Besimi: Bazat, esenca, negacionet

[IslamInfo]

11 - Ura Sirat

Dhe besojmë se, pas dhënies së llogarisë dhe peshimit të
veprave, njerëzit do të nisen nga ura Sirat, e cila është vënë
përmbi Xhehenem.

Kalimi nëpër Urë i përfshin të gjithë njerëzit: Pejgamberët, besimtarët,
jobesimtarët, edhe ata që kanë dhënë llogari edhe ata që
nuk kanë dhënë. Dhe, ai që i është mbajtur rrugës (siratit) së drejtë
në këtë botë, ai me siguri do ta kalojë këtë Sirat (urë).

Në disa hadithe sahih transmetohet se njerëzit do të kalojnë përmbi
të dhe se lehtësia dhe shpejtësia e kalimit nëpër të do të varet nga
veprat e mira në këtë botë. Ndër ta do të ketë të tillë që do ta kalojnë
me shpejtësinë e derdhjes së yllit (dritës), disa do ta kalojnë me
shpejtësinë e erës, disa me shpejtësinë e kapsallitjes së syrit, e disa
duke vrapuar.

Pra, ata do të kalojnë me shpejtësinë që i përgjigjet veprave të tyre,
gjersa të kalojë besimtari i cili ka pasur pak vepra të mira, i cili me një
këmbë do të bëjë një hap përpara, ndërsa me tjetrën do të pengohet,
me një dorë do të kapet e tjetra do t’i shpëtojë.

Atë do ta përcëllojë zjarri dhe kur të kalojë, do të thotë:
“Qoftë i Lavdëruar All-llahu xhel-le shanuhu që na shpëtoi prej teje
(zjarrit), pasi na tregoi atë. Me të vërtetë, All-llahu xhel-le shanuhu na
ka dhuruar atë që nuk ia ka dhuruar askujt tjetër.”[207]

Për urën Sirat flasin disa hadithe, e ne do ta citojmë
hadithin që transmetojnë Buhariu dhe Muslimi, nga Ebu Hurejra
radijAll-llahu anhu:

“Disa njerëz e kanë pyetur Resulull-llahun s. a. v. s: - O i
Dërguari i All-llahut, a do ta shohim Zotin tonë në Ditën e
Gjykimit?
- A e keni vështirë ta shihni Hënën e plotë në natën e
kthjellët? – pyeti Pejgamberi alejhis-selam. Jo, o i Dërguari i Allllahut
- u përgjigjën ata. -A e keni vështirë ta shihni Diellin,
para të cilit nuk ka kurrfarë reje? - pyeti Pejgamberi alejhis-selam.
Jo, o i Dërguari i All-llahut - u përgjigjën ata. Ja, pra, po kështu
do ta shihni All-llahun. All-llahu xhel-le shanuhu do t’i tubojë
njerëzit Ditën e Gjykimit e do të thotë: “Kush ka adhuruar
diçka le ta ndjekë edhe tani!” Atëherë, ata që e kanë adhuruar
Diellin, do të ndjekin Diellin, ata që e kanë adhuruar Hënën, do
ta ndjekin Hënën, e kush i adhuron tagutët (tërë ajo që
adhurohet përveç All-llahut xhel-le shanuhu), do t’i pasojë tagutët,
e do të mbetet ky ummet me munafikët mes tyre.[208]
Pastaj do t’u vijë All-llahu xhel-le shanuhu në pamjen që nuk e njohin
ata, e do të thotë: “Unë jam Zoti juaj!” E, ata do të thonë: “Kërkojmë
mbrojtje nga All-llahu prej teje,[209] ky është vendi ynë dhe këtu
do të qëndrojmë derisa të na vijë Zoti ynë. E kur të na vijë Ai,
ne do ta njohim Atë.” Atëherë, All-llahu do t’u vijë në pamjen
që tanimë e njohin, e do t’u thotë: “Unë jam Zoti juaj!” Ata do
të përgjigjen: “Ti je Zoti ynë.” Pastaj do të nisen pas Tij.
Atëherë do të vendoset ura Sirat mbi Xhehenemin e unë, së
bashku me ummetin tim, do të jem i pari që do të kaloj. Atë
Ditë do të flasin vetëm Pejgamberët alejhis-selam. Lutja (duaja) e
tyre do të jetë: “O All-llahu im, shpëto, shpëto!” Mbi Urë do të
ketë grremça të mëdhenj, si gjembat e sa’danit.[210] A e keni
parë sa’danin? - Po, u përgjigjën ata. – Ja, pra, ata janë si gjembat
e sa’danit, vetëm se madhësinë e tyre nuk e di askush
përveç All-llahut xhel-le shanuhu. Ata do t’i rrëmbejnë njerëzit në
përputhje me veprat e tyre të këqija. Ndër ta do të ketë edhe
besimtarë të cilët, për shkak të mëkateve të tyre, do të mbesin në
ta, e do të ketë të tillë të cilët megjithatë do të kalojnë e do të
shpëtojnë.”[211]

Me kalimin e Urës, lidhen në Fjalët e All-llahut xhel-le shanuhu:
“Dhe, nuk ka asnjë prej jush e që të mos arrijë tek Ai.”
(Merjem: 71)

Tanimë kemi përmendur se të gjithë njerëzit do të kalojnë
mbi të. Muslimi transmeton se Resulull-llahu alejhis-selam ka
thënë: “Në Xhehenem nuk do të hyjë askush prej as’habëve të
mi, që më janë zotuar nën lis.” Atëherë Hafsa tha: “Dhe secili
prej jush do të arrijë tek ai?” Resulull-llahu alejhis-selam tha: “All-llahu
thotë: “Pastaj do t’i shpëtojmë ata që kanë besuar, e
zullumqarët do t’i lëmë të gjunjëzuar në të.” (Merjem: 72)[212]

Me këtë hadith Pejgamberi alejhis-selam na shpjegon se nuk do
të thotë se secili që arrin tek Xhehenemi edhe do të hyjë në të.[213]

Pra, çdonjëri do ta kalojë Urën përmbi Xhehenem, e All-llahu
xhel-le shanuhu do t’i shpëtojë besimtarët, ndërsa jobesimtarët
do t’i lërë të gjunjëzuar në të. Kur besimtarët e kalojnë
Urën, do të ndalen mbi një bregore ndërmjet Xhehenemit dhe
Xhenetit, ku do të pastrohen llogaritë mes tyre dhe, vetëm pasi
të pastrohen tërësisht, do t’u lejohet të hyjnë në Xhenet.

Transmetohet nga Ebu Se’id el-Hudrij radijAll-llahu anhu, se Resulull-
llahu alejhis-selam ka thënë: “Besimtarët do ta kalojnë rrezikun
nga zjarri, pastaj do të ndalen në bregoren ndërmjet
Xhenetit dhe Xhehenemit, ku do t’i pastrojnë të gjitha padrejtësitë
që i kanë bërë njëri-tjetrit në dynjallëk, e kur të jenë
tërësisht të pastruar dhe të gatshëm, do t’u lejohet të hyjnë në
Xhenet. Pasha All-llahun, çdonjëri prej tyre do ta njohë vendin
e vet në Xhenet më mirë sesa ka njohur shtëpinë e vet në
dynjallëk.”[214]



--------------------------------------------------------------------------------------

[207] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 470; Sherhul ‘akidetil vasitijje, faqe 126.
[208] Ata kanë mbetur në mesin e grupit të besimtarëve ngase janë fshehur me iman në dynjallëk, e po ashtu edhe në ahiret do t’i përcjellin besimtarët dhe do të shkojnë pas nurit (dritës) së tyre, derisa All-llahu xhel-le shanuhu të vërë një mur mes tyre, me ç’rast e humbasin nurin e besimtarëve. Dhe vendi i tyre do të jetë pjesa më e thellë e Xhehenemit. Shih Nevevi ‘ala Sahih Muslim, 3:19)
[209] Duke i komentuar këto fjalë, Kurtubi thotë: ”Ky do të jetë akt i tmerrshëm, me të cilin All-llahu xhel-le shanuhu do t’i sprovojë robërit e Vet e t’i ndajë të mirët nga të këqijtë. Pasi munafikët do të mbesin me besimtarët, duke pohuar se edhe ata janë besimtarë, dhe duke menduar se kjo është e lejuar edhe në ahiret, ashtu siç ka qenë në dynjallëk, All-llahu xhel-le shanuhu do t’i sprovojë duke u ardhur me një pamje të posaçme e do t’u thotë: ”Unë jam Zoti juaj!” Besimtarët do të përgjigjen negativisht, ngase ata e kanë njohur Atë dhe e dinë se një pamje e tillë nuk i përket All-llahut xhel-le shanuhu. Prandaj kanë thënë: ”Kërkojmë mbrojtje nga All-llahu prej teje. Ne Atij nuk i përshkruajmë shok.” Ibni Haxheri e transmeton këtë nga Kurtubi në Fet’hul Bari, 11: 380-381.
[210] Sa’adani është një lloj druri me gjemba jashtëzakonisht të mëdhenj.
[211] Kjo është pjesë e një hadithi të gjatë, të cilin e transmetojnë Buhariu dhe Muslimi, e këto janë fjalët e Muslimit. Shih Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 13: 367 dhe Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 3: 17.
[212] Transmeton Muslimi. Shih Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 16: 57.
[213] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 471.
[214] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 11: 386.

[IslamInfo]

12- Xheneti dhe Xhehenemi

Pas gjithë asaj që përmendëm, ne besojmë në ekzistimin e
Xhenetit dhe të Xhehenemit dhe besojmë se janë krijime të Allllahut
xhel-le shanuhu, që i ka përgatitur për shpërblimin ose për
ndëshkimin e robërve të Vet. Besojmë se All-llahu i ka krijuar
para se t’i krijojë krijesat e tjera, se ekzistojnë tani dhe do të
ekzistojnë përgjithmonë e kurrë nuk do të zhduken.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:
“O ju që besoni! Ruajini veten dhe familjet tuaja
nga zjarri, lëndë djegëse e të cilit do të jenë
njerëzit dhe gurët, dhe të cilin do ta mbikëqyrin
engjëjt e fuqishëm dhe të ashpër, të cilët nuk u
kundërshtojnë urdhrave të All-llahut dhe të cilët
punojnë për atë që urdhërohen.” (Et-Tahrim: 6)

“Ditën kur do ta pyesim Xhehenemin: “A je mbushur?”
E ai përgjigjet: “A ka edhe më?” (Kaf: 30)

“A më e mirë është kjo gjendje, apo druri zekkum?
Ne, këtë sprovë e kemi bërë për zullumqarët.
Njëmend, ky dru del nga fundi i Xhehenemit. Fryti i
saj është si koka e djajve. Me të vërtetë, ata do ta
hanë këtë frut dhe do ta mbushin barkun. Pastaj ata
do të kenë një përzierje me ujë të nxehtë (për të
pirë).” (Es-Saffat: 62-67)

Resulull-llahu alejhis-selam, duke përshkruar Xhehenemin, ka
thënë: “Zjarri juaj është vetëm një nga shtatëdhjetë pjesët e
zjarrta të Xhehenemit.” Dikush tha: “O Dërguari i All-llahut, me
të vërtetë, edhe kjo është e mjaftueshme.” Pejgamberi alejhisselam
tha: “Zjarri i Xhehenemit është më i fuqishëm se zjarri i
dynjallëkut për 69 shkallë, e secila (shkallë) është e barabartë
me temperaturën e zjarrit të kësaj bote.”[215]

Duke i përshkruar ndëshkimet më të vogla (të buta) në
Xhehenem, Resulull-llahu alejhis-selam thotë: “Me ndëshkim më të
vogël (të butë) në Xhehenem, në Ditën e Kiametit, do të jetë
njeriu të cilit do t’i vihet gaca e zjarrit nën shputën e tij, e nga
ajo do t’i vlojë truri.”[216]

E, për sa i përket Xhenetit, bukuritë e tij All-llahu xhel-le
shanuhu i përmend shpeshherë në Kur’an:

“E ata që i druajnë All-llahut, me të vërtetë, do të
jenë në vend të sigurt, në mes të kopshteve dhe
burimeve; të veshur në petka (rroba) mëndafshi të
hollë dhe të trashë, duke ndenjur ulur përballë njëritjetrit.
Kështu (do të jenë të shpërblyer) dhe ne do
t’i martojmë ata me hyri, sybukura. Aty do të
kërkojnë çfarë pemësh dëshirojnë e do të kënaqen
(duke qenë të sigurt). Në to (xhenete) nuk do ta
shijojnë vdekjen, pos vdekjes së parë (në këtë botë)
dhe i ruan (All-llahu) prej dënimit të Xhehenemit.
Kjo do të jetë dhunti prej Zotit tënd. Ky, me të
vërtetë, do të jetë sukses i madh!” (Ed-Duhan, 51-57)

“E, Xheneti do t’u afrohet besimtarëve, jo larg. Kjo
i është premtuar çdokujt që është penduar dhe
ruajtur (nga kalimi në kufër), i cili frikohet prej
Mëshiruesit edhe atëherë kur nuk e sheh kush dhe i
cili vjen me zemër të kthyer nga All-llahu. (U thuhet
atyre) “Hyni në të (në Xhenet), në qetësi (e mirësi),
kjo është Dita e Përhershme! ”Në të do të kenë çka
të duan - e prej Nesh edhe më shumë.” (Kaf: 31-35)

“Me të vërtetë, ata që kanë besuar do të gjenden në
kopshtet e Xhenetit dhe në lumturi, duke u kënaqur
me atë që u ka dhënë Zoti i tyre. Zoti i tyre i ka
ruajtur ata prej dënimit të Xhehenemit. (Atyre u
thuhet): “Hani e pini me kënaqësi, për atë që keni
punuar!” Të mbështetur në divane (kanape) të
renditura, do t’i martojmë ata me hyri me sy të
bukur. E, ata që kanë besuar dhe të cilëve pasardhësit
u kanë shkuar pas në besim, atyre do t’u
bashkojmë pasardhësit e tyre dhe nuk do t’u pakësojmë
asgjë nga veprat e tyre – çdonjëri është peng
(përgjegjës) për atë që ka punuar - dhe do t’ua zgjerojmë
dhuntinë atyre me pemë dhe mish që u ka
ënda; ia zgjasin njëri-tjetrit gotat e mbushura, aty
nuk do të ketë biseda të kota, as mëkate, - e, do të
sillen rreth tyre shërbyes (gilmanët) djelmosha të
ngjashëm me margaritarë të ruajtur.” (Et-Tur: 17-24)

Resulull-llahu alejhis-selam thotë se Zoti i tij, duke përshkruar
Xhenetin, i ka thënë: “Unë u kam përgatitur robërve të Mi të
sinqertë çfarë sytë nuk kanë parë, veshët nuk kanë dëgjuar e
çfarë dikujt as ndërmend nuk mund t’i ketë rënë.” Pastaj tha:
“Lexoni, nëse doni: “Dhe askush nuk e di se çfarë gëzimesh të
fshehta i presin si shpërblim për atë që kanë punuar.”(Es- Sexhde: 17)

Gjithashtu besojmë në polemikat dhe diskutimet që do të
bëhen mes banorëve të Xhenetit dhe Xhehenemit.

Shiko vetëm këtë skenë nga surja El-A’raf:
“Dhe banorët e Xhenetit u thonë banorëve të
zjarrit: “Ne e kemi gjetur të vërtetën, atë që na
është premtuar nga Zoti ynë. E ju, a e keni gjetur të
vërtetën, atë që ju ka premtuar Zoti juaj?” Ata
(banorët e zjarrit) thonë: “Po!” E, atëherë, një
lajmëtar ndërmjet tyre thërret: “Me të vërtetë,
mallkimi i All-llahut u takon zullumqarëve, të cilët i
pengojnë të tjerët nga rruga e All-llahut dhe
kërkojnë ta shtrembërojnë, e nuk besojnë në jetën
tjetër!” (El-A’raf: 44-45)

“Banorët e zjarrit do t’u thonë banorëve të
Xhenetit: “Derdhni pak ujë në ne, ose diçka nga ajo
që ju ka dhuruar All-llahu!” Ata (në Xhenet) thonë:
“Me të vërtetë, All-llahu këto i ka ndaluar për
mohuesit.” (El-A’raf: 50)

Për sa i përket përjetësisë së Xhenetit dhe Xhehenemit dhe
qëndrimit të përhershëm të besimtarëve në të parin, dhe
jobesimtarëve në të dytin, flitet shpeshherë dhe kjo nënvizohet
gati në çdo vend të Kur’anit ku përmendet Xheneti dhe Xhehenemi.

Përkitazi me këtë Resulull-llahu alejhis-selam ka thënë: “Kur të
hyjnë xhenetlinjtë në xhenet, e xhehenemlinjtë në xhehenem,
lajmëtari do të thërrasë: “O banorë të Xhenetit, nuk ka vdekje!
O banorë të Xhehenemit, nuk ka vdekje!” Atëherë banorët e
Xhenetit do të gëzohen edhe më shumë, ndërsa banorët e
Xhehenemit do të pikëllohen edhe më shumë.”[217]



----------------------------------------------------------------------------------

[215] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 6-256-257; El-Muvetta’ f. 614.
[216] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 11: 361.
[217] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 11: 351.

[IslamInfo]

PJESA E GJASHTË
BESIMI NË PËRCAKTIMIN E ALL-LLAHUT XHEL-LE SHANUHU

Besimi në përcaktimin e All-llahut xhel-le shanuhu është një
nga bazat e akides dhe baza e gjashtë e imanit. Andaj, kush e
mohon kaderin (përcaktimin e All-llahut xhel-le shanuhu), ai ka dalë
nga feja e All-llahut xhel-le shanuhu.

Që në fillim e kemi cituar hadithin e Ibni Umerit r. a., prej
të cilit transmetohet se Resulull-llahu alejhis-selam, kur e pati vizituar
Xhibrili dhe e pati pyetur për imanin, ka thënë: “Të besosh
All-llahun, engjëjt e Tij, Librat e Tij, Pejgamberët e Tij, botën
e ardhshme dhe se çdo gjë që ndodh (e mirë a e keqe), ndodh
sipas përcaktimit të All-llahut.”

[IslamInfo]

PËRKUFIZIMI I KADAASË DHE I KADERIT

Dijetarët islamë kanë qëndrime divergjente lidhur me përkufizimin
e kadaasë dhe të kaderit. Disa këto i konsiderojnë si
sinonime për një gjë të njëjtë, kurse disa të tjerë kaderin e
definojnë ndryshe nga kadaaja, duke thënë: “Kaderi është
dituria e All-llahut xhel-le shanuhu për atë se ç’do të bëjnë krijesat
e Tij në të ardhmen,[218] ndërsa kadaa është krijimi i krijesave
nga All-llahu xhel-le shanuhu në përputhje me diturinë dhe me vullnetin
Tij.”

Disa të tjerë thonë të kundërtën, e përkufizimin e kadaasë ia
veshin kaderit, kurse atë të kaderit kadaasë, gjë që është e
mundur.[219]

E disa i japin me përkufizim të njëjtë duke thënë: “Kadaaja
dhe kaderi janë sistemi i përpiktë që All-llahu xhel-le shanuhu ka
vendosur në këtë botë, ligjet dhe ligjshmëritë e përgjithshme (natyrore)
me të cilat i ka ndërlidhur shkaqet dhe pasojat.”[220]

Këtë domethënie e përmend edhe Kur’ani, kur flet për kaderin, siç
qëndron në këtë ajet:

“... Dhe, çdo gjë tek Ai është me masë.” (Er-Ra’d: 8)

“Nuk ekziston asnjë send, e që të mos gjendet ajo
në thesarin Tonë, e nga ajo Ne japim vetëm aq sa
është e nevojshme.” (El-Hixhër: 21)

“Ne çdo send kemi krijuar me masë të caktuar.”
(Kamer: 49)

Sa bukur është përgjigjur imam Ahmedi, kur është pyetur
për kaderin: “Kaderi është kudretur-Rrahman (fuqia e Mëshirëplotit)”

Ibni Kajjimi në kasidën e vet thotë:
“E vërteta për kaderin, i cili shumë veta i ka hutuar, është
se ai është kudretur-Rrahman.”

Ibni Akili e ka lavdëruar këtë fjalë, kur ka dëgjuar se e ka
thënë Ahmedi, All-llahu qoftë i kënaqur me të. Definicioni i
Ahmedit është, në të vërtet, i tërësishëm dhe i mjaftueshëm,
sepse kaderi do të thotë ajo që All-llahu xhel-le shanuhu konfirmon
me fjalët:

“Thuaj (o Muhammed!): “Për të gjitha vendos vetëm
All-llahu!” (Ali Imran: 154)

“Dhe çdo gjë kthehet tek Ai.” (Hud: 123)

“... Në duart e të Cilit është pushteti mbi çdo gjë!.”
(Ja Sin: 83)

“... S’ka ndërmjetës tek Ai, përpos me lejen e Tij.”
(Junus: 3)

Janë të shumta ajetet që flasin se në gjithësi nuk mund të
ndodhë asgjë pa lejen dhe pa vullnetin e All-llahut xhel-le shanuhu.
Tema e kaderit bazohet në besimin e cilësive të përsosura
të All-llahut xhel-le shanuhu dhe në emrat e Tij të bukur, siç janë
dituria, fuqia dhe vullneti.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“... Ai di çdo gjë.” (El-Bekare: 29)

“Ai është më i dijshmi për çdo gjë.” (El-Hadid: 2)

“Ai punon çka dëshiron Vetë.” (El-Buruxh: 16)

Tahaviu thotë: “Çdo gjë zhvillohet sipas përcaktimit dhe dëshirës
së Tij. Dëshira e Tij realizohet, e jo dëshira e njerëzve,
përveç çka dëshiron Ai. Prandaj ajo që Ai u dëshiron, edhe do të
ndodhë, e ajo që Ai nuk u dëshiron, as që do t’u ndodhë. Askush
nuk është në gjendje t’i kundërvihet urdhrit të Tij, e as ta ndryshojë
ose në çfarëdo mënyrë të ndikojë në të dhe askush nuk
mund ta zmbrapsë urdhrin e All-llahu xhel-le shanuhu me urdhrin e
dikujt tjetër.”[221]



----------------------------------------------------------------------------------------

[218] Tebsitul ‘akaidil islamijje li Hasan Ejjub, f. 79.
[219] Kubral jekinijatil kevnijje, f. 147.
[220] Ela ‘akidul islamijje li Sejjid Sahik, f. 95.
[221] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 153.

[IslamInfo]

DOMETHËNIA E IMANIT NË KADER

Çdo musliman është i obliguar të besojë në përcaktimin e
All-llahut xhel-le shanuhu dhe se çdo gjë që ndodh, e mirë a e keqe,
e këndshme a e hidhur, ndodh më përcaktimin e Tij. Me besimin
në kader nënkuptohet besimi në diturinë e amshueshme të Allllahut
xhel-le shanuhu, në vullnetin e All-llahut xhel-le shanuhu i cili
realizohet, dhe në plotfuqinë e Tij të tërësishme.

Duke sqaruar këtë, shejhul-islam Ibni Tejmije thotë:

“Besimi në kader përfshin dy shkallë, e çdo shkallë përfshin nga
dy gjëra:

Shkalla e parë:
Besimi se All-llahu xhel-le shanuhu, me diturinë e Tij origjinare,
me të cilën është i stolisur përherë, e ka ditur se ç’do të bëjnë
krijesat e Tij. Se i ka ditur të gjitha punët e tyre, veprat e mira
dhe mëkatet, nafakën dhe çastin e vdekjes së tyre. Pastaj All-llahu
xhel-le shanuhu i ka shkruar në Lehui Mahvudh përcaktimet e
të gjitha krijesave. Së pari e ka krijuar penën (lapsin), e i ka
thënë: “Shkruaj!” Pena pyeti: “Çka të shkruaj?” “Shkruaj çdo
gjë që do të ndodhë gjer në Ditën e Kiametit!”

Prandaj, çdo gjë që i ndodh njeriut, le ta dijë se assesi nuk ka
mundur t’i ikë asaj, e çdoherë që i ka ikur diçkaje, le ta dijë se ajo
assesi nuk ka mundur t’i ndodhë. Penat janë tharë, ndërsa librat janë
mbyllur. Përkitazi me këtë, All-llahu xhel-le shanuhu, thotë:

“A nuk e di ti se All-llahut i është e njohur çdo gjë që
gjendet në qiej e në Tokë? Të gjitha këto janë (shënuar)
në Libër. Me të vërtetë, të gjitha këto, për Allllahun
janë të lehta.” (El-Haxhxh: 70)

“S’ka mjerim (fatkeqësi) që e godet Tokën dhe ju,
përveç asaj që është shënuar më parë në Libër
(Lehui Mahvudh) - kjo për All-llahun, me të vërtetë,
është lehtë!” (El-Hadid: 22)

Shkalla e dytë:
Besimi në vullnetin e All-llahut xhel-le shanuhu, i cili realizohet
në tërësi dhe në plotfuqinë e pakufishme të Tij. Pra, besimi se
çdo gjë ndodh sipas dëshirës së All-llahut xhel-le shanuhu, e ajo që
nuk dëshiron Ai, as që mund të ndodhë. Dhe se çdo lëvizje, sado
e vogël që të jetë ajo, në qiej a në Tokë, ose reshtja ndodh
sipas vullnetit të All-llahut xhel-le shanuhu. Dhe se në mbretërinë e
Tij nuk mund të ndodhë asgjë që nuk dëshiron Ai. Se All-llahu
xhel-le shanuhu është i Plotfuqishëm të bëjë çdo gjë dhe se nuk
ekziston asnjë krijesë, as në qiej, e as në Tokë, e që All-llahu
xhel-le shanuhu të mos e ketë krijuar, sepse tjetër Krijues dhe
Sundues nuk ekziston.

Krahas të gjitha këtyre, All-llahu xhel-le shanuhu i ka urdhëruar
njerëzit që t’i binden Atij dhe Pejgamberëve të Tij dhe ua ka ndaluar
mëkatet. Ai i do mutekijët (të devotshmit), mirëbërësit dhe të drejtët.
Është i kënaqur me ata që besojnë dhe bëjnë vepra të mira.
Nuk i do jobesimtarët dhe nuk është i kënaqur me mëkatarët.
Nuk urdhëron vepra të shëmtuara, e as që u lejon kufrin robërve të
Vet dhe nuk i pëlqen trazirat (fesadin). Dhe njerëzit bëjnë vepra, por në
realitet, All-llahu xhel-le shanuhu është Krijues i veprave të tyre.
Njeriu është besimtar ose jobesimtar, i mirë ose i keq, ai fal
namazin dhe agjëron, zotëron fuqinë me të cilën vepron dhe
zotëron edhe vullnet, por All-llahu xhel-le shanuhu i ka krijuar edhe
ata, edhe fuqinë e tyre, edhe vullnetin e tyre.[222]

Nga fjalët e Ibni Tejmijes, rahimehullahu te’ala, arrihet në
përfundim se kaderi përfshin katër shkallë:

Shkalla e parë: Besimi në diturinë origjinare të All-llahut
xhel-le shanuhu dhe se Ai e ka ditur atë që bëjnë njerëzit para se të
bëjnë diçka;

Shkalla e dytë: Shkrimi i të gjitha këtyre në Lehui Mahvudh;

Shkalla e tretë: Vullneti i All-llahut xhel-le shanuhu, i cili realizohet,
dhe plotfuqia e tij e pakufishme;

Shkalla e katërt: Krijimi i të gjitha krijesave nga All-llahu
xhel-le shanuhu dhe se Ai është Krijuesi i vetëm, e çdo gjë tjetër
është e krijuar.

Ndarja e kaderit, të cilit jemi të obliguar t’i besojmë, në
kader të mirë dhe në kader të keq, bëhet vetëm në raport të
njeriut me krijesat e tjera, e, për sa i përket kaderit në raport
me All-llahun xhel-le shanuhu, në tërësinë e tij, ai është vetëm
kader i mirë, sepse e keqja nuk i mvishet All-llahut xhel-le
shanuhu.[223]

Dituria e All-llahut xhel-le shanuhu, vullneti i Tij,
shkruarja, krijimi i të gjitha krijesave dhe i të gjitha ngjarjeve -
të gjitha këto janë urtësi, drejtësi, mëshirë dhe e mirë, sepse e
keqja nuk bën pjesë në asnjë cilësi dhe vepër të All-llahut xhel-le
shanuhu. Atij nuk mund t’i ngjajë asnjë mangësi a e keqe dhe
është plotësisht i përkryer dhe i paarritshëm në Lartmadhërinë e
Vet.[224]

Prandaj, nuk është e lejuar që vetë e keqja t’i mvishet
All-llahut xhel-le shanuhu, por është e lejuar që e keqja të jetë në
strukturën e tërësisë që i mvishet All-llahut xhel-le shanuhu, siç thotë
All-llahu xhel-le shanuhu:
“All-llahu është Krijues i çdo gjëje.” (Ez-Zumer: 62)

Dhe është e lejuar që e keqja të lidhet me shkakun e saj,
siç thotë All-llahu xhel-le shanuhu:

“Thuaj: “I mbështetem Zotit të agimit, prej dëmit
të çdo krijese që Ai e krijoi.” (El-Felek: 1-2)

Dhe është e lejuar që e keqja të përmendet, por pa e emëruar
bërësin e saj, siç thotë All-llahu xhel-le shanuhu se xhinët kanë
thënë:

“Dhe ne nuk dimë se e keqja u është kushtuar atyre
që janë në Tokë, apo Zoti i tyre do që t’i udhëzojë
ata në rrugë të mirë.” (Xhin: 10)

Në realitet, All-llahu xhel-le shanuhu nuk ka krijuar të keqe të
pastër që nuk përmban aspak të mirë, ngase urtësia e Tij nuk e
lejon këtë. Nuk është e mundur që All-llahu xhel-le shanuhu, të
dëshirojë diç ku ka të keqe totale dhe që në krijimtarinë e Tij të
mos ketë kurrfarë dobie. Në duart e All-llahut xhel-le shanuhu janë
të gjitha të mirat, kurse e keqja nuk i mvishet Atij, por e tërë
ajo që i mvishet Atij është e mira. E keqja ndodh ngase kjo nuk i
mvishet Atij, sepse sikur t’i ishte mveshur Atij, atëherë kjo nuk
do të ishte e keqe. E t’i mveshet All-llahut xhel-le shanuhu e keqja
sipas krijimit dhe lejimit nuk është e keqe.[225]

Sëmundja, bie fjala, për njeriun është mynxyrë momentale,
por hajri, nëse shikojmë në ardhmëri dhe në raport me All-llahun
xhel-le shanuhu, është gjithsesi hajr, duke pasur parasysh se
si All-llahu xhel-le shanuhu i fal mëkatet dhe i pastron njerëzit me
anë të sëmundjes. Gjithashtu burgosja e besimtarëve nga ana e
armiqve të All-llahut xhel-le shanuhu, në shikim të parë, është e
keqe, për shkak të dhembjeve dhe sprovimeve që e përcjellin
atë, por kjo është pastrim i nefsit të njeriut, pastrim i radhëve
të njerëzve dhe kultivim i shpirtit të njeriut, duke ia shtuar kësaj
edhe shpërblimin e madh, mirësinë e pakufishme tek Allllahu
xhel-le shanuhu. Krijimi i Iblisit, gjithashtu, mban në vetvete
urtësi të dukshme: siç është pendimi i njerëzve pas gabimeve,
realizimi i adhurimit ndaj All-llahut xhel-le shanuhu përmes luftës
kundër shejtanit dhe ndihmësve të tij, mbështetja në All-llahun
xhel-le shanuhu dhe kërkimi i mbrojtjes tek Ai.[226]

Çdo e keqe është relative, sepse në raport me veprat e Allllahut
xhel-le shanuhu dhe me lejimin e Tij të saj është e mirë,
ndërsa në raport me atë që me të vërtetë paraqet të keqe është
e keqe. Pra, e keqja i ka dy anë, njëra prej tyre është e mira, e
kjo është ana e cila ndërlidhet me All-llahun xhel-le shanuhu, i Cili e
ka krijuar dhe e ka lejuar atë për shkak të urtësisë së caktuar
dhe dobisë së saj, të cilën vetëm Ai e di dhe i tregon kujt të
dojë prej robërve të Vet.[227]



--------------------------------------------------------------------------------------

[222] Er revadetun nedijje sherhul ‘akidetil vasijje, f. 252-253.
[223] Mexhmu’ fetava ibnu Tenijje, 8: 94-95; Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 282; Er
revdatin nedijje, f. 356.
[224] El hasenetu ves-sejjie li ibni Temijje, f. 190; Tejsirul ‘Azizil Hamid, f. 625.
[225] Ed Dinul halis, 1: 144; Er revdatun nedijje, f. 356.
[226] Ibni Kajjim el-Xhevzijje përmend shumë urtësi në krijimin e Iblisit. T’i përmendim disa prej tyre:
a - Që njerëzit të binden në fuqinë e All-llahut xhel-le shanuhu për krijimin e
kundërshtive. Ai ka krijuar këtë krijesë, e cila është më e keqja nga krijesat e tjera
dhe shkaktare e të gjitha të këqijave, kurse të kundërt nga ajo, ka krijuar Xhibrilin, i cili është një ndër krijesat më fisnike, më të pastra dhe më të ndershme dhe është shkaktar i të gjitha të mirave. Fuqia e All-llahut xhel-le shanuhu shfaqet edhe në krijimin e ditës dhe natës, sëmundjes dhe ilaçit, jetës dhe vdekjes, së bukurës dhe së shëmtuarës dhe me krijimin e shumë gjërave të tjera, që, në mënyrë të padyshimtë, udhëzojnë në plotfuqinë eTij.
b - Shfaqja e shenjave të All-llahut xhel-le shanuhu, të emrave që udhëzojnë në
plotfuqinë e Tij, siç janë: i Plotfuqishmi, Ai i Cili hakmerret ashpërsisht, Ai i Cili
ashpërsisht ndëshkon, Ai i Cili i pastron shpejt llogaritë, Ai i Cili dënon me
ndëshkim të ashpër, Ai i Cili e lartëson kë të dojë dhe poshtëron kë të dojë. Pra,
duhet të ekzistojë diçka që do t’i ndërlidhte të gjitha këta emra, e sikur njerëzit dhe xhinët ta kishin natyrën e engjëjve, atëherë këto pasoja nuk do të mund të shiheshin.
c - Realizimi i emrave dhe i cilësive të All-llahut xhel-le shanuhu, që në vetvete
përmbajnë butësi, tolerim, ndjesë, mbulesë, falje për shkeljet që i bëhen të drejtave të
Tij dhe lirim nga ndëshkimi për robërit e Vet. Sikur të mos i kishte krijuar mjetet dhe
shkaqet me ndihmën e të cilave shprehen këto cilësi, atëherë nuk do të ekzistonin të
gjitha këto dobi dhe urtësi.
d - Realizimi i emrave të urtësisë dhe diturisë, sepse All-llahu xhel-le shanuhu e
lartëson kë të dojë dhe e poshtëron kë të dojë, dhe Ai e di më së miri se kujt do t’ia besojë Shpalljen dhe kush është i denjë ta pranojë atë dhe ta falënderojë Atë për këtë dhunti të Tij.
e - Sajimi dhe shfaqja e ibadeteve të llojeve të ndryshme, të cilat nuk do të
ekzistonin sikur të mos ishte krijimi i Iblisit. Siç është xhihadi, shoqërimi dhe
dashuria në emër të All-llahut, urrejtja në emër të All-llahut, urdhërimi në të mirë
dhe ndalimi nga e keqja, pendimi ndaj All-llahut xhel-le shanuhu dhe kthimi tek Ai,
kundërshtimi i armiqve të All-llahut dhe kërkimi i mbrojtjes prej tyre nga All-llahu
xhel-le shanuhu, tërheqja e vërejtjes nga kryelartësia dhe mendjemadhësia dhe të ngjashme. Shih Mudarixhus salikin, 2: 194.
[227] Er revadetun nedijje sherhul ‘akidetil vasijje, f. 356.

[IslamInfo]

ARSYETIMI I JOBESIMTARËVE ME KADER

Jobesimtarët do të dëshironin që mosbesimin e tyre ta
arsyetojnë duke deklaruar se All-llahu xhel-le shanuhu ka dashur që
ata të jenë jobesimtarë dhe se Ai e ka përcaktuar këtë, sepse,
sikur të mos dëshironte, ata nuk do të mund të ishin të këtillë.

All-llahu xhel-le shanuhu e përgënjeshtron këtë arsyetim në këto
ajete:

“Idhujtarët do të thonë: “Sikur të donte All-llahu,
nuk do t’i bënim shok Atij, as ne, as baballarët tanë,
dhe nuk do të punonim asgjë të ndaluar.” Kështu
mohonin edhe ata para tyre, derisa e shijuan
dënimin Tonë. Thuaj: “A keni ju ndonjë argument të
na paraqitni? Ju mbështeteni vetëm në hamendje
dhe jeni vetëm gënjeshtarë.” Thuaj: “All-llahu ka
argument të qartë dhe po të donte Ai, të gjithëve do
t’ju udhëzonte (me forcë) në rrugë të drejtë!” (El-
En’am: 148-149)

Kjo është përgjigjja e All-llahut xhel-le shanuhu për atë që i
arsyeton mëkatet e veta, e All-llahu xhel-le shanuhu zotëron argumentin
më të fortë. Përgjigjja e All-llahut xhel-le shanuhu është
plotësisht e qartë, sepse ajo bazohet në dy gjëra të ditura nga
të gjithë dhe të pranuara nga të gjithë, në të cilat nuk ka aspak
dyshim dhe për të cilat mund të polemizojë vetëm ai që ka
zgjedhur lajthitjen dhe kështu i ka kontribuar shkatërrimit të
vet. Këto dy gjëra janë:

E para: All-llahu xhel-le shanuhu jobesimtarët e mëhershëm i
ka dënuar me ndëshkim të ashpër. Po qe se ata nuk do të kishin
qenë të lirë për të zgjedhur atë që kanë bërë nga mëkatet,
veprat e këqija, mohimi dhe shirku, atëherë Ai nuk do t’i kishtë
dënuar ata, sepse All-llahu xhel-le shanuhu është i drejtë dhe askujt
nuk i bën padrejtësi. Ai i cili mëkatet e veta dhe mosbesimin e
vet e arsyeton me kader është njëri prej dy vetave: ose besimtar
i All-llahut, ose mohues. E, nëse është besimtar, atëherë duhet
të besojë në drejtësinë e All-llahut xhel-le shanuhu dhe në pastërtinë
e qenies së Tij nga çdo padrejtësi, ngase padrejtësia është
negativitet që nuk i ka hije Krijuesit, ndërsa All-llahu xhel-le
shanuhu është larg çdo të mete nga çdo pikëpamje. S’ka dyshim se
ndëshkimi i atij që ka qenë i detyruar të bëjë diçka, është padrejtësi
e madhe. Prandaj, arsyetimi i mëkatit me kader, edhe
krahas ndëshkimit të mëkatarit, do të thotë t’i mvishet padrejtësi
All-llahut xhel-le shanuhu, që gjithsesi është në kundërshtim me
besimin e tij në Të. E, nëse njeriu që arsyetohet me kader është
jobesimtar, atëherë arsyetimi i tij është kontradiktë dhe marrëzi
e kulluar.

E dyta: Ai që mosbesimin dhe mëkatimin e vet e arsyeton
me kader, ai për All-llahun flet pa kurrfarë dijenie dhe pa bazë.
Si mund të ndodhë që jobesimtari a mëkatari të arsyetohet me
kader para se ta bëjë mëkatin ose kufrin, duke qenë se përcaktimi
i All-llahut, para se të ndodhë, është gajb të cilin askush
nuk e di përveç All-llahut xhel-le shanuhu? E dimë se çdo njeriu,
para se të niset të bëjë ndonjë mëkat a kufër, i është urdhëruar
që t’i bindet All-llahut xhel-le shanuhu dhe t’i kryejë urdhrat e Tij.
Thënë ndryshe: si mund të thotë njeriu: “All-llahu ka caktuar që
unë të vjedh, prandaj unë vajta ta kryej përcaktimin e All-llahut?”
A mos vallë, ai ka vështruar në Lehui Mahvudh dhe ka
lexuar se çfarë shkruan në të, e në këtë mënyrë ka kuptuar se
çfarë i është përcaktuar, përderisa njëkohësisht është i ftuar që
të mos bëjë kurrë mëkat, vjedhje a diçka tjetër?

Këtë përgjigje të qartë All-llahu xhel-le shanuhu ua kthen atyre
që arsyetohen me kader edhe në disa vende në Kur’an:

“E kur të punojnë vepra të shëmtuara, thonë: “Ne i
kemi gjetur prindërit tanë në to, por edhe All-llahu
na ka urdhëruar me këtë.” Thuaj: “All-llahu nuk
urdhëron të punohen vepra të shëmtuara! Përse
flisni për All-llahun atë që nuk e dini?” (El-Araf: 28)

Kjo metodë kur’anore e përgjigjes në deklarata të këtilla ka
ardhur për të përmirësuar mënyrën e të menduarit dhe të analizimit
njerëzor dhe t’u shpjegohet njerëzve se All-llahu xhel-le
shanuhu kërkon prej tyre që t’i zbatojnë urdhrat e All-llahu xhel-le
shanuhu dhe të shmangen nga ndalesat e Tij, e jo ta hulumtojnë
gajbin e fshehur të Tij, që t’i përshtaten atij.

Profesor Sejjid Kutbi, duke komentuar ajetin e përmendur,
thotë: “Pjesa e dytë e ajetit udhëzon në përmirësimin e
mënyrës së mendimit dhe shqyrtimit njerëzor. All-llahu xhel-le
shanuhu i ka obliguar ata me urdhra të caktuara, ua ka ndaluar
disa gjëra dhe ata me siguri mund të mësojnë për këtë. E, për sa
i përket vullnetit dhe përcaktimit të All-llahut xhel-le shanuhu, kjo
është gajb (fshehtësi) dhe ata nuk kanë kurrfarë mënyre që ta
mësojnë këtë, e atëherë si mund ta perceptojnë këtë? E, nëse
nuk e njohin, atëherë si mund të ftohen në të? Ekzistojnë urdhra
dhe ndalesa të All-llahut xhel-le shanuhu tërësisht të njohura,
atëherë përse ata i braktisin këto informata të sigurta dhe jepen
pas supozimeve dhe hamendjeve në një fushë që aspak nuk e
njohin?

Esenca e këtij problemi është kjo: All-llahu xhel-le shanuhu nuk
i ka obliguar njerëzit që të dinë për vullnetin dhe kaderin (përcaktimin)
e Tij, që ata t’u përshtaten atyre. Por i ka obliguar që
t’i perceptojnë urdhëresat dhe ndalesat e All-llahut xhel-le shanuhu
në mënyrë që të veprojnë sipas tyre. E, kur ata përpiqen që ta
bëjnë këtë, atëherë All-llahu xhel-le shanuhu i udhëzon dhe ua zgjeron
kraharorin që ta pranojnë Islamin. Dhe kjo u mjafton
njerëzve për sa i përket kësaj teme, e cila, në këtë mënyrë, bëhet
shumë e thjeshtë dhe e qartë, pa kurrfarë paqartësish që
paraqiten gjatë diskutimeve të panevojshme lidhur me të.

All-llahu xhel-le shanuhu është në gjendje të krijojë njerëz që,
sipas natyrës së tyre, të gjithë të bëhen besimtarë, ose t’i detyrojë
që të gjithë të besojnë, ose të gjithëve t’ua fusë imanin
në zemër dhe që të gjithë ta pranojnë Udhëzimin e Tij. Por, Allllahu
xhel-le shanuhu ka dashur diçka krejtësisht tjetër. Ka dashur
që t’i sprovojë njerëzit duke i lënë plotësisht të lirë dhe u ka
mundësuar ta pranojnë udhëzimin ose lajthitjen. Ai do ta
ndihmojë atë që përcaktohet për udhëzim, ndërsa atë që
përcaktohet për lajthitje do ta lërë që të devijojë edhe më
shumë dhe të verbërohet. Dhe është bërë ashtu siç ka dashur
All-llahu xhel-le shanuhu.

Pra, çështja është tërësisht e qartë dhe është paraqitur në
mënyrën më të lehtë, të cilën mendja e njeriut mund ta kuptojë
lehtë. E, për sa i përket diskutimit dhe polemizimit lidhur me
këtë çështje, kjo është tërësisht e huaj për etikën dhe stilin e
Islamit. Polemika në këtë temë, në cilëndo filozofi dhe religjion,
nuk ka rezultuar me ndonjë zgjidhje të kënaqshme, ngase kjo
polemikë merret me tematikë që assesi nuk mund t’i nënshtrohet
polemizimit e as që i përgjigjet natyrës së saj.

Kjo fe ka ardhur në mënyrë që të krijojë një model të
caktuar në shoqëri, të cilën e kufizojnë urdhëresat dhe ndalesat
e qarta. Prandaj, të drejtuarit nga vullneti i panjohur paraqet
labirint nëpër të cilin arsyeja e njeriut bredh pa kurrfarë orientimi
dhe me humbje kohe, e cila përndryshe do të duhej të shpenzohej
në punë pozitive dhe krijuese.”[228]

Prandaj, vëlla i dashur, dije se prej teje kërkohet që t’i kryesh
urdhrat e All-llahut xhel-le shanuhu dhe të largohesh nga ndalesat e
Tij, para se të bësh çkadoqoftë tjetër. E, pasi e ke bërë ndonjë
vepër: nëse ke bërë diçka të mirë, me të cilën All-llahu xhel-le
shanuhu është i kënaqur, je i obliguar që ta falënderosh Atë për
udhëzimin që ta ka mundësuar, e nëse ke bërë ndonjë mëkat, je
i obliguar të pendohesh e t’i kthehesh All-llahut xhel-le shanuhu,
pastaj të mbështetesh në All-llahun xhel-le shanuhu duke shpresuar
që do të të falë, i bindur në drejtësinë dhe urtësinë e Tij. Duhet
ta urresh mëkatimin para se të mëkatosh, në mënyrë që të të
shmangë nga mëkati, e nëse megjithatë bën ndonjë mëkat, kjo
duhet të të inkurajojë të pendohesh dhe t’i kthehesh All-llahut
xhel-le shanuhu.

Dhe ta dish se urrejtja jote ndaj mëkateve nuk do
të thotë edhe urrejtje e përcaktimit të All-llahut xhel-le shanuhu,
por prej teje kërkohet që të urresh atë që urren All-llahu xhel-le
shanuhu dhe të duash atë që do Ai. Të jesh i kënaqur me atë që
është i kënaqur Zoti yt dhe të hidhërohesh për atë që
hidhërohet edhe Ai. Dhe ta dish se All-llahu xhel-le shanuhu nuk e
do kufrin, e as që ua lejon atë robërve të Vet dhe nuk e do
mëkatin, e as që ua lejon këtë robërve të Vet.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“Nëse ju e mohoni (Atë), me të vërtetë, All-llahu
është i pavarur prej jush, por Ai nuk është i kënaqur
me mohimin e robërve të Tij, e është i kënaqur me
ju, nëse e falënderoni.” (Ez-Zumer: 7)


----------------------------------------------------------------------------------------

228 Fi Dhilalil Kur’anil Kerim, 8: 1227.

[IslamInfo]

FSHEHTËSIA E PËRCAKTIMIT TË ALL-LLAHUT
XHEL-LE SHANUHU DHE NDALIMI I POLEMIZIMIT RRETH TIJ

Kjo që thamë deri më tani është gjithçka që i mjafton
besimtarit të dijë lidhur me kaderin. Atij i mjafton ta dijë
domethënien e tij, shkallët e tij dhe të besojë në të. Të besojë
se All-llahu xhel-le shanuhu i di të gjitha, i ka krijuar të gjitha dhe
se nuk mund të bëhet diçka që nuk e dëshiron Ai. Se Ai është i
Drejtë dhe askujt nuk ia bën të padrejtën, se është i Mençur dhe
se nuk i përket marrëzia. Kjo tematikë nuk kërkon nga besimtari
asgjë më tepër. Sepse All-llahu xhel-le shanuhu na ka shpjeguar atë
që e ka ditur se është e mjaftueshme për ne, e askujt nuk i
është e lejuar të gjurmojë atë që All-llahu xhel-le shanuhu ka
fshehur prej nesh, ngase atëherë do të përçaheshim dhe kështu
do të shkatërroheshim. Arsyeja jonë është e kufizuar. All-llahu
xhel-le shanuhu e ka krijuar atë në mënyrë që të udhëheqim në këtë
botë, e jo që ta zbulojmë fshehtësinë (gajbin), të cilën nuk e di
askush tjetër përveç All-llahut xhel-le shanuhu

Një nga këto (gajb) tema është edhe raporti ndërmjet krijimit
të veprave njerëzore nga ana e All-llahut xhel-le shanuhu dhe
vullnetit njerëzor në realizimin e atyre veprave. Kjo nuk është e
vetmja temë e gajbit, esencën e së cilës arsyeja e njeriut nuk
është në gjendje ta kuptojë. Ne mund të perceptojmë, bie fjala,
vetëm shenjat e cilësive të All-llahut xhel-le shanuhu, e nuk jemi në
gjendje të perceptojmë esencën e tyre, siç është rasti me
qenien e All-llahut xhel-le shanuhu, të cilën arsyeja njerëzore nuk
është në gjendje ta kuptojë.[229]

Për këtë arsye, Resulull-llahu alejhis-selam e ka ndaluar polemizimin
rreth kaderit dhe shqyrtimin më të thellë të tij.

Imam Ahmedi transmeton, me senedin e vet, nga Amër b.
Shu’ajbi, i cili transmeton nga babai i tij, e ky nga gjyshi i tij, i
cili thotë: “Një ditë, Resulull-llahu kishte hasur njerëzit duke
diskutuar rreth kaderit, e atij sikurse t’i kishte shpërthyer zjarri
në fytyrë, aq tepër u skuq nga hidhërimi, e pastaj u tha:
“Ç’është kjo me ju? A mos vallë do të lejoni që një pjesë të
Librit ta hidhni poshtë me pjesën tjetër? Për këtë shkak janë
shkatërruar ata që kanë qenë para jush.”[230]

Një njeri erdhi tek Aliu radijAll-llahu anhu dhe e pyeti për kaderin,
e Aliu radijAll-llahu anhu u përgjigj: “Rrugë e errët, andaj
mos u nis drejt asaj.” Ai e përsëriti pyetjen, e Aliu radijAll-llahu
anhu u përgjigj: “Det i thellë, andaj mos hy në të.” Ai përsëri
pyeti, e Aliu radijAll-llahu anhu tha: “Fshetësi e All-llahut xhel-le
shanuhu, andaj mos u mundo ta perceptosh atë.”[231]

Sa të bukura janë fjalët e Tahaviut, i cili thotë: “Kaderi, në
esencën e vet, është fshehtësi e All-llahut xhel-le shanuhu në vetë
krijesat e Tij, të cilën askush nuk është në gjendje ta
perceptojë, as engjëlli më i zgjedhur, e as cilido nga Pejgamberët
e All-llahut xhel-le shanuhu. Debatimi dhe shqyrtimi i tij është
shkak i shkatërrimit, është punë e ndaluar dhe tejkalim i
kufijve. Prandaj, ruhuni mirë nga çdo diskutim, meditim dhe
pyetje rreth tij, ngase All-llahu xhel-le shanuhu e ka fshehur
diturinë e kaderit nga krijesat e Veta dhe e ka ndaluar hulumtimin
e tij.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:
“Nuk do të pyetet (Ai) për atë që punon, e ata do të
jenë të pyetur.” (El-Enbija: 23)

Prandaj, ai që pyet: Përse All-llahu xhel-le shanuhu ka bërë
diçka?, ai i ka shkelur Fjalët e All-llahut xhel-le shanuhu. E kush e
bën këtë, është bërë jobesimtar.

Ja, kjo është shkurtimisht e tërë ajo që i nevojitet robit të
sinqertë të All-llahut xhel-le shanuhu, zemra e të cilit është e ndriçuar
me nur. Kjo është grada e shumë të njohurve, ngase
ekzistojnë dy lloj ilmesh (diturish): dituria që ekziston mes njerëzve
dhe dituria që nuk ekziston mes tyre. Mohimi i diturisë që
ekziston është kufër. Ndërsa konfirmimi, se njihet dituria që nuk
ekziston, është po ashtu kufër. Dhe imani nuk do t’i pranohet
askujt derisa ta pranojë diturinë ekzistuese dhe përderisa nuk
flaket hulumtimi për diçka që nuk ekziston.”[232]



-----------------------------------------------------------------------------------------

[229] Tebsitul ‘akaidul islamijje li Hasan Ejjub, f. 84.
[230] El-Fet’hurrabbani, 1: 142; Sunen bin Maxhe, 1: 33.
[231] Tejsirul ‘Azizil Hamid, f. 620; El ‘akaidul islamijje, f. 99; Esh-sheria lil Axhurri,
f. 212.
[232] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 276-292.

[IslamInfo]

NDIKIMI I BESIMIT NË KADER NË JETËN E MUSLIMANIT

Feja islame bazohet në dorëzimin e plotë ndaj urtësisë së
All-llahut xhel-le shanuhu dhe vullnetit të Tij dhe në pranimin e
urdhrave dhe ndalesave të Tij, pa hulumtim të hollësishëm të
mençurisë së All-llahut xhel-le shanuhu në tërë këtë. Pra, ashtu siç
kanë vepruar as’habët e Resulull-llahut alejhis-selam, ngase Islami
nuk mund të përforcohet me asgjë tjetër përveçse me
devotshmëri. Shenja e parë e pranimit të diçkaje është besimi
në të, e pastaj kalimi sa më shpejtë në zbatimin e saj.[233]

Të këtillë kanë qenë as’habët e Resulull-llahut alejhis-selam.
Kanë pasur edukim të një shkalle jashtëzakonisht të lartë ndaj
Zotit të tyre dhe ndaj Pejgamberit të Tij. Ibni Abbasi radijAll-llahu
anhu thotë për ta: “Kurrë nuk kam parë njerëz më të mirë se
as’habët e Resulull-llahut alejhis-selam. Ata kanë bërë vetëm trembëdhjetë
pyetje gjatë jetës së tij.”[234]

Lidhur me kaderin janë në pajtim të gjithë as’habët, tabi’-
inët dhe të gjithë pasuesit e Ehli Sunnetit dhe Hadithit. Janë në
pajtim se çdo gjë që do të ndodhë deri në Ditën e Kiametit
është e shkruar në Lehui Mahvudh.

Transmetohet se Ibni Dejlemi ka thënë: “Vajta tek Ubej bin
Ka’bi e i thashë: “Unë po ndiej në vetvete diçka të pakëndshme
rreth kaderit, andaj të lutem më thuaj diçka për të. Shpresoj se Allllahu
xhel-le shanuhu do të bëjë që kjo ndjenjë ta braktisë zemrën
time.” Ai më tha: “Sikur të donte All-llahu xhel-le shanuhu që t’i
ndëshkonte të gjithë banorët e Tokës dhe të qiejve, Ai këtë do ta
bënte dhe askujt nuk do t’i shkaktonte padrejtësi, e nëse i mëshiron
ata, mëshira e Tij do të jetë për ta më e mirë se veprat e tyre.
Sikur të japësh për sadaka ar sa është kodra e Uhudit, All-llahu xhelle
shanuhu nuk do ta pranonte këtë derisa të besosh në kader dhe
derisa të kuptosh se asaj që të ka ndodhur assesi nuk ke mundur t’i
shmangesh. E, nëse vdes me çfarëdo bindje tjetër lidhur me këtë
çështje, do të hysh në Xhehenem.” Ibni Dejlemi thotë: “Pastaj
vajta tek Ibni Mes’udi, e ai ma tha të njëjtën gjë. Pastaj vajta
tek Zejd bin Thabiti, e ai ma tregoi hadithin e Resulull-llahut
alejhis-selam me këtë kuptim.”[235]

Transmetohet nga Ubade bin Samiti radijAll-llahu anhu se, para
se të vdesë, i ka thënë birit të vet: “O biri im! Ti nuk do ta shijosh
ëmbëlsinë e imanit të vërtetë derisa të dish se nuk ke
mundur të shpëtosh nga ajo që të ka ndodhur dhe as që mund të
të ndodhë diçka që të është shmangur. Unë e kam dëgjuar
Resulull-llahun alejhis-selam duke thënë: “Gjëja e parë që ka
krijuar All-llahu xhel-le shanuhu ka qenë pena, së cilës i ka thënë:
“Shkruaj!” Pena tha: “O Zoti im, çka të shkruaj?” “Shkruaj
tërë atë që do të ndodhë gjer në Ditën e Kiametit”, - tha Allllahu.”
O biri im, e kam dëgjuar Resulull-llahun alejhis-selam duke
thënë: “Ai që vdes dhe nuk ka besuar në këtë, ai me mua nuk ka
asgjë.”[236]

Kjo bindje ka pasur ndikim të madh tek as’habët e Resulullllahut
alejhis-selam. Ata janë shpërndarë nëpër vise të ndryshme të
tokës duke mbartur me vete besimin në kader, ashtu siç i ka
mësuar Resulull-llahu alejhis-selam, i cili me një rast i pat thënë
Ibni Abbasit radijAll-llahu anhu: "O djalosh! Ki kujdes për All-llahun e
edhe Ai do të kujdeset për ty. Kujdesu për All-llahun, e do ta
gjesh para vetes. Nëse do ta pyesësh dikë, pyete All-llahun, e
nëse prej dikujt duhet të kërkosh ndihmë, kërko prej All-llahut.
Dhe dije mirë se, sikur e tërë bota do të mblidhej për të të
ndihmuar, nuk do të mund të të ndihmonin, përveçse me atë që
All-llahu xhel-le shanuhu tanimë ta ka caktuar. E sikur të mblidheshin
për të të dëmtuar, nuk do të mund të të dëmtonin me
asgjë tjetër, përveçse me atë që të ka caktuar All-llahu. Penat
kanë mbaruar së shkruari dhe ngjyra tanimë është tharë.”[237]

Kjo bindje i ka mbushur zemrat e tyre me qetësi dhe stabilitet
dhe i ka edukuar në krenari. Prandaj, mendjet e tyre kanë
qenë të matura ndërkohë që vizitonin vende të ndryshme të
botës duke ia interpretuar këtë fe tërë njerëzimit. Ata i kanë
konsideruar të parëndësishme dhe të pavlefshme të gjitha fuqitë
botërore para imanit të tyre në përcaktimin e All-llahut xhel-le
shanuhu. Selman El-Farisi është pyetur: “Çfarë thonë njerëzit kur
bëhen besimtarë për përcaktimin e së mirës dhe së keqes nga
ana e All-llahut xhel-le shanuhu?” Ai është përgjigjur: “Kur të
besosh në kader, bëhesh i vetëdijshëm se nuk ka mundur të të
ndodhë ajo që të ka shpëtuar, e as të të shmanget ajo që të ka
ndodhur.”[238]

Këto nuk kanë qenë vetëm fjalët e Selmanit, por
fjalët e të gjithë as’habëve të Resulull-llahut a.s.

Çfarë fatbardhësie i sjell njeriut kjo bindje dhe çfarë
heroizmi përmbajnë zemrat që kanë besuar se çdo gjë gjendet
në duart e All-llahut xhel-le shanuhu, ndërsa njerëzit nuk zotërojnë
asgjë! Të gjitha fuqitë e kësaj bote nuk janë në gjendje ta
ndalin një njeri që ka këtë bindje dhe këtë iman. Shikuar vetëm
në këtë mënyrë, mund të arrijmë gjer te sqarimi i vërtetë për
veprat kolosale që ka bërë imani përmes atij grupi të vogël
njerëzish, që janë nisur për ta interpretuar këtë fe në botë.
Këto janë vepra të cilat i ngjasojnë mrekullirave, por janë
megjithatë të vërteta. Të gjitha këto vepra kolosale, të cilat i
ka realizuar Resulull-llahu alejhis-selam me as’habët e tij fisnikë,
janë fryt i imanit të tyre në All-llahun xhel-le shanuhu, në botën e
ardhshme dhe në përcaktimin e All-llahut xhel-le shanuhu.

Vetëm njeriu që është i lumtur duke i besuar kaderit, i cili e di
se nuk ka mundur të shpëtojë nga ajo që i ka ndodhur dhe e di se,
edhe sikur e tërë bota të bashkohej, nuk do të mund të bënte asgjë
përveç asaj që All-llahu xhel-le shanuhu ka caktuar, dhe ai që e di se
asnjë njeri nuk do të vdesë derisa ta harxhojë tërësisht nafakën e
vet dhe ditët e jetës së vet, me të vërtetë, vetëm një njeri i tillë
lirohet tërësisht nga robëria ndaj njerëzve dhe kalon në robërimin
ndaj Zotit të njerëzve. Sepse, si mund t’i përulet balli i tij çfarëdo
fuqie qoftë në sipërfaqe të tokës duke e ditur se çdo gjë gjendet në
duart e Krijuesit të qiejve dhe të Tokës dhe i çdo gjëje që gjendet
në to dhe mes tyre? Si mund t’i nënshtrohet robit nga pluhuri?

Ibni Rexhebi rahimehullahu te’ala thotë: “Ai i cili është bindur se çdo
krijesë në tokë është pluhur (dhe), ai e di se edhe vetë është pluhur.
Atëherë, si mund t’i japë përparësi atij i cili është nga pluhuri
kundrejt Sunduesit të të gjithë sunduesve? Ose, si mund ta bëjë të
kënaqur dikë tjetër në llogari të hidhërimit të Sunduesit të Gjithëmbarshëm?
Me të vërtetë, kjo është gjë tejet e çuditshme.”[239]

Kjo bindje çrrënjos çdo simptomë paburrërie (frike) nga
zemra në të cilën gjendet kjo dhe pronarin e saj e inkurajon për
xhihad kundër jobesimtarëve dhe zullumqarëve, pa marrë parasysh
mjetet dhe metodat e tyre, çfarëdo që të jenë ato. E,
përse të lodhet duke menduar për ta, duke qenë se Krijuesi dhe
Furnizuesi i tij i ka garantuar se do ta harxhojë çdo atom të
nafakës së vet para se t’i vijë çasti? E, përse të frikohet kur
është i vetëdijshëm se me siguri do t’i ndodhë ajo që i është
caktuar, ndërsa ajo që nuk i është caktuar kurrë nuk do t’i
ndodhë.

Sa bukur e ka thënë këtë shkrimtari me këto fjalë:
“Prej cilës ditë të vdekjes sime të iki?
Nga dita që më është caktuar, apo nga dita që nuk më
është caktuar?
Ditës që nuk më është caktuar nuk i frikësohem,
E përcaktimit nuk mund t’i ikë madje as njeriu më i
kujdesshëm.”

Njeriu që beson në kaderin e All-llahut xhel-le shanuhu, gëzon
edhe një dhunti, me të cilën nuk i janë të barabarta të gjitha
dhuntitë e tjera të kësaj bote, e kjo është lumturia në të gjitha
situatat.

Ngase njeriu i tillë e di se përcaktimet e All-llahut xhel-le
shanuhu zhvillohen sipas urdhrit të Tij, vullnetit dhe rregullit të
Tij, se ngjarjet ndodhin si fryt i urtësisë dhe i dëshirës së Tij, e
Ai e di e njerëzit nuk e dinë.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë: “Mund ta urreni një gjë, por ajo
është e mirë për ju; e mund ta doni një gjë, por ajo është e
dëmshme për ju - All-llahu e di e ju nuk e dini.” (El-Bekare: 216)

Pra, shpirti i mu’minit e di se Ai i Cili e ka caktuar të mirën
dhe të keqen është i urtë dhe i mëshirshëm, prandaj nuk do të
krenohet në mirëqenie as që do ta humbasë shpresën në vështirësi.
Ai i është mirënjohës All-llahut xhel-le shanuhu në të mirë dhe
i durueshëm në vështirësi, prandaj çdo gjë që i ndodh është e
mirë për të.

Siç na shpjegon Resulull-llahu alejhis-selam: “Sa i çuditshëm është
shembulli i besimtarit! Çdo situatë në të cilën gjendet është hajr për të,
e ky nuk është rasti me askë tjetër vetëm se me besimtarin: Nëse i ndodh
ndonjë gëzim, ai falënderon për të, andaj shpërblehet për këtë, e nëse
ndodhet në ndonjë vështirësi, ai është i durueshëm, e edhe për këtë shpërblehet.”[240]

Besimtari e sheh vështirësinë dhe e di se ajo ka ardhur sipas
përcaktimit të All-llahut xhel-le shanuhu, andaj qetësohet dhe e
pranon atë, me kënaqësi, bëhet edhe më i njerëzishëm e as që i
bie ndërmend që t’i ankohet Zotit dhe Krijuesit të vet. Shikon
pasojat e vështirësisë dhe e di se do të jetë i shpërblyer për
këtë, prandaj kënaqet me të dhe duron.

Te Buhariu dhe Muslimi thuhet se Resulull-llahu alejhis-selam ka thënë:
“Në sprovimin më të madh me mynxyra janë Pejgamberët, e pastaj atë
të cilët i pasojnë sipas cilësisë të tyre. Njeriu sprovohet në përputhje me
imanin e tij. E, nëse e ka imanin e fortë, do të sprovohet
varësisht nga fortësia e imanit të tij, e nëse ka iman të dobët,
sprovimet do t’i ketë më të lehta. Në këtë mënyrë sprovimet do
t’i vijnë njeriut pandërprerë derisa të pastrohet plotësisht dhe
të ecë nëpër tokë pa kurrfarë mëkatesh.”[241]

Ibni Kajjimi e ka thënë këtë në mënyrë shumë të mirë:
“Nëse të ndodh ndonjë vështirësi, bëhu i durueshëm ndaj saj,
Me durim të Bujarit, sepse Ai ndaj teje është edhe më bujar.
E nëse i ankohesh të birit të Ademit, atij që mëshirë nuk ka, je
ankuar kundër Mëshiruesit.”

Alkame radijAll-llahu anhu i komenton Fjalët e All-llahut xhel-le
shanuhu: “Nuk ngjan kurrfarë fatkeqësie pa lejen e All-llahut,
e ai që i beson All-llahut, Ai ia udhëzon (në rrugë të drejtë)
zemrën e tij. All-llahu di mirë çdo gjë.” (El-Tegabun: 11), e
thotë: “Ky është njeriu i cili, kur t’i ndodhë ndonjë fatkeqësi, e
di se ajo është nga All-llahu xhel-le shanuhu, andaj është i kënaqur
me të dhe i dorëzohet dëshirës së All-llahut xhel-le shanuhu.”[242]

Ndërsa Ibni Abbasi thotë: “All-llahu xhel-le shanuhu do t’ia udhëzojë
zemrën atij në jekin (bindje të fuqishme), andaj do të
kuptojë se nuk ka mundur t’i largohet ajo që i ka ndodhur, e as
që nuk ka mundur t’i ndodhë ajo që i ka shpëtuar.”[243]

Nën hijen e këtij konceptimi janë ngritur as’habët radijAllllahu
anhum, janë lartësuar shpirtrat e tyre dhe është forcuar ndërgjegjja
e tyre, deri në ato përmasa, saqë tek ata është barazuar
fatkeqësia me gëzimin dhe se falënderimi (shukri) dhe durimi
(sabri) janë bërë të njëjtë, siç thotë Umeri radijAll-llahu anhu:
“Sikur sabri dhe shukri të ishin dy deve, unë assesi nuk do të
mërzitesha se në cilën do të hipja. ”

Ebu Muhammed El-Hariri thotë: “Sabri është të mos bësh dallim
mes shpërblimit dhe sprovimit, me qetësi të plotë në të dy rastet.”

Imam Ahmedin e kanë pyetur se a mund të bëhet zahid
njeriu me njëqind dinarë. E është përgjigjur: “Mundet, por me
kusht që të mos gëzohet nëse ato i shtohen dhe që të mos
hidhërohet nëse i pakësohen.”

E njëri prej selefëve ka thënë:
“Zahid është ai falënderimin (shukrin) e të cilit nuk mund ta
kalojnë begatitë, e as mynxyrat durimin e tij.”[244]

Umer bin Hattabi radijAll-llahu anhu i ka shkruar letër Ebu Musa
El-Esh’ariut, ku thuhej: “Dije se e tërë e mira është në kënaqësi.
E nëse mundesh, bëhu i kënaqur, e nëse jo, atëherë bëhu i
durueshëm.”[245]

Ibni Ata thotë: “Kënaqësia është qetësia e zemrës
në atë që All-llahu xhel-le shanuhu që moti i ka zgjedhur robit të Vet
dhe bindja se Ai ka zgjedhur për të më të mirën.”[246]

Sabri është vaxhib, sipas mendimit të ulemasë islame. E më
shumë se kjo është kënaqësia me përcaktimin e All-llahut xhel-le
shanuhu. Për kënaqësinë disa nga ulemaja thonë se është vaxhib,
e disa të tjerë se është mustehabb, e të gjithë janë të një
mendimi se nuk është nën mustehabb.[247]

Ndërsa themeli i kënaqësisë është besimi në përcaktimin e All-llahut
xhel-le shanuhu dhe vetëdija për mëshirën e All-llahut xhel-le shanuhu
ndaj njerëzve, siç kemi thënë edhe më parë.

Abdul Vahid bin Zejdi thotë:
“Kënaqësia (ridaluk) është porta më e madhe e All-llahut xhel-le
shanuhu - xhenet i dynjallëkut dhe pushim. Pronarët e shkallëve
të kënaqësisë përherë shikojnë shpërblimin e Atij që i sprovon
ata dhe e dinë se Ai ua ka zgjedhur këtë dhe janë të sigurtë se
është e pamundur që Ai të gjykojë padrejtësisht. Ndonjëherë, të
kapluar nga kënaqësia me kaderin, as që e ndiejnë dhembjen e
sprovimit të caktuar. Ndonjëherë i kaplon madhështia dhe lartësia
e Atij që i sprovon ata dhe tërësisht zhyten në ato ndjenja, kështu
që nuk ndiejnë dhembje aspak. Përkundrazi, ndoshta edhe ndiejnë
ëmbëlsi për shkak të vetëdijes së tyre, se ajo u ka ardhur nga Ai i
Cili i do ata.”[248]

Dije se kënaqësia dhe durimi, që janë rezultat i imanit në
kader, kanë të bëjnë me kënaqësinë ndaj mynxyrave dhe fatkeqësive
që u ndodhin njerëzve dhe me durimin në kryerjen e
urdhrave të All-llahut xhel-le shanuhu, pastaj me shmangien nga
mëkatet dhe gjërat e tjera të qortuara.[249]

Këtu nuk mendohet për kënaqësinë në kufër dhe në mëkate, as për
kthimin nga urdhrat e All-llahut xhel-le shanuhu, e as për sabrin në
poshtërim dhe kob. Sepse, All-llahu xhel-le shanuhu nuk është i
kënaqur me kufrin, me mëkatimin dhe me poshtërimin e robërve të Vet.
Prandaj, kënaqësia jote le të jetë në harmoni me kënaqësinë e
Zotit tënd, durimi yt në kryerjen e urdhrave të All-llahut xhel-le
shanuhu dhe në flijimin në rrugën e Tij.

Kënaqësia me përcaktimin e All-llahut xhel-le shanuhu, durimi
gjatë sprovimeve dhe bindja në drejtësinë e përcaktimit të Allllahut
xhel-le shanuhu janë themelet më të rëndësishme ku bazohet
lumturia njerëzore. Këto janë motivet më të fuqishme për
lëvizjen e tërë fuqisë njerëzore në harmoni me dispozitat e Allllahut
xhel-le shanuhu. Në këtë rast nuk ekziston kthimi mbrapa,
nuk ekziston ngecja për shkak të pikëllimit dhe pendimit, e as
“sikur të ishte kështu e kështu, do të bëhej kështu e kështu”,
por “All-llahu xhel-le shanuhu e ka përcaktuar dhe ka bërë çka ka
dashur Vetë”.

Në këtë bindje prehet qetësia e zemrës dhe rehatia e
trupit, e shpirtit dhe e mendjes, zhdukja e brengave etj. Parandaj
nuk ka thyerje psikike, tendosje nervash dhe skizofreni
abnormale, por kënaqësi, qetësi, lumturi, pushim, ëmbëlsi të
bindjes së fuqishme, shkarkim të ndërgjegjes, zemërgjerësi dhe
siguri totale në mëshirën dhe drejtësinë e All-llahut xhel-le
shanuhu, në diturinë dhe urtësinë e Tij të gjithëmbarshme, sepse
Ai është mbrojtës, strehim dhe vetëm prej Tij kërkohet ndihmë
nga dyshimet dhe mendimet e këqija.

Besimi në kader nxjerr rezultate kolosale në jetën tokësore
të njeriut.

Ato shoqëri që e kanë lënë pas dore këtë bindje nuk kanë
iman në All-llahun xhel-le shanuhu dhe në udhëheqjen e Tij, lidhur
me jetën dhe qeniet e gjalla, ato në ahiret do të jenë në zjarr
të përhershëm dhe në vuajtje të rënda ndërsa në këtë botë do
të jenë me fat të humbur, me mendje të shkatërruara, me jetë
plot brenga dhe gjithnjë të tendosur, siç e shpjegon këtë Allllahu
xhel-le shanuhu ne ajetin vijues: “... e kush e pason
udhëzimin Tim, nuk do të humbë (në këtë botë) as që do të
jetë fatkeq (në botën tjetër) E, ai që shmanget nga Libri Im,
ai do të ketë jetë të vështirë dhe Ne në Ditën e Kiametit do
ta ringjallim të verbër.” (Ta Ha: 123-124)



------------------------------------------------------------------------------------

[233] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 291.
[234] I’lamil muveki’in, 1: 71.
[235] Transmetojnë Ebu Davudi, Ibni Maxhe, Ahmedi, Taberani dhe Ibni Hibbani, e në senedin (zinxhirin e transmetuesve) gjendet Se’id bin Sinan esh-Shejbani, të cilin Ibni Me’ini e konsideron si të besueshëm, ndërsa për të polemizon Ahmedi dhe të tjerët.
[236] Transmeton Ebu Davudi. Shih Xhem’al Fevaid, 2: 328; Kitabish-sheri’a lil
Axhurri, f. 211.
[237] Transmeton Tirmidhiu, dhe thotë se hadithi është hasen sahih. Shih Xhem’al Fevaid, 2: 329.
[238] Esh-sheri’a lil Axhurri, f. 206.
[239] Xhami’ul ‘ulum vel hikem, f. 385.
[240] Transmetojnë Muslimi dhe Ahmedi nga Suhejbi. Shih Rijadus salihin me’a Delilil falihin, 1: 147.
[241] Muttefekun ‘alejhi.
[242] Tefsir bin Kethir, 4: 275.
[243] Tefsir bin Kethir, 4: 275.
[244] Këto dhe proverbe të tjera lexoji në ‘Uddetus-sabrin, f. 90 dhe 226.
[245] Medarixhus-salikin, 2: 177.
[246] Medarixhus-salikin, 2: 175.
[247] Medarixhus-salikin, 2: 117; Er revdatun nedijje, f. 489.
[248] Medarixhus-salikin, 2: 167; Er revdatun nedijje, f. 489; Xhami’ul ‘ulum vel hikem, f. 170.
[249] Sherhun Nevevi ‘ala Sahih Muslim, 3: 101.

[IslamInfo]

BESIMI NË KADER NUK BIE NË KUNDËRSHTIM ME PUNËN
E BAZUAR NË SHKAQE DHE NË PASOJA

Nuk guxojmë të harrojmë se jemi të urdhëruar që të
punojmë në pajtim me ligjshmëritë e shkaqeve dhe pasojave, të
cilat All-llahu xhel-le shanuhu i ka caktuar në botë, së bashku me
teuekulin (mbështetjen) në All-llahun xhel-le shanuhu dhe me iman
se çdo gjë është në duart e Tij, pastaj me bindje se shkaqet nuk
japin pasoja, vetëm se me lejen e All-llahut xhel-le shanuhu. Ai i
Cili i ka krijuar shkaqet, i ka krijuar edhe pasojat dhe rezultatet.

Prandaj, ai i cili dëshiron pasardhës të edukuar është i
detyruar të punojë sipas këtij plani dhe t’i zbatojë shkaqet që
do të sjellin deri aty. Duhet të martohesh, e kjo martesë mund
të sjellë pasardhës, por mund edhe të mos sjellë, në pajtim me
vullnetin e të Gjithëfuqishmit e të Urtit dhe me dëshirën e
Mëshirëplotit e të Gjithëdijshmit: “I All-llahut është pushteti
mbi qiej dhe mbi Tokë. Ai krijon çka të dojë! Ai, i dhuron
kujt të dojë vajza, e kujt të dojë i dhuron djem, ose u dhuron
dy gjinitë: djem e vajza, e kë të dojë e bën steril Ai, në të
vërtetë, është i Gjithëdijshëm dhe i Pushtetshëm.” (Esh-
Shura: 49-50)

Prandaj muslimani e ka të ndaluar të mos e përfillë punën
në pajtim me ligjshmëritë e shkaqeve dhe pasojave. Kështu,
sikur njeriu ta linte pas dore punën për përfitimin e nafakës, do
të ishte mëkatar, edhe pse nafaka është në dorën e All-llahut
xhel-le shanuhu. Resulull-llahu alejhis-selam shpjegon se shkaqet e
lejuara gjithashtu janë nga kaderi, e kur i është thënë: “Ç’thua
për këndimin e Kur’anit me qëllim shërimi dhe kurimit me mjekësi?
A e ndërrojnë këta përcaktimin e All-llahut xhel-le shanuhu?”
Ai është përgjigjur: “Ata janë pjesë të kaderit të All-llahut xhel-le
shanuhu.”[250]

Prandaj, të merren parasysh vetëm shkaqet dhe të
konsiderohet se vetëm ato ndikojnë në pasojat është shirk në
teuhid, ndërsa mospërfillja e shkaqeve dhe mohimi se ato janë
shkaqe është mangësi në mendje. Kurse, devijimi nga shkaqet,
të cilat na janë të urdhëruara me sheriat, është përdhosje e
sheriatit.[251]

Prandaj, All-llahu xhel-le shanuhu e ka urdhëruar shërimin.

Autorët e koleksioneve të hadithit (sunenit) transmetojnë nga
Usame bin Sheriku se ka thënë: “Vajta te Resulull-llahu alejhisselam,
e me të ishin as’habët, të cilët dëgjonin aq me kujdes,
sikur të kishin shpezë në koka (e frikohen që me lëvizje do t’i
trembnin). Dhashë selam dhe u ula. Erdhën beduinët nga
krahinat e ndryshme, e pyetën: “O i Dërguari i All-llahut, a
duhet të mjekohemi?” Ai u përgjigj: “Mjekohuni, sepse All-llahu
xhel-le shanuhu nuk e ka dhënë asnjë sëmundje e që për të të mos
ketë dhënë edhe ilaçin, përveç një sëmundjeje - pleqërisë.”[252]

Te Buhariu dhe Muslimi qëndron se Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu
ka thënë: “Resulull-llahu alejhis-selam ka thënë: “All-llahu xhel-le
shanuhu nuk ka dhënë asnjë sëmundje, e që për të të mos ketë
dhënë ilaç.”[253]

Duke u bazuar në këtë hadith, fakihët (njohësit e
fikhut) islamë konsiderojnë se mjekimi është i dëshirueshëm (i
preferuar), e disa konsiderojnë se është vaxhib.

Komentuesi i akaidës së Tahaviut thotë: “Disa njerëz mendojnë se
mbështetja në All-llahun xhel-le shanuhu bie në kundërshtim me
përfitimin e nafakës dhe me hulumtimin e shkaqeve dhe se, nëse gjërat
janë caktuar që më parë, atëherë nuk është nevoja të ketë shkaqe.
Kjo gjithsesi është gabim, sepse puna është farz (detyrim), mustehabb
(e rekomanduar), mubah (e lejuar) ose mekruh (e
papëlqyer) dhe haram (e ndaluar). E, Resulull-llahu alejhis-selam,
muteuakkili më i madh, e ka vënë helmetën gjatë luftës dhe ka
vajtur në treg për të fituar diçka.”[254]

Në këtë mënyrë edhe as’habët e kanë kuptuar raportin
ndërmjet kaderit dhe punës dhe se kjo e dyta hyn në besimin në
kader, e nuk i kundërvihet atij, por kjo rezulton nga besimi në
kader.

Buhariu transmeton nga Umeri radijAll-llahu anhu, se gjatë
hyrjes në Sham e kanë pritur paritë e krahinave dhe e kanë
informuar se atje është paraqitur murtaja. Atëherë ai u
konsultua me muhaxhirë dhe ensarë, e pastaj me muhaxhirët
para çlirimit të Mekës dhe me disa kurejshitë dhe muhaxhirët u
pajtuan që të kthehen, në mënyrë që të largohen nga murtaja,
dhe Umeri kështu edhe urdhëroi. Atëherë Ebu Ubejde i tha: “A
mos vallë duhet të ikim nga përcaktimi i All-llahut xhel-le shanuhu?”
Umeri u përgjigj: “Eh..., sikur ta thoshte këtë dikush tjetër, o
Ebu Ubejd! Të ikim nga përcaktimi i All-llahut në përcaktimin e
All-llahut. Çfarë mendon, sikur ta kishe një grigjë devesh që ka
arritur në një luginë me dy anë: njëra e plleshme, ndërsa tjetra
e shkretë, e sikur ta kullotje në anën e plleshme a do ta bëje
këtë sipas kaderit, apo sikur ta kullotje në anën e shkretë a do
të punoje edhe tani sipas kaderit?”[255]

Gjithashtu Umeri radijAll-llahu anhu ka qortuar një grup njerëzish nga
Jemeni, të cilët udhëtonin për në haxh pa ushqim.

Mu’aviu bin Kurre thotë: “Umeri radijAll-llahu anhu i takoi njerëzit nga
Jemeni dhe i pyeti: - Kush jeni ju? Ata u përgjigjën: - Ne jemi muteuakkilunë
(të cilët mbështeten në All-llahun). Përkundrazi, ju jeni muteakilunë (ata që
presin që t’i ushqejë dikush tjetër), kurse muteuakkil është ai i cili e mbjell
farën në tokë e pastaj mbështet tek All-llahu.[256]

Ibni Kajjim El-Xhevziu thotë: “Teuhidi i vërtetë nuk do të
jetë i plotë te njeriu përderisa nuk punon duke u mbështetur në
shkaqe të cilat i ka vënë All-llahu xhel-le shanuhu. Ndërsa mospërfillja
e tyre është shkelje e vet teuakulit. Kurse lënia pas
dore e tyre është dobësi që i kundërvihet teuakulit islam, që do
të thotë mbështetje me zemër në All-llahun xhel-le shanuhu për
arritjen e asaj që do t’i bëjë dobi edhe në këtë botë, edhe në
botën tjetër dhe që do ta mbrojë nga ai që i bën dëm fesë së tij
dhe dynjallëkut. Krahas teuakulit puna është e domosdoshme,
sepse, në të kundërtën, do të ndyhej urtësia All-llahut xhel-le
shanuhu dhe Ligji (Sheriati) i tij. Prandaj njeriu dobësinë e vet nuk
do ta bëjë teuakul, e as teuakulin dobësi.”[257]

Ndërsa Sehël bin Abdull-llahu ka thënë: “Kush e mohon punën, e
ka mohuar Sunetin, e kush e mohon teuakulin, e ka mohuar imanin.
Sepse, teuakuli është ajkë e Resulull-llahut alejhis-selam, ndërsa puna
është Suneti i tij, e kush punon sipas ajkës së tij, ai nuk e
braktis Sunetin e tij.”[258]



--------------------------------------------------------------------------------------------

[250] Zadul me’ad, 3: 528.
[251] Mexhmu’ fetava ibnu Tejmijje, 8: 528.
[252] Transmetojnë që të katërt në sunenet e veta, e Tirmidhiu thotë se hadithi është
hasen sahih. Shih Muhtesar Ebu Davud, f. 346.
[253] Transmeton Buhariu në kaptinën për mjekësinë.
[254] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 301.
[255] Fet’hul Bari, 10: 150-151; El Muvetta’, f. 557-558.
[256] Xhami’ul ‘ulum vel hikem, f. 384.
[257] Zadul me’ad, 3: 67.
[258] Medarixhes salikin, 2: 116.