Per nje numer te madh njerezish, te fitosh sa me shume para eshte nje lufte e perditshme. Por disa njerez i sigurojne parate duke shitur pjeset e tyre te trupit. Materiali ne vazhdim i hedh nje veshtrim botes se shitjes se organeve njerezore, shkences qe ben te mundur transplantimin e tyre dhe disa prej njerezve qe sigurojne fitime nga kjo tregeti.
Rreth nje milione paciente ne te gjithe boten presin me deshperim te sigurojne nje veshke, edhe ne se per ta blere ate, mund te shkelet ligji. Shtrohet pyetja: nese dikush del vullnetar per te dhuruar veshken, perse te mos e shese ate?
Ky eshte spitali i Baltimores. Mjeket po nxitojne te operojne 18-vjecaren Katie Schouster. Veshka qe do t'i transplantohet Katie-t eshte e dhuruar. Por, ne disa vende te botes, pacientet mund te blejne organe ne tregun e zi. Shumica e vendeve te botes e kane te ndaluar me ligj tregetine e organeve.
Por ne kushtet kur nje numer i madh njerezish rrezikojne te vdesin nga nevoja per nje veshke te shendoshe, tregu i zi i veshkave mund t'ua siguroje ate per dhjetra mijera dollare. Nje person madje, u perpoq ta shese veshken nepermjet faqes se njohur kompjuterike E-Bay, ku tregetohen me ankand objekte te ndryshme.
Cmimi i pare i ofruar ishte 25 mije dollare. Brenda vetem 8 ditesh, paciente te deshperuar, ne kerkim te nje veshke te shendoshe, e cuan cmimin ne miliona dollare, deri sa kompania e bllokoi shitjen.
Kerkesa per organe shpeshhere plotesohet me lehtesi ne vende si India, Brazili dhe Filipinet. Doktor Sunil Shroff, kirurg qe merret me transplantimin e organeve ne Indine Jugore eshte kundershtar i ashper i shitjes se tyre. Kur fillon lojen e kompensimit, nuk ka me kthim prapa. Ne ate moment organi shnderrohet ne mall. Po e lejove perbindeshin te dale nga shishja, mund te ndodhemi ne nje situate teper te rrezikshme. Trafikimi nderkombetar i organeve eshte nje tregeti teper e frikshme, thote doktor Shroff.
India e ndaloi zyrtarisht me ligj shitjen e organeve ne vitin 1994. Por kjo nuk i ka dhene fund kesaj praktike, sidomos ne radhet e banoreve te lagjeve te varfera. Shumica e indianeve e sigurojne jetesen duke punuar me meditje. Shitja e nje organi mund t'u siguroje atyre nje shume te barabarte me rrogen e dy vjeteve. Nje tregetar organesh zakonisht shkon ta gjuaje mallin ne nje fshat te varfer si ky.
Organizatat e te drejtave te njeriut thone se tregetaret e organeve zakonisht i shfrytezojne njerezit qe shesin veshka. Ai qe blen veshken per transplantim mund te paguaje me mijera dollare, nderkohe qe dhuruesit i jepen vetem disa qindra.
Tregtia e veshkave eshte nje pune delikate, ngaqe cdo operacion transplantimi ne Indi duhet te autorizohet nga nje komitet qeveritar. Eshte e qarte se tregetari perpiqet ti fshehe mire veprimet e tij.
"Une nuk merrem me tregetine e organeve. Me qe i ndihmoj, ata me paguajne, por une ja jap parate familjes, dhe u them atyre se mua me intereson qe njerezit qe kane nevoje te sherohen".
Ai thote se nuk merr para per kete qe ben, por kjo nuk duket e besueshme. "Jam baba me femije, me duhet ta mbroj veten, prandaj e mbuloj fytyren", thote tregetari.
Po te kapet, ate e arrestojne dhe ndaj tij ngrihen akuza, njelloj si per vrasje. Por cfare do ta detyronte nje njeri te rrezikonte per nje operacion te paligjshem? Pas nje qendrimi prej disa ditesh ne lagjet e varfera, njerezit me ne fund filluan te flasin hapur.
Vijay dhe i shoqi Vasanth jetojne me dy femijet e tyre ne nje dhome te vogel. Burre e grua e kane shitur nga nje veshke per te mbajtur familjen.
Vijaji thote se e ka shitur veshken per 800 dollare 5 vjet e gjysem me pare, per arsye se ajo dhe shoqi kishin hyre ne borxhe. Parate i perdoren per larjen e borxheve dhe per te blere me keste nje makine, qe i shoqi e perdorte si taksi. Por nuk munden ti paguajne te gjitha kestet, prandaj shume shpejt e humben makinen. Dhe perseri, ata mbeten si ne fillim: te varfer dhe me borxhe. Edhe Vasanth e ka shitur veshken 15 vjet me pare.
Ne lagjet e varfera te Indise mund te takosh shume njerez me histori te ngjashme. Doktor K.C. Reddy kryen operacione transplantimi. Ai eshte i mendimit se shitja e organeve duhet te ligjerohet. "A eshte me mire te zbatosh ligjin, apo te vdesesh? Midis ketyre dy zgjedhjeve qe ka nje njeri, cila eshte me e mira? Varferia eshte shkaktare e te gjithave. Nje te pasuri nuk i duhet te bleje veshke. Por te varferit i duhet te shese organet, ngaqe ndodhet ne mjerim. Per mua problemi fillon kur shitja behet me ndermjetes. Ne kete rast kemi te bejme me shfrytezim", thote mjeku.
Ne Indi, ashtu sikurse edhe ne vende te tjera, kerkeses per organe nuk duket se do t'i vije fundi. Cdo vit, 100 mije njerez kane nevoje per transplantim veshke.
Duket se numri i atyre qe duan t'i shesin organet per para nuk po pakesohet. Edhe ne vendet perendimore jane bere thirrje per rishikimin e ligjit qe ndalon shitjen e organeve, duke i kompensuar dhuruesit e organeve. Debati per kete ceshtje vazhdon.
Krijoni Kontakt