Pëllumbi ilir

[-BATO-]

Janë të paktë shqiptarët që janë në dijeni të pëllumbit ilir. Emrat me të cilët njihet sot ky pëllumb janë: në latinisht quhet columba illyrica, në vende të tjera njihet me emrat archangel, gimpel etj. ndërsa te sllavët me emrat ilirski angel ose ilirski golub.

Shqiponja dhe pëllumbi kuqezi (që quhej ëngjëllesha ilire) ishin shpendë që adhuroheshin prej ilirëve. Shqiponja mbeti një simbol kombëtar, ndërsa pëllumbi ilir një legjendë e gjallë. Ngjyrat kryesore që përfaqësonin ilirët ishin e kuqja dhe e zeza dhe ndoshta për shkak të këtyre ngjyrave pëllumbi adhurohej dhe vlerësohej si i shenjtë. Përveç pëllumbit ilir (columba illyrica), në ngjyrën kuqezi gjejmë sot edhe insektin ilir (stictoleptura cordigera illyrica).

Kur romakët erdhën në Iliri, ata panë se pëllumbi kuqezi adhurohej prej ilirëve dhe ky pëllumb tërhoqi vëmendjen e romakëve. Ndryshe nga pëllumbat e tjerë që kanë me shkëlqim vetëm puplat e qafës, pëllumbi ilir është një pëllumb i bukur dhe i ka me shkëlqim të gjitha puplat e trupit.

Pëllumbi u mor nga romakët dhe u kultivua, e më pas u shpërnda në Azi dhe Evropë. Në Angli u quajt archangel dhe kështu e ruajti deri diku emrin origjinal, sepse archangel do të thotë ëngjëlli i parë ose kryesor, ndërsa në Gjermani pëllumbi u pagëzua me emrin gimpel.

Këto ishin sa për t'ju ngjallur kureshtjen, sepse po të kërkoni në internet do të gjeni shumë informacion. Të dhëna të bollshme e të hollësishme për pëllumbin ilir si dhe fakte historike, na jep Enver Gashi, një studiues pëllumbash nga Kosova.

Mendoj se në Shqipëri duhet të hapet ndonjë qendër për kultivimin dhe mbarështimin e pëllumbit ilir dhe ky shpend i lashtë të reklamohet e të popullarizohet tek shqiptarët, por nëse jo, vetë njerëzit, sidomos ata që janë të pasionuar pas pëllumbave dhe merren me kultivimin e racave të ndryshme, duhet ta kultivojnë dhe mbarështojnë pëllumbin ilir. Këto mund të duken si gjëra të vogla e të parëndësishme, por mendoj se janë të rëndësishme për njohjen, ngjalljen dhe ruajtjen e trashëgimisë sonë historike dhe kulturore.

[Remon]

Sa i bukur qeka. Interesante

[a.koci]

Pellumbi qenka shume i bukur , hera e pare qe degjoj per kete pellumb Ilir.

[pranvera bica]

Interesant !

[Pellazg Epirot]

Janë të paktë shqiptarët që janë në dijeni të pëllumbit ilir. Emrat me të cilët njihet sot ky pëllumb janë: në latinisht quhet columba illyrica, në vende të tjera njihet me emrat archangel, gimpel etj. ndërsa te sllavët me emrat ilirski angel ose ilirski golub.

Shqiponja dhe pëllumbi kuqezi (që quhej ëngjëllesha ilire) ishin shpendë që adhuroheshin prej ilirëve. Shqiponja mbeti një simbol kombëtar, ndërsa pëllumbi ilir një legjendë e gjallë. Ngjyrat kryesore që përfaqësonin ilirët ishin e kuqja dhe e zeza dhe ndoshta për shkak të këtyre ngjyrave pëllumbi adhurohej dhe vlerësohej si i shenjtë. Përveç pëllumbit ilir (columba illyrica), në ngjyrën kuqezi gjejmë sot edhe insektin ilir (stictoleptura cordigera illyrica).

Kur romakët erdhën në Iliri, ata panë se pëllumbi kuqezi adhurohej prej ilirëve dhe ky pëllumb tërhoqi vëmendjen e romakëve. Ndryshe nga pëllumbat e tjerë që kanë me shkëlqim vetëm puplat e qafës, pëllumbi ilir është një pëllumb i bukur dhe i ka me shkëlqim të gjitha puplat e trupit.

Pëllumbi u mor nga romakët dhe u kultivua, e më pas u shpërnda në Azi dhe Evropë. Në Angli u quajt archangel dhe kështu e ruajti deri diku emrin origjinal, sepse archangel do të thotë ëngjëlli i parë ose kryesor, ndërsa në Gjermani pëllumbi u pagëzua me emrin gimpel.

Këto ishin sa për t'ju ngjallur kureshtjen, sepse po të kërkoni në internet do të gjeni shumë informacion. Të dhëna të bollshme e të hollësishme për pëllumbin ilir si dhe fakte historike, na jep Enver Gashi, një studiues pëllumbash nga Kosova.

Mendoj se në Shqipëri duhet të hapet ndonjë qendër për kultivimin dhe mbarështimin e pëllumbit ilir dhe ky shpend i lashtë të reklamohet e të popullarizohet tek shqiptarët, por nëse jo, vetë njerëzit, sidomos ata që janë të pasionuar pas pëllumbave dhe merren me kultivimin e racave të ndryshme, duhet ta kultivojnë dhe mbarështojnë pëllumbin ilir. Këto mund të duken si gjëra të vogla e të parëndësishme, por mendoj se janë të rëndësishme për njohjen, ngjalljen dhe ruajtjen e trashëgimisë sonë historike dhe kulturore.

PELLUMBAT

Jane shpendi me i zgjuar
dhe shpendi i pare
i zbutur nga njeriu
nga zbulimet arkeologjike
del se ritja e pellumbave
ka qene mbi 5000 vjet
me pare si ne Babiloni-
Iliri-greqi e itali.
Ja disa te dhena
per pellumbat.
Jeton deri 20 vjet
Cifti eshte monogami
pra ka vetem nje femer
pjellin 2 veze,
vezet celin mbas 18 ditesh
Jane shume raca p[ellumbash
por raca e pellumbave postjere
eshte raca me e mire
per arsye se ben me qindra
e mijra kilometra per tu
kthyer ne shtepi.
Mbas 7 dite qe ka cel zogu
i pellumbit i vendoset unaza
qe tregon pronesine e pellumbit
unaza ka numrin-vitin e shtetin
cdo unaze ka nje certifikate
pronesie, kete unaze pellumbi
e mban per tere jeten.
Me pellumbat postjere
zhvillohen gara sportive
garat jane nga 50 Km
deri ne 1500 KM.
Ne Shqiperi sipas studimeve
dhe fakteve te gjetura
me pellumba jane mare dhe kultivuar
per operacione luftarake
Aleksandri i Madh
Piro i Epirit
Skenderbeu etj.
Aleksandri i Madh i perdori
pellumbat postjere ne luften
kundra Greqise
Pirro i Epirit i perdori
ne luften kundra Tarantineve
ne Itali, koshat e pellumbave ishin
ngarkuar neper elefante.
Skenderbeu i perdorte
kur keshtjellat ishin te
rethuara nga Turqit
Kultivues i Pellumbave postjere
i Skenderbeut
Ishte Imzot Pal Engjelli
Peshkopi i shqiperise ne ate kohe.
Sot ne Shqiperi ka nje ritje
te kultivimit
te pellumbave e vecanerisht
te atyre postjere.
Me 1 prill 2003 eshte
themeluar federata e
Kolombofileve Shqiptare
me qender ne qytetin e Vlores.
www.albania-pigeons.com

Me Nderime Dhe Respekt

Rozafa Komneni

[Xhemajl Gashi]

Nje foto e kombinuar nga albumi i Betim Elezit dhe albumi i Xh.GASHIT.


Uploaded with ImageShack.us