e qeverise shqiptare per stabilitet dhe bashkepunim ne rajon.

Butilione i tha Metes se Italia, e cila do te marre presidencen e BE-se ne gjysmevjetorin e dyte te ketij viti do te ndihmoje Shqiperine ne procesin e integrimit europian.

"Bashkepunimi mes Shqiperise dhe Italise mbetet prioritet si ne marredheniet dypaleshe, ashtu dhe ne ate te integrimit europian te Shqiperise", theksuan gjate takimit te zhvilluar dje ne Tirane, Ministri i Shtetit per Integrimin, Sokol Nako dhe Ministri italian per Politikat Komunitare, Roko Butilione. Drejtoria e shtypit prane Keshillit te Ministrave beri te ditur se gjate takimit Nako e njohu ministrin italian me disa nga arritjet konkrete te bera nga qeveria shqiptare ne procesin e integrimit. Nga ana e tij ministri Butilione vleresoi hapat e deritanishem qe Shqiperia ka bere per procesin e Stabilizim- Asociimit, duke konfirmuar dhe njehere mbeshtetjen qe Italia jep per pershpejtimin e ketij procesi. Ne kete drejtim, Butilione i paraqiti Ministrit Nako draftin e Memorandumit te Mirekuptimit qe do te nenshkruhet me palen italiane, ne kuader te ndihmes qe qeveria italiane i jep qeverise shqiptare. "Ky draft synon forcimin e kapaciteteve te administrates publike shqiptare", u shpreh Butilione.

Dy ministrat u ndalen gjithashtu ne identifikimin e prioriteteve te bashkepunimit me palen italiane ne fusha te ndryshme te procesin te integrimit, te cilat do te konkretizohen me tej gjate presidences italiane ne gjashtemujorin e dyte te ketij viti.

E.M

[Enri]

“….terreni yne i vogel, njohja e tij shume vjecare si dhe eksperienca projektuese e zbatuese per rruge e vepra arti, japin mundesi per te fituar kohe, duke vepruar ne segmente te caktuar, pa pritur perfundimin e studimit te fizibilitetint…”

“Rruga Durres-Kukes-Morine, kjo veper e madhe, fatmiresisht bashkuese per te gjithe faktoret, ka nevoje dhe hapesire per punen e sejcilit”

“ Shqiperia e ka potencialin e domosdoshem organizues, projektues, realizues e financiar per te vepruar tani, ne drejtimin e duhur dhe per te angazhuar ne proces partneret e nevojshem per vepren e plote ”


Hyrje

Ceshtja e rruges Durres-Kukes-Morine, nuk eshte e sotme. Edhe gjate shekullit qe lame pas, edhe ne kete fillimshekulli, ne funksion te kerkesave dhe sipas mundesive te cdo periudhe, eshte punuar per te argumentuar dobine dhe per te percaktuar ndertushmerine e saj. Nderkohe ne Shqiperi dhe perqark saj kane ndodhur ndryshime te gjithaneshme politike, ekonomike dhe shoqerore. Nder te tjera, keto ndryshime kane pasuruar interesin dhe kane shtuar nxitjen e mundesite per lidhjen rrugore Durres-Kukes-Morine.
Ndertimi dhe shfrytezimi i plote i kesaj vepre e ka te domosdoshem bashkepunimin nderkombetar; megjithate, para se gjithash kerkon angazhimin e shoqerise shqiptare, te strukturave te saj dhe te sejcilit individ. Duke besuar se i sherbej ketij qellimi, mendova te sjell ne kujtesen e lexuesit konceptin e perpunuar dhe veprimet perkatese te kryera nga shtatori 2001 deri ne korrik 2002, periudhe gjate se ciles kam drejtuar MTT; gjithashtu ndjej detyre te shpreh bindjen qe vazhdoj te kem per mundesine e pershpejtimit te punes per kete rruge.

Interesi i Shqiperise dhe i te tjereve
Rruga Durres-Kukes-Morine, e ndertuar ne pajtim me standartet europiane, do te lidhe mjaft me mire se deri me sot thellesine tokesore me bregdetin dhe kapacitetet portuale. Qarkullimi i brendshem me gjithe zonen verilindore do te lehtesohet e dendesohet ndjeshem, do te marrin jete shpresa e veprimi dhe kjo zone do te hyje perfundimisht ne udhen e zhvillimit pozitiv. Por jo vetem kaq. Permasat e vepres mundesojne qe edhe vete procesi i ndertimit te saj te sjelle gjallerim jo vetem per verilindjen por, te behet vektor ekonomik dhe financiar levizes shumevjecar per gjithe vendin.
Krahas magistraleve rrugore veri-jug dhe lindje-perendim, perfshire edhe korridorin 8, rruga e re Durres-Kukes-Morine do t’i hape Shqiperise nje mundesi tjeter komunikimi me Kosoven, e nepermjet saj, edhe me korridoret e njohura paneuropiane qe pershkojne Ballkanin dhe lidhin gadishullin tone me pjesen tjeter te Europes dhe me Azine; dhe anasjelltas, kjo rruge do te sherbeje edhe interesin e te tjereve per transport udhetaresh, mjetesh e mallrash nepermjet porteve tona. Fluksi i brendshem dhe sidosmos ai kalimtar, nga te tjere dhe per te tjere, do te sjellin te ardhura te perditeshme per gjithe Shqiperine.
Rruga Durres-Kukes-Morine nuk eshte perjashtuese por komplementare me kapacitetet rrugore te vendeve te tjera te rajonit. Prandaj, ne nje veshtrim me te gjere, bashkepunimi per ndertimin dhe shfrytezimin e kesaj rruge, me partnere te tjere, te rajonit dhe me interesa ne rajon, do t’i sherbeje edhe progresit ekonomik, paqes dhe stabilitetit ne zonen tone.

Fizibiliteti teresor dhe zbatimi ne pjese te sigurta
Vitet e fundit jo vetem eshte folur e shkruar, por dhe eshte vepruar; segmente te caktuar tashme jane pjese te kesaj rruge (kujtoj segmentet “Durres-Vor”, “Fushe Kruje - ura e re mbi Mat – Lezhe”, “Ura e vjeter mbi Mat - ura e Zogut”). Keta segmente te ndertuar rishtaz, ndonese te pa unifikuar ne numrin e korsive dhe ne ndonje parameter tjeter, jane te standarteve europiane (larg mangesive te rrugeve te vjetra qe gjarperojne ne ate drejtim). Megjithate nje shikim analitik teresor eshte i domosdoshem dhe kete po ben studimi i fizibilitetit, qe eshte ne proces. Nderkaq, koha e cmuar kalon. Fatmiresisht, terreni yne i vogel, njohja e tij shume vjecare si dhe eksperienca projektuese e zbatuese per rruge e vepra arti, japin mundesi per te fituar kohe, duke vepruar ne segmente te caktuar, pa pritur perfundimin e studimit te fizibilitetit; guximin racional per kete veprim e ushqen edhe mundesia per korrigjime eventuale gjate procesit “te ngadalshem” te ndertimit.

Vazhdimi i punes
Ne vjeshte 2001 rezultonte nje tenderim problematik per fizibilitetin e rruges Durres-Kukes-Morine, bashke me vonesen perkatese. Ne bashkepunim me BB (donatorin) procesi i tenderimit per fizibilitetin u korrigjua dhe u riaktivizua. Nderkohe u krijua nje komitet nderministror per rrugen Durres-Kukes-Morine dhe nisi te strukturohet nje grup i perbashket pune ndermjet Ministrise se Transportit dhe Ministrise se Mbrojtjes. U takuan edhe disa inxhiniere e studjues te tjere, njohes te zones verilindore. Pavaresisht ketyre, Shoqata e Ndertuesve te Shqiperise, ne forumin e saj te mbledhur ne Pogradec, shpalli gatishmerine per te kryer ajo vete, me donacione te antareve te saj, studimin e fizibilitetit te rruges ne fjale (shoqata dispononte edhe nje studim parafizibiliteti, te pararendur nga hulumtime edhe me te hershme, te kryera nga inxhiniere e studjues te tjere).

Skema me dy trajektore
Gjate asaj periudhe u perpunua nje skeme veprimi me logjiken “edhe..edhe”. Sipas konceptit perkates, do te punohej njekohesisht ne dy trajektore me funksione te ndryshem e me shpejtesi te ndryshme por megjithate komplementare (reciprokisht nxitese, verifikuese dhe korrigjuese).
Trajektorja I : Studimi i fizibilitetit per teresine e rruges Durres –Kukes-Morine, i vene ne udhe te sigurte me fondet e BB, te kryhej normalisht sipas te gjitha procedurave; pjesmarrja e BB do te ishte nxitje dhe garanci me shume vis-à-vis donatoreve te tjere te mundshem.
Trajektorja II: Punimet realizuese mbi rruge te fillonin, qofte edhe ne nje segment te saj, te perzgjedhur me kujdes, pa u kushtezuar ne kohe nga tenderimi dhe kryerja e studimit te fizibilitetit. Per kete qellim (a) projekti i zbatimit te kryhej me fondin e perbashket “Qeveria (MTT) + Shoqata e Ndertuesve te Shqiperise”, nga nje consorcia projektuesish private shqiptare, dhe (b) zbatimi i tij mbi kete segment te kryhej nga kompani private shqiptare (ne consorcia ose jo) me fondet qe shteti shqiptar do te mblidhte nga taksa e posacme per rrugen Durres-Kukes-Morine.

Dobia e zbatimit

Dobia e zbatimit te kesaj skeme ishte e shumaneshme.
-Fillimi i punes me nje objektiv konkret ne kete aks madhor te gjallerimit dhe fuqizimit te ekonomise (gjate ndertimit dhe me pas), do te ushqente nxitjen reciproke ndermjet zhvillimit ekonomik me shpresen per te ardhmen; do te mobilizohej biznesi per ndertimin e rruges, per shfrytezimin e saj dhe per veprimtari te tjera fitimprurese perqark vendkalimit te saj; fillimisht ndikimi pozitiv do te ishte me i prekshem ne pjesen verilindore te vendit, por shpejt do te ndjehej kudo ne Shqiperi.

- Duke afruar ne kohe fillimin e punimeve ndertuese, kompensohej vonesa.
- Do te merrnin me shume jete portet Durres ,Vlore dhe Shengjin sepse do te pershpejtoheshin pergatitjet per flukset e pritshem me pasagjere, mjete e mallra me drejtim ose nga Kosova, Italia, Serbia dhe vende te tjera te interesuar per kapacitetet tona portuale; nderkaq mundesia e re rrugore do te nxiste flukse shtese.
- Respektohej gatishmeria e shprehur nga biznesi vendas dhe bashkrendoheshin potencialet e shtetit e te biznesit ne nje proces veprimi konkret; partneriteti shtet-biznes sendertohej ne nje veper madhore dhe shtrihej edhe ne sektore te tjere te infrastruktures.
- Permes projektit te zbatimit dhe zbatimit te tij sipas standarteve nderkombetare te kohes, ne segmentin e perzgjedhur, biznesi shqiptar projektues dhe realizues do te motivohej, prezantohej dhe investohej me gjere se aq.
- Shqiperia do te kishte nje argument konkret me shume per te kerkuar fonde per vepren e plote dhe Kosova gjithashtu, per te paraprire me fonde per pjesen Morine - Prishtine dhe lidhjen me sistemin rrugor paneuropian ne Nish.
- Shqiperia do te kishte nje argument konkret me shume ne favor te saj edhe per fqinjesine e mire, paqen dhe stabilitetin ne rajon – argument i perdorshem gjithashtu per te shtuar donatoret.
- Sigurohej mbeshtetje e gjere politike brenda vendit dhe ne gjithe hapesiren shqiptare, sepse punohej per nje veper te materializuar zhvillimi dhe integrimi.

Segmenti “ Milot (Ura e re mbi Mat) - Rreshen”
Nder segmentet potenciale, praktikisht te sigurte per te qene pjese te rruges Durres-Kukes-Morine, u konsideruan pjeset “Vore-Fush-Kruje”, “Milot-Rreshen” dhe “Kukes-Morine”. Vleresimi u be ne bashkesine e tre varianteve kryesore (lexuesi mund te shohe edhe harten), ofruar nga Shoqata e Ndertuesve te Shqiperise:

1)-Durres-Vore-Fushe Kruje-Milot-Rreshen-Reps-Thirre-Kalimash-Kukes-Morine (180 km).
2)-Durres-Vore-FusheKruje-Milot-Rreshen-Shpal-Gjegjan-FusheArez-Kukes-Morine(224.5 km)
3) -Durres-Vore-Fushe Kruje-Milot-Mjede-Puke-Fushe Arez-Kukes-Morine” (254 km).
Duke vendosur si kriter perzgjedhes nxitjen per angazhim te gjithe potencialeve te vendit dhe perfshirjen ne proces te sa me shume partnereve te huaj (shtete, banka, organizma nderkombetare etj.), te domosdoshem per financimin qindra milione dollaresh qe kerkon vepra e plote, rezultoi me i pershtatshem segmenti “Milot (Ura e re mbi Mat) – Rreshen”. Arsyetimi i bere mund te permblidhet si vijon:
- segment i perbashket per dy nga tre variantet kryesore te ofruar nga parafizibiliteti (madje specialistet shqiptare, qe e kane studjuar me vite dhe e njohin shume mire token dhe nentoken e verilindjes, percaktojne edhe vazhdimin pertej Rreshenit - luginen e Fanit – por kete le ta verifikoje studimi i fizibilitetit);
- pjese e variantit me koheshkurter per te pershkuar me automjet distancen Durres-Morine, krahasuar me variantet e tjere te konsideruar (krahaso gjatesite perkatesisht 180 km, 224.5 km dhe 254 km, dhe tregues te tjere, gjithashut me ndikim ne kohen e udhetimit si p.sh. numri dhe rrezet e kthesave, uljet e ngritjet, etj.);
- ne nje zone me relief dhe nentoke te njohur shume mire nga studimet e meparshme topografike, gjeologjike etj.;
- ne pozicion kyc ndermejt porteve Durres e Shengjin, prane Shkodres dhe jo larg Kukesit;
-segment me gjatesi te perballueshme me potencialet financiare dhe teknike, shteterore dhe private te vendit (rrjedhimisht edhe argument i qendrueshem per partneritet vis-à-vis donatoreve);
-segment me gjatesi te perfilleshme, referuar dimensioneve te vendit tone, (gjithashtu per t’u perdorur, ne kontaktet me donatoret potenciale, si argument i angazhimit konkret te burimeve te Shqiperise per kete rruge);
- nje pjese e ketij segmenti e ndertuar nga NATO.

Gjate kohes qe do te punohej per projektin e zbatimit (a) do te ishte perfunduar ura e re mbi Mat, pjese edhe e rruges Durres-Kukes-Morine, qe do te lehtesonte transportin per ngritjen dhe funksionimin e kantiereve, dhe (b) me taksen e posacme per rrugen Durres-Kukes-Morine do te ishte mbledhur nje fond i mjaftueshem per te filluar punimet ndertimore ne kete segment.

Projekti i zbatimit dhe zbatimi i projektit
Projekti per zbatim “Milot (Ura e re mbi Mat) - Rreshen”, do te kryhej sipas standarteve nderkombetare te kohes, nga nje consorcia projektuesish private, nder me te miret e vendit, te perzgjedhur nga vete Shoqata e Ndertuesve te Shqiperise. Projekti do te permbante tre variante: (a) - me 2 korsi te asfaltuara, (b) - me 2 korsi te asfaltuara + shtratin per 2 korsi te tjera (per t’u asfaltuar me vone) dhe (c)- me 4 korsi te asfaltuara. Per sejcilin variant do te beheshin llogaritje konkrete, te detajuara, qe do te duheshin per punimet e zbatimit dhe per kontrollin e korrigjimin reciprok “fizibilitet - zbatim” (p.sh. per koston e perafert te pergjitheshme te rruges dhe variacionet e mundeshme te numrit te korsive pergjate shtrirjes se saj, etj.).
Ecuria e punimeve per zbatimin e projektit mbi kete segment do te “kapej” ne kohe nga perfundimi i studimit te fizibilitetit (nje segment rrugor fillon por nuk perfundon ne nje dite). Ne rast se do te kerkoheshin rregullime per vazhdimin, do te ishin te realizueshme; madje edhe sikur segmenti i perzgjedhur te mos perfshihej ne variantin perfundimtar (ndonese fale reliefit natyror ky risk perjashtohej), perseri do te kishte kohe per riorientim, sepse punimet ne terren do te ishin ne proces, madje ne kilometrat e pare e jo ne perfundim (ne rastin “me te keq” ky segment do te mbetej per vendin nje pasuri disi e parakoheshme). Megjithate, mundesite e ofruara nga reliefi i zones, si dhe disa nga arsyet e lartpermendura, e benin praktikisht te sigurte qe ky segment do te justifikohej edhe nga fizibiliteti. Ndertimi i segmentit “Milot (Ura e re mbi Mat) –Rreshen” do te vazhdonte normalisht dhe nderkaq fitohej kohe: (a) - per te gjetur fonde (donatore) per vepren e plote, (b) - per te filluar dhe vazhduar projektet e zbatimit per segmentet e tjere dhe (c) - per te ngritur dhe zhvilluar biznes e veprimtari te tjera perqark linjes se filluar por edhe perqark pjeses ende te pa filluar. Duke qene kohe gjate se ciles po punohej mbi rruge do te ishte e fituar.

Funksionimi i skemes
Skema e veprimit, e argumentuar si me lart, u mbeshtet nga te gjithe faktoret e domosdoshem per nje veper te tille shumevjecare dhe nisi te funksionoje:
- Qeveria morri vendimet perkatese (projektligjin per taksen e posacme per rrugen Durres-Kukes-Morine dhe vendimin per projektin e zbatimit te segmentit “Ura e re mbi Mat-Rreshen” me fond te perbashket MTT+ShNSh).
- Argumentet binden jo vetem maxhorancen por edhe opoziten, dhe Kuvendi i Shqiperise, edhe pse studimi i fizibilitetit ende nuk ishte kryer, mbeshteti dhe miratoi ligjin per taksen e posacme per rrugen Durres-Kukes-Morine, duke ushqyer me kete edhe nje klime shume te mire pune.
- Biznesi vendas, vecanerisht ai projektues e ndertimor, e mirepriti dhe bashkepunoi, pavaresisht takses se vendosur; biznesi shqiptar filloi te shohe drejt prespektives se nje pune dhe punesimi me permasa te medha.
- Banka Boterore e pranoi kete skeme; madje jo vetem qe procesi i rifilluar per fizibilitetin u rikonfirmua por, pas paraqitjes se argumenteve Zv.presidentit te BB dhe drejtorit per Europen Jug-Lindore prane BB, pati deklarime mbeshtetese edhe per investimet e ardheshme per zbatimin e punimeve.
- Titullare te trupit dilpomatik te akredituar ne Tirane gjithashtu shprehen mbeshtetje.
- Kosova e mirepriti kete skeme veprimi; gjate nje vizite ne Prishtine, u vune ne dijeni per hapat e kryer dhe u bisedua perkatesisht me Presidentin dhe me Kryeministrin e Kosoves, me ministra e politikane te tjere dhe me mjaft biznesmene ( te gjithe kembengules per variantin 2+2).
- Filloi konkretizimi i punes me projektuesit (u nenshkrua dokumenti i angazhimit reciprok ndermjet DPRr dhe ShNSh).
- Filloi grumbullimi i takses se posacme.

Per qartesimin e idese se perbashket mbi dobine e kesaj vepre, per njohjen e problemeve madhore qe do te zgjidheshin ne proces dhe per sensibilizimin perkates te shoqerise shqiptare, te strukturave shteterore dhe te biznesit, te projektuesve dhe te ndertuesve, te donatoreve te mundshem vendas dhe te huaj, sherbeu edhe “Konferenca per rrugen Durres – Kukes”, me pjesmarrje te autoriteteve shteterore te Shqiperise dhe te Kosoves, te trupit diplomatik, te projektuesve dhe ndertuesve te rrugeve dhe veprave te artit, te perfaqesuesve te biznesit vendas dhe te Odes ekonomike te Kosoves, perfaqesues te bankave, te medias dhe te ftuar te tjere.

Pra, skema funksionoi dhe hapat perkates ligjore, ekzekutive dhe organizative qe u ndermoren, e vune ne levizje sistemin e faktoreve te domosdoshem. Synimi ishte qe punimet e zbatimit, prej Ures se re mbi Mat drejt Rreshenit, te fillonin me 28 nentor 2002 (njoftimi per kete date do te behej publik kur gjithshka te ishte gati per ngritjen e kantiereve te ndertimit, nga kompanite private vendase dhe forcat e xhenjos).

Cfare mund te behet tani
Per mendimin tim, krahas vazhdimit dhe perfundimit te studimit te fizibilitetit teresor Durres-Kukes-Morine, duhet rifilluar pa humbur kohe puna per projektin e zbatimit dhe zbatimin e punimeve ne segmentin “Ura e re Mbi Mat – Rreshen”. Argumentet qe mbeshteten skemen e parashtruar, perfshire edhe percaktimin e segmentit, jane edhe sot po aq te vlefshem sa dje (lexuesi qe deshiron mund t’i referohet ne kohen e tashme cilitdo prej argumenatve te parashtruar). Gjithashtu mundesite jane edhe sot, madje me te shumta se dje, sepse nderkohe (pervec sa u paraqit deri ketu):
eshte mbledhur nje fond (me taksen e posacme);
ura e re mbi Mat ka perfunduar;
eshte pasuruar eksperienca e bashkepunimit shtet-biznes per kete ceshtje;
pervec ligjit per taksen e posacme, edhe ligji per buxhetin e vitit 2003 e ka hapesiren ligjore per veprim;
pervec zgjerimit te marredhenieve tona me Kosoven, dhe te progresit te saj te shumanshem, ka edhe permiresim te marredhenieve tona me Serbine (pra dhe hapesire bashkepunimi ne funksion te interesit te saj ekonomik per portet tona, dhe te interesave ekonomike te Shqiperise dhe te Kosoves per rrjetin rrugor paneuropian qe kalon ne Nish);
eshte nenshkruar memorandumi per korridorin 8 (rruga Durres-Kukes-Morine nuk eshte perjashtuese per korridorin 8, por i shton gradet e lirise per zhvillim Shqiperise, Kosoves dhe rajonit);
ka nje sensibilizim edhe me te madh per rrugen Durres-Kukes-Morine, ne te gjitha dimensionet.

Bazuar ne argumentat e vene tashme ne prove dhe ne hapat konkrete te kryer, shpreh bindjen se eshte plotesisht e mundur qe projekti i zbatimit per segmentin “Milot (Ura e re mbi Mat) – Rreshen” te filloje ne periudhen janar-shkurt 2003 kurse zbatimi i tij te filloje ne periudhen qershor-korrik 2003. Ky objektiv i arritshem presupozon angazhimin intensiv te strukturave perkatese te ekzekutivit (me detyra te specifikuara dhe afate - per segmentin ne fjale dhe per rrugen ne teresi), koordinimin e potencialeve studimore, projektuese e ndertimore private e publike dhe partneritetin me biznesin ne teresi. Gjithashtu eshte i domosdoshem dhe i mundshem kontributi, sipas fushveprimit perkates, i legjislativit, partive politike, organizatave joqeveritare dhe medias. Rruga Durres-Kukes-Morine, kjo veper e madhe, fatmiresisht bashkuese per te gjithe faktoret, ka nevoje dhe hapesire per punen e sejcilit.

Perfundim
Duke vepruar sipas skemes me dy trajektore, do te fitohet te pakten nje vit kohe, bashke me dobine e shumaneshme qe do te gjeneroje puna ne kete rruge jetesore per progresin, paqen dhe stabilitetin ne Shqiperi, Kosove dhe rajon (kurse pritja per te vepruar pas perfundimit te studimit te fizibilitetit do te shtonte vonesen dhe puna ndertimore, ne rastin me te mire, do te mund te fillonte gjate vitit 2004, ndoshta edhe me vone). Shqiperia e ka potencialin e domosdoshem organizues, projektues, realizues e financiar per te vepruar tani, ne drejtimin e duhur dhe per te angazhuar ne proces partneret e nevojshem per vepren e plote.