Skënderbeu - Kryqtari i Fundit

[Kreksi]

"Ky postim është për të promovuar librin e sapo dalë në treg Kryqtari i Fundit nga Virgjil Kule."
Me vjen keq se nuk e di nga rrjedhi ky fjalor deri tek mediat tona ku per nje lber kur del nga shtypi e quajmi "doli ne teg" ...libri me sa e dijmi, nuk krahasohet me patate domate kastraveca por eshte nje veper e botuar per lexuesin dhe thjeshte mund te quhet; Doli nga shtypi ky liber qe mund te gjendet ne LIBEREI e JO ne TREG as PAZAR !falemenderin per mirkuptimin...

PS; se besoni sa e urrej kete term "doli ne treg libri"....e tmerrshme...!

[Uriel]

E kam fjalën për kurorëzim mbretëror në stilin europian mesjetarë, me të cilin rast edhe kryhej ky proces dhe personi në fjalë quhej dhe pranohej si mret në mbretnin e tij nga personaliteti kishtar i cili edhe bënte kurorëzimin mbretëror , sepse sa më kujtohet Arbëria gjatë historisë nuk është quajtur asnjëherë si mbretni nga bashkëkohësit e Skenderbeut. Dhe në nënshkrimin e tij, ai gjithnjë e quante veten si imëzotë shqiptarë (në lat. Dominus Albaniae) dhe jo si "Rex Albaniae".
Por edhe mundë të gabohem, i cili ishte edhe shkaku i pyetjes sime, sepse ndoshta kanë dalë burime të reja ku ky pohim vërtetohet.

Nuk ke pse ngre pyetje për diçka që nuk ekziston. Pretendime të tilla fantazmagorike duhen vërtetuar me një mënyrë tjetër përpos fantazisë dhe imagjinatës dhe kjo mënyrë është ndërmjet arkivave të kohës: vetëemërtimi i fisnikëve në kontekst të mbartjes së titujve (në rastin e rëndomte, nëpër letërshkëmbime ose telegrame) atribuar nga Perandori në Bizant që gëzonte edhe autoritet kishtar, ose nga Papa në botën katolike.

Vetëm Konstandin Balsha e ka mbartur titullin Re de'l Albania sipas arkivave venedike të kohës, i cili është dhe një shembull perfekt për të përfaqësuar lidhjet farefisnore që shtriheshin mbi Europën Juglindore. Prejardhja e tij etnike ishte një mish-mash ballkanik, siç është dhe historia e tij aventureske politike ndërmjet levave të ndryshme si dhe shfrytëzimi i lidhjeve farefisnore qe zgjeroheshin deri në familjen perandorake bizantine. Sado e çuditshme të duket, është e vërtetë, ky vasal otoman që nuk qëndronte në asnjë kështjellë më shumë se dy vjet, që shtegtonte nga vendi në vend, e që përfundoi mbi dërrasat e ekzekutimit në Durrësin venedik më 1402, ishte i vetmi në morinë e princave të vegjël, që vetëquhej ''Mbret i Arbërisë''. Madje gjatë periudhës së sundimit të tij dritëshkurtër, u prenë edhe monedha në nder të tij me mbishkrimin Dominus Rex Constantinus.

[javan]

Jo ne lidhje te dretperdrejte:

" Macbcath Alius Finnliachi, supremus Rex Albania; occisus est a Malcolmo filio Donnchadi in proelio."

Behet fjale per vitet 1000.

Ndonje ide cfare ishte, ku ishte dhe pse ishte (quhej) Albania?

"Regnum Albanie" te del per here pare nga Charles I Anjou ne 1272 pasi mori edhe Durresin. Pyetja eshte, pse e quajti ai kete zone Albania dhe vetveten "Rex Albaniae". Qe ketej pasatj eshte lehte te them se pse ti gjen Balshen te vetequhej keshtu po jo edhe ata qe ja kaluan titullin, Topiajt.

[javan]

Nje mbret intersant eshte edhe Stefani i Dushaneve:
"Rex Serviae, Chelmiae, Dioclie ac Albanie"
Österreichisches Ost- und Südosteuropa-Institut, Arbeitsgemeinschaft Ost, Vellimi 45, f. 117

Mbret i "Servise, Kelmendit, Dioklese dhe Albanise" - me pas kjo eshte perkthyer ne shume gjuhe duke u nisur nga trillimet sllave si" Mbret i Rashes, Dioklese, Albanise dhe Bullgarise"! Madje servet na dolen ortake ne kuroren e Bizantit. Si? Pse? Kur? Me sa po shohim Kelmendi na del Bullgari.

[Milkway]

Paqen ia kerkuan turqit Skenderbeut, dhe s'ka asgje te keqe ose kundra fese te besh nje gje te tille. Edhe ne Itali, ai nuk shkoi per te 'luftuar te krishteret', por ne ndihme te mikut te tij, mbretit te Napolit e ketu perseri s'ka asgje kundra kristiane. Eshte gjithashtu e vertete, qe para cdo lufte, Skenderbeu i mbante nje fjalim luftetareve te tij e Zoti, d.m.th. Jezu Krishti, zinte nje vend kryesor ne fjalet e tij, qe conin peshe luftetaret....mos te ishte nje gje e tille, ai s'mund te fitonte 25 vjet luftera e mos te humbte.... Nuk e di pse duhet te komplikohet historia kaq shume, kur eshte kaq e dukshme dhe kaq e thjeshte per t'u kuptuar ajo qe ka ndodhur, por sic duket e verteta u zbeh shikimin shume 'studiuesve', se i prek ne kallot personale....Nje gje di te them, te kishte qene nje popull tjeter, do t'a kishte bere Skenderbeun shenjtor prej kohesh....Por, le t'a justifikojme popullin shqiptar, e te themi se historia ka qene shume e rende mbi te, e ne te ardhmen, dashte Zoti, do te vije ne vete e te kuptoje, e te rradhitet sic i ka hije mes popujve te vjeter te Evropes. Kaq kisha per te thene, pershendetje......

Hajde rren hajde .

Inspirimi i shqiptarve , tek dashuria e Krishtit ?
Po sna mbet neve asgje perveq Krishtit edhe Allahut , ne spaskemi qen askushi deri ne ardhjen e ketyre dy personazheve nga Azia .

[Uriel]

Jo ne lidhje te dretperdrejte:

" Macbcath Alius Finnliachi, supremus Rex Albania; occisus est a Malcolmo filio Donnchadi in proelio."

Behet fjale per vitet 1000.

Ndonje ide cfare ishte, ku ishte dhe pse ishte (quhej) Albania?

"Regnum Albanie" te del per here pare nga Charles I Anjou ne 1272 pasi mori edhe Durresin. Pyetja eshte, pse e quajti ai kete zone Albania dhe vetveten "Rex Albaniae". Qe ketej pasatj eshte lehte te them se pse ti gjen Balshen te vetequhej keshtu po jo edhe ata qe ja kaluan titullin, Topiajt.

Nje mbret intersant eshte edhe Stefani i Dushaneve:
"Rex Serviae, Chelmiae, Dioclie ac Albanie"
Österreichisches Ost- und Südosteuropa-Institut, Arbeitsgemeinschaft Ost, Vellimi 45, f. 117

Mbret i "Servise, Kelmendit, Dioklese dhe Albanise" - me pas kjo eshte perkthyer ne shume gjuhe duke u nisur nga trillimet sllave si" Mbret i Rashes, Dioklese, Albanise dhe Bullgarise"! Madje servet na dolen ortake ne kuroren e Bizantit. Si? Pse? Kur? Me sa po shohim Kelmendi na del Bullgari.

Jep disa të dhëna shtesë për Macbcath Alius Finnliachin, si: ku sundonte, nga rridhte dhe mbi të gjitha ku dokumentohet?! Emërtimi Albaniae nëpër fragmentizime dokumentash anonim shpesh herë është non sens për të ndërtuar një urë me Albania-n që shtrihet në Europën Juglindore.

''Mbretëria e Shqipërisë'' e 1272 ishte veç një themelim i Karlit të parë Anzhu mbi një territor gjeografik ku më parë ishte shtrirë Principata e Arbërit, që shënon dhe formën e parë të sundimit arbëror. Hapësira e sundimi ishte një mbjetje e mëparshme që anzhuinët fituan nga përplasjet me Despotatin e Epirit. Më tej, ky lloj sundimi nuk vlen në kontekst të ''mbretit'' të parë, pasi nuk dokumentohet askundi një formë mbretërie shqiptare përpara vetëshpalljes së Karlit me këtë titull dhe së dyti vetë Karli ishte norman si pjesë e anzhuinëve. Në mjedisin feudal, emërtime si sundues dhe mbret i një territori të caktuar ishte në modë dhe plotësonte kalvarin e gjatë të titujve që zotëronte një fisnik i fuqishëm, i cili mund të ishte dhe vetë perandori si në rastin e Dushanit. Atribuimi në parantezë me sundimin mund të ishte thjesht gjeografik, ose mund të trashëgohej nga një ndarje e vjetër administrative antike romake, ku gjatë periudhës në fjalë ishte tepër të përdorura. Kjo shpallje duhej të njihej nga autoriteti kishtar përkatës që legjitimonte auticitetin e titullin dhe të drejtën për të sunduar. Ceremonia e kurorëzimit ishte karakteristikë e kohës dhe një ''mbret'' në mënyra asteke ose hitite nuk mund të kurorëzohej. Ç'është më e rëndësishmja, ky lloj fenomeni trend nuk justifikon pre ekzistencën e një strukture organizative të mirëfilltë mbretërore, siç ishin sundimet despotike sllavo-orthodokse të Ballkanit ose vetë modelet perëndimore. Përgjigjen më të mirë praktike ia ke dhënë vetë vetes, me shembujt që ke paraqitur dhe mbi të gjitha me krahinën e Kelmendit që nuk pasqyron asnjë lloj strukture përveç tribalizmit.

Konstandin Balsha, megjithëse i mbuluar nga errësira historike dhe jo shumë i njohur, mbetet sundimtari i parë arbër që zotëron këtë titull. Megjithëse, siç e permenda rreth mish-mashit të prejardhjes së tij dhe për të dalë lidhja e tij me Topiajt: ishte biri i Gjergjit I Balsha, dhe gruas së tij Teodorës, bijë e sevastokratorit Konstandin Dejanoviç, dhe gruas së Sharkos në martesë të parë, i cili më 1356 ishte zot i Shën Shirgjit. Ndaj Konstandini ndërmjet së ëmës ishte kushëri me Mrksha Sharkoviçin proturk të Vlorës, i cili ishte martuar aty me vejushën e princit Komnina, po kështu prej një fisi serb, Konstandini kishte lidhje edhe më të famshme në Bizant, meqë e motra e Konstandin Dejanoviçit ishte martuar me perandorin bizantin Manuel II. Së fundmi motra e Konstandin Balshës, Eudokia, u martuar pak më vonë me Esau Boundelmontin nga Firenceja, i cili u ngrit prej perandorit bizantin nga zot i Janinës në despot të Epirit. E ëma e Konstandin Balshës, Vosjava, ishte martuar me Karl Topinë, princin e fuqishëm të Arbërisë së mesme dhe pushtuesin e Durrësit anzhuin, prej nga shpjegohet pretendimi i Konstandinit për trashëgiminë e Durrësit.

[yllbardh]

Jo ne lidhje te dretperdrejte:

" Macbcath Alius Finnliachi, supremus Rex Albania; occisus est a Malcolmo filio Donnchadi in proelio."

Behet fjale per vitet 1000.

Ndonje ide cfare ishte, ku ishte dhe pse ishte (quhej) Albania?

Duke u nisur nga emri, ky më duket se është skocez. Në gjuhën galike Skotlanda quhet Alba dhe latinizimi i këtij emri na del si Albania, që është shumë interesant . Albion-Albany është edhe emri i vjetër i Skotlandës, dhe gjithashtu për shkak të numrit të madh të emigrantëve skocez kemi edhe shumë vende në USA të emëruara si Albany. Ky është vetëm një supozim se s'kam asnjë njohuri me personin në fjalë.

[javan]

......
''Mbretëria e Shqipërisë'' e 1272 ishte veç një themelim i Karlit të parë Anzhu mbi një territor gjeografik ku më parë ishte shtrirë Principata e Arbërit, që shënon dhe formën e parë të sundimit arbëror. Hapësira e sundimi ishte një mbjetje e mëparshme që anzhuinët fituan nga përplasjet me Despotatin e Epirit. Më tej, ky lloj sundimi nuk vlen në kontekst të ''mbretit'' të parë, pasi nuk dokumentohet askundi një formë mbretërie shqiptare përpara vetëshpalljes së Karlit me këtë titull dhe së dyti vetë Karli ishte norman si pjesë e anzhuinëve. Në mjedisin feudal, emërtime si sundues dhe mbret i një territori të caktuar ishte në modë dhe plotësonte kalvarin e gjatë të titujve që zotëronte një fisnik i fuqishëm, i cili mund të ishte dhe vetë perandori si në rastin e Dushanit. Atribuimi në parantezë me sundimin mund të ishte thjesht gjeografik, ose mund të trashëgohej nga një ndarje e vjetër administrative antike romake, ku gjatë periudhës në fjalë ishte tepër të përdorura. Kjo shpallje duhej të njihej nga autoriteti kishtar përkatës që legjitimonte auticitetin e titullin dhe të drejtën për të sunduar. Ceremonia e kurorëzimit ishte karakteristikë e kohës dhe një ''mbret'' në mënyra asteke ose hitite nuk mund të kurorëzohej. Ç'është më e rëndësishmja, ky lloj fenomeni trend nuk justifikon pre ekzistencën e një strukture organizative të mirëfilltë mbretërore, siç ishin sundimet despotike sllavo-orthodokse të Ballkanit ose vetë modelet perëndimore. Përgjigjen më të mirë praktike ia ke dhënë vetë vetes, me shembujt që ke paraqitur dhe mbi të gjitha me krahinën e Kelmendit që nuk pasqyron asnjë lloj strukture përveç tribalizmit.
......

Ka shume vrima ne kete pergjigje dhe duhet nje kohe e gjate te trajtohen te tera.

Se pari, REX- paraveresisht nga kuptimi bastard qe ka marre ne shekujt e vonshem, nuk eshte i barabarte me titullin Mbret. REX - eshte me teper rregullator, udheheqes, oranizator, pra nje titull i lashte qe cuditerisht deften per ate qe i mohohet: organizim demokratik te "tribeve" dhe jo mbreteri re tipit pers, norman, sllav, apo bizantin.

Sigurisht qe cdo titull mbreteror ose administrim territoresh lidhet me emrin e territorit. Kur thua mbret i Frances nenkupton sundimin e territoreve sovrane qe perfshijne edhe tribe, te themi si... Burgonja, ndersa kur thua REX nenkupton kapitenerine dhe jo te drejten e sundimit BY BIRTH -nga lindja- te territorit ne fjale.

Per kete arsye, ne nje postim te meparshem shtrova kete pyetje:

E ke fjalen per kurorezim si mbreterit e Persise dhe te Azise? Apo mbret, te themi si te Spartes?

Qe nenkupton se "tribet" Shqiptare nuk jane udhehequr nga dinastite e tipit bizant mesjetar, por kane rregulluar jeten ne format demokratike parlamentare te njohura si pleqesi, ku shembullin me te mire e jep Sparta, Athina dhe Roma. 'Mbreti' os eme sakte REX, zgjidhej. Kjo do te thoe se ti nuk mund te kerkosh dhe te gjesh Mbret te kurorezuar nga Iliriku sipas stilit Aziatik Bizantin. Kjo do te thote po ashtu se Shmit nuk mund te kuptoje se nderkohe qe Persia dhe Sllavonia "kurorezonin", Iliriku e zgjidhte REX ne kuvende si puna e atij te Lezhes dhe se autoriteti i ketij REX qe i padiskutueshem. Ne te njejten menyre jane zgjedhur perandoret e Romes nga legjionaret, Diokletiani duke qene nje nga keta. Shmiti do duhet te kerkoje fermanin e kurores qe ta quaje REX?

Se dyti, termi Albaniae. Ky eshte nje emertim i perdorur nga te huajt. Nga origjinon kjo terminologji?

Kemi nje mbret te Albanise te cilit i ishte blatuar Medea, para se kjo te ikte me Jason. Kjo Albani do ishte diku verdalle Gjeorgjise se sotme, dhe mbase e njejta Albani per te cilen Stalini (gjeorgjian edhe ky) i drejtohet Hoxhes me pyetje.

Kemi Skocine qe po ashtu eshte Albania, por per kete ka dokumentim te nje levizjeje nga Otranto ne kohe super te hershme.

Kemi edhe Makbethin, pinjoll te mbreterve te Suedise, fragmente nga historia ete cileve u perdoren nga Shekspiri per te shkruar tragjedine e famshme. Per te vertetuar piken time te pare, shiko emertimin "supremus rex". Ka degjuar dikush per ndonje Mbret Suprem ndonjehere ne jete te tij? Mbreti perkon me sovranitetin dhe ai eshte suprem. Pa sovranitet nuk ka mbret. andaj nuk ka pike kuptimi te ekzistoje tautologji e tille si "Mbret Suprem". Sikurs enuk thuhet ngjyre bojeqielli. Ndekohe, gjeneral Suprem, ose komandant, admistrator suprem eshte shprehja me normale dhe e gjithepranuar.

Pyetja eshte, pse nga te gjithe emrat ne perdorim dhe duke pasur ne posedim nje volum te madh njohurish per kohen, mberi Anjouin i Napolit Charles I (vella i mbretit te Frances) perdor emertimin Albania per te desinjuar rajonin Ilirik? Nuk besoj se ka njeri te thote qe Franca nuk qe ne dijeni te Albanise Skoceze, qe mbartte pjesen me royale te juridiksionit francez katolik.

[javan]

Pas mendimit tim, fakti qe "tutti albanesi tutti capi" qendron ne ate qe cdo shqiptar ka qene tradicionalisht kalores i tryezes se rrumbullakte, cilido mund te behej REX per nga urtia e fjales, forca e karakterit dhe trimeria.

Sistemi demokratik i qeverisjes eshte gjenetik ne shiptaret e vertete. Ajo qe eshte prishur eshte tradita qe rregullonte kete zgjedhje dhe jetegjatesine e saj. Autoriteti tek Shqiptaret nuk shihet si hyjnor, por is praktik dhe si menyra me e mire e rregullimit te jeteses.

Kjo ka sjelle pyetje te tjera, te cilat rrahen te shtrohen ne nje teme tjeter te Hyllienit. A eshte sistemi i sotem me te cilin qeveriset cdo vend ne bote, ai optimal per shqiptaret? Mbase jo. Cila eshte alternativa?

[javan]

...
Konstandin Balsha, megjithëse i mbuluar nga errësira historike dhe jo shumë i njohur, mbetet sundimtari i parë arbër që zotëron këtë titull. .......

E ëma e Konstandin Balshës, Vosjava, ishte martuar me Karl Topinë, princin e fuqishëm të Arbërisë së mesme dhe pushtuesin e Durrësit anzhuin, prej nga shpjegohet pretendimi i Konstandinit për trashëgiminë e Durrësit.

Per kete te isha pergjigjur poste me pare. Domethene, Balshat nuk jane shpikes te titullit REX Albaniae, por trashegues te tij via Karl Topia, nip i Charles I Anjou. Kjo perkthehet se (se paku une) nuk arrij te gjej asnje burim ku te dokumentohet emeri Albanie ose ndonje titull i lidhur me te para 1270.

"Regnum Albanie" te del per here pare nga Charles I Anjou ne 1272 pasi mori edhe Durresin. Pyetja eshte, pse e quajti ai kete zone Albania dhe vetveten "Rex Albaniae". Qe ketej pasatj eshte lehte te them se pse ti gjen Balshen te vetequhej keshtu po jo edhe ata qe ja kaluan titullin, Topiajt.

Karl Topia ishte Anjouin.