Fundi i rritjes ekonomike

[ritastrakosha]

Kriza ekonomike që filloi në vitin 2007-2008 ka qenë sa e parashikueshme aq dhe e pashmangshme. Kjo krizë shënon një kthesë të thellë, të përhershme pas disa dekadash zhvillim, pas një periudhe kur ekonomistët përhapën mendësinë e gabuar se rritja ekonomike e vazhdueshme është e nevojshme dhe e mundur për tu arritur. Tashmë janë krijuar pengesa të pakapërcyeshme ndaj rritjes së mëtejshme ekonomike dhe bota po përplaset me këto pengesa.

Kjo nuk do të thotë se SHBA-ja ose bota nuk do të kenë më një tremujor apo vit tjetër me rritje ndaj periudhës së mëparshme. Por nëse shikojmë trendin e përgjithshëm të ekonomisë (të matur në prodhim dhe konsum të mirash materiale) ky trend do të jetë i sheshuar ose në rënie, jo në rritje, që këtej e tutje.

Nuk do të jetë e pamundur për një rajon, shtet, ose biznes që të vazhdojnë të rriten dhe për ca kohë. Disa do të vazhdojnë dhe për një farë kohe. Por nëse shikojmë më thellë kjo rritje do të arrihet në kurriz të rajoneve, shteteve dhe bizneseve të tjera. Që këtej e tutje do të ketë vetëm zhvillim relativ: ekonomia botërore është në një lojë me shumatore 0, ku torta për tu ndarë midis fituesve është gjithmonë e më e vogël.

Përse nuk do të ketë më rritje?

Shumë ekspertë financiarë fajësojnë problemet e thella brenda ekonomive-përfshirë borxhet e mëdha, të pa-rikthyeshme, publike dhe private, si dhe plasjen e flluskës së pasurive të paluajtshmë—si kërcënime aktuale për rimëkëmbjen e rritjes ekonomike. Prezumimi zakonisht është se kur këto probleme të zgjidhen rritja ekonomike do të mund të rifillojë. Por të ashtëquajturit ekspertë zakonisht nuk marrin parasysh faktorët jashtë ekonomisë, faktorë të cilët e bëjnë ri-fillimin e rritjes ekonomike të pamundur. Kjo nuk është një gjendje e përkohshme, por është e përhershme.

Gjithsej, siç do të shpjegojmë dhe në kapitujt në vijim, ka 3 faktorë kryesorë që pengojnë rritjen e mëtejshme ekonomike:

· Shterimi i burimeve të rëndësishme natyrore, përfshirë burimet fosile dhe mineralet;

· Shtimi i degradimit ambjental si pasojë e nxjerrjes dhe përdorimit të burimeve natyrore (përfshirë përdorimin e burimeve fosile). Degradimi ambjental sjell kosto gjithmonë e në rritje si direkte, ashtu dhe indirekte për shkak të përpjekjeve për shmangjen dhe pastrimin e ndohtjes, dhe

· Tronditjet financiare për shkak të paaftësisë së sistemeve tona aktuale monetare, bankare dhe të investimeve, që të përshtaten ndaj pakësimit të burimeve natyrore dhe rritjes galopante të kostove ambjentale. Si dhe për shkak të paaftësisë së këtyre sistemeve që të paguajnë borxhet e jashtëzakonshme publike dhe private që janë krijuar gjatë 2-3 dekadave të kaluara.

Tendenca e analistëve financiarë është që të fokusohen në faktorin e fundit , por në fakt mund të tregohen me mijëra shembuj të viteve të fundit të cilat ilustrojnë se si këta tre faktorë kanë ndërvepruar me njëri-tjetrin dhe po japin fuqishëm efektet e tyre...


Përse ka kaq shumë rëndësi rritja?

Gjatë 2-3 shekujve të kaluar rritja ka qenë pothuajse metri i vetëm i mirëqënies ekonomike. Kur ekonomia rritej, punësimi rritej dhe investimet sillnin më shumë të ardhura. Kur ekonomia ndërpriste përkohësisht rritjen, siç ndodhi gjatë depresionit të madh, financat sëmureshin.

Gjatë gjithë kësaj periudhe, popullsia e botës është rritur-nga më pak se 2 miliard njerëz në vitin 1900 në 7 miliard njerëz sot. Dhe po shtojmë 70 milion “konsumatorë” të rink çdo vit. Kjo i jep më shumë rëndësi rritjes së mëtejshme: nëse ekonomia do të jetë në stanjacion, do të qarkullojnë më pak të mira materiale për frymë.

Rritja ekonomike ka shërbyer për “zhvillimin” e ekonomive më të varfëra të botës; pa rritje është e mundur që me qindra miliona, ndoshta miliarda, njerëz nuk do të arrijnë as versionin më të thjeshtë të jetesës konsumeriste që gëzojnë popujt në vendet e industrializuara të botës.

Së fundmi, ne kemi krijuar sisteme monetare dhe financiare të cilat e kanë domosdoshmëri rritjen. Për sa kohë ekonomia është në rritje, që do të thotë ka më shumë para dhe kredi, pritshmëritë janë të larta, njerëzit blejnë më shumë të mira, bizneset marrin më shumë borxhe dhe interesi mbi borxhet shlyhet me lehtësi.

Por nëse në sistem nuk futet më shumë para e re, interesi mbi kreditë në shlyerje nuk arrihet të paguhet. Si rezultat borxhet e këqija shumëfishohen, humben vende pune, ulen të ardhurat dhe pakësohet konsumi-kjo bën që bizneset të marrin më pak borxhe dhe në ekonomi të hyjë edhe më pak para. Ky është një rreth vicioz, fidbeku pozitiv i cili pasi ka filluar ndërpritet me vështirësi.

Me fjalë të tjera, ekonomia nuk arrin një gjendje stabiliteti ose neutrale: ka ose rritje, ose reçesion. Dhe “reçesioni” është një eufemizëm për Depresionin-një periudhë e gjatë papunësie, ekzekutimi pronash, borxhesh të këqija dhe falimentimesh.

Jemi mësuar kaq shumë me rritjen saqë kemi harruar se është një fenomen që ka ndodhur vetëm së fundmi.

Gjatë mijëravjeçarëve të kaluara, kur perandoritë ngriheshin dhe binin, ekonomitë lokale rriteshin dhe zvogëloheshin-por aktiviteti ekonomik botëror u zgjerua gradualisht, me intervale të rregullta prapakthimi. Por me revolucionin e burimeve fosile të 2 shekujve të kaluar, kemi parë një rritje që ka shpejtësi dhe përmasa të papara në historinë njerëzore. Ne shfrytëzuam energjinë e qymyrit, naftës dhe gazit natyror për të ndërtuar dhe punuar makinat, kamionët, autostradat, aeroportet, aeroplanët dhe rrjetet elektrike-të gjitha karakteristike për shoqërinë moderne industriale. Përmes proçesit të papërsëritshëm të nxjerrjes dhe djegjes së energjisë diellore të ruajtur në burime fosile gjatë qindra miliona vjetëve, ne ndërtuam një makinë që për një moment të shkurtër, të shkëlqyer, dukej si makina e rritjes së përjetshme. Ne menduam se kjo situatë e jashtëzakonshme është e rëndomtë, normale.
Por me përfundimin e epokës së burimeve të lira dhe të bollshme fosile, arësyetimet tona për rritje të vazhdueshme janë duke u tronditur.

Fundi i rritjes është shumë i rëndësishëm në fakt. Ai kupton fundin e një epoke, dhe të mënyrave tona aktuale të organizimit të ekonomisë, politikës dhe të jetës së përditshme. Pa rritje, do të na duhet pothuaj ri-krijojmë jetën e njeriut mbi Tokë.

Ka rëndësi të kuptojmë rëndësinë e këtij momenti historik: nëse kemi arritur vërtet fundin e epokës së rritjes ekonomike të bazuar mbi burimet fosile, atëhere përpjekjet e politikanëve për rritje ekonomike janë iluzione. Nëse udhëheqësit botërorë nuk kuptojnë situatën e vërtetë atëhere me shumë mundësi do të vonojnë krijimin e infrastrukturës mbështetëse që do të bëjë të mundur mbijetesën në një ekonomi jo në rritje. Dhe pothuaj me siguri nuk do të arrijnë të bëjnë ndryshimet e nevojshme, radikale në sistemet monetare, financiare, të ushqimit dhe të transportit.

Për pasojë çfarë mund të ishte një periudhë e dhimbshme por e përballueshme adaptimi mund të bëhet tragjedia më e madhe e historisë. Mund të mbijetojmë fundin e rritjes, por vetëm nëse kuptojmë dhe veprojmë siç duhet.

Shkëputur nga libri “The end of growth” i Richard Heinberg

[Bamba]

Qellimi i temes?

[Ziti]

fundi i rritjes eshte natyral dhe i nevojshem
ka vite qe filozofet kritikojne nje zhvillim te pershpejtuar
njerezit ndoshta nuk kane nevoje te punojne kaq shume, ata duhet te argetohen me teper.

[EuroStar1]

Liza ne boten e cudirave

[ritastrakosha]

Qellimi i temes: Te kuptojme se cila eshte aresyeja kryesore e rritjes se madhe aktuale te papunesise, varferise, tensioneve sociale, pse jemi ne krize borxhesh etj.

Duke ditur aresyen edhe zgjidhjet rrjedhin natyrshem.

[Bamba]

Qellimi i temes: Te kuptojme se cila eshte aresyeja kryesore e rritjes se madhe aktuale te papunesise, varferise, tensioneve sociale, pse jemi ne krize borxhesh etj.

Duke ditur aresyen edhe zgjidhjet rrjedhin natyrshem.

Ne cfare bote jeton ti?

[ritastrakosha]

Cfare nuk kupton?

[Alti Elezi]

Kriza ekonomike që filloi në vitin 2007-2008 ka qenë sa e parashikueshme aq dhe e pashmangshme. Kjo krizë shënon një kthesë të thellë, të përhershme pas disa dekadash zhvillim, pas një periudhe kur ekonomistët përhapën mendësinë e gabuar se rritja ekonomike e vazhdueshme është e nevojshme dhe e mundur për tu arritur. Tashmë janë krijuar pengesa të pakapërcyeshme ndaj rritjes së mëtejshme ekonomike dhe bota po përplaset me këto pengesa.

Kjo nuk do të thotë se SHBA-ja ose bota nuk do të kenë më një tremujor apo vit tjetër me rritje ndaj periudhës së mëparshme. Por nëse shikojmë trendin e përgjithshëm të ekonomisë (të matur në prodhim dhe konsum të mirash materiale) ky trend do të jetë i sheshuar ose në rënie, jo në rritje, që këtej e tutje.

Nuk do të jetë e pamundur për një rajon, shtet, ose biznes që të vazhdojnë të rriten dhe për ca kohë. Disa do të vazhdojnë dhe për një farë kohe. Por nëse shikojmë më thellë kjo rritje do të arrihet në kurriz të rajoneve, shteteve dhe bizneseve të tjera. Që këtej e tutje do të ketë vetëm zhvillim relativ: ekonomia botërore është në një lojë me shumatore 0, ku torta për tu ndarë midis fituesve është gjithmonë e më e vogël.

Përse nuk do të ketë më rritje?

Shumë ekspertë financiarë fajësojnë problemet e thella brenda ekonomive-përfshirë borxhet e mëdha, të pa-rikthyeshme, publike dhe private, si dhe plasjen e flluskës së pasurive të paluajtshmë—si kërcënime aktuale për rimëkëmbjen e rritjes ekonomike. Prezumimi zakonisht është se kur këto probleme të zgjidhen rritja ekonomike do të mund të rifillojë. Por të ashtëquajturit ekspertë zakonisht nuk marrin parasysh faktorët jashtë ekonomisë, faktorë të cilët e bëjnë ri-fillimin e rritjes ekonomike të pamundur. Kjo nuk është një gjendje e përkohshme, por është e përhershme.

Gjithsej, siç do të shpjegojmë dhe në kapitujt në vijim, ka 3 faktorë kryesorë që pengojnë rritjen e mëtejshme ekonomike:

· Shterimi i burimeve të rëndësishme natyrore, përfshirë burimet fosile dhe mineralet;

· Shtimi i degradimit ambjental si pasojë e nxjerrjes dhe përdorimit të burimeve natyrore (përfshirë përdorimin e burimeve fosile). Degradimi ambjental sjell kosto gjithmonë e në rritje si direkte, ashtu dhe indirekte për shkak të përpjekjeve për shmangjen dhe pastrimin e ndohtjes, dhe

· Tronditjet financiare për shkak të paaftësisë së sistemeve tona aktuale monetare, bankare dhe të investimeve, që të përshtaten ndaj pakësimit të burimeve natyrore dhe rritjes galopante të kostove ambjentale. Si dhe për shkak të paaftësisë së këtyre sistemeve që të paguajnë borxhet e jashtëzakonshme publike dhe private që janë krijuar gjatë 2-3 dekadave të kaluara.

Tendenca e analistëve financiarë është që të fokusohen në faktorin e fundit , por në fakt mund të tregohen me mijëra shembuj të viteve të fundit të cilat ilustrojnë se si këta tre faktorë kanë ndërvepruar me njëri-tjetrin dhe po japin fuqishëm efektet e tyre...


Përse ka kaq shumë rëndësi rritja?

Gjatë 2-3 shekujve të kaluar rritja ka qenë pothuajse metri i vetëm i mirëqënies ekonomike. Kur ekonomia rritej, punësimi rritej dhe investimet sillnin më shumë të ardhura. Kur ekonomia ndërpriste përkohësisht rritjen, siç ndodhi gjatë depresionit të madh, financat sëmureshin.

Gjatë gjithë kësaj periudhe, popullsia e botës është rritur-nga më pak se 2 miliard njerëz në vitin 1900 në 7 miliard njerëz sot. Dhe po shtojmë 70 milion “konsumatorë” të rink çdo vit. Kjo i jep më shumë rëndësi rritjes së mëtejshme: nëse ekonomia do të jetë në stanjacion, do të qarkullojnë më pak të mira materiale për frymë.

Rritja ekonomike ka shërbyer për “zhvillimin” e ekonomive më të varfëra të botës; pa rritje është e mundur që me qindra miliona, ndoshta miliarda, njerëz nuk do të arrijnë as versionin më të thjeshtë të jetesës konsumeriste që gëzojnë popujt në vendet e industrializuara të botës.

Së fundmi, ne kemi krijuar sisteme monetare dhe financiare të cilat e kanë domosdoshmëri rritjen. Për sa kohë ekonomia është në rritje, që do të thotë ka më shumë para dhe kredi, pritshmëritë janë të larta, njerëzit blejnë më shumë të mira, bizneset marrin më shumë borxhe dhe interesi mbi borxhet shlyhet me lehtësi.

Por nëse në sistem nuk futet më shumë para e re, interesi mbi kreditë në shlyerje nuk arrihet të paguhet. Si rezultat borxhet e këqija shumëfishohen, humben vende pune, ulen të ardhurat dhe pakësohet konsumi-kjo bën që bizneset të marrin më pak borxhe dhe në ekonomi të hyjë edhe më pak para. Ky është një rreth vicioz, fidbeku pozitiv i cili pasi ka filluar ndërpritet me vështirësi.

Me fjalë të tjera, ekonomia nuk arrin një gjendje stabiliteti ose neutrale: ka ose rritje, ose reçesion. Dhe “reçesioni” është një eufemizëm për Depresionin-një periudhë e gjatë papunësie, ekzekutimi pronash, borxhesh të këqija dhe falimentimesh.

Jemi mësuar kaq shumë me rritjen saqë kemi harruar se është një fenomen që ka ndodhur vetëm së fundmi.

Gjatë mijëravjeçarëve të kaluara, kur perandoritë ngriheshin dhe binin, ekonomitë lokale rriteshin dhe zvogëloheshin-por aktiviteti ekonomik botëror u zgjerua gradualisht, me intervale të rregullta prapakthimi. Por me revolucionin e burimeve fosile të 2 shekujve të kaluar, kemi parë një rritje që ka shpejtësi dhe përmasa të papara në historinë njerëzore. Ne shfrytëzuam energjinë e qymyrit, naftës dhe gazit natyror për të ndërtuar dhe punuar makinat, kamionët, autostradat, aeroportet, aeroplanët dhe rrjetet elektrike-të gjitha karakteristike për shoqërinë moderne industriale. Përmes proçesit të papërsëritshëm të nxjerrjes dhe djegjes së energjisë diellore të ruajtur në burime fosile gjatë qindra miliona vjetëve, ne ndërtuam një makinë që për një moment të shkurtër, të shkëlqyer, dukej si makina e rritjes së përjetshme. Ne menduam se kjo situatë e jashtëzakonshme është e rëndomtë, normale.
Por me përfundimin e epokës së burimeve të lira dhe të bollshme fosile, arësyetimet tona për rritje të vazhdueshme janë duke u tronditur.

Fundi i rritjes është shumë i rëndësishëm në fakt. Ai kupton fundin e një epoke, dhe të mënyrave tona aktuale të organizimit të ekonomisë, politikës dhe të jetës së përditshme. Pa rritje, do të na duhet pothuaj ri-krijojmë jetën e njeriut mbi Tokë.

Ka rëndësi të kuptojmë rëndësinë e këtij momenti historik: nëse kemi arritur vërtet fundin e epokës së rritjes ekonomike të bazuar mbi burimet fosile, atëhere përpjekjet e politikanëve për rritje ekonomike janë iluzione. Nëse udhëheqësit botërorë nuk kuptojnë situatën e vërtetë atëhere me shumë mundësi do të vonojnë krijimin e infrastrukturës mbështetëse që do të bëjë të mundur mbijetesën në një ekonomi jo në rritje. Dhe pothuaj me siguri nuk do të arrijnë të bëjnë ndryshimet e nevojshme, radikale në sistemet monetare, financiare, të ushqimit dhe të transportit.

Për pasojë çfarë mund të ishte një periudhë e dhimbshme por e përballueshme adaptimi mund të bëhet tragjedia më e madhe e historisë. Mund të mbijetojmë fundin e rritjes, por vetëm nëse kuptojmë dhe veprojmë siç duhet.

Shkëputur nga libri “The end of growth” i Richard Heinberg

Degjo burazer,asgje personale por me temen,kjo bla bla bla bla e stergjatur,mbi lloj lloj epitetesh,emrash,germash,7 apo 70 miliardesh, e ku di une se cfare = MANIPULIM.

[brandon]

Qellimi i temes: Te kuptojme se cila eshte aresyeja kryesore e rritjes se madhe aktuale te papunesise, varferise, tensioneve sociale, pse jemi ne krize borxhesh etj.

Duke ditur aresyen edhe zgjidhjet rrjedhin natyrshem.

Me siguri , qe kur te kostoja e alternatives se naftes te jete njesoj ose me e ulet , do dilet nga kjo situate. Por krizat e sotme nuk jane , si ato te mesjetes , si kriza karestie apo mungese burimesh natyrore. Nafta ,qe ne kohen e Salambos, ishte nje leng me ere te keqe, vetem pas revolucionit industial, fale inovacionit njerezor, u shenderrua ne material i dobishem. Krizat e sotme jane me shume kriza inteligjence.
Ekonomia globale e jep per te padiskutueshme qe njerezit te investojne ne burse me qellim spekullativ, per tu pasuruar duke ndenjur rehat ne kolltuk, fale ndryshimit te vleres se aksioneve te blera. Eshte ky konceptimi i jetes dhe ekonomise qe eshte i padrejte , pasi mbrapa ketyre pasurimeve te lehta fshihen ne menyre te pashmangshme miliona qenie njerezore te uritur dhe ne mizerje.
Eshte nje konceptim jete dhe ekonomie qe qendron mbrapa lufterave dhe mentalitetit kolonial qe po pergjak boten, eshte mentaliteti i kompeticionit dhe vjedhjes qe udheheq institucionet me te medhaja financiare dhe ekonomike te gjithe botes.--, ne vend te zgjidhjeve te bazuara mbi parimet vlerave te solidaritetit dhe ndarjes racionale.
Paraja nuk eshte qellim ne vetvete , dhe nuk shumefishohet vete ; eshte me shume mjet per te shperndare mireqenien dhe gezimin e jetes , te krijoje mundesi me te mira per te gjithe dhe favorizoje zhvillimin e potencialeve te rrenjosura tek njerezit.
Ne vend qe te spekullosh ne burse ,ku ne pergjithesi vetem pak njerez nxjerrin fitime dhe maxhoranca peson humbje te medhaja ; ne vend te invesohen kursimet pa e ditur se nga dora e kujt kontrollohen dhe i perdor per te zhviluar keto lloj shoqerishe mund ti perdornim parate tona ne menyre "lokale" ( jo globale) ,apo ne ate qe po perhapet sot si finance etike.
Dhe keshtu mund te ndyshoje gradualisht ekonomia nga rrenjet e saj duke vene ne qender te vemendjes njerezillekun dhe evolimin e tij , dhe me pas perfitimin.
Ekonomia nuk eshte si mjekesia, fizika ,matematika.
Ekonomia nuk eshte nje shkence ,por nje sere teknikash dhe instrumentesh qe perdoren per te arritur objektiva te caktura.
Sot objektivat ekonomike te planetit jane te fiksuara nga grupe financiare nderkombetare dhe multinacionalet ,ku njerezimi, kafshet dhe natyra kane pak rendesi ne lidhje me akumulimin gjithnje ne rritje te pasurive te pushtetit ne duar te pak njerezve.

[Bamba]

Cfare nuk kupton?

Se si zgjidhjet do rrjedhin natyrshem.