Besimi: Bazat, esenca, negacionet

[IslamInfo]

c - Paraqitja e Dexhxhalit

Dexhxhal në gjuhën arabe do të thotë rrenacak, me aftësi
të madhe mashtrimi. Prandaj rrenacaku quhet dexhxhal, ngase
ai të vërtetën e fsheh me gënjeshtrën e vet.

Njëra nga parashenjat e mëdha të Ditës së Gjykimit është
edhe paraqitja e personit të cilin All-llahu xhel-le shanuhu e ka
quajtur “Dexhxhal”, për shkak të gënjeshtrave dhe mashtrimeve
të tij tejet të mëdha. Ai do ta konsiderojë veten zot dhe do
të përpiqet t’i kthejë njerëzit nga feja e tyre me gjërat
mbinatyrore të tij, të cilat do të jetë në gjendje t’i bëjë me
dëshirën e All-llahut xhel-le shanuhu. Në këtë mënyrë, ai do ta
mashtrojë një pjesë të njerëzve, e pastaj All-llahu xhel-le shanuhu do
të lejojë që sprovimit të tij t’i vijë fundi, prandaj do të zbresë Isai
alejhis-selam dhe do ta mbysë.

Në komentin e Neveviut të Sahihut të Muslimit qëndron:

“Hadithet që i përmend Muslimi dhe të tjerët për Dexhxhalin janë
argument për pasuesit e së vërtetës për njëmendësinë e ardhjes së
tij. Ai është person i caktuar, nëpërmjet të cilit All-llahu xhel-le
shanuhu do t’i sprovojë robërit e Vet. All-llahu xhel-le shanuhu do t’ia
mundësojë atij gjërat të cilat nuk është në gjendje t’i bëjë askush
përveç All-llahut xhel-le shanuhu, siç është ngjallja e njerëzve të
vdekur, të cilët i ka mbytur po ai, kopshti i gjelbër që do ta
përcjellë gjithnjë, xheneti dhe zjarri, dy lumenj, pasuria e
thesarëve të kësaj bote, urdhri ndaj qiejve që të bjerë shi, e me të
vërtetë ndodh kjo gjë, urdhri ndaj tokës që të mbijë, e kjo e bën
këtë, e të gjitha këto do t’i bëjë me dëshirën dhe fuqinë e All-llahut
xhel-le shanuhu.

Pastaj All-llahu xhel-le shanuhu do t’ia bëjë të pamundshme
këtë, e nuk do të jetë më në gjendje të mbysë asnjë njeri, e
as të bëjë më çkadoqoftë prej asaj që bënte më parë. Pastaj këtë
do ta mbysë Isai alejhis-selam, kurse All-llahu xhel-le shanuhu do t’i
përforcojë besimtarët në imanin e tyre. Ky është qëndrimi i pjesëtarëve
të Ehli Sunnetit, i të gjithë muhadithëve, fakihëve dhe apologjetëve.

Havarixhët, xhemhitë dhe disa mu’etezilë e mohojnë këtë
për dallim nga të tjerët, që këtë e konsiderojnë si të vërtetë,
ata mendojnë se ai nuk do të mund të realizojë asgjë nga veprat
mbinatyrore që përmenden, por kjo do të jetë vetëm mashtrim
dhe imagjinatë e pavërtetë. Dhe konfirmojnë se, nëse kjo është
e vërtetë, atëherë mu’xhizet e Pejgamberëve nuk do të ishin
kompetente.

Mirëpo, ky është gabim total i të dy grupeve, ngase
ai nuk do të pohojë se është Pejgamber e që këto vepra
mbinatyrore t’i shërbejnë për vërtetim, por ai do të pohojë se
është Zoti vetë, gjë që e mohon automatikisht duke u paraqitur
me figurën e tij të gjymtë dhe me paaftësinë e tij që ta largojë
verbërinë e tij të qartë, si dhe me fjalën (kafir) ndërmjet syve
të tij.

Për shkak të gjitha këtyre, ai nuk do të jetë në gjendje t’i
mashtrojë njerëzit, përveç injorantët totalë dhe të gjorët të
cilët do t’i besojnë atij në mënyrë që t’i kënaqin nevojat e veta
për ushqim dhe për gjëra të tjera, ose do ta bëjnë këtë në
mënyrë iluzore duke u frikësuar nga ndëshkimi i tij, ngase
sprovimi i tij do të jetë shumë i rëndë, do ta hutojë arsyen dhe
do ta marrë mendjen. E tërë kjo do të përcillet me lëvizjen e tij
shumë të shpejtë, kështu që njerëzit e dobët nuk do të mund të
shohin gjendjen e tij të vërtetë dhe gjymtësinë e tij dhe kështu
do t’i besojnë atij.

Për këtë shkak, të gjithë Pejgamberët ua kanë tërhequr vërejtjen
njerëzve për sprovimin e tij dhe kanë treguar sheshit mangësitë
dhe argumentet e rrejshme të pohimit të tij. E, për sa i përket atyre
që janë të përkrahur nga All-llahu xhel-le shanuhu, ata nuk do të
mashtrohen me të e as me marifetet e tij, sepse do t’i njohin shenjat
e tij të pavërtetësisë, të cilat tanimë i kemi përshkruar, duke poseduar
dituri paraprake për paraqitjen e tij.”[157]

Për Dexhxhalin flasin një numër hadithesh. Ja disa prej
tyre:

- Nga Abdull-llah bin Umeri radijAll-llahu anhu transmetohet se
ka thënë: “Resulull-llahu alejhis-selam është ngritur mes njerëzve,
ka falënderuar All-llahun xhel-le shanuhu në mënyrë të denjë si e
meriton Ai, pastaj e ka përmendur Dexhxhalin dhe ka thënë:
“Unë jua tërheq vërejtjen për të. Nuk nuk ka pasur asnjë Pejgamber
e që popullit të vet të mos ia ketë tërhequr vërejtjen
në të. Por, unë do t’ju them juve diçka që asnjë Pejgamber para
meje nuk i ka thënë popullit të vet: Ai është i verbër, e Allllahu
nuk është i verbër.”[158]

- Hudhejfe bin Jemani radijAll-llahu anhu transmeton se Resulull-
llahu alejhis-selam ka thënë: “Unë di më shumë sesa vetë
Dexhxhalli për atë se çka do të ketë me vete: do t’i ketë dy
lumenj të cilët do të rrjedhin, njëri prej tyre në shikim të syve
do të duket se ka ujë të bardhë, ndërsa tjetri zjarr të
flakëruar, e nëse dikush prej jush arrin, le ta zgjedhë lumin që
duket si zjarr dhe le t’i mbyllë sytë, pastaj le të përkulet dhe le
të pijë ujë nga ai dhe do ta shohë se uji është i ftohtë. Një sy i
Dexhxhalit do të jetë krejtësisht i mbyllur me një xhungë të
vrazhdë e të mishtë, e ndërmjet syve shkruan kafir”, që do ta
lexojë çdo besimtar, analfabet a jo.”[159]

- Nga Bevas b. Sem’ani radijAll-llahu anhu transmetohet se ka thënë:
“Me një rast Resulull-llahu alejhis-selam e ka përmendur Dexhxhalin
dhe e ka nënçmuar aq tepër duke folur për shenjat e
dukshme të gënjeshtrës së tij, e pastaj e ka ngritur aq tepër duke
folur për madhësinë e sprovimit me të cilin do t’i sprovojë njerëzit,
saqë menduam se tanimë ka ardhur në paralagjen e Medinës. Pas
kësaj, kur shkuam tek Resulull-llahu alejhis-selam, ai e vërejti këtë te
ne, e pyeti: “Ç’po ndodh me ju?” Ne u përgjigjëm: “O Pejgamber i
All-llahut! Sot e përmende Dexhxhalin dhe aq tepër e nënçmove, e
pastaj aq tepër e ngrite, saqë menduam se tanimë ka ardhur gjer te
plantacionet e Medinës.” Tha: “Unë për ju frikësohem nga diçka
tjetër përveç Dexhxhalit, nëse paraqitet gjersa jam unë me ju, unë
do t’ju mbroj nga ai, e nëse paraqitet e unë nuk jam në mesin tuaj,
atëherë çdonjëri prej jush le ta ruaje veten, e All-llahun xhel-le
shanuhu e lus që të mbrojë çdo musliman. Ai është i ri, me flokë
jashtëzakonisht kaçurrel, i verbër në një sy, i përngjan Uzza bin
Katit. Kush e përjeton prej jush, le të këndojë fillimin e sures El-
Kehf. Ai do të paraqitet ndërmjet Shamit e Irakut dhe do të fillojë
t’i mbartë sprovimet e veta djathtas e majtas, prandaj, o robërit e
All-llahut, mbahuni fuqishëm.” Atëherë ne thamë: “O i Dërguari i
All-llahut, sa kohë do të qëndrojë në tokë?” Ai u përgjigj: “Dyzet
ditë. Një ditë si një vit, një ditë si një muaj, një ditë si një javë, e
ditët e tjera do t’i jenë sikurse edhe ditët tuaja.” Ne thamë: “A do
të jetë e mjaftueshme për ne që t’i falim vetëm namazet e një dite
në ditën që do të jetë sa viti?” Tha: “Jo, por do t’i caktoni kohët e
namazit.” Thamë: O i Dërguari i All-llahut, me çfarë shpejtësie do
të ecë në tokë?” Tha: “Si shiu kur e bart era. Do të vijë te popujt
edhe do t’i thërrasë që ta besojnë, e ata do t’i përgjigjen thirrjes
së tij dhe do t’i besojnë, e ai do të urdhërojë qiellin, e qielli do ta
lëshojë shiun, dhe do të urdhërojë tokën, e cila menjëherë do të
mbijë, e bagëtia do t’u bëhet më e trashë se kurrë ndonjëherë më
parë, me gjinj dhe me barqe të mëdha (nga ngopja). E pastaj do t’i
vijë një populli e do t’i thërrasë që ta besojnë, e populli do ta
refuzojë, e ai do t’i braktisë ata, por ata do të varfërohen, do të
mbesin pa kurrgjë nga pasuria e tyre. Do të kalojë pranë
gërmadhave të vjetra e do t’u thotë: “ Nxirrni jashtë pasurinë
tuaj!”, e pas tij do të nisen thesarët e artë si luzma bletësh. Pastaj
do ta thërrasë një djalë të ri e të shëndoshë të cilin do ta godasë
me shpatë e do ta presë më dysh, pastaj përsëri do ta thërrasë e ai
do të ngrihet dhe do të niset nga ai me fytyrë të qeshur. Ai do të
veprojë kështu derisa All-llahu ta dërgojë Isanë, të birin e Merjemës,
i cili do të zbresë te minarja e bardhë nga ana lindore e
Damaskut, i veshur me rroba të bardha, duke u mbajtur me duar në
krahët e engjëjve. Kur e ul kokën, i pikojnë lotët, e kur e ngre, nga
fytyra e tij bien gurë të çmuar si margaritarë. Asnjë jobesimtar nuk
do të mund të mbetet gjallë kur do ta ndiejë erën e frymës së tij,
ndërsa fryma e tij do të shtrihet në largësi sa mund të shihet para
tij. Ai do ta kërkojë Dexhxhalin gjersa ta gjejë në Babulludd (në
Kuds, Palestinë), ku edhe do ta mbysë.”[160]

Këto hadithe dhe hadithet e tjera janë argument të Ehli
Sunnetit për obligueshmërinë e besimit në ardhjen e Dexhxhalit,
në mënyrën që na ka shpjeguar Pejgamberi s.a.v.s, me të gjitha
cilësitë dhe vetitë për të cilat na ka informuar ai, dhe se fundi i
tij do të jetë ashtu siç ka thënë ai dhe se kjo është një nga
parashenjat e mëdha të Ditës së Kiametit.

Nëse dikush do të thoshte: “Si do t’ia mundësojë All-llahu
xhel-le shanuhu të gjitha ato vepra mbinatyrore, kur e dimë se
mu’xhizet janë karakteristike vetëm për Pejgamberët?”, do të
përgjigjemi me fjalët e imamit të famshëm El-Hattabit, i cili në
lidhje me këtë çështje ka thënë: “Kjo është kështu vetëm për
t’u sprovuar njerëzit, sepse ata në të njëjtën kohë kanë
argumente të qarta, të cilat, në mënyrë të pakontestueshme,
flasin se ai është rrenacak dhe se nuk është e vërtetë ajo që
thotë ai, është i verbër e tij dhe fjala “kafir” i është shkruar në
ballë, fjalë të cilën do ta lexojë çdo besimtar. Pra, fjalët e tij
përgënjeshtrohen me vetë faktin se ai nuk do të jetë në gjendje
t’i largojë shenjat e mangësisë dhe të gjymtësisë nga vetvetja, e
sikur të ishte Zot, ai do të ishte në gjendje ta bënte këtë.
Ndërsa, mu’xhizet e Pejgamberëve nuk vijnë në kundërshti me
asgjë, kështu që ato assesi nuk mund të krahasohen me këtë.”[161]

Ndërsa Ibni Haxheri thotë: “Megjithatë, Dexhxhali mban në vete
shenja të cilat janë të mjaftueshme për atë që është i arsyeshëm
që të kuptojë se ai me të vërtetë është rrenacak. Sepse, ai
është i përbërë nga pjesët dhe shihet se është i krijuar. Duke i
pasur këto të meta të dalluara, të cilat shihen në syrin dhe në
ballin e tij, kur u thotë njerëzve se ai është Zoti i tyre, gjëja më
e vogël që do të konkludojë njeriu më i paditur nga njerëzit e
ditur do të jetë se ai që nuk është në gjendje t’ia largojë vetes
të metat, ai as që mund të jetë në gjendje që të tjerët t’i
krijojë në formë të përkryer. Pra, e pakta që do të mund të
thuhet, është: “O ti, që pohon se je krijues i qiejve dhe i Tokës, së
pari rregullo veten dhe largo të metat e tua, e nëse thua se Zoti
nuk i bën asgjë vetes, atëherë fshije atë që është shkruar në
mes të dy syve të tu!”[162]


--------------------------------------------------------------------------------------

[157] Sherhun Nevevi ‘ala Sahih Muslim, 18: 58-59.
[158] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 13: 80; Sahih Muslim bi sherhin
Nevevi, 18 :59.
[159] Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18: 91.
[160] Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18: 63 e më tej.
[161] Transmeton Ibni Haxheri në Fet’hul Bari, 13: 89.
[162] Transmeton Ibni Haxheri në Fet’hul Bari, 13: 89.

[IslamInfo]

ç - Zbritja e Isait alejhis-selam

Ekzistojnë argumente në hadithe, si dhe njëzëshmëria e
ulemasë, se në periudhën e fundit të kësaj bote do të zbresë Isai
alejhis-selam në kohën e Dexhxhalit, dhe se do ta mbysë atë, e
pastaj do të sundojë sipas ligjeve të sheriatit, do t’i ringjallë të
gjitha ato që njerëzit i kanë lënë pas dore nga ligjet e All-llahut
xhel-le shanuhu, do të qëndrojë në tokë për një kohë të caktuar nga
All-llahu xhel-le shanuhu dhe do të vdesë. Ndërsa muslimanët do
t’ia falin xhenazen dhe do ta varrosin. Për këtë na flasin shumë
hadithe sahih, prej të cilave disa tanimë i kemi cituar. Prandaj,
çdo musliman është i detyruar të besojë në zbritjen e tij dhe në
atë që na flet Kur’ani në mënyrë të qartë, se atë nuk e kanë
mbytur hebrenjtë, por se All-llahu xhel-le shanuhu e ka ngritur tek
Ai dhe se ai nuk do të vdesë para se të zbresë në prag të Ditës së
Kiametit.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:
“Dhe për shkak të fjalëve të tyre: “Ne e kemi
mbytur Mesihun - Isanë, birin e Merjemes, Pejgamberin
e All-llahut”. Por, ata, as nuk e kanë mbytur
as nuk e kanë gozhduar (nuk e kanë kryqëzuar në
gozhda), por iu ka përngjarë atyre (një person). Ata
që bënë polemikë rreth çështjes së tij, ata me siguri
gjenden në dyshim për të (Isanë) Ata nuk kanë ditur
kurrgjë për të, por vetëm u janë mbështetur supozimeve.
Ata, në të vërtetë, nuk e kanë mbytur, por
All-llahu e ka ngritur pranë Vetes (në një vend ku nuk
arrijnë njerëzit). Se All-llahu është i Plotfuqishëm, i
Gjithëdijshëm. Të gjithë ithtarët e Librit, para se të
vdesin, do t’i besojnë Isait (që është Pejgamber e jo
Zot); e, në Ditën e Kiametit, ai (Isai) do të jetë
dëshmitar kundër tyre” (En-Nisa’: 157-159)

Lexo Fjalët e All-llahut xhel-le shanuhu: “Por, ata, as nuk e
kanë mbytur as nuk e kanë gozhduar, por iu ka përngjarë
atyre.”

Ibni Kethiri komenton Fjalët e All-llahut xhel-le shanuhu:
“Të gjithë ithtarët e Librit, para se të vdesin, do t’i besojnë
Isait.”, thotë: “Ibni Xheriri thotë: “Mendimi më i drejtë prej
këtyre mendimeve është ai ku thuhet se nuk do të mbetet asnjëri
nga ehli kitabët pas zbritjes së Isait alejhis-selam e të mos besojë
në të para se të vdesë.” Dhe nuk ka dyshim se kjo që ka thënë
Ibni Xheriri është e saktë, sepse plotësisht përshtatet me
kontekstin e rrëfimit kur’anor për pavërtetësinë e thënieve të
hebrenjve, se e kanë mbytur Isanë alejhis-selam dhe se e kanë
gozhduar, e të cilëve u kanë besuar një pjesë e të krishterëve.
All-llahu xhel-le shanuhu na informon se nuk ka ndodhur kështu, por
se vetëm u është dukur atyre dhe se kanë mbytur një të ri që i
përngjante Isait alejhis-selam, e ata as që kanë qenë të vetëdijshëm
për këtë. Pastaj All-llahu xhel-le shanuhu e ka ngritur pranë
Vetes dhe ai ka mbetur gjallë e do të zbresë para ardhjes së
Ditës së Kiametit, për çka na flasin hadithet të cilat kanë arritur
shkallën e tevaturit. Ai do ta mbysë Dexhxhalin, do ta thyejë
kryqin, do ta mbysë derrin dhe do t’i lirojë njerëzit nga xhizja
(ngase nuk do të ketë më jobesimtarë). Ky ajet na informon se
atij do t’i besojnë të gjithë hebrenjtë dhe të krishterët dhe se
askush prej tyre nuk do të mbetet pa besuar.”[163]

Nga hadithet që flasin për zbritjen e Isait alejhis-selam, është
edhe hadithi që e transmetojnë Buhariu dhe Muslimi, se Ebu
Hurejra radijAll-llahu anhu ka thënë: “Resulull-llahu alejhis-selam ka
thënë: “Pasha All-llahun, nuk është larg koha kur mes jush do të
zbresë i biri i Merjemes e të gjykojë drejtësisht, pastaj do ta
thyejë kryqin,[164] do ta mbysë derrin dhe do të lirojë nga
xhizja,[165] atëherë do të shumëzohet pasuria[166], kështu që askush
nuk do të dëshirojë ta pranojë atë. Atëherë një sexhde do të
jetë me e vlefshme[167] se çdo gjë në këtë botë.”[168]

Ekzistojnë edhe shumë hadithe të tjera që flasin për
këtë.[169]

Kadi Ijadi thotë: “Zbritja e Isait alejhis-selam dhe mbytja e
Dexhxhalit nga ana e tij është e vërtetë dhe besimi në këtë prej
Ehli Sunneti është korrekt për shkak të haditheve sahih që flasin
për këtë dhe se nuk ekziston asgjë, as në arsye, as në Sheriat,
që e konteston këtë, prandaj edhe ne jemi të obliguar ta
pranojmë këtë. Disa mu’etezilë dhe ithtarët e tyre e refuzojnë
këtë, duke konsideruar se këto hadithe i kundërshton ajeti
kur’anor ku thuhet se Muhammedi alejhis-selam është Pejgamberi i
fundit, që e ka vërtetuar edhe vetë Resulull-llahu alejhis-selam me
fjalët: “Pas meje më nuk ka Pejgamber.” Me të vërtetë, pajtimi
i plotë i të gjithë muslimanëve se pas Pejgamberit tonë alejhisselam
nuk do të ketë më Pejgamberë dhe se sheriati i tij do të
jetë në fuqi gjersa ekziston kjo botë dhe se askush nuk mund ta
zhvlerësojë atë, është tërësisht me vend. Mirëpo, të merret kjo
si argument është tërësisht e pabazë, ngase hadithi nuk thotë se
Isai a.s. do të zbresë si Pejgamber me sheriat të ri. Kështu nuk
mund të kuptohet nga hadithet e përmendura, e as nga hadithet
e tjera që flasin për zbritjen e Isait alejhis-selam.
Përkundrazi, në këto hadithe theksohet se ai do të sundojë
drejtësisht sipas sheriatit tonë dhe do t’i ringjallë të gjitha ato
gjëra që i kanë lënë njerëzit pas dore nga ligjet e tij.”[170]



--------------------------------------------------------------------------------------

[163] Tefsir bin Kethir, 1: 577.
[164] Me këtë nënkuptohet se ai më në fund do ta rrëzojë teorinë për kryqin dhe do ta përgënjeshtrojë madhërimin e tij nga ana e të krishterëve. Shih Ed-Dinul kalis, 1: 92.
[165] Isai alejhis-selam do ta anulojë xhizjen ndaj pasuesve të ehli kitabit dhe kjo nuk do të pranohet prej tyre, por vetëm Islami. E kjo nuk do të thotë se Isai alejhis-selam do ta anulojë një dispozitë të Sheriatit, por ky hadith tregon se pranimi i xhizjes nga ehli kitabët është caktuar deri në zbritjen e Isait alejhis-selam. Shih Ed Dinul kalis, 1: 92.
[166] Pasuria do të shtohet për shkak të drejtësisë që do të zbatojë Isait alejhis-selam.
[167] Me këtë tregohet se njerëzit shumë më pak do ta lakmojnë pasurinë, për shkak të të kuptuarit të tyre se Dita e Kiametit është afër, prandaj do të dëshirojnë të bëjnë sa më shumë vepra të mira.
[168] Muttefekun ‘alejhi. Shih El lu’lu’ vel merxhan, 1: 31.
[169] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 7: 302; Sahih Muslim bi sherhin Nevevi,
2: 189; Sahih Tirmidhi, 9: 76; Sunen bin Maxhe, vëllimi i dytë,; El Fet’hur Rabani,
2: 143.
[170] Sherhun Nevevi ‘ala Sahih Muslim, 18: 75-76.

[IslamInfo]

d - Paraqitja e Je’xhuxhëve dh Me’xhuxhëve

Edhe për këtë parashenjë flitet në Kur’an. All-llahu xhel-le
shanuhu thotë:

“Dhe ai përsëri shkoi (në një rrugë nga veriu). Kur
arriti mes dy bjeshkësh gjeti afër tyre një popull, i
cili, thuajse nuk kuptonte asnjë të folme. Ata thanë:
“O Dhulkarnejn, me të vërtetë Je’xhuxhët dhe
Me’xhuxhët bëjnë çrregullime në Tokë, a do të të
japim dhuratë që të ndërtosh një mur mes nesh dhe
atyre?” (Dhulkarnejni) tha: “Atë që më ka mundësuar
Zoti im, është më e mirë (nga ajo që ofroni ju), por
më ndihmoni ju mua sa të mundeni, e unë do të
ndërtoj një mur ndërmjet jush. Më sillni copa të
mëdha hekuri!” E, kur ai i rrafshoi dy anët e
bjeshkëve, tha: “Fryjini zjarrit derisa hekuri të
skuqet si zjarri!” Pastaj tha: “Më sillni bakër të
shkrirë që ta hedh në të!” Dhe kështu, ata
(Je’xhuxhët dhe Me’xhuxhët) nuk kanë mundur ta
kapërcejnë as nuk kanë mundur ta zhbirojnë
(pendën). (Dhulkarnejni) tha: ”Kjo është dhuntia e
Zotit tim! E, kur të plotësohet premtimi i Zotit tim,
(Ai) do ta rrafshojë atë (pendën) me tokë, e
premtimet e Zotit tim janë të vërteta.” (El-Kehf: 92-98)[171]

“Dhe kur të hapet ajo (penda), e dalin Je’xhuxhët e
Me’xhuxhët dhe lëshohen prej çdo lartësie duke
shpejtuar dhe të afrohet premtimi i vërtetë (Dita e
Kiametit), në atë çast shikimet e atyre që nuk kanë
besuar, do të shtangen, (e do të thonë): “Të mjerët
ne! Ne kemi qenë të pakujdesshëm ndaj kësaj. Jo,
por ne vetes i kemi bërë zullum.” (El-Enbija: 96-97)

Buhariu dhe Muslimi transmetojnë nga Zejneb bint Xhahshi
radijAll-llahu anhu, e cila thotë se një herë Resulull-llahu alejhis-selam
kishte hyrë tek ajo shumë i shqetësuar duke thënë: “La ilahe illall-
llah, mjerë arabët nga fatkeqësia e cila tanimë u është
afruar. Sot penda e Je’xhuxhëve dhe Me’xhuxhëve është hapur
kaq”, dhe e bëri një rreth me gishtin tregues dhe të madh.
Zejnebja tha: “O i Dërguari i All-llahut! A mos vallë, do të jemi
të shkatërruar, e ndër ne ka njerëz të mirë?” Tha: “Po, nëse
rritet e keqja.”[172]

Imam Muslimi transmeton nga Nuvas bin Sem’ane radijAll-llahu
anhu një hadith, të cilin tanimë e kemi cituar, ku përmendet
zbritja e Isait alejhis-selam dhe Je’xhuxhët e Me’xhuxhët, të cilët
do të zbresin nga bregoret e tyre, e pjesa e parë e tyre do të
kalojë pranë liqenit Tabarijje dhe do ta pijnë tërë ujin e saj, e
kur të arrijnë ata të fundit do të thonë: “Si duket, këtu më parë
ka pasur ujë.”[173]

Ekzistojnë ende hadithe që flasin për Je’xhuxhët dhe Me’-xhuxhët
ndërsa tërësia e të gjitha ajeteve dhe haditheve që flasin
për ta, na jep bindje të fuqishme se ky popull do të paraqitet
duke bërë çrregullira në përfundim të kësaj bote. Prandaj
çdo musliman është i obliguar të besojë në gjithë atë që thotë
Kur’ani dhe hadithet sahih lidhur me ta. E, për sa i përket
përcaktimit të kohës se kur do të paraqiten, detajet se si duken
e të ngjashme, ose për vendin se ku gjenden ata sot, të gjitha
këto bëjnë pjesë në gajb, të cilin nuk e njeh askush përveç Allllahut
xhel-le shanuhu.


------------------------------------------------------------------------------------------------

[171] Sejjid Kutbi rahimehullahu, duke komentuar këto ajete, thotë: ”Ne,
me siguri, mund të konfirmojmë se vendi ku ka arritur Dhul-karnejni është ndërmjet dy kodrave, por cilat janë këto dy kodra, ne nuk mund ta dimë.
E tërë ajo që mund të mësohet nga këto ajete është se ai ka vajtur në një
vend i cili gjendet ndërmjet dy parmakëve natyrorë ose dy pendave artificiale,
të cilat ndajnë kalimin në luginë dhe se aty ka hasur një popull të cilët mezi kuptoheshin mes vete. Kur e panë se ai ishte i fuqishëm dhe i drejtë, e lutën
t’ua ndërtojë një pendë përpara Je’xhuxhit dhe Me’xhuxhit, të cilët vazhdimisht
i sulmonin nga ato dy kodra përmes atij kalimi dhe u shkaktonin dëme të mëdha në njerëz dhe në pasuritë materiale, e ata nuk ishin në gjendje të mbroheshin prej tyre. Si kundërvlerë ata do t’ia paguanin një shumë të caktuar të hollash
që do të mund t’i mblidhnin. Mirëpo, sunduesi i drejtë i mbetet konsekuent
parimit të bamirësisë dhe luftës kundër padrejtësisë dhe çrregullimeve dhe pranon që vullnetarisht t’ua ndërtojë pendën duke refuzuar ofertën e tyre.
Ai vëren se mënyra më e lehtë ishte ta mbyllte kalimin ndërmjet dy kodrave, andaj kërkoi prej tyre që ta ndihmojnë me mjete materiale dhe me fuqi
punëtore. Ata mblodhën copa të mëdha hekuri, të cilat ai i vendosi ndërmjet
dy parmakësh, dhe, kur e rrafshoi shtresën e hekurt, atëherë kërkoi prej tyre bakër të shkrirë të përzier me hekur, në mënyrë që ta derdhë atë mbi
shtresën e hekurt e kështu ta përforcojë pendën. Sot në mënyrën më bashkëkohore përdoret i njëjti sistem për përforcimin e hekurit dhe është konstatuar se me shtimin e një sasie të bakrit në hekur, forcohet
qëndrueshmëria dhe rezistenca e tij. All-llahu xhel-le shanuhu qysh atëherë
e ka udhëzuar Dhulkarnejnin dhe e ka shënuar në Librin e Vet të amshueshëm duke i paraprirë kështu shkencës bashkëkohore njerëzore shekuj me radhë, numrin e të cilëve nuk e di askush përveç All-llahut xhel-le shanuhu Në këtë mënyrë u bashkuan tërësisht dy parmakët dhe u mbyll rruga e Je’xhuxhit dhe Me’xhuxhit, të cilët nuk ishin në gjendje as ta kapërcejnë e as ta zhbirojnë dhe
iu bë e pamundshme që ta sulmojnë atë popull të pafajshëm dhe të prapambetur. Dhulkarnejni e shikoi projektin e madh të cilin e përfundoi vetë, por nuk e kaploi kryelartësia dhe madhështia, e as që e joshi fuqia dhe dijenia e vet, por e përkujtoi All-llahun xhel-le shanuhu dhe e falënderoi Atë, duke ia përshkruar
Atij këtë punë të madhe, të cilën ia mundësoi ta kryente me sukses.
Ai tërësisht u rezervua nga fuqia e vet dhe këtë ia përshkruajti All-llahut
xhel-le shanuhu, duke u shprehur se ai beson se të gjithë pendat dhe të gjitha malet do të thërrmohen tërësisht në Ditën e Kiametit dhe se Toka do të bëhet tërësisht e rrafshtë dhe lakuriq.
E, për sa i përket pyetjeve: Kush janë Je’xhuxhi dhe Me’xhuxhi? Ku janë ata
tani? Ç’ka ndodhur me ta dhe çka do të ndodhë me ta? Të gjitha këtyre
pyetjeve është tejet vështirë t’u përgjigjemi, sepse ne për ta nuk dimë asgjë
më tepër se ç’na ka informuar Kur’ani dhe ndonjë hadith sahih lidhur me ta.”
Fi Dhilali Kur’ani Kerim, 5: 411-413.
[172] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 13: 91 e tutje.
[173] Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 18: 68.

[IslamInfo]

4 - Fillimi i Ditës së Gjykimit

Jemi të obliguar të besojmë se pas shfaqjes së ndodhive të
përmendura do të ngjajë ajo që All-llahu xhel-le shanuhu na
informon në Kur’an, e posaçërisht në suren Et-Tekvir dhe El-Infitar,
ku shpjegohen ngjarjet e asaj dite dhe fillimi i jetës së ardhshme.

Togu i ajeteve kur’anore për këtë temë na mëson se bota e
ardhshme do të fillojë me ndërrime tejet të mëdha në gjithësi,
se qielli do të çahet, yjet do të bien, planetët do të ndeshen,
toka do të copëtohet dhe do të bëhet krejtësisht e rrafshtë dhe
lakuriq, malet do të bëhen si lesh i lënurur, se gjthçka do të
ndërrohet dhe çdo gjë që kanë njohur njerëzit në këtë botë do
të shkatërohet.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“Në ditën kur toka do të zëvendësohet me tokë
tjetër, por edhe qiejt, e kur të gjithë dalin sheshazi
para All-llahut, Një të Vetmit, të Plotfuqishmit.”
(Ibrahim, 48)

Kjo do të ndodhë pas fryrjes së parë në bori, që do ta bëjë
Israfili, sipas urdhrit të Zotit të tij, kur do të vdesë gjthçka që
gjendet në Tokë dhe në qiej, përveç atyre që All-llahu xhel-le
shanuhu do t’i i shpëtojë me vullnetin e Vet.[174]

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“Dhe do të fryhet në Sur (bori), dhe do të vdesin ata
që gjenden në qiej dhe që gjenden në Tokë, do të
mbesin vetëm ata që do All-llahu, pastaj do të
fryhet për të dytën herë në Sur dhe ata përnjëherë
do të ngjallen e do të presin (çka do të ndodhë).”
(Zumer: 68)

“E kur të fryhet një herë boria, e toka dhe malet të
ngrihen e të copëtohen nga një shpërthim
(eksplodim), atë ditë do të ngjajë Dita e Kiametit,
dhe qielli do të çahet - atëherë do të jetë i thyeshëm,
dhe engjëjt do të qëndrojnë në skajet e tij, e
atë ditë, tetë (engjëj) do ta bartin Arshin e Zotit
tënd.” (El-Hakka: 13-17)

Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu transmeton se Resulull-llahu
alejhis-selam ka thënë: “All-llahu do ta marrë Tokën, ndërsa
qiejt do t’i mbështjellë me të djathtën e Vet, pastaj do të thotë:
“Unë jam Sunduesi. Ku janë sunduesit e Tokës?”[175]



---------------------------------------------------------------------------------------

[174] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 11: 313.
[175] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 11: 313.

[IslamInfo]

5 - Ringjallja

Dhe besojmë se pas kësaj All-llahu xhel-le shanuhu do ta
urdhërojë Israfilin që të fryjë për të dytën herë[176]
pas së cilës do t’u kthehet jeta të vdekurve. Dhe kjo është
Dita e Ringjalljes, kur njerëzve do t’u kthehen shpirtrat dhe
trupat e tyre, siç kanë qenë në jetën e kësaj bote (dynjallëk).

Pastaj All-llahu xhel-le shanuhu do t’i nxjerrë njerëzit prej
varreve të tyre, e jobesimtarët dhe munafikët do të thonë:
“...duke thënë: Të mjerët ne! Po kush na ngjalli (çoi)
prej shtretërve tanë?” (U thuhet): “Ja, kjo është ajo
që e ka premtuar Mëshiruesi i Madh, e Pejgamberët
e kanë thënë të vërtetën.” (Ja Sin: 52)

Në hadithet autentike transmetohet se Muhammedi alejhisselam
do të jetë i pari që do të dalë nga varri i tij. Pejgamberi
alejhis-selam ka thënë: “Të gjithë njerëzit do të vdesin atë Ditë, e
unë do të jem i pari që do të çohet, e Musai do të jetë nën
Arsh, e nuk e di se a ka vdekur fare me të tjerët.”[177]



----------------------------------------------------------------------------------------

[176] All-llahu xhel-le shanuhu na tregon për fryrjen e parë dhe të dytë në këto ajete: "Ditën kur Toka do të dridhet nga tërmeti, pas të cilit pason tjetri.” (En-Nazi’at: 6-7). Er-raxhife do të thotë pas fryrjes së parë, kurse Er-radife pas fryrjes së dytë, siç na informon Ibni Abbasi radijAll-llahu anhu. Shih Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 11: 310-311.
[177] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 11: 312.

[IslamInfo]

6 - (El-Hashër) Tubimi i të gjithë njerëzve në një
vend për dhënie të llogarisë

Gjithashtu besojmë se, pas ringjalljes dhe pas daljes nga
varret, të gjithë njerëzit do të tubohen në një vend.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:
“(Kujtoju atyre) Ditën kur do t’i tubojmë të devotshmit
tek i Gjithëmëshirshmi, si mysafirë të ftuar.
Ndërsa mëkatarët i shtyjmë në Xhehenem (si grigjën
e kafshëve të etshme nga burimi).” (Merjem: 85-86)

Hashër është tubimi i të gjithë njerëzve në një vend të caktuar,
ku do të presin derisa të gjykohen. Pas ringjalljes All-llahu
xhel-le shanuhu do t’u urdhërojë engjëjve që t’i sjellin të gjithë
njerëzit në atë vend. Ata do të jenë ashtu siç kanë lindur: të
zbathur, të zhveshur dhe të pabërë synet.

Në një hadith sahih transmetohet nga Aishja radijAll-llahu anhu,
se ka thënë: “E kam dëgjuar Resulull-llahun alejhis-selam duke thënë:
“Në Ditën e Gjykimit njerëzit do të ringjallen të zbathur, të
zhveshur dhe të pabërë synet.” Unë i thashë: “O i Dërguari i Allllahut,
e meshkujt dhe femrat bashkë, të shikojnë te njëritjetri?”
Tha: “Oj Aishe, gjendja (çështja) do të jetë aq e ashpër,
saqë askujt nuk do t’i bjerë ndërmend ta shikojë tjetrin”. Sipas
një transmetimi tjetër: “Çështja do të jetë më e rëndësishme
sesa të shikojnë njëri-tjetrin.”

Transmetohet nga Ibni Abbasi radijAll-llahu anhu, i cili ka thënë: “I
Dërguari i All-llahut alejhis-selam duke na këshilluar tha: “O njerëz, ju
vërtet do të tuboheni tek All-llahu i Madhërishëm të zbathur, të
zhveshur dhe të pabërë synet.” Pastaj tha: “Ashtu siç ju kemi
krijuar herën e parë do të përsërisim atë (krijim) Ky është
premtimi Ynë, Ne me të vërtetë do ta bëjmë këtë.” (El-Enbija:104)[178]
Pastaj tha: “Njeriu i parë që do të vishet në Ditën e Gjykimit
është Ibrahimi alejhis-selam. Atëherë do të sillen disa njerëz të
ummetit tim e do të dërgohen në anën e majtë, e unë do të them:
“O Krijuesi im, këta janë shokët e mi!” Pastaj do të më thuhet: “Ti
vërtet nuk e di çfarë kanë bërë ata pas teje”, kurse unë do të them
siç ka thënë Robi i mirë (Isai alejhis-selam): ”Kam qenë dëshmitar
derisa isha në mesin e tyre, e pasi ma more shpirtin, mbete Ti
mbikëqyrës i tyre. Dhe Ti je dëshmitar i çdo sendi. Nëse i dënon, i
dënon robërit e Tu, e nëse ua fal, me të vërtetë Ti je i Fortë e i
Urtë”[179]. E pastaj do të më thuhet: “Ata vazhdimisht janë kthyer
prapa (janë bërë murtedë), qëkur je ndarë prej tyre.”[180]

Në vendin e pritjes njerëzit do t’i godasë një vështirësi e
madhe.

Nga Mikdad bin El-Esedi transmetohet se Resulull-llahu
alejhis-selam ka thënë: “Në Ditën e Kiametit Dielli do t’u afrohet
njerëzve, dhe do të vijë në lartësi vetëm një milje,[181] e njerëzit
do të jenë në djersë në përshtatshmëri me veprat e tyre. Disa
prej tyre do të jenë në djersë gjer te nyjet e këmbëve, disa gjer
në gjunjë, disa gjer në fyt e disave do t’ua stërpikë gojën sikur
të kenë frerë në gojë.” Resulull-llahu alejhis-selam tregoi me dorë
gojën e vet.”[182]

Gjatë asaj kohe, disa njerëz do të jenë nën hijen e All-llahut xhel-le
shanuhu, siç na informon Resulull-llahu alejhis-selam.

Transmetohet nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu dhe Ebu
Se’idi radijAll-llahu anhu se Pejgamberi alejhis-selam ka thënë:
“Shtatë persona (lloje njerëzish) All-llahu do t’i vendosë nën hijen
(mbrojtjen) e Tij atë Ditë kur nuk do të ketë tjetër përveç hijes
së Tij. Ata janë: Imami (udhëheqësi) i drejtë; një i ri i cili është
rritur në ibadet dhe respekt të All-llahut të Madhëruar; një
njeri, zemra e të cilit është e lidhur me xhamitë; dy njerëz të
cilët në emër të All-llahut duhen, janë shoqëruar dhe të tillë
kanë mbetur gjer në ndarje (vdekje); një njeri të cilin e ka
thirrur një grua autoritative dhe e bukur, kurse ai e refuzon
duke i thënë se i frikësohet All-llahut; njeriu i cili ndan sadaka
fshehurazi, saqë dora e majtë nuk e di çka bën (sa ndan) e
djathta; dhe njeriu që në vetmi e përmend All-llahun dhe i
mbushen sytë me lot.”[183]

Kur njerëzit të mundohen dhe kur vështirësia e kësaj Dite të
rëndë do t’u bëhet e padurueshme, ata do të kërkojnë nga Pej-
gamberët që ta lusin All-llahun xhel-le shanuhu t’i shpëtojë nga këto
vuajtje dhe të ngutet me gjykim, e çdo Pejgamber do t’u
preferojë Pejgamberin pas tij, derisa vijnë te Pejgamberi ynë,
Muhammedi alejhis-selam, e ky do të angazhohet për ta, e All-llahu
xhel-le shanuhu do të pranojë ndërmjetësimin (shefa’atin) e tij dhe
njerëzit do të drejtohen te gjykimi përfundimtar.



-----------------------------------------------------------------------------------------

[178] El-Enbija: 104.
[179] El-Maide: 117-118.
[180] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 8: 230 dh 11: 322.
[181] Selim bin ‘Amiri - transmetues i hadithit nga Mikdadi - thotë: ”Pasha All-llahun, unë nuk di se çka nënkuptonte me fjalën (milje), miljen tokësore apo Mil me të cilën stolisen sytë.” Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 17: 196.
[182] Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 17: 196.
[183] Sahihu-l-Buhari bi hashijetis Sindi, 1: 170; Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 7:
120-122; Es-sunenul kubra, 10-87; Sunenun Nesai, 8: 22-223.

[IslamInfo]

7 - Shpërblimi - ndëshkimi për veprat e bëra

Jemi të obliguar të besojmë se në Ditën e Gjykimit njerëzit
do të jenë të shpërblyer ose të ndëshkuar për veprat që kanë
bërë në këtë botë.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“Atë Ditë All-llahu do t’ua plotësojë dënimin e merituar, dhe
do ta dinë ata se All-llahu është e vërteta e qartë.” (En-Nur: 25)

“Kush bën një të mirë, për të ka shpërblim më të mirë
(se atë që ka punuar). E, ai që bën një të keqe, ai dënohet
vetëm aq sa e meriton vepra e tij.” (El-Kasas: 84)

All-llahu xhel-le shanuhu në një hadith kudsijj thotë: “O robër të
Mi! Çdo gjë varet nga veprat tuaja, të cilat tek Unë janë të ruajtura
dhe të llogaritura, për të cilat Unë do t’ju shpërblej. Kush
gjen mirë, le ta falënderojë All-llahun, kurse kush gjen të
kundërtën, mos ta fajësojë askënd përveç vetvetes.”[184]


---------------------------------------------------------------------------------------

[184] Kjo është pjesë e një hadithi të gjatë që e shënon Muslimi. Shih Rijadus Salihin, 62-63 (në gjuhën shqipe f. 57)

[IslamInfo]

8 - Parashtrimi i veprave njerëzore dhe gjykimi

Besojmë se shpërblimi ose ndëshkimi do të pasojnë pas gjykimit
të drejtë në Ditën e Kiameti, kur çdo njeri do të vijë para
Zotit të vet, me ç’rast do t’i paraqiten të gjitha veprat dhe do
të lexojë librin e vet. Pra jemi të obliguar t’i besojmë parashtrimit
të veprave, gjykimit dhe leximit të librit të veprave, sepse e
tërë kjo është e vërteta e theksuar nga Kur’ani, Suneti dhe
ulemaja muslimane njëzëri.

Argument për parashtrimin e veprave janë Fjalët e All-llahut
xhel-le shanuhu:

“... atë ditë do të ngjajë Dita e Kiametit, dhe qielli
do të çahet - atëherë do të jetë i thyeshëm, dhe
engjëjt do të qëndrojnë në skajet e tij e atë ditë,
tetë (engjëj) do ta bartin Arshin e Zotit tënd. Atë
ditë do të pyeteni (paraqiteni ju), dhe asnjë
fshehtësi juaja nuk do të mbetet e pazbuluar.” (El-Hakka: 15-18)

“Dhe ata do të sillen para Zotit tënd, të radhitur (e
do t’u thuhet): “Ju Na keni ardhur ashtu siç ju kemi
krijuar herën e parë. E, ju keni menduar se nuk do
t’jua plotësojmë premtimin.” (El-Kehf: 48)

Prandaj, çdo musliman është i obliguar të besojë se secili
njeri do të pyetet para All-llahu xhel-le shanuhu dhe se All-llahu
xhel-le shanuhu do t’i drejtohet çdonjërit drejtpërdrejt pa ndërmjetës.

Transmetohet nga Adijj ibën Hatimi se ka thënë: “I Dërguari
i All-llahut alejhis-selam ka thënë: “Secilit nga ju Krijuesi i vet do
t’i drejtohet drejtpërdrejt (me të folur-pyetje) pa përkthyes.
Do të shikojë nga ana e tij e djathtë dhe nuk do të shohë tjetër
gjë veçse veprat e tij (të mira). Pastaj do të shikojë nga ana e
tij e majtë dhe nuk do të shohë tjetër gjë veçse veprat e tij (të
këqija). Do të shikojë përpara vetes dhe nuk do të shohë tjetër
veçse zjarrin (e Xhehenemit) para fytyrës së tij. Andaj, mbrohuni
nga zjarri (i Xhehenemit), qoftë edhe me gjysmë hurme, e
kush nuk e gjen këtë atëherë me fjalë të mirë.”[185]

Në parashtrimin e veprave bën pjesë edhe parashtrimi
publik para të gjithë njerëzve të tjerë. Çdonjërit do t’i paraqiten
veprat e tij, e nëse është njëri prej të shpëtuarve, atij do t’i
jepet libri (i veprave) nga ana e djathtë dhe All-llahu xhel-le
shanuhu do t’ia falë të gjitha mëkatet dhe nuk do ta pyesë
detajisht. Pastaj do ta shpjerë në Xhenet dhe nuk do të ndëshkohet
me zjarr. E atij, mëkatet e të cilit janë më të mëdha, libri
do t’i jepet nga mbrapa dhe do të pyetet detajisht për çdo
vepër që ka bërë, të vogël a të madhe.

Transmetohet nga Aishja radijAll-llahu anhu, se Resulull-llahu
alejhis-selam ka thënë: “Ka dështuar çdonjëri veprat e të cilit
do të shqyrtohen hollësisht në Ditën e Kiametit.” E unë thashë:
“O i Dërguari i All-llahut, a nuk ka thënë All-llahu xh. sh:
“Ai të cilit do t’i jepet libri në dorën e djathtë të tij, lehtë do të japë
llogari.” Resulull-llahu alejhis-selam tha:
“Kjo ka të bëjë vetëm me parashtrimin e veprave, e
kushdo që do të pyetet për veprat e tij në Ditën e Kiametit, ai
do të jetë i ndëshkuar.”[186] Pra, ai që do të pyetet hollësisht për
çdo vepër të tij, kjo do të jetë shenjë se nuk do të jetë i falur.[187]

Pranimi dhe leximi i librit të veprave në Ditën e Kiametit
nga ana e njerëzve është fakt i vërtetë, të cilin jemi të obliguar
ta besojmë. Kush mohon këtë, bëhet jobesimtar.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“Çdo njeriu ia kemi varur në qafë punën e tij
dhe Ne do t’i paraqesim atij në Ditën e Kiametit librin e
hapur: (i thuhet): “Lexoje librin tënd, mjafton që ti sot vetë
për veten të japësh llogari!” (El-Isra: 13-14)

Gjithashtu jemi të obliguar ta besojmë ç’është thënë për të
nga All-llahu xhel-le shanuhu në këto ajete:

“Ti, o njeri, që përpiqesh shumë, mundin tënd do ta
gjesh te Zoti yt: Atij që do t’i jepet libri i tij në
dorën e djathtë, lehtë do të japë llogari dhe do të
kthehet i gëzueshëm te të afërmit e tij; e atij që do
t’i jepet libri i tij pas shpinës, e thërret shkatërrimi
dhe do të digjet në zjarr, sepse, (në jetë) ka qenë i
gëzueshëm me familjen e tij dhe ka menduar se
kurrë nuk do të kthehet (ringjallet për të dhënë
llogari). Po, po, do të kthehet te Zoti i tij, me të
vërtetë, Ai i sheh të gjitha punët e tij!” (El-Inshikak:6-15)

Me dhënien e librave, të cilët njerëzit do t’i lexojnë,
nënkuptohen fletoret ku engjëjt kanë shkruar (shënuar) çdo gjë
që ka punuar njeriu në këtë botë.[188]

Tanimë ke mësuar se nga bazat e imanit është të besohet e tërë
ajo që na ka informuar All-llahu xhel-le shanuhu lidhur me engjëjt
dhe punët e tyre dhe se jemi të detyruar të besojmë se All-llahu xhel-le
shanuhu i ka obliguar engjëjt e caktuar që t’i shkruajnë (shënojnë) të
gjitha veprat dhe fjalët tona, e këta janë Kiramen katibin, për të cilit
All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“Me të vërtetë, mbi ju vigjilojnë përcjellësit, që
janë shkrues të nderuar te Ne. Ata dinë se çka
punoni.” (El-Infitar: 10-12)

“Ky është Libri Ynë (shënimet e veprave tuaja) që do
t’ju tregojë të vërtetën. Ne, me të vërtetë, i kemi
urdhëruar (engjëjt) që të shkruhen (shënohen) të
gjitha ç’keni bërë.” (El-Xhathije: 29)

Atë që shkruajnë engjëjt njerëzit do ta lexojnë në Ditën e
Gjykimit. E, për sa i përket llogarisë (hisabit), me këtë nënkuptohet
se All-llahu do t’u paraqesë njerëzve veprat, fjalët dhe
bindjet e tyre, qofshin ato të mira a të këqija. Kjo do të ndodhë
në vendin e tubimit, para se të nisen në vendet e caktuara të
tyre, e pas pranimit të Librit. Atëherë, çdonjëri do ta kuptojë se
ç’ka bërë nga të mirat dhe nga të këqijat. All-llahu xhel-le shanuhu
thotë: “... Pastaj ata do të kthehen te Zoti i tyre, e Ai do t’i
lajmërojë ata për atë që kanë punuar.” (El-En’am: 108)

Njerëzit do të dallohen nga pikëpamja e llogarisë. Disa prej
tyre do ta japin atë shumë lehtë dhe shpejt, kështu që All-llahu
xhel-le shanuhu do t’ua tregojë të gjitha veprat e tyre dhe do t’i
përkujtojë për mëkatet që i kanë bërë, porse këtë askush tjetër
nuk do ta shohë. E pastaj do t’ua falë ato dhe do të urdhërojë
që t’i dërgojnë në Xhenet. Kurse disa prej tyre do të pyeten
hollësisht për çdo vepër të bërë, madje edhe për atë më të
voglën, dhe do të pyeten për shkakun dhe arsyen, porse asnjëra
nuk do t’u pranohet. Kështu që këta njerëz do të jenë të
shkatërruar së bashku me ata që janë shkatërruar. All-llahu xhelle
shanuhu do t’i urdhërojë një engjëlli që veprat e tyre të këqija
t’i parashtrojë haptazi para njerëzve dhe kështu do të jenë të
turpëruar dhe të poshtëruar para tyre.

Prandaj, besimtari është i obliguar që t’ia parashtrojë
përherë vetes llogarinë në mënyrë që të bëjë sa më shumë
vepra të mira para se të bëhet vonë dhe ta besojë llogarinë e
Ditës së Gjykimit dhe të përgatitet për të: “Dhe Ne, në Ditën e
Kiametit, do të vendosim peshoja të sakta, e askujt nuk do
t’i bëhet padrejtësi për asgjë, edhe nëse është fjala për
peshë sa të një kokrre hardalli (një lloj mëlmese), Ne do ta
sjellim atë (për llogari), e Ne jemi të mjaftueshëm për
llogaritje.” (El-Enbija: 47)

Resulull-llahu alejhis-selam thotë: “Nuk do të lëvizin këmbët e
njeriut në Ditën e Kiametit derisa të përgjigjet në pyetjet: “Si e
ka kaluar jetën? Çfarë ka punuar? Si e ka fituar pasurinë dhe ku
e ka harxhuar atë? Ku e ka dërrmuar trupin e vet?”[189]

Disa hadithe sahih na bëjnë me dije se një grupi
besimtarësh All-llahu xhel-le shanuhu do t’u shprehë nderim të
posaçëm dhe do t’i veçojë ata nga njerëzit e tjerë dhe do t’i
shpjerë në Xhenet pa llogari dhe pa kurrfarë pyetjesh.

Imam Muslimi shënon hadithin nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu, i cili
rrëfen se Resulull-llahu alejhis-selam ka thënë: “Në Xhenet do të
hyjnë 70 mijë njerëz nga ummeti im pa dhënë llogari.”[190]

Për sa i përket mënyrës së llogarisë, në besojmë gjithë atë
që përmendin Kur’ani dhe hadithet e vërteta në lidhje me të
dhe nuk shtojmë asgjë e as që mungojmë diçka, as që pyesim
diçka që nuk është përmendur në to. Besojmë se All-llahu xhel-le
shanuhu do ta përkujtojë çdo njeri për çdo gjë që ka bërë në këtë
botë, qoftë nga të mirat a të këqijat dhe se kundër tij do të
dëshmojë çdo gjë prej të cilit All-llahu xhel-le shanuhu kërkon që të
dëshmojë,[191] e do të dëshmojë edhe toka lidhur me atë që ka
bërë njeriu në të.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“Kur toka të dridhet me dridhjen e tmerrshme të
saj, dhe kur ajo (toka) të nxjerrë atë që ka në
brendinë e saj (barrën nga brenda) dhe njeriu të
thërrasë: “Ç’ka ajo (që bën këtë dridhje)?!” Atë ditë,
ajo i tregon lajmet e veta (veprat e mira e të këqija)
që kanë ngjarë në të, sepse Zoti yt e ka urdhëruar
atë. Atë ditë, njerëzit do të paraqiten grupe-grupe
(të ndara), për t’ua treguar veprat e tyre: ai që ka
punuar mirë, qoftë ajo e vogël madje sa thërrmia -
do ta shohin atë, kurse ai që ka punuar të keqe,
qoftë madje sa thërrmia - do ta shohin atë.” (Ez-Zilzal: 1-8)

Transmetohet nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu, se ka thënë:
“Resulull-llahu alejhis-selam na mësonte: “Atë ditë ajo do t’i tregojë
lajmet e veta”, e pastaj tha: “A e dini se ç’janë lajmet e
saj?” As’habët u përgjigjën: “All-llahu dhe i Dërguari i Tij e dinë
këtë më së miri.” Ai tha: “Lajmet e saj janë se ajo do të
dëshmojë për çdo vepër që kanë bërë në të meshkujt dhe
femrat, kështu që do të thotë: “Atë ditë dhe atë ditë ka bërë
këtë e këtë.” Këto janë lajmet e saj.”[192]


Ne besojmë se gjatë dhënies së llogarisë do të dëshmojnë
edhe pjesët e trupit: gjuha, duart, këmbët, lëkura dhe të tjera,
për çdo gjë çka ka punuar njeriu, dhe se armiqtë e All-llahut do
të grinden me organet veta, siç thotë All-llahu xhel-le shanuhu:

“(Kujtoju atyre) Ditën kur armiqtë e All-llahut do të tubohen
te zjarri (në vendin e llogarisë), e do të tubohen duke u shtyrë
me forcë (dhunë), dhe kur të vijnë tek ai (zjarri), kundër tyre
do të dëshmojnë: veshët e tyre, sytë e tyre dhe lëkurat e
tyre - për atë që kanë punuar. Ata u thonë lëkurave të tyre:
“Pse dëshmuat kundër nesh?”, e ato do të përgjigjen: “All-llahu
na ka bërë që të flasim - ashtu siç i ka dhënë aftësinë e
të folurit çdo sendi. Ai ju ka krijuar për të parën herë dhe
tek Ai do të ktheheni.” Ju nuk jeni fshehur (nga frika), që
kundër jush të dëshmojnë veshët tuaj, dhe sytë tuaj dhe
lëkura juaj, porse keni besuar se All-llahu nuk do t’i dijë ato
që i keni punuar.” (Fussilet: 19-22)

Gjithashtu, besojmë se në Ditën e Gjykimit All-llahu xhel-le
shanuhu do të jetë i mëshirshëm ndaj besimtarëve, përkundër
jobesimtarëve, ngase për këtë na informon Resulull-llahu alejhisselam.

All-llahu xhel-le shanuhu do të veçohet me robin e Vet
mu’minin dhe do t’ia përkujtojë mëkatet që i ka bërë, e pastaj
do t’ia fshehë ato dhe nuk do ta pyesë hollësisht.

Transmetohet se dikush i ka thënë Ibni Umerit radijAll-llahu anhu:
“Çfarë ke dëgjuar se ka thënë Resulull-llahu alejhis-selam lidhur me
pëshpëritjen e All-llahut xhel-le shanuhu me robin e vet mu’minin
në Ditën e Gjykimit?” Tha: “Dëgjova se tha: “Besimtari do t’i
afrohet All-llahut derisa Ai ta vërë Dorën e Vet mbi të e i thotë:
“A e ke bërë këtë dhe këtë? Ai do të përgjigjet: “Po, e kam
bërë.” Atëherë do t’i thotë: “A e kë bërë këtë dhe këtë?” Ai do
të përgjigjet: “Po, e kam bërë.” E pastaj do t’i thotë: “Unë t’i
kam fshehur ato në dynjallëk, e sot po t’i fal.” Pastaj do t’i
jepet libri i veprave të mira. E, për sa i përket jobesimtarëve,
ata do të thirren para të gjithë njerëzve me fjalë: “Këta janë
ata që kanë gënjyer për Zotin e tyre, le të jetë mallkimi i All-llahut
mbi mizorët!”[193]



------------------------------------------------------------------------------------------

[185] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 11: 340.
[186] 186 Sahihu-l-Buhari, 11: 138.
[187] Fet’hul Bari, 11: 138.
[188] Sherhul Bejxhuri ‘ala xhevhereti teuhid, f. 212.
[189] Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se hadithi është hasen sahih. Shih Sahihut-
Tirmidhi bi sherh ibnil Arabi, 9: 253.
[190] Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 3: 88.
[191] Mahmud Hattab es-Sebki thotë: ”Dije se atë Ditë madhështore kundër njeriut do të dëshmojnë njëmbëdhjetë dëshmitarë: gjuha, duart, këmbët, veshët, sytë, lëkura, toka, nata, dita, engjëjt shkrues dhe pasuria.” Pastaj, si argument për këtë, ka parashtruar disa ajete dhe hadithe. Shih Ed Dinul halis, 1: 105 e më tej.
[192] Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se hadithi është hasen garib. Shih Sahihut-
Tirmidhi bi sherh ibnil Arabi, 9: 260.
[193] Muttefekun ‘alejhi. Shih Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 13: 407-408.

[IslamInfo]

9 - Haudi (burimi) i Resulull-llahut alejhis-selam

Jemi të obliguar të besojmë në tërë atë që na ka informuar
Pejgamberi alejhis-selam për burimin e vet, të cilin All-llahu xhel-le
shanuhu ia ka dhuruar atij dhe umetit të tij, ngase hadithet që
flasin për këtë arrijnë gradën e teuaturit dhe i transmetojnë më
tepër se tridhjetë as’habë.[194]

I pari që do të pijë nga ky burim do të jetë Muhammedi
alejhis-selam, e pastaj umeti i tij, ndërkohë që jobesimtarët dhe
mëkatarët që kanë bërë mëkate të mëdha[195] do të përzëhen nga
ai. Kjo do të ngjajë pas përfundimit të llogarisë, me të gjitha
detajet e saj, siç janë: vështirësitë e ndryshme, peshimi i
veprave, leximi i librave etj. Resulull-llahu alejhis-selam ka thënë:
“Unë do të jem para jush te burimi. Ai që arrin tek ai, do të
ngopet. E, ai që pi nga ai, më kurrë nuk do të ketë etje.
Atëherë do t’u ndalohet afrimi njerëzve që i njoh dhe më
njohin, dhe do të pengohen të takohen me mua, e unë do të
them: “Ata janë nga ummeti im!” Atëherë do të më thuhet: “Ti
nuk e di se ç’kanë bërë ata pas teje.” E unë do të them: “Mjerë
ai, mjerë ai që ka bërë ndërrime pas meje.”[196]

Transmetohet nga Ukbe b. Amiri radijAll-llahu anhu, se Resulullllahu
alejhis-selam doli një ditë dhe ua fali namazin e xhenazes luftëtarëve
të vrarë në Uhud, pastaj hipi në minber e tha: “Unë do
të jem para jush (në burim) dhe unë jam udhëheqës dhe
dëshmitar juaji. Pasha All-llahun, ja, mu tani po e shoh burimin
tim. Mua më janë dhënë çelësat e të gjithë thesarëve të tokës.
Pasha All-llahun, unë nuk frikësohem se ju, pas vdekjes sime,
do t’i ktheheni idhujtarisë, por kam frikë se do të grindeni duke
bërë gara se cili prej jush do të arrijë më tepër pasuri.”[197]

Buhariu dhe Muslimi transmetojnë nga Esma, vajza e Ebu
Bekrit radijAll-llahu anhu, se Resulull-llahu alejhis-selam ka thënë:
“Unë do të jem te burimi dhe do të shikoj se cili prej jush do të
më afrohet. Disa njerëz do të largohen, e unë do të them: “O
Zoti im, ata janë prej meje dhe nga ummeti im!” E do të më
thuhet: “A s’ke dëgjuar se ç’kanë bërë pas teje? Pasha All-llahun,
pas teje ata kanë lënë fenë tërësisht.”[198]

Ne i besojmë tërë asaj që ka thënë All-llahu xhel-le shanuhu
për përshkrimet e tij dhe konsiderojmë se ai është i vërtetë. Komentuesi
i akaidës të Tahaviut thotë: “Nga hadithet që e përshkruajnë
burimin mund të konkludohet se ai është burim shumë
i madh, i cili mbushet nga Xheneti, nga lumi Keuther, dhe është
më i bardhë se qumështi, më i ftohtë se akulli, më i ëmbël se
mjalti dhe ka erë më të mirë se misku, se përfshin një sipërfaqe
jashtëzakonisht të madhe, i gjerë sa edhe i gjatë, saqë largësia
ndërmjet dy skajeve të tij është sa zgjat ecja në këmbë një
muaj. Në disa hadithe qëndron se, sa më tepër të pihet nga ai,
aq më tepër do të zmadhohet. I Gjithëmadhërishëm është
Krijuesi që mund të bëjë çdo gjë!”[199]

Nga hadithet që e përshkruajnë burimin është edhe hadithi
që transmeton Buhariu nga Abdull-llah b. Amri radijAll-llahu anhu, i
cili thotë se Resulull-llahu alejhis-selam ka thënë: “Gjatësia e burimit
tim është sa një muaj ecje në këmbë, ujin e ka më të
bardhë se qumështi, erën e ka më të mirë se era e miskut,
ndërsa enët e tij janë sikurse yjet në qiell, kush pi prej tij, më
kurrë nuk do të ketë etje.”[200]

Hadithet që flasin për burimin e Pejgamberit alejhis-selam e arrijnë
gradën e teuaturit, janë të shumta, prandaj besimi në to është
pjesë e imanit. Kadi ‘Ijadi, rahimehullahu te’ala, thotë: “Hadithet
që flasin për burimin janë autentike, besimi në të është farz,
konsiderimi i tij si i vërtetë është pjesë e imanit dhe ky është realitet
tek Ehli Sunneti, nuk komentohet me alegori, e as që ekziston
rreth këtij ndonjëfarë mospajtimi. Hadithet për të janë mutteuetir
dhe i transmetojnë shumë as’habë. Muslimi i transmeton këto nga
Ibni Amër b. El-Asi, Aishja, Ummu Selemja, Ukbe b. Amiri, Ibën
Mes’udi, Hudhejfja, Harith b. Vehbi, El-Mustevridi, Ebu Dherri,
Sevbani, Enesi dhe Xhabir b. Sumeri. Të tjerët i transmetojnë nga
Ebu Bekri, Zejd b. Erkame, Ebu Umame, Abdull-llah b. Zejdi, Ebu
Berzete, Suvejd b. Hable, Abdull-llah b. Sanabihiu, Bera’ b. Adhibi,
Esma bint Ebu Bekri, Havle bint Kajsi e të tjerë. Me këto transmetime
hadithet arrijnë gradën teuatur.”[201]

Në disa hadithe sahih transmetohet se çdo Pejgamber do ta
ketë burimin e vet, ndërsa burimi i Pejgamberit tonë alejhis-selam
është më i madhi dhe më i ëmbli dhe se prej tij do të pinë më
shumë njerëz.[202]



-------------------------------------------------------------------------------------------

[194] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 25; Sherhun Nevevi ‘ala Sahih Muslim, 15:53;
Sherhun ‘akidetil vasitijje li Muhammed Halil Herras, f. 115; Sherhul Bejxhuri ‘alel
Xhevhere, f. 223; Ed Dinul halis, 1:111.
[195] Ed Dinul halis, 1: 111.
[196] Muslim bi sherhin Nevevi, 15: 53-54; El lu’lu’ vel merxhan, f. 106.
[197] Muttefekun ‘alejhi. Shih Sahihu-l-Buhari - pjesa për xhenazen - kaptina për namazin
e shehidit dhe Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 15: 75.
[198] Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 15: 55.
[199] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 251.
[200] Sahihu-l-Buhari me’a Fet’hul Bari, 13:396-398. Të njëjtin hadith e transmeton edhe Muslimi. Shih Sahih Muslim bi sherhin Nevevi, 15: 55.
[201] Transmeton Neveviu në komentin e vet të Sahih Muslimit, 15: 53.
[202] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 151; Sherhul Bejxhuri ‘alel Xhevhere, f. 223; Ed
Dinul halis, 1:111.

[IslamInfo]

10 - Peshorja (peshimi i veprave)

Jemi të obliguar të besojmë se Ditën e Gjykimit veprat e
njerëzve do të peshohen me peshore, në mënyrë që të tregohet
drejtësia e All-llahut xhel-le shanuhu, për çka na informojnë Kur’ani
dhe hadithet autentike.

All-llahu xhel-le shanuhu thotë:

“Dhe Ne, në Ditën e Kiametit, do të vendosim
peshore të sakta e askujt nuk do t’i bëhet padrejtësi
për asgjë, edhe nëse është fjala për peshë sa të një
kokrre hardalli (një lloj mëlmese). Ne do ta sjellim
atë (për llogari), e Ne jemi të mjaftueshëm për
llogaritje.” (El-Enbija: 47)

“Peshimi i veprave atë ditë do të jetë i drejtë: atij
që i rëndohet peshorja me vepra të mira, ai do të
jetë i lumtur; kurse atij që i lehtësohet peshorja me
vepra të mira, ai do ta humbë veten, për shkak se i
ka mohuar argumentet Tona.” (El-A’raf: 8-9)

“Ai (njeriu), veprat e të cilit rëndojnë në peshore,
do të jetë në jetën e kënaqur (në jetën e
përhershme), e ai (njeriu) veprat e mira të të cilit
nuk rëndojnë në peshore, vendbanimi i tij do të jetë
gremina e skëterrës.” (El-Kari’a: 6-9)

Hadithet na bëjnë të ditur se kjo peshore është terezi e vërtetë;
do të ketë dy krahë të barabartë dhe dy pjata dhe se Allllahu
xhel-le shanuhu do t’i shndërrojë veprat e njerëzve në gjëra
me peshë, prej të cilave veprat e mira do t’i vërë në një anë,
ndërsa ato të këqijat në anën tjetër.[203]

Lidhur me këtë Ibnul Kajjimi ka thënë kasidën e njohur, ku
thuhet: “A mos vallë nuk beson se veprat e njerëzve, në Ditën e
Gjykimit, do të vihen në peshore? Kjo do të ndodhë, e
nganjëherë do të rëndojë njëra pjatë, nganjëherë pjata tjetër,
siç qëndron në Kur’an. Ajo do ta ketë edhe gjuhëzën, të cilën
pjatat do ta lëvizin në të dhe do të shikojnë. Kjo nuk është
imagjinatë, por njëmendësi, për atë që ka iman.”[204]

Peshimi i veprave do të bëhet pas kryerjes së llogarisë,
sepse peshimi është për shkak të ndëshkimit, andaj do të ngjajë
pas shqyrtimit të hollësishëm të të gjitha veprave. Me këtë do të
tregohet drejtësia e gjykimit,[205] por nuk do të peshohen veprat
e Pejgamberëve dhe veprat e njerëzve që All-llahu xhel-le shanuhu i
ka liruar nga dhënia e llogarisë.[206]




------------------------------------------------------------------------------------------

[201] Transmeton Neveviu në komentin e vet të Sahih Muslimit, 15: 53.
[202] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 151; Sherhul Bejxhuri ‘alel Xhevhere, f. 223; Ed
Dinul halis, 1:111.
[203] Sherhul ‘akidetit-Tahavijje, f. 472; Sherhul ‘akidetil vasitijje, faqe 123; Ed
Dinul halis, 1: 107.
[204] Kasideti bin Kajjim - me komentin e tij, 2: 593.
[205] Këtë e transmeton nga Kurtubi komentuesi i akaidës së Tahaviut, f. 472.
[206] Sherhul Bejxhuri ‘alel Xhevhere, f. 215.