
Postuar mė parė nga
pirro10
Fitorja e tretė e Taip Erdogan dhe e partisė sė tij `Drejtėsi dhe Zhvillim` (AKP), ishte njė fitore personale e tij, fitore e cila nuk arriti tė merrte 2/3 e anėtarėve tė parlamentit tė ri turk.
Megjithse njė fitore spektakolare e cila ndikoi pozitivisht nė Bursa duke forcuar Lira-n turke ndaj Dollarit amerikan, megjithėse ėshtė njė nga fitoret e cila i afrohet shumė pėr nga jetėgjatėsia e Presidentit tė parė Qemal Ataturkut, qėllimi i Erdoganit pėr tė amenduar Kushtetutėn e Turqisė, mund tė realizohet vetėm me konsensusin e partive tė tjera.
Dihet qė njė nga pikat e programit tė Erdogan ėshtė ndryshimi i Kushtetutės dhe largimin e rolit tė ushtarakėve nga ndėrhyrja nė politikėn e madhe turke.
Sipas agjenisė Reuter ( lajmi i shkruar Pinar Aydinli and Ibon Villelabeitia), Partia `AKP` (Drejtėsi dhe zhvillim) nuk ka arritur tė marrė shumicėn absolute tė vendeve nė parlamentin turk sepse ka marrė 326 vėnde nė parlament (nga 550), e pėr pasojė nuk mund tė bėjė dot ndryshimet nė Kushtetutė aq tė dėshėruara nga Erdogan, por kėto ndryshime mund tė bėhen nėse arrihet konsensus me njėrėn nga partitė e tjera opozitare e cila tė ketė minimalja 4 vėnde nė parlament, me anė tė sė cilės mund tė arrihet numri 330 vėnde, numur deputetėsh i mjaftueshėm pėr tė realizuar plebishit pėr ndryshimine kushtetutės.
Dihet qė Partia e Erdogan ka derivuar si parti nga lėvizja islamiste turke e cila ka patur nė programin konservator me shumė pika aspak tė pėlqyeshme as nga opozita , as nga ushtarakėt dhe as nga BE e cila ka kritikuar disa nga lėvizjet politike tė Erdogan.
Turqia ėshtė njė kandidat pėr nė BE dhe shpesh ėshtė cituar shėmbull demokracia pėr vėndet arabe.
Megjithatė, opozita e vjetėr e partisė Erdogan -Partia Popullore Republikane (CHP) e cila ka marrė 25.9% tė votave nė total, e ka paralajmėruar Erdoganin se `do tė ndjekė me shumė kujdes lėvizjet politike tė tij`.
Problemet e partisė sė Erdoganit tė cilat janė tė shtruara pėr zgjidhje janė tė brėndėshme dhe tė jashtme.
Problemet e brėndėshme janė ato tė Programit tė Erdogan: pėr tė hequr nga Kushtetuta Turke nenet qė sanksionojnė ushtarakėt si `mbrojtės sė shtetit sekularist (laik) turk`, po ashtu dhe reformat nė sistemin gjyqėsor. E parė nga kėto aspekte, Opozita turke e kryesisht Partia Popullore Republikane CHP, e ka deklaruar frikėn e saj se `.. prapa heqjes nga Kushtetuta turke sė neneve pėr ushtarakėt, nene qė sanksionojne laicitetin e Republikės turke- ėshtė frika e vendosjes sė njė shteti islamik...`, meqėnėse partia e Erdogan rrjedh nga njė lėvizje e fortė konservatore islamike turke.
Po ashtu dhe reformat nė drejtėsi janė sipas opozitės me prapavijė pėr vendosjen e ligjeve islamike.
Me kėto argumenta Opozita ka deklaruar disa herė se reformat qė kėrkon Erdogani nuk janė vetėm pėr tė hyrė nė BE por kanė si qėllim kryesor ndryshimin e laicitetit tė shtetit duke e kamfluar si reforma pėr tu integuar ne BE.
Nga ky shkak, zv/kryeministri dhe ministri i Ekonomisė turke Ministri Babaxhan duke parė kritikat e opozitės turke dhe frikėn e BE pėr tė integruar sa mė shpejt Turqinė (sepse sė pari ėshtė njė komb i madh mysliman me njė lėvizje integraliste islamike tė fshehtė por shumė tė fortė, ashtu dhe duke parashikuar frikėn nga njė dyndje masiveemigrantėsh turq e kurdė nė vėndet e Bashkimit Europian), e ka quajtur me qėsendi BE si `njė klub tė krishterėsh`.
Gjithashtu problem i madh i brėndėshėm ėshtė kėrkesa e BE pėr tė forcuar politikat fiskale dhe tė drejtat e njeriut brėnda Turqisė si p.sh, problemi kurd.
Por nė kėtė aspekt unė mund tė diskutoj edhe problemin e heqjes sė kombėsisė shqiptare nga tefterėt turq tė gjėndjes civile; dihet se nė Turqi jeton njė komunitet i madh disa milionėsh shqiptar i emigruar nė Turqi qoftė gjatė kohės sė ish-Perandorisė turke qoftė gjatė problemeve tė emigrimit masiv tė rreth qindra mijra shqiptarėve myslimanė pas luftės greko-turke.
Tė dy palėt arritėn marėveshjen e shkembimit tė popullsisė myslimane (njė pjesė ishin disa mijra ēamė) pėr tė shkuar nė Turqi, -me popullsinė e krishterė pėr tė shkuar nė Greqi. Gjithashtu mund tė kujtoj largimin me dhunė nga trojet shqiptare kosovare dhe maqedonasve tė rreth 1 milion shqiptarėve myslimane nga Mbretėria e Serbisė por dhe pas luftės sė dytė botėrore nga RSFJ. Tė tėrė kėta shqiptarė u pranuan nga Turqia me nje kusht: tė pranonin kombėsinė turke. Ky rast unikal pėr nga ndikimi nė popullsinė shqiptare tė larguar me dhunė pėr nė Turqi ka qėndruar i fshehur dhe ėshtė heshtur nga tė dyja qeveritė: shqiptare dhe turke. Tė njėjtin qėndrim tė heshtur ka mbajtur dhe rregjimi komunist i cili pėr kėtė arėsye e cilėsontė popullin turk si `popull vėlla turk`.
Ky argumenti i fundit ėshtė njė argument pėr t`ja kujtuar dhe lėvizjes mė tė fundit shqiptare `Kuq e Zi`.
Nga pikpamja e politikės sė jashtme, Turqia e Erdoganit, po e tregon vehten si njė fuqi nė rritje ish-perandorake, dhe aplikon tashmė njė politikė ekspansioniste sidomos nė drejtim tė ish shteteve qė i ka patur nėn sundimin perandoriak e pikėrisht Shqipėrisė.
Nuk ėshtė e rastėsishme ardhja dy herė gjatė tė dy mandateve tė fituara nga erdogan nė Shqipėri dhe njė herė nė Kosovė. Ardhja e parė nė Shqipėri i ngjasoi ardhjes sė Njerkut nė shtėpinė e ish-gruas, sepse Erdogan u soll si pronar i Shqiėrisė aq sa dhe shau figurėn e Heroit tonė kombėtar Gjergj Kastriotit Skėnderbeu (pasi pa njė Pikturė tė tij nė Kryeministri) gjatė takimit tė tij me kryeministrin e atėhershėm Fatos Nano duke e cilėsuar atė si `tradhėtar`. Nano jo vetėm qė nuk u pėrgjegj por disa kohė mė vonė , ai e hoqi nga pikturėn nga zyra e takimeve Kryeministrore. Kjo pikturė nuk ėshtė mė dhe gjatė qėndrimit 7 vjeēar tė Berishės nė pushtet dhe si mund ta keni parė dhe kėto kohė Heroi ynė kombėtar, me porosi tė fshehtė tė kabineteve qeveritare nuk qėndron mė nė Kryeministri sidomos gjatė takimeve me turqit.
Kjo ėshtė dhe njė nga arėsyet qė disa radikalistė islamikė nė Shqipėri, Kosovė e Maqedoni, shajnė dhe kritikojnė Heroin Kombėtar sikur tė mos ishin shqiptarė por turq.
Shumėkush mund tė konstatojė dhe qėndrimin arrogant dhe mėndjemadh tė Erdoganit dhe nė vizitėn e fundit nė Kosovė, ku oferta e tij e fundit krahas premtimeve pėr ndihmė ekonomike dhe financiare ishte dhe propozimi i njė ngritje xhamije nga mė tė mėdhatė nė Mitrovicė (oferta e bėrė jo direkt nga Erdogan, por nga kryetari i njė bashkie tė njė qyteti turk).
Mendoj se politika shqiptaro-kosovare duhet tė ketė kujdes nė aspektin e marėdhėnieve me Turqinė ashtu si dhe marėdhėiet me fqinjėt e tjerė pėrsa i pėrket ofertave sepse nė rradhė tė parė duhet tė jetė dhe dinjiteti kombėtar tė mos nėpėrkėmbet.
Mendoj se problemet nė politikėn e brėndėshme turke ashtu si dhe nė atė tė jashtme janė larg besimit reciprok, qoftė ndaj BE qoftė dhe me vėndin tonė, sepse dėshira e Turqisė pėr tė na pėrqafuar si vėllai vėllanė, e vendos rolin e Shqipėrinė nė Ballkan si anijen e Uliksit pėrballė Scylla-s dhe Charybdis (monstrat Shilla dhe Karibda).
Kjo varet nga politikat afat-gjata tė Shqipėrisė ndaj fqinjėve, politika tė cilat nuk duhet tu shkelin syrin fqnjėve se sa tė mendojnė seriozisht pėr tu integruar sė bashku me Kosovėn nė BE, integrim i cili do tė jetė shpėtimi ynė i vėrtetė qoftė pėr ti` u larguar skemave politike me mentalitet ish-komunist qoftė pėr tė kėrkuar liritė e tė drejtat e njeriut tė shqiptarėve edhe nė Turqinė e Erdoganit.
Krijoni Kontakt