Adem Jashari - Hero i Kosovës

[Llapi]

Me rastin e 10 vjetorit të rënies së Komandantit Legjendar

të UÇK-së Adem Jashari



Adem Jashari - miti, legjenda dhe e vërteta

( 1 )



· Adem Jashari kishte patur fatin, që duke i takuar një populli që i kishte besuar, kishte ecur në rrugën e tij, e cila ishte tejet e pakrahasueshme me rrugëzimet e pafund, herë gjysëm sllave dhe herë gjysëm përçartëse të njeriut të Velanisë. Përpjekjet që bëhen sot për të vënë një linjë barazimi mes njeriut të Velanisë, të cilit nuk i përmend emërin për të mos e vënë pranë emërit të Jasharëve, janë veçse dështime të tjera të politikës ditore. Për më tepër ata janë të dhimbshme kur bëhen nga njerëz që i kanë takuar një mendimi të ri politik dhe filozofie të re politike në Kosovë.





Shkruan: Bedri ISLAMI

03. III. 2008



Pa as më të voglin dyshim që emëri i Adem Jasharit është ndër më të njohurit dhe më të respektuarit në të gjitha trevat shqipfolëse dhe në bashkëkombasit e tij. Është ndër rastet e rradha te historisë njerëzore, jo vetëm të kombit tonë, kur emëri i njeriut, në fare pak kohë, i dalë si nga legjenda, bëhet simboli i popullit të tij. Tashmë, ndryshe nga dhjetë vite më parë, kur ishte e zakonshme të pyetej se " kush është Adem Jashari", rreth emërit të tij është ngritur miti, legjenda dhe e vërteta. Sa lidhje kanë ato me njëra tjetrën, ku është fillesa e njërit dhe vazhdimi i tjetrës, në cilin kufi ndahen ata nga njëra tjetra apo , të tria së bashku, duke mos qenë, veçse vazhdim i njëra tjetrës, përbëjnë atë që sot mund të quhet "çmimi nobel i lirisë" - si është shprehur në ditët e para të pasluftës ministri i sotëm i jashtëm francez, Bernnard Kushner.



Në historinë e kombeve, si dhe në historinë e kombit tonë, ka jo pak shembuj, për të mos thënë se ka mjaft të tillë, në të cilat sakrifica sublime, qëndresa, përkushtimi, janë shfaqur si simbole, nga të cilat është mbajtur gjallë historia. Kjo ka ndodhur edhe tek ne. I janë dashur kombit tonë simbole të herëpashershme, të cilët kanë marrë pas vetes edhe të ardhmen, në një mënyrë ose në një tjetër ata janë bërë fatthënësit dhe dalëzotësit e kombit që i kanë takuar. Mirëpo, ata kanë mbajtur një brez, një ngjarje, një qëndresë, një luftë, kanë pasur një përkushtim, janë ngritur mbi epokën e tyre duke u bërë pjesë edhe e epokave që do të vinin. Brezat janë përkulur në nderim të veprës dhe qëndresës së tyre.



Sidoqoftë, në këtë plejadë qëndrese, në të cilat janë ndeshur burra që kanë zgjidhur hallet e popullit të tyre me armë dhe burra që u kanë paraprirë me pendë, ka qenë pa dyshim saktësisht e qartë se miti i krijuar mbi jetën dhe luftën e tyre, aq sa ka qenë i vërtetë, aq ka qenë dhe njerëzor, aq sa ka qenë i saktë, aq ka patur edhe përmasat e së panjohurës, në të cilat vitet dhe dekadat kanë sjellë zbehjen ose, jo rradhë, edhe rëndimin e kujtesës.



Ata që qëndruan në memorjen e kombit si të përhershëm nuk e bënë vetë këtë, thënë të drejtën as nuk e deshën këtë, por gjithçka erdhi natyrshëm, deri sa njerëzit i bënë pjesë të jetës së tyre të përditshme.



Por rasti i Familjes Jashari ishte i një natyre krejt të veçantë. Për t'u ngritur miti i tyre nuk u deshën vite të shumta e as dekada, nuk u desh që të trasohej rruga, të qetësoheshin ngjarjet, të merrnin rrugë ato; miti i tyre u ngrit vetvetishëm dhe kjo ndodhi që të nesërmen e rënies së tyre.



Kjo nuk kishte ndodhur asnjëherë, kjo nuk kishte ndodhur as në rastin e famëmadhit dhe burrit më të shquar të kombit tonë, Gjergj Kastriotit. Në rastin e mësipërm, të Gjergjit, ai kaloi përmes tri fazave në të cilët kalojnë përsonalitetet e mëdha të historisë. Si e cilëson Fan Noli në librin e tij mbi jetën dhe veprën e Skenderbeut, emëri i tij kaloi përmes glorifikimit që i bënë bashkëkombasit e tij, pastaj përmes mohimit të plotë që i bënë ata që erdhën pas tij dhe së fundi - në drejtpeshimin e gjërave dhe ngritjen e lavdisë së përjetshme.



Adem Jashari nuk kaloi përmes një rruge kaq të gjatë. Ai e kishte pasur një fat tjetër, ai e kishte pasur mohimin para se të vinte dita e 5 marsit dhe rrethimi për herë të tretë i Kullave të Jasharëve. Ai, si të thuash, kishte kaluar përmes së keqes që vinte nga zyrat e Velanisë, nga mallkimet e përbaltjet që i hidhnin prej andej, kishte fshirë me mantelin e tij të luftës përbuzshëm gjithë mllefin dhe helmin që rridhte si ujrat e shirave dhe kishte bërë më tutje. Në se kishte qenë i leçitur nga politika e ditës së Prishtinës dhe lideri i saj, Adem Jashari kishte patur fatin, që duke i takuar një populli që i kishte besuar, kishte ecur në rrugën e tij, e cila ishte tejet e pakrahasueshme me rrugëzimet e pafund, herë gjysëm sllave dhe herë gjysëm përçartëse të njeriut të Velanisë. Përpjekjet që bëhen sot për të vënë një linjë barazimi mes njeriut të Velanisë, të cilit nuk i përmend emërin për të mos e vënë pranë emërit të Jasharëve, janë veçse dështime të tjera të politikës ditore. Për më tepër ata janë të dhimbshme kur bëhen nga njerëz që i kanë takuar një mendimi të ri politik dhe filozofie të re politike në Kosovë.



- Përse ndodhi, menjëherë pas rënies, mitizimi i Adem Jasharit dhe ngritja e legjendës së tij?

- Ishte një rastësi, një thirrje e kohës pasi populli kishte nevojë për një mit dhe për një legjendë, ishte kërkesë apo gjithshka ishte e vërtetë dhe kjo e vërtetë po fillonte të bëhej qartësisht e lexueshme për të gjithë, për pasuesit e tij, por edhe për mohuesit e tij?



Që pas 8 marsit të vitit 1998 emëri i Adem Jasharit, bacës Shaban, Hamzës, dajës Osman dhe i gjithë atyre që luftuan në atë fillim marsi, i kullave që u shkrumbuan, i jetës që u dha, i pushkëve që u ngritën, i luftës deri në sublimitet, u bënë fillesa e simbolit të popullit që i takonin. Për këtë nuk u desh asnjë dekret, dhe si të tillë askush nuk mund ta nxirrte, nuk u muar asnjë vendim, nuk u bë asnjë mbledhje e veçantë, gjithçka rrodhi krejt natyrshëm, tepër njerëzore, sublime do të thoja, deri në atë kufi ku kufiri mes mitit, legjendës dhe të vërtetës nuk është kurrë qartësisht i përcaktuar, sidomos në ditët e para.



A kishte një shkak tjetër, po ashtu aq madhor dhe sublim, sa edhe rënia e tyre që solli mitizimin e menjëhershëm të Adem Jasharit?

- Sigurisht që po. Në ditët e para të pasrënies së tij dhe bashkëluftëtarve të ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ka qenë e natyrshme që ana figurative, emocionale, e prekshme, e dhimbshme, më e kapshme - lufta, qëndresa dhe sakrifica, të ishin më evidentet.



Mirëpo këto nuk mjaftojnë për të bërë një mit, ata shumë - shumë mund të bëjnë një shembull, një prijës të ditës, një emër për t'u ndjekur, ata mund të bëjnë një këngë ose shumë këngë - por nuk mund të bëjnë mitin Njeri, nuk mund të hedhin bazamentin e legjendës, e cila në këtë rast, nuk është asgjë tjetër, veçse e vërteta.



Për të kaluar nga emëri i njeriut luftëtar, jo shumë i njohur jashtë Drenicës dhe jo shumë i njohur jashtë strukturave të organizuara të luftës, Adem Jasharit nuk iu deshën më shumë se 48 orë. Që nga dita kur kishte vendosur të zgjidhte çështjen e Kosovës përmes pushkës dhe deri në ditën e rënies së tij ishin më shumë se dhjetë vite aktivitet ilegal, legal e gjysëm legal, mirëpo edhe kjo nuk do të ishte e mjaftueshme për të spjeguar mitin e jashtëzakonshëm të Jasharëve. Që nga dita kur ishin hedhur themelet e para të Fisit të Jasharëve në Prekaz dhe deri në ditën kur do të digjeshën për herë të fundit kullat e tyre do të kishin kaluar treqind vite - mirëpo edhe ky autoktonitet, nuk i ka të gjitha në vete.



Në Drenicë, por edhe jashtë saj, kishte pasur Kosova burra të mëdhenj, të ndritur do të thoja, të cilët ishin sakrifikuar deri ku nuk mbante më, dhe këtë e kishin bërë krejt natyrshëm, duke dhënë pasurinë, bijtë e bijat e tyre, duke e shkuar gjithë jetën luftrave dhe në fund duke dhënë edhe jetën e tyre. Ata e kanë lënë emërin e tyre në historinë e kombit - mirëpo, kjo që po ndodhte në rastin e mitit të Jasharëve do të ishte diçka krejt e re dhe krejt ndryshe në historinë tonë.



Një shembull i përjetuar: me 9 mars 1998, pra dy ditë pas përfundimit të luftës në Prekaz, në qytetin e Shtutgartit, Lëvizja popullore e Kosovës, do të organizonte një manifestim të madh kundër dhunës dhe pushtimit serb të Kosovës. Ishte manifestimi i parë i madh që bëhej. Organizatorët kryesorë të tij ishin Kushtrim Hadergjonaj, Sheradin Berisha, Gëzim Avdimetaj e të tjerë. Së bashku me profesor Hasan Ukhaxhajn ishim ftuar, si drejtues të Lëvizjes, për të folur në këtë Manifestim. Në sheshin e madh ishin më shumë se njëzet mijë vetë. ( Shiko këtu foton – Sh.B )



Ende nuk dihej saktësisht se çfarë kishte ndodhur në Prekaz, lajmet vinin të paqarta deri në fund, as në familjen Jashari që jetonte në Mynih ende asgjë nuk ishte e qartë. Pikërisht në këtë shesh, për herë të parë, pa kaluar as 48 orë nga vrasja e tyre, emëri i Adem Jasharit gjëmoi. Kam parë njerëz që thërrisnin emërin e tij me gjithë shpirt duke valëvitur flamurin kombëtar, sikur shpirti i tij ishte tashmë në palët e flamurit. Ishte një thirrje e re, krejt e veçantë, nga askush e orientuar, e dalë nga thellësia e shpirtit, megjithëse ende kishte shumë e shumë njerëz që pyesin se " kush është Adem Jashari".



Një javë më vonë, Lidhja Demokratike e Kosovës, në qytetin e Mynihut, nuk lejoi të vihej fotografia e tij në qendër të manifestimit dhe kjo do të ishte nga përpjekjet e fundit të hapura për prishjen e mitit dhe çlegjendizimin e emërit të Adem Jasharit. Pak kohë më vonë kam parë të njëjtët njerëz duke u përbetuar se kanë qenë miqtë më të mirë të tij dhe të familjes së tij. Por kjo është një histori tjetër.



Unë kthehem edhe një herë tek pyetja ime:

- ishte rastësi, kërkesë e kohës apo ishte gjithçka e natyrshme, njerëzore dhe saktësisht e merituar?



Ne jemi mësuar ta shohim në fotografi të ndryshme Adem Jasharin, gjithnjë me armë në dorë, me pelerinën e luftës hedhur krahëve, me mjekrrën e derdhur si ujvarat e bjeshkëve të Sharrit, me shikimin e tij të papërsëritshëm - sytë e tij flasin më shumë se qindra deklarata, jemi mësuar edhe ta përfytyrojmë një njeri që vetëm ka luftuar, ka organizuar aksione, ka qëndruar, ka mposhtur armiqtë, ka ngrohur zemrat e njerëzve. Kështu jemi mësuar dhe të gjitha këto, duke qenë të vërteta, janë njëkohsisht edhe të paplota.



Njerëz që e kanë shkuar jetën me armë kemi pasur gjithnjë, me pelerinën hedhur krahëve kemi pasur po ashtu, që janë vrarë burrërisht me gjithë njerëzit e fisit të tyre, ka ndodhur edhe kjo; sepse na është dashur të luftojmë në shumë dekada. Ka pasur burra si Isë Boletini që në një thirrje të tyre ngrinin në këmbë deri në 15 mijë vetë dhe hynin në Shkup si në shtëpinë e tyre.



Adem Jashari nuk është vetëm fotografia që njohim, vetëm thelbi i asaj që besojmë, nuk është vetëm streha nga e cila, domosdo kanë shkuar të gjithë ata që donin të luftonin - ai është shumë më tepër se kaq. Edhe shumë vite pas rënies së tij, mjaft njerëz që kishin pozicione drejtuese në strukturat e luftës, kur duan të dëshmojnë një qëndrim apo të kenë një mbështetje, krejt natyrshëm i drejtohen Adem Jasharit apo faktit se kanë qenë në lidhje me të, se kanë bujtur tek Jasharët, se kanë patur kontakte ose se u kanë ndihmuar atyre. Nganjëherë, mjerisht, edhe njerëz që krejt rastësisht janë njohur me to apo u kanë bërë konak, tashmë dëshmohen si njerëz të afërt dhe të besuar të tyre. Në fund të fundit kjo është forca që ngjall emëri i Jasharëve, sidomos i Ademit, Bacës Shaban dhe Hamzës dhe ne duhet ta pranojmë si të tillë. Jasharët, duan apo nuk duan, nuk do të mund t'i shmangen kurrë mbështetjes që kërkojnë të tjerët tek emëri i tyre.



- Çfarë e bëri dhe çfarë e bën edhe sot Adem Jasharin krejt të veçantë në historinë e kombit tonë?

- Cila është rrjedha përmes së cilës ka ecur e vazhdon të ecë emëri i tij?

- Ishte ai thjeshtë luftëtari, njeriu me pushkën hedhur krahëve, i hekurt dhe i ftohtë, i pafjalë dhe serioz, apo kishte shumë më tepër se kaq?



Përsonalisht nuk e kam takuar asnjëherë Adem Jasharin. Nuk futem në rradhën e njerëzve që e kanë patur një fat të tillë në jetën e tyre. E kam dëgjuar për herë të parë emërin e tij nga Fehmi Lladrovci dhe vllai i tij, Ramizi, që më pas do të bëhej përfaqsuesi i Adem Jasharit në perëndim, në bazë të një letre që Grupi i Drenicës i dërgoi organizatës në dhjetorin e vitit 1997. Letra ruhet ende në arkivin e organizatës. Fehmiu, kishte një respekt të jashtëzakonshëm për të dhe mendoj se Adem Jashari ishte i vetmi njeri para të cilit përkulej Fehmi Lladrovci. Më pas do të mesoja se edhe Adem Jashari, kur i kishin kërkuar të kishte një ndarje me Fehmiun, do të thonte se " vetëm vdekja më ndan nga Fehmi Lladrovci". Kjo ka qenë njohja ime e parë me të, përmes figurave që ishin të afërta me Adem Jasharin, por, thënë sinqerisht, nuk e kam menduar se po flisnim për njeriun që shpejt, shumë shpejt do të bëhej figura mitike e shqiptarëve. Ishte koha kur ai sapo ishte dënuar me njëzet vite në mungesë, në gjyqin e njohur ndaj Grupit të Drenicës. Më pas e pashë fotografinë e tij dhe më bënë përshtypje sytë e tij, të cilët, kushdo që i sheh me vërejtje, e ndjen se kanë ngjashmëri të jashtëzakonshme me të shqiponjës.



Por unë kam patur një fat tjetër të dyfishtë : kam njohur nga afër, si mik i tyre, familjen e jashtëzakonshme të Jasharëve, të cilët kanë hisen e tyre të papërsëritshme në luftën që është zhvilluar në Kosovë. Unë mund të them me bindje se, në se nuk do të kishte qenë mbështetja e tyre e hapur dhe angazhimi në strukturat e luftës, shumë gjëra nuk do të shkonin ashtu si do të rridhnin punët më tej. Në familjen e tyre, shumë herë, më ka takuar të shoh inçizimet e ndryshme familjare, krejt të zakonshme, të shoh Ademin dhe Hamzën mes familjeve të tyre, të ndjek rrjedhën e jetës që ata kanë bërë, punët e hallet e përditshme, të dëgjoj se si e kanë konceptuar jetën dhe si kanë menduar për të ardhmen e Kosovës, duke folur krejt natyrshëm, i kam parë tek losin me fëmijët në një ditë të zakonshme, si silleshin me prindërit, atë aktin e veçantë kur i merrnin mes duarve të tyre dorën e nënës plakë dhe e përkdhelnin butësisht, hyrjen pa bujë e zhurmë në dhomën e miqve, deri në një ditë të zakonshme kur merreshin me punët e përditshme si do të ishte krasitja e pemëve apo çarja e drurëve në oborrin e shtëpisë.



Fati tjetër i imi lidhet me faktin se në vitet e luftës isha i zgjedhur drejtuesi kryesor i Lëvizjes Popullore të Kosovës, organizatë së cilës i kishte takuar edhe Adem Jashari që nga mesi i viteve 80. Në arkivën e saj ndodheshin ose m'u dhanë më pas mjaft kaseta, në të cilat ishin të regjistruara porositë e Adem Jasharit, mendimet e tij, qëndrimin e tij për njerëz, ngjarje dhe pozicione të ndryshme, kam dëgjuar mendimin e tij, i cili, kishte po të njëjtën peshë dhe po të njëjtën forcë si edhe lufta e tij. Ndodheshin letra të tij, të cilat ruhen edhe sot si thesar i jashtëzakonshëm, dhe përmes tyre, ndonjëra edhe është bërë publike, mund të dallosh qartësisht se pas tij nuk është vetëm njeriu i luftës, por edhe i mendimit vizionar; nuk është vetëm luftëtari, por edhe prijësi, nuk është vetëm e tashmja, por edhe përvoja që kishte shkuar; nuk është vetëm Drenica, por edhe Kosova, nuk është vetëm Kosova, por edhe kufijtë më skajorë të Shqipërisë londineze.



Adem Jasharin unë nuk e kam parë kurrë thjeshtë e vetëm si luftëtar, si dalëzotës i zakonshëm i Kosovës, por shumë më tepër se kaq.



Në këtë dhjetë vjetor të rënies së tij është koha të flasim më gjatë për mendimin e tij filozofik, për vizionin e tij të jashtëzakonshëm, për përmasat që kishte rrokur mendja e tij, për krijimin edhe një herë si në legjenda të treshes së njohur mitike ; babai dhe vllezërit; apo edhe më tej, Familja dhe Fisi, për të shkuar më gjërë, në krejt shqiptarinë.



- Cila ishte filozofia e Adem Jasharit?

- Cili ishte vizioni i tij?

- Çfarë bëri ai më shumë se gjithë të tjerët për të qenë njëkohsisht mit, legjendë dhe e vërteta e kombit tonë?



( Vazhdon ... )

[Llapi]

Me rastin e 10 vjetorit të rënies së Komandantit Legjendar

të UÇK-së Adem Jashari...



Adem Jashari - miti, legjenda dhe e vërteta

( 2 )



· Nuk e di dhe besoj se mes tyre nuk do të jenë takuar asnjëherë Adem Jashari dhe vigani i mendimit liberator Ukshin Hoti, por jam i bindur se kanë dëgjuar për njëri tjetrin. Ukshin Hoti ishte njëri ndër figurat e njohura të jetës politike të Kosovës që në ngjarjet e njohura të vitit 1981, ndërsa Adem Jashari, përgjithsisht Jasharët duhet të ishin të njohur për Ukshin Hotin, qoftë për ngjarjet e 30 dhjetorit të vitit 1991, qoftë edhe nga fakti se Ukshin Hoti kishte lidhje me të njëjtat struktura ilegale ku ishte pjesë edhe Adem Jashari. Sidoqoftë kjo nuk është e rëndësishme. Thelbësore se të dy ata, njëri në fushën e filozofisë së shkruar dhe tjetri në fushën e filozofisë së jetësuar, hapën njëkohsisht një fushë të re përjetimi në politikën shqiptare të Kosovës.






Shkruan: Bedri ISLAMI

04. III. 2008



Përfytyrimi i Adem Jasharit thjeshtë e vetëm si një luftëtar, prijës apo edhe diçka më tepër asnjëherë nuk ka qenë i saktë. Sepse ka qenë i paplotë. Kjo është thelbësorja. Sepse ka qenë vetëm njëra anë e shfaqjes së tij, ajo më e dukshmja, më e përfytyrueshmja, më e kapshmja. Ajo për të cilën është edhe më e lehtë të flitet, por që jo gjithmonë është e gjithë e vërteta.



Adem Jasharin ne duhet të mësohemi ta shohim përtej këtij përfytyrimi, duhet të mësohemi ta shohim në ato përmasa që janë e vërteta e jetës së tij dhe e mendimit të tij politik, përceptimit të tij vizionar dhe e shfaqjes së tyre në kapërcyellin e shekullit të shkoi.



Shfaqja e tyre në vetvete ose një nga një ka disa ngjashmëri ose shumë ngjashmëri me shfaqje të tilla në lëvizjen tonë kombëtare, por kësaj rradhe, për herë të parë ajo është një plotëri, është struktura komplekse e mendimit dhe e rezistencës, mbështetur në tiparet jo vetëm të kohës që përjetoi, jo vetëm të së shkuarës, por edhe në përceptimin e së ardhmes. Fakti që idetë që kishte mbartur Adem Jashari nuk u shuan sëbashku me rënien e tij heroike, por, në të kundërtën u bënë tej mase dhe tej se zakonshmes më të fuqishme, dëshmojnë se, më shumë se gjithçka, ai kishte patur ide që do të përgatitnin të ardhmen.



Nuk e di dhe besoj se mes tyre nuk do të jenë takuar asnjëherë Adem Jashari dhe vigani i mendimit liberator Ukshin Hoti, por jam i bindur se kanë dëgjuar për njëri tjetrin. Ukshin Hoti ishte njëri ndër figurat e njohura të jetës politike të Kosovës që në ngjarjet e njohura të vitit 1981, ndërsa Adem Jashari, përgjithsisht Jasharët duhet të ishin të njohur për Ukshin Hotin, qoftë për ngjarjet e 30 dhjetorit të vitit 1991, qoftë edhe nga fakti se Ukshin Hoti kishte lidhje me të njëjtat struktura ilegale ku ishte pjesë edhe Adem Jashari. Sidoqoftë kjo nuk është e rëndësishme. Thelbësore se të dy ata, njëri në fushën e filozofisë së shkruar dhe tjetri në fushën e filozofisë së jetësuar, hapën njëkohsisht një fushë të re përjetimi në politikën shqiptare të Kosovës.



- Cilat ishin disa nga momentet më themelore të mendimit politik të Adem Jasharit dhe të vizionit të tij?

Në se shpejt e shpejt, shkurt e shkurt, do të thonim se ishte liria e Kosovës dhe bashkimi i kombit - kjo ishte një aspiratë shekullore, thuajse e të gjithë shqiptarëve në Kosovë. Për të arritur në këtë aspiratë duheshin përcaktuar qartësisht saktë rrugët që do të përshkruheshin, perspektivat që do përcaktoheshin, duhej bërë një gjë e cila , aq sa do të ishte pa kthim, aq edhe do të ishte mrekullisht e dëshiruar, të paktën nga ata që do të ishin në gjendje të bënin luftën.



Djemtë e Shaban Jasharit, pas jetesës më shumë se 300 vjeçare në Prekaz kishin krijuar lidhjet e tyre me tokën. Kjo ishte një lidhje e shumëanshme, jo vetëm jetësore, e përditshme, por edhe në motivin e tyre të qendresës. Hamzë Jashari do të thonte në njerën nga bisedat e tij të lira se " këtu kemi lindur, këtu do të jetojmë, këtu do të vdesim, përtej kësaj toke nuk kemi se ku të shkojmë". Ishin fjalë profetike.



Dihet tashmë se në disa nga muajt e vitit 1991 Adem Jashari dhe disa nga bashkëluftëtarët e tij do të jenë në Shqipëri, në atë që do të quheshin ushtrime ushtarake. Është i njohur fakti se gjithçka ishte dekonspiruar, por kjo nuk është në temën e këtij shkrimi.



Si çdo gjë që lidhej me luftën, Ademi e kishte marrë gjithçka shumë seriozisht dhe do i thotë djemve të grupit të Drenicës se " Kush i a ka mësyer kësaj rruge, duhet me e ditë mirë çka mundet me ndodhë dhe këtu nuk ka hajgare, ia kemi nisë kësaj pune dhe duhet t'i shkojmë deri në fund, pavarësisht se si do të shkojë ajo, me rreziqe apo pa to".



Pas arrestimeve masive të grupeve të ndryshme që u stërvitën në Shqipëri, para shumë kujt u shtrua pyetja se çfarë duhej bërë. Ishin të shumtë ata që morrën rrugën e mërgimit. Disa e humbën emërin e tyre, disa nuk e ditën as vetë se nga do të shkonin, të paktë ishin ata që vazhduan të mbeten në rrjedhat e luftës dhe, edhe më të paktë, ata që u kthyen.



Adem Jasharit, qeveria e asaj kohe, e quajtur e Bukoshit, i propozoi rrugën e mërgimit. Çfarë do të kishte ndodhur në se edhe ai, si jo pak të tjerë, do të kishte bërë të njëjtën gjë.. do të rrugëtonte dhe do të kthehej në një mërgimtar të zakonshëm. Ai edhe mund ta bënte këtë, askush nuk ishte zot i fatit dhe i jetës së tij.

Mirëpo Adem Jashari e kishte mendimin e tij të pjekur politik dhe ky është guri i parë themeltar i çdo qëndrese: për vend tonë duhet të luftojmë në vendin tonë. Nuk na bën mirë as buka e të huajit, as ngrohja e të huajit, as fjala e të huajit. Ai pra mund të rrinte, ta zëmë në Gjermani, mirëpo është nga gjërat e para që nuk i shkon ndër mend. Ndoshta mund edhe të ketë dëgjuar se një profesor i nderuar, ish i burgosuri politik Ukshin Hoti e kishte lënë Universitetin famëmadh të Harvardit për të bërë politikë në Krushën e Madhe, ndoshta edhe jo. Por ai bëri të njëjtën gjë, me të njëjtin mendim politik e filozofi politike të qendresës: lufta duhet filluar nga vendlindja.

( Foto: Adem Jashari - Mr.Ukshin Hoti )



Mendimi i tij ishte pjekur me kohë - nuk ishin dashur vështërsi të mëdha për të patur një mendim të tillë, aq më tepër në një fis ku ai kishte lindur dhe ku kishte formuar karakterin e tij.



Adem Jashari kthehet në Prekazin e Poshtëm.. Asgjë të veçantë nuk ka në këtë fshat bri Skenderajt. Katër lagje: Jasharaj, Kodra, Meha dhe Lushtaku. Tri lagjet e para janë krijuar prej tre vllezërve :Jasharit, Kadriut dhe Mehës, prandaj edhe janë të një gjaku, ndërsa Lushtakët ishin të ardhur disi më vonë në Prekaz.

Megjithatë ky ishte dheu i tij, ai e dinte se nuk mund të shkonte diku tjetër dhe t'u thonte të ngriheshin në luftë, në se nuk e kishte zgjidhur më parë një gjë të tillë në fshatin dhe në gjakun e tij. Atdheu fillon nga vetja - thonë dhe kjo, në rastin e Jasharëve dhe të Prekazit të Poshtëm, është më se e vërtetë.



Ai nuk do të kthehet në vendin e tij për të bërë llafe të pabukë dhe të pafund. Kur ishte kthyer ai kishte përcaktuar që dhjetë vjet më parë përgjigjen e pyetjes, që jo një herë e kishte thënë Hamza " A po bëhet ma laps, a po bëhet me pushkë". E kishin përcaktuar si Fis që ditën kur ishte vrarë kushëriri i tyre Tahir Meha, brezi i tretë i kësaj familje që bënte luftë me Serbinë.



Vizioni i qartë politik se lufta duhet filluar që nga vetvetja e duhet bërë në Kosovë, do të jetë ndër vendimtarët në politikën e fund shekullit të shkuar. Adem Jashari, krahas tij edhe figura të tjera madhore si Zahir Pajaziti, do të kishin meritën e jashtëzakonshme, të papërsëritshme do të thoja që pasi përcaktuan qartësisht vizionin e tyre u bënë njëkohsisht edhe mishërues të këtij vizioni.



Në librin e shenjtë kristian, Biblën, është edhe thënia e njohur e Jesus Krishtit se "nuk mund të jesh profet në vendlindjen tënde". Shembulli i Adem Jasharit dëshmoi se mund të ndodhte edhe ndryshe. Mund të ishte profet edhe aty ku kishe lindur. Kjo do të ndodhte në se nuk do të shkëputeshe kurrë nga vendi yt, në se nuk do i humbisje ato lidhje të veçanta që të mbajnë fuqishëm pas saj.



Kjo nuk do të thotë se duke qenë vetë jashtëzakonisht i lidhur me tokën ai do të kishte përbuzje ose largesë ndaj atyre që ishin jashtë. Strukturat ilegale që ishin jashtë Kosovës, disa tepër të rëndësishme, si sektori i veçantë pranë Lëvizjes Popullore të Kosovës, apo të tjera do të kishin përherë mbështetjen e tij. Këtë e dëshmojnë letrat që ka dërguar apo porositë që ka dhënë. Edhe në letrën e tij të fundit, dhjetor 1997, është e pranishme një gjë e tillë. Është ndoshta i njëjti mesazh që do të niste nga salla e gjyqit Ukshin Hoti, kur, i pranguar, në prag të burgosjes së gjatë do i dërgonte përshendetjet e tij shokëve të lëvizjeve ilegale jashtë Kosovës.



Ideja e Adem Jasharit për të gjetur mbështetje tek njerëzit e tij, në tokën e të parëve, është tejet e lashtë, ajo është një ide prometheiane. Mirëpo, aq sa është e lashtë, aq është edhe e rradhë në shfaqjen e saj në historinë e kombeve. Ne jemi fatlumë që kishim një Njeri, i cili, në fundin e shkeullit të njëzet e risolli këtë ide tek ne, në formën më të mrekullueshme të shfaqur dhe njëkohsisht në formën më të heshtur. Është ndër rastet e rradha, kur e madhërishmja shfaqet krejtësisht e heshtur.



Vizioni politik i Adem Jasharit shkonte përtej asaj që mund të quhej fusha e tij e veprimit. Që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe deri në fillimet e viteve 90, qendresa kundër pushtimit serb do të kishte disa shembulltyra, herë më të spikatura e herë më të zbehta, por sidoqoftë, thuajse në çdo dhjetë vite, ka pasur një ngritje masive. Kjo ka qenë e rëndësishme, pasi asnjëri brez nuk mund të quhet brez i humbur, pavarësisht se u bënë investime të mëdha për të pasur, jo një, por disa breza të tillë.



Lëvizjet kryengritëse të shqiptarëve në Kosovë deri në shfaqjen madhore të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, kishin qenë në konturet e kufijve të shqiptarëve jashtë Shqipërisë. Megjithëse e kishin ditur se në rastet e halleve të mëdha mund të mbështeteshin tek shteti amë - gjithçka që ishte rrokullisur në pesëdhjetëvitet e fundit, e bënin të vështirë shkuarjen më tej se dëshira apo ideja.



Adem Jashari do të krijonte, fillimisht në memorjen e tij, e pastaj në konfiguracionin politik të strukturave të luftës idenë e saktë se lufta do të mund të fitohej, në se shteti amë do të ishte streha e dytë e luftës.



Është i njëjti mendim politik i shfaqur në të gjitha veprat e Ukshin Hotit. As njëri dhe as tjetri, megjithëse ishte koha kur mbi Shqipërinë hidheshin gurët e mëdhenj të sharjeve, nuk e mohojnë atë, nuk e shohin si njerkë, por si nënë dhe e trajtojnë si të tillë. Me mijra e qindra mijra artikuj do të shkruheshin në shtypin udbash kundër Shqipërisë, asnjëri prej tyre nuk do të bënte vend në mendimin e Adem Jasharit. Për të bërë sa më të qartë këtë vizion brenda vetes, ai rikrijon mitin e Çerçiz Topullit dhe bashkë me të vllain, Hamzën, mitin e Mihal Gramenos.



Foto: Adem e Hamëz Jashari = Çerçiz Topulli e Mihal Grameno )



Ai mund të ngrinte brenda vetes një mit tjetër. Kishte mjaft të tillë, mirëpo ai e kërkon deri atje ku mendon se mund të jetë shembulli më i skajshëm, në Gjirokastër dhe ku është edhe njëkohsisht më domethënës: një toskë, luftëtar i vrarë nga sllavët në daljen buzë liqenit të Shkodrës.



Disa vite pas ngjarjes së njohur, Murat Jashari, nipi i Hamzës dhe i Ademit, për një ekip kineastësh nga Shqipëria do të thonte se " Shpirtrat rilindin. Shikojeni filmin e Çerçiz Topullit, ngjarjet dhe figurat që kanë lëvizur në atë film dhe në pozicione të ngjashme është gjetur Adem jashari me shokët gjatë luftës. E njëjta ngjarje ka ndodhur, e njëjta luftë. Çerçizi ka patur pak fjalë. Edhe Ademi ka folur shumë pak. Anën diplomatike në filmin e Çerçiz Topullit e ka udhëhequr Mihal Grameno. Atë rol, ndërkaq, tek ne e ka pasur Baci Hamzë..."



E vërteta është edhe më e gjërë se kaq. Mirëpo nipit të Jasharëve, në modestinë e tij, i takonte vetëm kaq të thonte. Mirëpo, ajo që ishte themelore dhe që ka mbetur ende në kujtesën e të gjithëve është pikërisht miti që ngriti Adem Jashari, jo thjeshtë se nuk mund të ngrinte një mit tjetër, por sepse e kishte të qartë tashmë se njerëzve u duhej ideja e luftës së përbashkët, jo vetëm përmes gjërave të zakonshme, por edhe përmes miteve.



Në ditët e netët e luftës së njohur të 5, 6 dhe 7 marsit, Adem Jashari do i kthehej edhe një herë mitit të tij : gjatë gjithë kohës ai do të këndonte këngën e njohur të Çerçiz Topullit. Do e përsëriste dhe e ripërsëriste, do e kthente në thirrje e forcë, dhe më pas, pak kohë pas përfundimit të luftës, Besarta, e vetmja mbesë e fisit që mbijetoi do të thonte se " sa kam dëgjuar bacin Adem që këndonte, hiç nuk kam pasë frikë..."



Vizioni i Adem Jasharit se lufta duhej kaluar përmes të gjithë kombit do të ishte më se i saktë dhe jetik. Ai, në shumë raste do të ishte ndër faktorët më përcaktues dhe njeriu i heshtur, Adem Jashari e kishte ditur dhe e kishte paraprirë këtë. Ukshin Hoti do e përcaktonte me veprën e tij, Adem Jashari do e mishëronte me jetën e tij.



Megjithatë nuk janë vetëm këto. Këto ishin dy gurët e mëdhenj që ai ngriti, me forcën e një titani, në rrugën që donte të bënte, por kjo do të ishte po ashtu e pamjaftueshme.



Ai eci edhe më tej…



( Vazhdon ... )

[ment]

Familja Jashari nga Prekazi Te shpallet Familje Mbreterore ne Republiken e Kosoves

Mendimi im eshte qe familja e shenjët Jasharaj nga Prekazi te Shpallet Familje Mbreterore ne shtetin e Kosoves edhe perse amaneti i heronjeve te rene per liri u qua ne vend mendoj se Familja Jasharaj e meriton edhe kete Titull te nji mbreterie nga shteti i Kosoves per te cilin edhe u flijuan thuaja se e gjith Familja per nji dite sa ma te mir per kete vend, pra ky eshte vetem Mendim i imi pres edhe mendimet e juaja Forumist te Nderuar.

[gjilan55]

Familja Jashari meriton qdo titull te mundshem apo qdo titull qe ka mundsi Kosova te jap.te pakta jan ato kombe qe kan nje familje te till patriotike ne mesin e tyre,e ne shqiptaret e kemi kete privilegj.pa kontributin e kesaj familje sot Kosova do te ishte tjeter.

[Fittox]

Edhe nese nuk bohet Familje Mbretrore
ne kete familje do ta kemi ne zemer gjithmon.



__

[Kreksi]

Per mendimin tim kjo familje duhet te ruhet dhe te rrespektohet madje ne te ardhmen qe te vizitohet vetem nga ata familjar te cilet kane humbur antar ne lufte per lirine e kosoves se vetem keta mund ta ndiejne kete dhimmbje dhe askush tjeter.
Kam ardhur ne perfundim se une qe nuke e kam humbur as nje antar te familjes ne kete lufte perse te shkoj aty para antarve te kesaj familje te shitem si patriot ?
Kontributin e kesaj familje duhet ta mbajmi ne zemer e jo me rekllama te njepasnjeshme qe secilit ti bie ne mend gjithqka ne koke.

Per mendimin tim kete familje duhet shpallur familja Martire e kombit.
vetem keshtu ne mund ti bejmi nderin familjes Jashari, ky duhet te mbetet titulli i perjetshem, nuke ka nevoj per tituj mbretnish kjo familje sepse e ka shperblye vetevehten me sakrifica per lirine e popullit.
Propozimet e disave nuke qendrojne ne situata te ketilla, ato vetem se ulin vlerat e nje kombi ne tersi, Adem Jashari nuke ka luftuar per tu bere mbret o burra por ka luftuar qe ky vend te lirohet nga qizmja e pushtuesit te huaj.

[Brari]

ment.. ku ishe ti ate dite kur u rrethue shpija jasharajve?
po rexhep selimi ku ish?
po lushtaku?
Po kupi?
po lima?
po sali veseli?
po kadri veseli?
Po ly halitjaha?

a dihet ku jan kon kta trima?

[xani1]

Këtë familje të veçantë e krijoi vet ZOTI
Ende askush nuk ua pa një pikë LOTI
Nga Rifati, Murati e te Bekimi i RI
Japin mesazhe për UNITET e DASHURI.

[elza]

Sa her vjen Marsi
Luftën dhe kundërshtimin ndaj coptimit do ta ndaloj vetëm kur të çlirohet dhe të bashkohet kombi im……..
….Hasan Prishtina
E nderuara familje Jashari
Ju na treguat si vritet robria , si vritet vdekja , si vritet dhimbja e si ngriten kullat ne themelet e gjakosura e te shkrumbuara ,e ju po na tregoni si jetohet qdo dit me dinjitet e me nder.
Sa her vjen marsi, ne kujtesen ton ngritet si kala madheshtia e nje qendrese ,nje lufte nje mesazhi ,qe bota se kishte marrur asnjeher me pare.Nje mesazh ,qe zgoi edhe mendjet me te fjetura e te turbulluara te asaje kohe.
Sa her vjen marsi para nesh shfaqet baci Shaban Hamza e Ademi duke kuvenduar ne at kull qendrese,
me dajen Osman ,me te afermit e tyre , e sidomos me grate e femijet e vet ne at kull ku kishte vetem luftetar e luftetare ku kishte zana e engjuj qe e lidhen besen me njeritjetrin ,e at bes ia dhan Kosoves dhe liris se saje .Ata ate dit vendosen ti tregonin botes se liria dhe nderi shqiptar mbrohet qe nga plaku e gjer te femija ne djep.Ata burra e ato nena se bashku me femijet e tyre ju ben muran neperkembjes qe po i behej popullit ton,ato gra qe rroken armet e luftuan perkrah me burrat e tyre,ata femij qe barten fyshek dhe i mbajten gjerdanet e mitralozve ,ia kthyen dinjitetin popullit ton qe me vite po dergjej nen durimin e pa fund te nji pritje te pakuptimt.
Pas asaj qe ekan then historian e publicist bashkeluftetar te e bashkeveprimtar te Komandantit, do te ishte e teprt te flisja un sot per permasat e madheshtise se jashtzakonshme te asaj ngjarje te 10 viteve me par e.
Figura e Adem Jasharit ,eshte nje fenomen ne historine ton ,eshte nji personalitet shum dimenzional,i cili me filozofine e tije luftarake dhe politike i tejkalon permasat e nji udheheqesi politike dhe luftarak.
Njeriu qe dinte ta respektonte dhe ta fitonte dashurin e njeriut,njeriu qe respektonte nenen,ashtu si si perendesh ,njeriu qe adhuronte baban si shoke e mesues,njeriu qe dontee i qmonte vllezerit dhe motrat si shoke e bashke luftetar-e,Burri qe ofronte mbeshtetjen dhe krenarine gruas ,babai qe rrezatonte aq shum dashuri per femijet e tij daja ,axha i pa perseritshem qe luante e ushtronte me femijet e familjes se tij te madhe ,-ky burr me ndjeshmeri te jashtzakonshme njerzore ,smund te frymonte nen rrethin e roberise qe po ia ngulfatete popullin e tije.Ai s’mundi te lejonte qe flamuri me shkaben dy krenare te mos kishte qiellin e lire per te fluturuar.
Pikerisht pse e kishte ter at dashuri per familjen ,dhe te afermit e Tij ,pepopullin dhe Kosoven e Tij,Ai ,s’mund te rrinte e te mos bente asgje per lirine te cilen e kishte te shenjet.
Ai ishte betuar qe qdte paguante qdo qmim ,per t aber qe femijet e Kosoves te jetonin te lire,qe Flamuri i Skenderbeut te valonte i lire ne trojet tona dhe e beri.
Madheshtia dhe permasat mitike te ngjarjes se 5 marsit qendron pikerisht ne veqantin e qendreses dhe menyres se luftes qe e ben Jasharajt.Aty ishte nje brigad lirie e perber nga moshat me te ndryshme,aty u shpalos pergaditja shekullore per liri,Perpjekja e bacit Shabanper te pergadit luftetar lirie ,u shpagua at dit se ne at betej te lavdishme Kosoves jo vetem qe ju kthye dinjiteti ju hapen dyert e lirise por ju dhurua miti ,legjenda ,nji legjend qe se kishte perjetuar me pare.
Zakonisht mitet mesohen nga librat apo gojdhenat ndersa Kosova po jetonte bashk me legjenden e saj qe doli nga shtepia e mesuesit te drenices ,nga miqt e familjaret e tij.Baci Shaban Hamza e Komandanti legjendar Adem Jashari , grat dhe femijet e tyre ishin te vetedijshem se vetem me nje luft dhe flijim te tille do te mund ta percillnin mesazhin me permasa te tilla siq e morem ne dhe tere bota .Pikerisht ketu qendron madheshtija e pa perseritshme dhe e pa ndodhur ndonjiher me par ne nji lufte te till per liri.
Duke e njohur bacin Rifat,motrat e Ademit dhe Hamzes,djemt e vajzat e tyre dhe ne fund nuset niprit dh embesate e asaje, shtepie,figurat e ketyre luftetarve ,dalin nga konturat e mitit ,legjendes qe me eshte krijuar ne ndergjegjejen time,dhe natyrshem shpaloset personaliteti i tyre shum dimenzional.
Figura e Adem Jasharit e Hamzes dhe sidomos bacit Shaban ,del nga konturat e hekurta te mbinjerezores dhe paraqitet me ter thjeshtesin dashurin vizionin dhe pergaditjen luftarake dhe teorike qe e mund ta ken vetem njerzit e mdhenje.
Duke e pare se si rrodhi jeta ,ne familjen Jashari,pas kesaj ngjarje sa te lavdishme po aq edhe te dhimbshme ,duke par forcen per ta mundur dhimbjen dhe perpiekjen heroike te pjestarve te gjalle te kesaj Familje qe u be institucion i popullit ton,u be burim i forces dhe mbeshtetjes per ter popullin,Figura e mesuesit Shaban dhe e bijve te tij na behet me e dashur me e afert ,keto personalitete sot neper mes bacit Rifat ,motrave dhe femijve te tyre po na reflektojn zemren e tyre te madhe te mbushur plot dashuri per atdheun lirin dhe familjen e tyre.Vetem nji familje ku ka qen harmonia dhe dashuri e pa fund ,mund te jap mesazhin ,qe na e dha kjo Familje embleme.Vetem nji familje me nji edukate te mirefillt njerzore intelektuale e patriotike mund ti jap popullit te saje mundesin qe ta perjetoi legjenden dhe mitin pa pasur nevoj te kalojn vite.Vetem nji familje e ngritur ne edukimin e shendosh te mesuesit te pare te Drenices,Bacit Shaban, ka mundur ti dhuroi popullit te vet rastin unikat dhe te pa perseristshem ne historine e luftrave per liri.Po kjo familje sot po i dhuron popullit te vet kuadro luftarake e njerz te shkences dhete kultures.
Dhe ne fund po e them se Shaban Jashari me Komandantin Legjendar Adem Jasharin dh eHamzen me vendimin e tyre qe se bashku me ter familjen ti kundervihen armikut ,ben aktin me sublim qe ka njohur njerzia.
Jan te panumerta rastet ku heronjet e dhe deshmoret kann dhen jeten per atdhe ,por sakrifica qe e ben Jasharajt eshte unikate,ata luftuan vet bashk me femijet e tyre,Ata ,ne sfondin e flamurit ton bashk me jeten e tyre mbeshtollen e dhe jeten e asaj qe eshte me e shtrenjet se vetvetja ,jeten e femijve te vet.E pikerisht ky fakt e,ben edhe me madheshtore dhe mbi njerzore sakrificen e kesaje familje.
Perjet do te perkulemi me respekt para jetes dhe sakrifices se tyre
perjet do te perkulemi me respakt para shembullite te vazhdimesise se dinjiteteshme te tradites se familjes Jashari.!
Lavdi jetes dhe vepres se Adem Jasharit dhe familjes Jashari!
Lavdi renjes heroike te Jasharajve !
Lavdi te gjithe Deshmorve te ren per liri!
Sadete Zhitia

[elza]

Me rastin e 10 vjetorit të rënies së Komandantit Legjendar

të UÇK-së Adem Jashari



Adem Jashari - miti, legjenda dhe e vërteta

( 1 )



· Adem Jashari kishte patur fatin, që duke i takuar një populli që i kishte besuar, kishte ecur në rrugën e tij, e cila ishte tejet e pakrahasueshme me rrugëzimet e pafund, herë gjysëm sllave dhe herë gjysëm përçartëse të njeriut të Velanisë. Përpjekjet që bëhen sot për të vënë një linjë barazimi mes njeriut të Velanisë, të cilit nuk i përmend emërin për të mos e vënë pranë emërit të Jasharëve, janë veçse dështime të tjera të politikës ditore. Për më tepër ata janë të dhimbshme kur bëhen nga njerëz që i kanë takuar një mendimi të ri politik dhe filozofie të re politike në Kosovë.



Shkruan: Bedri ISLAMI

03. III. 2008



Pa as më të voglin dyshim që emëri i Adem Jasharit është ndër më të njohurit dhe më të respektuarit në të gjitha trevat shqipfolëse dhe në bashkëkombasit e tij. Është ndër rastet e rradha te historisë njerëzore, jo vetëm të kombit tonë, kur emëri i njeriut, në fare pak kohë, i dalë si nga legjenda, bëhet simboli i popullit të tij. Tashmë, ndryshe nga dhjetë vite më parë, kur ishte e zakonshme të pyetej se " kush është Adem Jashari", rreth emërit të tij është ngritur miti, legjenda dhe e vërteta. Sa lidhje kanë ato me njëra tjetrën, ku është fillesa e njërit dhe vazhdimi i tjetrës, në cilin kufi ndahen ata nga njëra tjetra apo , të tria së bashku, duke mos qenë, veçse vazhdim i njëra tjetrës, përbëjnë atë që sot mund të quhet "çmimi nobel i lirisë" - si është shprehur në ditët e para të pasluftës ministri i sotëm i jashtëm francez, Bernnard Kushner.



Në historinë e kombeve, si dhe në historinë e kombit tonë, ka jo pak shembuj, për të mos thënë se ka mjaft të tillë, në të cilat sakrifica sublime, qëndresa, përkushtimi, janë shfaqur si simbole, nga të cilat është mbajtur gjallë historia. Kjo ka ndodhur edhe tek ne. I janë dashur kombit tonë simbole të herëpashershme, të cilët kanë marrë pas vetes edhe të ardhmen, në një mënyrë ose në një tjetër ata janë bërë fatthënësit dhe dalëzotësit e kombit që i kanë takuar. Mirëpo, ata kanë mbajtur një brez, një ngjarje, një qëndresë, një luftë, kanë pasur një përkushtim, janë ngritur mbi epokën e tyre duke u bërë pjesë edhe e epokave që do të vinin. Brezat janë përkulur në nderim të veprës dhe qëndresës së tyre.



Sidoqoftë, në këtë plejadë qëndrese, në të cilat janë ndeshur burra që kanë zgjidhur hallet e popullit të tyre me armë dhe burra që u kanë paraprirë me pendë, ka qenë pa dyshim saktësisht e qartë se miti i krijuar mbi jetën dhe luftën e tyre, aq sa ka qenë i vërtetë, aq ka qenë dhe njerëzor, aq sa ka qenë i saktë, aq ka patur edhe përmasat e së panjohurës, në të cilat vitet dhe dekadat kanë sjellë zbehjen ose, jo rradhë, edhe rëndimin e kujtesës.



Ata që qëndruan në memorjen e kombit si të përhershëm nuk e bënë vetë këtë, thënë të drejtën as nuk e deshën këtë, por gjithçka erdhi natyrshëm, deri sa njerëzit i bënë pjesë të jetës së tyre të përditshme.



Por rasti i Familjes Jashari ishte i një natyre krejt të veçantë. Për t'u ngritur miti i tyre nuk u deshën vite të shumta e as dekada, nuk u desh që të trasohej rruga, të qetësoheshin ngjarjet, të merrnin rrugë ato; miti i tyre u ngrit vetvetishëm dhe kjo ndodhi që të nesërmen e rënies së tyre.



Kjo nuk kishte ndodhur asnjëherë, kjo nuk kishte ndodhur as në rastin e famëmadhit dhe burrit më të shquar të kombit tonë, Gjergj Kastriotit. Në rastin e mësipërm, të Gjergjit, ai kaloi përmes tri fazave në të cilët kalojnë përsonalitetet e mëdha të historisë. Si e cilëson Fan Noli në librin e tij mbi jetën dhe veprën e Skenderbeut, emëri i tij kaloi përmes glorifikimit që i bënë bashkëkombasit e tij, pastaj përmes mohimit të plotë që i bënë ata që erdhën pas tij dhe së fundi - në drejtpeshimin e gjërave dhe ngritjen e lavdisë së përjetshme.



Adem Jashari nuk kaloi përmes një rruge kaq të gjatë. Ai e kishte pasur një fat tjetër, ai e kishte pasur mohimin para se të vinte dita e 5 marsit dhe rrethimi për herë të tretë i Kullave të Jasharëve. Ai, si të thuash, kishte kaluar përmes së keqes që vinte nga zyrat e Velanisë, nga mallkimet e përbaltjet që i hidhnin prej andej, kishte fshirë me mantelin e tij të luftës përbuzshëm gjithë mllefin dhe helmin që rridhte si ujrat e shirave dhe kishte bërë më tutje. Në se kishte qenë i leçitur nga politika e ditës së Prishtinës dhe lideri i saj, Adem Jashari kishte patur fatin, që duke i takuar një populli që i kishte besuar, kishte ecur në rrugën e tij, e cila ishte tejet e pakrahasueshme me rrugëzimet e pafund, herë gjysëm sllave dhe herë gjysëm përçartëse të njeriut të Velanisë. Përpjekjet që bëhen sot për të vënë një linjë barazimi mes njeriut të Velanisë, të cilit nuk i përmend emërin për të mos e vënë pranë emërit të Jasharëve, janë veçse dështime të tjera të politikës ditore. Për më tepër ata janë të dhimbshme kur bëhen nga njerëz që i kanë takuar një mendimi të ri politik dhe filozofie të re politike në Kosovë.



- Përse ndodhi, menjëherë pas rënies, mitizimi i Adem Jasharit dhe ngritja e legjendës së tij?

- Ishte një rastësi, një thirrje e kohës pasi populli kishte nevojë për një mit dhe për një legjendë, ishte kërkesë apo gjithshka ishte e vërtetë dhe kjo e vërtetë po fillonte të bëhej qartësisht e lexueshme për të gjithë, për pasuesit e tij, por edhe për mohuesit e tij?



Që pas 8 marsit të vitit 1998 emëri i Adem Jasharit, bacës Shaban, Hamzës, dajës Osman dhe i gjithë atyre që luftuan në atë fillim marsi, i kullave që u shkrumbuan, i jetës që u dha, i pushkëve që u ngritën, i luftës deri në sublimitet, u bënë fillesa e simbolit të popullit që i takonin. Për këtë nuk u desh asnjë dekret, dhe si të tillë askush nuk mund ta nxirrte, nuk u muar asnjë vendim, nuk u bë asnjë mbledhje e veçantë, gjithçka rrodhi krejt natyrshëm, tepër njerëzore, sublime do të thoja, deri në atë kufi ku kufiri mes mitit, legjendës dhe të vërtetës nuk është kurrë qartësisht i përcaktuar, sidomos në ditët e para.



A kishte një shkak tjetër, po ashtu aq madhor dhe sublim, sa edhe rënia e tyre që solli mitizimin e menjëhershëm të Adem Jasharit?

- Sigurisht që po. Në ditët e para të pasrënies së tij dhe bashkëluftëtarve të ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ka qenë e natyrshme që ana figurative, emocionale, e prekshme, e dhimbshme, më e kapshme - lufta, qëndresa dhe sakrifica, të ishin më evidentet.



Mirëpo këto nuk mjaftojnë për të bërë një mit, ata shumë - shumë mund të bëjnë një shembull, një prijës të ditës, një emër për t'u ndjekur, ata mund të bëjnë një këngë ose shumë këngë - por nuk mund të bëjnë mitin Njeri, nuk mund të hedhin bazamentin e legjendës, e cila në këtë rast, nuk është asgjë tjetër, veçse e vërteta.



Për të kaluar nga emëri i njeriut luftëtar, jo shumë i njohur jashtë Drenicës dhe jo shumë i njohur jashtë strukturave të organizuara të luftës, Adem Jasharit nuk iu deshën më shumë se 48 orë. Që nga dita kur kishte vendosur të zgjidhte çështjen e Kosovës përmes pushkës dhe deri në ditën e rënies së tij ishin më shumë se dhjetë vite aktivitet ilegal, legal e gjysëm legal, mirëpo edhe kjo nuk do të ishte e mjaftueshme për të spjeguar mitin e jashtëzakonshëm të Jasharëve. Që nga dita kur ishin hedhur themelet e para të Fisit të Jasharëve në Prekaz dhe deri në ditën kur do të digjeshën për herë të fundit kullat e tyre do të kishin kaluar treqind vite - mirëpo edhe ky autoktonitet, nuk i ka të gjitha në vete.



Në Drenicë, por edhe jashtë saj, kishte pasur Kosova burra të mëdhenj, të ndritur do të thoja, të cilët ishin sakrifikuar deri ku nuk mbante më, dhe këtë e kishin bërë krejt natyrshëm, duke dhënë pasurinë, bijtë e bijat e tyre, duke e shkuar gjithë jetën luftrave dhe në fund duke dhënë edhe jetën e tyre. Ata e kanë lënë emërin e tyre në historinë e kombit - mirëpo, kjo që po ndodhte në rastin e mitit të Jasharëve do të ishte diçka krejt e re dhe krejt ndryshe në historinë tonë.



Një shembull i përjetuar: me 9 mars 1998, pra dy ditë pas përfundimit të luftës në Prekaz, në qytetin e Shtutgartit, Lëvizja popullore e Kosovës, do të organizonte një manifestim të madh kundër dhunës dhe pushtimit serb të Kosovës. Ishte manifestimi i parë i madh që bëhej. Organizatorët kryesorë të tij ishin Kushtrim Hadergjonaj, Sheradin Berisha, Gëzim Avdimetaj e të tjerë. Së bashku me profesor Hasan Ukhaxhajn ishim ftuar, si drejtues të Lëvizjes, për të folur në këtë Manifestim. Në sheshin e madh ishin më shumë se njëzet mijë vetë. ( Shiko këtu foton – Sh.B )



Ende nuk dihej saktësisht se çfarë kishte ndodhur në Prekaz, lajmet vinin të paqarta deri në fund, as në familjen Jashari që jetonte në Mynih ende asgjë nuk ishte e qartë. Pikërisht në këtë shesh, për herë të parë, pa kaluar as 48 orë nga vrasja e tyre, emëri i Adem Jasharit gjëmoi. Kam parë njerëz që thërrisnin emërin e tij me gjithë shpirt duke valëvitur flamurin kombëtar, sikur shpirti i tij ishte tashmë në palët e flamurit. Ishte një thirrje e re, krejt e veçantë, nga askush e orientuar, e dalë nga thellësia e shpirtit, megjithëse ende kishte shumë e shumë njerëz që pyesin se " kush është Adem Jashari".



Një javë më vonë, Lidhja Demokratike e Kosovës, në qytetin e Mynihut, nuk lejoi të vihej fotografia e tij në qendër të manifestimit dhe kjo do të ishte nga përpjekjet e fundit të hapura për prishjen e mitit dhe çlegjendizimin e emërit të Adem Jasharit. Pak kohë më vonë kam parë të njëjtët njerëz duke u përbetuar se kanë qenë miqtë më të mirë të tij dhe të familjes së tij. Por kjo është një histori tjetër.



Unë kthehem edhe një herë tek pyetja ime:

- ishte rastësi, kërkesë e kohës apo ishte gjithçka e natyrshme, njerëzore dhe saktësisht e merituar?



Ne jemi mësuar ta shohim në fotografi të ndryshme Adem Jasharin, gjithnjë me armë në dorë, me pelerinën e luftës hedhur krahëve, me mjekrrën e derdhur si ujvarat e bjeshkëve të Sharrit, me shikimin e tij të papërsëritshëm - sytë e tij flasin më shumë se qindra deklarata, jemi mësuar edhe ta përfytyrojmë një njeri që vetëm ka luftuar, ka organizuar aksione, ka qëndruar, ka mposhtur armiqtë, ka ngrohur zemrat e njerëzve. Kështu jemi mësuar dhe të gjitha këto, duke qenë të vërteta, janë njëkohsisht edhe të paplota.



Njerëz që e kanë shkuar jetën me armë kemi pasur gjithnjë, me pelerinën hedhur krahëve kemi pasur po ashtu, që janë vrarë burrërisht me gjithë njerëzit e fisit të tyre, ka ndodhur edhe kjo; sepse na është dashur të luftojmë në shumë dekada. Ka pasur burra si Isë Boletini që në një thirrje të tyre ngrinin në këmbë deri në 15 mijë vetë dhe hynin në Shkup si në shtëpinë e tyre.



Adem Jashari nuk është vetëm fotografia që njohim, vetëm thelbi i asaj që besojmë, nuk është vetëm streha nga e cila, domosdo kanë shkuar të gjithë ata që donin të luftonin - ai është shumë më tepër se kaq. Edhe shumë vite pas rënies së tij, mjaft njerëz që kishin pozicione drejtuese në strukturat e luftës, kur duan të dëshmojnë një qëndrim apo të kenë një mbështetje, krejt natyrshëm i drejtohen Adem Jasharit apo faktit se kanë qenë në lidhje me të, se kanë bujtur tek Jasharët, se kanë patur kontakte ose se u kanë ndihmuar atyre. Nganjëherë, mjerisht, edhe njerëz që krejt rastësisht janë njohur me to apo u kanë bërë konak, tashmë dëshmohen si njerëz të afërt dhe të besuar të tyre. Në fund të fundit kjo është forca që ngjall emëri i Jasharëve, sidomos i Ademit, Bacës Shaban dhe Hamzës dhe ne duhet ta pranojmë si të tillë. Jasharët, duan apo nuk duan, nuk do të mund t'i shmangen kurrë mbështetjes që kërkojnë të tjerët tek emëri i tyre.



- Çfarë e bëri dhe çfarë e bën edhe sot Adem Jasharin krejt të veçantë në historinë e kombit tonë?

- Cila është rrjedha përmes së cilës ka ecur e vazhdon të ecë emëri i tij?

- Ishte ai thjeshtë luftëtari, njeriu me pushkën hedhur krahëve, i hekurt dhe i ftohtë, i pafjalë dhe serioz, apo kishte shumë më tepër se kaq?



Përsonalisht nuk e kam takuar asnjëherë Adem Jasharin. Nuk futem në rradhën e njerëzve që e kanë patur një fat të tillë në jetën e tyre. E kam dëgjuar për herë të parë emërin e tij nga Fehmi Lladrovci dhe vllai i tij, Ramizi, që më pas do të bëhej përfaqsuesi i Adem Jasharit në perëndim, në bazë të një letre që Grupi i Drenicës i dërgoi organizatës në dhjetorin e vitit 1997. Letra ruhet ende në arkivin e organizatës. Fehmiu, kishte një respekt të jashtëzakonshëm për të dhe mendoj se Adem Jashari ishte i vetmi njeri para të cilit përkulej Fehmi Lladrovci. Më pas do të mesoja se edhe Adem Jashari, kur i kishin kërkuar të kishte një ndarje me Fehmiun, do të thonte se " vetëm vdekja më ndan nga Fehmi Lladrovci". Kjo ka qenë njohja ime e parë me të, përmes figurave që ishin të afërta me Adem Jasharin, por, thënë sinqerisht, nuk e kam menduar se po flisnim për njeriun që shpejt, shumë shpejt do të bëhej figura mitike e shqiptarëve. Ishte koha kur ai sapo ishte dënuar me njëzet vite në mungesë, në gjyqin e njohur ndaj Grupit të Drenicës. Më pas e pashë fotografinë e tij dhe më bënë përshtypje sytë e tij, të cilët, kushdo që i sheh me vërejtje, e ndjen se kanë ngjashmëri të jashtëzakonshme me të shqiponjës.



Por unë kam patur një fat tjetër të dyfishtë : kam njohur nga afër, si mik i tyre, familjen e jashtëzakonshme të Jasharëve, të cilët kanë hisen e tyre të papërsëritshme në luftën që është zhvilluar në Kosovë. Unë mund të them me bindje se, në se nuk do të kishte qenë mbështetja e tyre e hapur dhe angazhimi në strukturat e luftës, shumë gjëra nuk do të shkonin ashtu si do të rridhnin punët më tej. Në familjen e tyre, shumë herë, më ka takuar të shoh inçizimet e ndryshme familjare, krejt të zakonshme, të shoh Ademin dhe Hamzën mes familjeve të tyre, të ndjek rrjedhën e jetës që ata kanë bërë, punët e hallet e përditshme, të dëgjoj se si e kanë konceptuar jetën dhe si kanë menduar për të ardhmen e Kosovës, duke folur krejt natyrshëm, i kam parë tek losin me fëmijët në një ditë të zakonshme, si silleshin me prindërit, atë aktin e veçantë kur i merrnin mes duarve të tyre dorën e nënës plakë dhe e përkdhelnin butësisht, hyrjen pa bujë e zhurmë në dhomën e miqve, deri në një ditë të zakonshme kur merreshin me punët e përditshme si do të ishte krasitja e pemëve apo çarja e drurëve në oborrin e shtëpisë.



Fati tjetër i imi lidhet me faktin se në vitet e luftës isha i zgjedhur drejtuesi kryesor i Lëvizjes Popullore të Kosovës, organizatë së cilës i kishte takuar edhe Adem Jashari që nga mesi i viteve 80. Në arkivën e saj ndodheshin ose m'u dhanë më pas mjaft kaseta, në të cilat ishin të regjistruara porositë e Adem Jasharit, mendimet e tij, qëndrimin e tij për njerëz, ngjarje dhe pozicione të ndryshme, kam dëgjuar mendimin e tij, i cili, kishte po të njëjtën peshë dhe po të njëjtën forcë si edhe lufta e tij. Ndodheshin letra të tij, të cilat ruhen edhe sot si thesar i jashtëzakonshëm, dhe përmes tyre, ndonjëra edhe është bërë publike, mund të dallosh qartësisht se pas tij nuk është vetëm njeriu i luftës, por edhe i mendimit vizionar; nuk është vetëm luftëtari, por edhe prijësi, nuk është vetëm e tashmja, por edhe përvoja që kishte shkuar; nuk është vetëm Drenica, por edhe Kosova, nuk është vetëm Kosova, por edhe kufijtë më skajorë të Shqipërisë londineze.



Adem Jasharin unë nuk e kam parë kurrë thjeshtë e vetëm si luftëtar, si dalëzotës i zakonshëm i Kosovës, por shumë më tepër se kaq.



Në këtë dhjetë vjetor të rënies së tij është koha të flasim më gjatë për mendimin e tij filozofik, për vizionin e tij të jashtëzakonshëm, për përmasat që kishte rrokur mendja e tij, për krijimin edhe një herë si në legjenda të treshes së njohur mitike ; babai dhe vllezërit; apo edhe më tej, Familja dhe Fisi, për të shkuar më gjërë, në krejt shqiptarinë.



- Cila ishte filozofia e Adem Jasharit?

- Cili ishte vizioni i tij?

- Çfarë bëri ai më shumë se gjithë të tjerët për të qenë njëkohsisht mit, legjendë dhe e vërteta e kombit tonë?



( Vazhdon ... )