Gazetat inatçore

[Eni]

Nga Eduard Zaloshnja

Botimi i numrit të parë të "Rilindjes Demokratike" (RD) shënoi
lindjen e një lloji të ri gazete në Shqipëri -- i një gazete që kritikon
të metat e qeverisjes, dhe që ofron alternativa për përmirsimin e saj. Si rezultat i kesaj risie që solli në tregun mediatik shqiptar, RD-ja mbeti gazeta që e lexonte shumica e shqiptarëve deri në mars të vitit 1992. Me kalimin e PD-së në pozitë, rolin e kritikueses kryesore të qeverisjes e luajti "Koha Jonë", e cila, nga gazeta e një qyteti të parëndësishëm verior, u shndërrua në gazetën më të lexuar të vendit. Suksesi i atëhershëm i këtyre gazetave, secila në kohën e vet, mund të spiegohet me faktin se lexuesit shihnin që motivi real i sulmeve të tyre ndaj qeverisjes ishte preokupimi qytetar për gjendjen e Shqipërisë. Ndërsa sot, fatkeqsisht, tregun e medias së shkruar e dominojnë gazeta që e sulmojnë ashpër qeverisjen vetëm kur u preken interesat ekonomike, ose kur ua kërkojnë kalkulimet politike.

Shëmbujt që ilustrojnë një fenomen të tillë nuk është vështirë të
gjënden. Kështu p.sh., pranverën e kaluar,"Gazeta Shqiptare"
filloi një fushatë të ashpër kundër kryebashkiakut të Tiranës pasi ai cënoi interesat ekonomike të gazetës. Kur shpalli hapjen e fushatës kundra kryebashkiakut, redaksia e gazetës as nuk e mori mundimin të fshihte motivin real të fushatës së saj. E njëjta gjë nuk ndodhi kur fushata pushoi - redaksia i kaloi në heshtje arsyet që e kishin motivuar atë të vendoste paqen me kryebashkiakun. Vjeshtën e kaluar, në të njëjtën situatë u ndodh "Koha Jonë". Pasi Fatos Nano e atakoi financiarisht pronarin e gazetës, redaksia shpalli luftë të hapur me kryeministrin, duke iu hakërryer se do t'ia nxirrte në dritë të gjithë të palarat e qeverisjes. Ajo, madje, i parashikoi atij të njëjtin fat që pati Berisha në 1997. Kohët e fundit, në të njëjtën llogore është vënë edhe gazeta "Korrieri", redaksia e të cilës shpalli hapur se do të fillonte një fushatë për jetë a vdekje me qeverinë e Nanos. Edhe në këtë rast, shkak i fushatës anti-Nano u bë presioni financiar që i kryeministrit ndaj pronarit të gazetës. Ngelet të shihet në se "Koha Jonë" dhe "Korrieri", duke ndjekur shëmbullin e "Gazetës Shqiptare", një ditë të bukur do ta ndalojnë sulmin, dhe do të kthehen përsëri në gjëndjen e mëparshme "tërhiq e mos e këput".

Incidentet e mësipërme kanë shqetësuar shumë politikanë dhe opinionistë shqiptarë, sepse ato, sipas tyre, demonstrojnë që pushtetarë të fuqishëm bëjnë presione ekonomiko-financiare ndaj mediave. Unë bashkohem me shqetësimin e tyre, ndërkohë që diçka tjetër më shqetëson akoma më shumë-- këto incidente tregojnë se motivi i sulmeve të gazetave tësipërpërmendura nuk është shqetësimi qytetar për gjëndjen evendit, por inati ndaj atij që shkel në kallon financiare të pronarit tëgazetës. Fakti që këto gazeta gërmojnë të vërteta të hidhura përqeverisjen vetëm kur preken interesat e pronarit, tregon se ato ose i neglizhojnë të tilla fakte kur bosat e tyre i kanë punët mirë meqeverinë, ose i sajojnë nga hiçi kur bosat e tyre acarohen me qeverinë.

Kam bindjen se një analizë krahasuese e viteve të para të dekadës së kaluar dhe fillimit të kësaj dekade do të sugjeronte se mosbesimi që krijojnë me kthesat 180 gradëshe është një nga arësyet kryesore që gazetat e sipërpërmendura nuk lexohen aq sa ç'lexohej RD-ja e '90 -'91-shit ose "Koha Jonë" e '92 - '96-ës. Duke inxhinieruar kthesa të tilla, pronarët gazetave, si ata që kanë në pronësi vetëm media, edhe ata që zotërojnë biznese të tjera, demonstrojnë se kanë një horizont të shkurtër në planifikimin strategjik të biznesit. Këto kthesa demonstrojne se pronarët nuk e kuptojnë që gazetat e tyre do të lexoheshin shumë më tepër dhe do të jetonin shumë më gjatë në qoftë se
ato do t'i provonin publikut se janë konsekuente në rolin kritikues ndaj qeverisjes, pavarësisht se kujt i bie rradha t'i ketë çelsat e
qeverisjes në dorë, dhe pavarësisht se si i kanë mardhëniet pronarët e tyre me çelsmbajtësit. Duke ndjekur vetëm interesat e çastit, këta pronarë gazetash demonstrojnë se nuk e kuptojnë që një gazetë inatçore mund të sjellë vetëm përfitime afatshkurtra, por kurrë stabilitetin financiar afatgjatë që gazetat serioze perëndimore kanë fatin të shijojnë.