A jane te sigurta Bankat Shqiptare

[benseven11]

Domethene elehyqmela.

[Adavid]

http://open.data.al/lajme/lajm/id/23...m-i-Shqiperise

[Adavid]

Mundet. Por nuk kane vetem bono thesari shqiptare. Kete nuk e ben asnje trader amator, prandaj rri i qete Adavid ...

http://open.data.al/lajme/lajm/id/23...m-i-Shqiperise

[baaroar]

Rritja e kredive me probleme nuk ndalet
Nga Gjergj Erebara
Marrë nga Gazeta Shqip

Në maj, arritën në 15.6 për qind të portofolit, me rritje 30 për qind në krahasim me vitin e kaluar

Kreditë me probleme të sistemit bankar shqiptar vijuan të rriten gjatë muajit maj të këtij viti, duke shënuar një rekord të ri historik dhe duke treguar se vështirësitë financiare me të cilat po përballen bizneset dhe individët që prej tre vitesh po vijojnë të rëndohen.

Kreditë e këqija arritën në 15.6 për qind të totalit të portofolit të kredive në maj 2011, ndërkohë që në maj 2010 kreditë me probleme përbënin 12 për qind të portofolit. Të dhënat u publikuan nga Shoqata e Bankave.

Në fund të majit, bankat shqiptare kishin një total portofoli kredish prej 516 miliardë lekësh, (3.7 miliardë euro), nga të cilat 80 miliardë lekë ose 576 milionë euro u klasifikuan si kredi me probleme.

Bankat klasifikojnë si kredi të këqija të gjitha rastet kur kredimarrësi nuk ka arritur të shlyejë këstet për më shumë se 6 muaj. Këto raste trajtohen fillimisht me rinegocim të termave të kredisë dhe zgjatje të afateve të shlyerjes dhe në rastet e pashpresa, me ekzekutim të kolateraleve.

Pavarësisht rritjes së shpejtë të kredive me probleme dhe humbjeve që shoqërojnë bankat nga ky proces, sërish bankat në Shqipëri vijojnë të rezultojnë me fitime. Gjatë periudhës janar-maj të këtij viti, bankat realizuan fitime neto prej 2.6 miliardë lekësh, (19 milionë euro). Fitimet janë pak më të ulëta se sa e njëjta periudhë e një viti më parë.

Kreditë e këqija që po shfaqen sot në bilancet e bankave i përkasin periudhës së bumit të madh të kredive në vitet 2004-2007, kur bankat nën konkurrencë të ashpër me njëra-tjetrën nxituan të kapin sa më shumë klientë kredimarrës, gjë që solli edhe rënien e cilësisë së klientëve të përzgjedhur. Kreditë u dhanë në masën dërrmuese në euro. Zhvlerësimi i lekut kundrejt euros me 15 për qind gjatë tre viteve të fundit shtoi barrën e kredive për kredimarrësit, ndërsa pati një efekt pozitiv në bilancin e bankave, për shkak se këto të fundit i kanë shpenzimet operative në lekë, ndërsa fitojnë interesa nga kreditë në euro.

Shqipëria kishte një nivel kredish të këqija prej 2-5 përqindësh të totalit të portofolit para fillimit të krizës financiare ndërkombëtare në shtator të vitit 2008, por ato u rritën me shpejtësi në tre vitet në vijim. Ky është niveli më i lartë i kredive të këqija të regjistruara në Shqipëri që nga viti 1998, kur bankat nën pronësi shtetërore u zhytën në faliment nga pesha e kredive të këqija të dhëna gjatë viteve ‘92-‘97.

Arsyeja kryesore se pse bankat vijojnë të dalin me fitime pavarësisht rritjes së kredive të këqija lidhet me rritjen e komisioneve për shërbime të ndryshme bankare, të cilat para krizës nuk ekzistonin ose ishin shumë të ulëta.

Autoriteti i Konkurrencës hapi hetime në lidhje me abuzimet e mundshme nga ana e bankave me komisionet e shërbimeve të ndryshme bankare dhe doli në përfundimin se abuzimet ekzistonin, por se nuk parashikoheshin nga ligji “Për Konkurrencën”. Autoriteti i sugjeroi qeverisë të krijonte një zyrë të posaçme për mbrojtjen e klientëve nga praktikat e pandershme të bankingut, gjë që qeveria nuk e ka zbatuar.

Vetë bankat reaguan ndaj studimit të Autoritetit të Konkurrencës, duke paraqitur një studim alternativ ku krahasoheshin kostot e shërbimeve bankare në Shqipëri me vendet e tjera të rajonit dhe ku konkludohej se komisionet e paguara nga shqiptarët ishin të barabarta ose më të ulëta se sa komisionet e zbatuara në vendet fqinje.

[baaroar]

Rriten kreditë e këqija

Kreditë e këqija shënuan në tremujorin e dytë të vitit një rritje të papritur, e cila ishte më e fortë edhe se sa në pikun e krizës.

Të dhënat zyrtare të publikuara së fundmi nga banka e shqipërisë tregojnë se në fund të qershorit borxhet e këqija në banka arritën në 16.61 për qind me një rritje prej 2.19 pikë përqindjesh vetëm brenda një tremujori. Me shifrat e fundit në cdo 100 lekë që bankat kanë dhënë kredi për individët dhe biznesin, 16.1 lekë janë të humbura ose kanë probleme të theksuara me shlyerjen.

Në vlerë borxhet me probleme në bankat private kanë arritur në rreth 85 miliardë lekë ose 850 milionë dollarë ose mbi 6.5 për qind e prodhimit kombëtar. Tremujori i dytë i vitit përkon me zgjedhjet, dhe klimën e rënduar politike që ato krijuan, të cilat duket se kanë prekur edhe disiplinën e individëve apo biznesit debitor në banka.

Por përtej shkaqeve që cuan në rritjen e tyre, fakt është se kreditë e këqija nuk po ndalen duke rrëzuar të gjitha pritshmëritë e bankës së shqipërisë për stabilizim të tyre që në gjysmën e dytë të vitit të kaluar. Tani borxhet e pashlyera po shndërrohen në problemin kyc të sistemit financiar në vend. Bankat shqiptare mund ta përballojnë rritjen e borxheve të këqija edhe në nivele më të larta, për shkak të likuiditetit të bollshëm dhe raportit të ulët kredi depozita.

Por kjo nuk mund të vazhdojë pafundësisht. Për më tepër, rritja e borxheve të pashlyera mund të ketë pasoja të tjera në ekonomi duke i detyruar bankat të shtrëngojnë krediditimin dhe të rrisin interesat, në kushtet kur investimet dhe konsumi kanë rënë.

Marrë nga Top-Channel

[baaroar]

Kreditë e këqija zvogëlojnë fitimet e bankave

Gjatë gjashtëmujorit të parë fitimet e sistemit ranë me 70 për qind

Fitimet e sistemit bankar në Shqipëri u zvogëluan me 70 për qind këtë vit në krahasim me vitin e kaluar, për shkak të rritjes së shpenzimeve për provigjone, bëhet e ditur nga statistikat e publikuara nga Banka e Shqipërisë. Bankat fituan të gjitha së bashku 1.1 miliardë lekë, (rreth 8 milionë euro) gjatë gjashtëmujorit të parë të këtij viti, ndërkohë që në gjashtëmujorin e parë të vitit 2010 patën fituar 3.6 miliardë lekë.

Shpenzimet për provigjone, të cilat janë fitimet që bankat i lënë mënjanë për të mbuluar humbjet e mundshme nga kreditë e këqija, u rritën me 50 për qind. Bankat vendosën provigjone prej 8.8 miliardë lekësh gjatë periudhës janar-qershor të këtij viti, shifra kjo më e lartë e shpenzuar ndonjëherë brenda gjashtë muajsh nga bankat për mbulimin e kredive të këqija. Gjatë muajve të fundit bankat kanë mbajtur në minimum rritjen e shpenzimeve për veprimtarinë, kryesisht përmes moszgjerimit të stafit ekzistues dhe ndalimit të zgjerimit. Këtë vit shpenzimet për veprimtarinë u rritën me vetëm 1.7 për qind. Të ardhurat e bankave nga interesat u rritën me 7 për qind këtë vit, kryesisht si pasojë e shpenzimeve më të ulëta për interesat e depozitave.
Kreditë e këqija

Kreditë e klasifikuara si “të humbura”, “të dyshimta” dhe “nën standarde” u rritën më tej gjatë gjashtë muajve të parë të këtij viti. Këto tri kategori kredish, të cilat njihen si kredi të këqija dhe kanë shënuar vonesa mbi 6 muaj në shlyerjet e kësteve përkatëse, arritën në 16.6 për qind të totalit të kredive të dhëna. Në qershor të vitit 2010, kreditë e këqija qenë 11.9 për qind e totalit të portofolit ose 40 për qind më pak sesa sot. Në rritje është edhe treguesi i kredive “në ndjekje” ku klasifikohen kredimarrësit me vonesa të vogla në shlyerjen e kësteve. Këto kredimarrës zënë 9.7 për qind të totalit të portofolit të kredive nga 6.5 për qind që ishin në qershor 2010.

Në qershor të këtij viti, vetëm 73.7 për qind e kredive vijuan të shlyhen në rregull në Shqipëri. Ky është niveli më i keq i regjistruar që në vitin 2001, kur bilancet e bankave në atë kohë shtetërore, u pastruan nga kreditë e këqija.
Rezerva të mjaftueshme

Pavarësisht kredive të këqija në nivele historike, sistemi bankar në tërësi duket se ka kapitale dhe rezerva monetare të mjaftueshme për të mbuluar këto humbje. Bankat kanë vënë mënjanë në formë provigjonesh një sasi parash të barabartë me 9.7 për qind të totalit të portofolit të kredive, ndërsa kapitali aksioner në sistem është rreth 90 miliardë lekë, gjë që e bën sistemin në tërësi të sigurt.

Nga Gjergj Erebara
Marrë nga Gazeta Shqip

[Adavid]

http://www.gazetatema.net/web/2012/0...s-se-fullanit/

[Adavid]

Nga Eduard Zaloshnja



Në një lajm të djeshëm të Top Channel-it jepeshin citime të gjata nga një kumtesë e Guvernatorit të Bankës së Shqipërisë, Ardian Fullani, mbajtur në një konferencë të nivelit të lartë të zhvilluar me rastin e 20-vjetorit të institutit “Joint Vienna”. Për dikë që nuk e njeh mirë zhargonin e bankierëve, shqipja e Fullanit mund të jetë dukur si arabisht. Për këtë arsye, më poshtë mund të gjeni një përkthim të shqipes së Fullanit në një shqipe me të thjeshtë.

Fjalët e Fullanit përkthehen pak a shumë kështu: “Si rezultat i zbatimit të rregullores së Autoritetit Bankar Europian, një nga bankat e huaja që operon në Shqipëri (Fullani nuk ia përmendi emrin, por e ka fjalën për bankën më të madhe në Shqipëri, Raifaissen Bank) e ka pakësuar blerjen e bonove të thesarit shqiptar brenda një tremujori me rreth 41 miliardë lekë (rreth 378 milionë dollarë). Dhe ky veprim e ka vënë në vështirësi të madhe Ministrinë e Financave, së cilës i duhet të shesë bono thesari për të mbushur gropat e buxhetit të shtetit. Kjo vështirësi në marrjen e huasë së brendshme nga qeveria është reflektuar në rritjen e interesave të borxhit publik, pra të kostos së tij. Ndërkohë, kjo bankë (Raifaissen Bank) jo vetëm që ka shkurtuar fort huadhënien për qeverinë, por nuk ka shtuar as kreditimin e sektorit privat.”

Në fund, Guvernatori Fullani u bëri thirrje të pranishmëve që t’i bëjnë thirrje Autoritetit Bankar Europian, që ta lejojnë Raifaissen Bank që t’i japë më shumë borxh qeverisë shqiptare.

[VOLSIV]

Nga Eduard Zaloshnja



Në një lajm të djeshëm të Top Channel-it jepeshin citime të gjata nga një kumtesë e Guvernatorit të Bankës së Shqipërisë, Ardian Fullani, mbajtur në një konferencë të nivelit të lartë të zhvilluar me rastin e 20-vjetorit të institutit “Joint Vienna”. Për dikë që nuk e njeh mirë zhargonin e bankierëve, shqipja e Fullanit mund të jetë dukur si arabisht. Për këtë arsye, më poshtë mund të gjeni një përkthim të shqipes së Fullanit në një shqipe me të thjeshtë.

Fjalët e Fullanit përkthehen pak a shumë kështu: “Si rezultat i zbatimit të rregullores së Autoritetit Bankar Europian, një nga bankat e huaja që operon në Shqipëri (Fullani nuk ia përmendi emrin, por e ka fjalën për bankën më të madhe në Shqipëri, Raifaissen Bank) e ka pakësuar blerjen e bonove të thesarit shqiptar brenda një tremujori me rreth 41 miliardë lekë (rreth 378 milionë dollarë). Dhe ky veprim e ka vënë në vështirësi të madhe Ministrinë e Financave, së cilës i duhet të shesë bono thesari për të mbushur gropat e buxhetit të shtetit. Kjo vështirësi në marrjen e huasë së brendshme nga qeveria është reflektuar në rritjen e interesave të borxhit publik, pra të kostos së tij. Ndërkohë, kjo bankë (Raifaissen Bank) jo vetëm që ka shkurtuar fort huadhënien për qeverinë, por nuk ka shtuar as kreditimin e sektorit privat.”

Në fund, Guvernatori Fullani u bëri thirrje të pranishmëve që t’i bëjnë thirrje Autoritetit Bankar Europian, që ta lejojnë Raifaissen Bank që t’i japë më shumë borxh qeverisë shqiptare.

>>> Hajde se ja blejne bankat e tjera ose fundja i blejne vete politikanet, ca kujtoni se nuk i bejne aq leke ata?

[ATMAN]

Ka qenë një kohë kur Shqipëria, e vetme në Evropë, ka gëzuar një sistem shumë të shëndoshë monetar. Pa dyshim që i referohem periudhës nga 1924-a deri në 1945-ën, dhe standardit të arit që qe në fuqi atëherë.

Ndonëse studime e mirëfillta historike mbi fushën monetare (dhe në përgjithësi ekonomike) mungojnë, një ide të përgjithshme të evoluimit të standardit monetar në Shqipëri mund ta krijojmë. Shqipëria nën sundimin osman (pace pretendimeve absurde të eksponentëve të neo-otomanizmit) nuk ishte ndonjë qendër e rëndësishme tregtare. Me përjashtim të dy-tri qyteteve si Shkodra, Korça dhe Prizreni, gjasat janë që Shqiptari mesatar as merrte e as jepte në para më shumë se pak herë në vit në pazarin e qytetit më të afërt. Paratë në qarkullim në ato kohë qenë prerje të huaja (napoloni i famshëm), por gjithnjë në ar, pasi popullsia vetëm paranë e çmuar shihte si të vlefshme.

Me rritjen e ekonomisë pas pavarësisë, dhe kryesisht me rivendosjen e paqes publike pas 1924-ës, u rrit ndarja e punës dhe si pasojë dhe monetarizimi i ekonomisë. Por mosbesimi i përgjithshëm ndaj çdo paraje që nuk ishte ar i pastër mbeti, dhe madje u rrit. Ndonëse pas Luftës së Parë Botërore Evropa po i largohej standardit të pastër të arit, Shqipëria mbeti ndofta i vetmi vend në kontinent ku ari qarkullonte përditë, dhe i vetëm, në transaksione.

Hegjemonia e standardit të arit në Shqipëri vetëm sa u theksua pas 1931-it, kur Britania qe vendi i parë perëndimor që përfundimisht iu largua standardit të arit. Mund të themi me plot gojën që pas 1933-shit, kur dhe në bastionin e fundit të standardit të arit në perëndim, Shtetet e Bashkuara, qeveria konfiskoi turpshëm arin e qytetarëve të saj, Shqipëria mbeti i vetmi vend perëndimor ku standardi i arit mbeti në fuqi. Dhe ndryshe nga ç’parashikonin ekonomistët e atyre viteve (dhe ata të sotmit), kjo e ndihmoi shumë ekonominë kombëtare.

Bernd Fisheri e bën të qartë që traktatet tregtare me Shqipërinë e varfër në ato vite të autarkisë preferoheshin shumë pikërisht pasi Shqipëria tregtonte në ar. Zogistët ende sot mburren se si Franga e Arit shërbente si pasaporta më e mirë për Shqiptarët, që pranoheshin në çdo vend perëndimor pa shumë probleme. Diku kam lexuar, por këtu nuk e sjell dot citimin, se Enciklopedia Britanike e konsideronte Frangën e Arit si monedhën më të fortë në botë në ato vite. Ç ‘arritje për Shqipërinë e cunguar dhe të sapo dalë nga lufta botërore dhe civile!

Por mburrjet e Zogistëve duhen trajtuar me kujdes, pasi qe vetë qeveria e Mbretit që përpiqej për ti dhënë fund sovranitetit të arit në Shqipëri. Banka e Shqipërisë e krijuar në 1925-ën u modelua pas Bankës së Anglisë dhe asaj iu la e drejta e monopolit mbi emetimin e kartëmonedhave të kthyeshme në ar. Ideja e qeverive shqiptare dhe italiane që bashkëpunuan në krijimin e saj, qe zëvendësimi i monedhave të arit në qarkullim me kartëmonedhat e bankës së Shqipërisë. Megjithatë, qarkullimi i këtyre kartëmonedhave (para-ardhësit e Lekut që kemi sot) qe i kufizuar, pasi popullata me të drejtë nuk kishte shumë besim tek premtimi i Bankës së Shqipërisë për ti kthyer ato në ar në çdo rast.

Por analiza e dinamikës së sistemeve monetare të ngjashme në histori (shih studimin e shkëlqyer të George Selgin) dëshmon qartë që, në kohë, Leku do kish nisur të qarkullonte më shumë, dhe Franga e Arit të tërhiqej nga qarkullimi. Në kohë, Leku do ish kthyer në bazë monetare në vend të arit, dhe i gjithë sistemi bankar në vend (që ende ishte në fillimet e tij) do kish mbetur nën kontrollin informal të Bankës së Shqipërisë.

Megjithatë, në vitet 30’ dhe 40’ këto zhvillime qenë akoma në të ardhmen. Në fushën monetare, (sado qesharake tu duket pesimistëve të përjetshëm që na rrethojnë sot), Shqipëria qe bastioni i fundit i qytetërimit Viktorian.

As pushtimi italian i ‘39-ës dhe as ai gjerman i ‘43-it nuk e ndryshuan shumë situatën monetare (italianët nuk kishin fuqi të bënin shumë, ndërsa gjermanët nuk kishin interes). Ndonëse ari nga thesari i shtetit u boshatis, ari në formë Frangash në qarkullim të përgjithshëm i mbijetoi fort mirë luftës. Goditja fatale për standardin shqiptar të arit erdhi me konfiskimin masiv e regjimit komunist në ’45-ën.

Për të kuptuar dëmin e jashtëzakonshëm që ky konfiskim solli, le ti drejtohemi rezultateve të një hetimi parlamentar të 1992-it mbi thesarin e shtetit. Më poshtë do citoj nga një artikull tejet interesant të Ilir Bushit në gazetën Sot:

Në Shqipëri ka pasur disa dhjetëra tonelata ar në qarkullim dhe të thesarizuara nga popullata para datës 28 nëntor 1944.

[...]

Në dokumentet e Ministrisë së Punëve të Brendshme […]pohohet me shkrim se janë sekuestruar 43.816.682 monedha të arta pa futur shufrat dhe bizhutë e arta. Vetëm ato bëjnë 283 ton flori.

Kështu, konfiskimi i 1945-ës mbylli një herë e mirë kapitullin më të lavdishëm të ekonomisë monetare shqiptare. Letra që mbajmë sot në xhep mbetet dëshmitare e trishtë e kohës kur Leku shqiptar ishte i kthyeshëm në ar të pastër.

Nuk duhet ndonjë fantazi e jashtëzakonshme për të kuptuar se si do kishte evoluar sistemi monetar shqiptar në mungesë të konfiskimit të ’45-ës. Franga e Arit do kish mbetur në qarkullim, ndonëse do kishte humbur teren gradualisht ndaj Lekut të Bankës së Shqipërisë. Sistemi bankar do ishte zhvilluar duke përdorur Frangën dhe Lekun si rezerva paralele. E vënë nën kufizimin e kthyeshmërisë strikte në Franga Ari, Banka e Shqipërisë do ish sjellë në mënyrë shumë më korrekte me Lekun se gjithë simotrat e saj Evropiane, madje dhe më mirë se Bundesbnaku i famshëm.


Me një monedhë kaq të fortë, Shqiptarët do i kishin lejuar vetes një standard jetese shumë më të lartë, dhe Shqipëria, relativisht e paprekur nga lufta, fare mirë mund të qe kthyer në një qendër bankare të rangut të Zvicrës, ose më së paku të Qipros.

Sigurisht që ky sistem nuk do kish qenë i përsosur pasi Bankës së Shqipërisë do i lihej monopoli ligjor i emetimit të kartëmonedhës, monopol që gradualisht do i kishte dhënë asaj pozita hegjemonike në sistemin financiar kombëtar, por ky sistem do mund të reformohej shumë më thjeshtë e më shpejtë se ai i sotmi: do mjaftonte një ndryshim i vetëm në ligj për të hapur emetimin e kartëmonedhave ndaj konkurrencës.

Asnjë nga zhvlerësimet katastrofike të Lekut nuk do kish ndodhur dot në rast se Franga e famshme do kish vijuar qarkullimin. Klasa e mesme dhe ajo bejlere nuk do ishin shkatërruar dhe kultura borgjeze do kishte mbijetuar dhe do ish zhvilluar me to. Qytetet e mëdha si Shkodra dhe Korça nuk do qenë fishkur dhe nga pozita e qendrave tregtare rajonale do kishin bërë presion ndaj qeverisë (ndofta ende nën kontrollin e Zogut) për adoptimin e kantonizimit në Shqipëri.

Duke parë se sa kemi humbur nga zhdukja e standardit të arit, natyrshëm lind pyetja: a mund ta rikthejmë këtë standard?

Në fakt, thuajse të gjithë ekonomistët liberalë e kanë propozuar nga një plan për rikthimin e standardit të arit: ideja po fiton popullaritet në ShBA sot e kësaj dite falë sponsorizimit të kongresmenit me bindje liberale Ron Paul.

Për sa i takon Shqipërisë dhe Kosovës, dhe mbi reformën optimale monetare që do duhej ndjekur. Thelbi i asaj reforme qe krijimi i tregut konkurrencial monetar në Shqipëri, dhe nuk përmendte fare standardin e arit.

Ndonëse thelbi i propozimit tim mbetet, më duhet të shtoj që për shkak të vetive të ashtuquajtura të “rrjetit” që ka paraja, do duheshin disa vite që sistemi aktual monetar, pasi të hapej ndaj konkurrencës, të kalonte në formën e tij optimale. Për të “djegur etapat”, reformën e propozuar do më duhet ta ndryshoj disi.

Rezerva totale e arit dhe valutës që Banka e Shqipërisë zotëronte në 2008-ën (viti i fundit i të dhënave) vlerësohej në afro 3.2 miliardë dollarë, ndërkohë që baza monetare (paraja letër jashtë sistemit bankar+rezervat e lira e të detyrueshme të sistemit bankar=detyrimet e BSh-së) po në 2008-ën ishte 164 miliardë lek.

Kështu, nëse nesër me ligj leku do përkufizohej si i kthyeshëm në monedha ari (me madhësi minimale 5 ose 10 gramëshe) sipas çmimit aktual të arit (pak a shumë 5’000 lekë për gram ari), rezerva e valutës mendohet të mjaftonte, në vija të përgjithshme, për të kthyer gjithë bazën aktuale monetare në ar. Sigurisht kjo rezervë do duhej kthyer në monedha ari të prodhuara posaçërisht, para se leku të bëhej i konvertueshëm.

Hapi i dytë do ishte eliminimi i monopolit të prodhimit të lekut nga Banka e Shqipërisë. Çdo bankë tregtare ose person privat do mund të prodhonte Lek për sa kohë që në to shkruhej qartësisht se kush është emetuesi. Kështu, bankat tregtare do duhet të përdorin prerje të tjera të lekut, mbi të cilat shumë mirë do mund të vendosnin logon e tyre (këto kartëmonedha duhet të pranohen nga tatimet në shlyerjen e detyrimeve ndaj shtetit po aq sa dhe ato të Bankës së Shqipërisë). Rëndësi ka që nëse këto kartëmonedha kthehen nga cilido klient i bankës, ajo është e detyruar ti konvertojë në monedha ari sipas raportit ligjor. Sigurisht që asnjë bankë, duke nisur nga vetë BSh-ja, nuk do kishte detyrim të ktheje kartëmonedhat e prodhura nga bankat e tjera.

Pjesa tjetër e reformës do mbetej po ajo, me eliminimin e ligjit të tenderit ligjor (ose së paku me një zgjerim mbarë-kontinental të tij), dhe shitjen në ankand ndërkombëtar të Bankës së Shqipërisë, tashmë e kthyer në pak më shumë se një bankë e zakonshme tregtare.

Tani, më duhet të pranoj që personalisht nuk besoj që edhe pas kësaj reforme, monedhat e arit do ktheheshin në qarkullim. Për mendimin tim, ari e humbi vetinë e tij si mjet këmbimi në ’45-ën, dhe sidoqoftë do ta kish humbur vetiu më vonë këtë veti edhe pa konfiskimin komunist. Personalisht i përkas asaj pjese të shkollës austriake që beson që paraja ‘letër’ private funksionon edhe më mirë se paraja e arit.

Por edhe në qoftë e vërtetë kjo, një lek i lidhur me arin do sillej shumë më mirë se çdo monedhë në qarkullim sot, dhe do nxiste ritme të rritjes ekonomike që ne Shqiptarët i kemi parë vetëm për pak kohë mes ‘94-ës dhe ’96-ës. Nëse, në një çast të dytë, leku i lidhur me arin do zëvendësohej nga valuta të tjera private, aq më mirë. Rëndësi ka që ligji nuk do pengojë më askënd të eksperimentojë me paranë më të mirë.

Shqiptarët e kanë pasur një herë privilegjin e të qenit bastioni i fundit i qytetërimit klasik Evropian në fushën monetare, dhe i kanë parë përparësitë e standardit të arit. Me pak largpamësi, mund të rimarrim këtë traditë të ndritur edhe sot, e të rinisim evoluimin drejt një shoqërie të pasur e të qytetëruar, evoluim që u ndërpre në 1945-ën dhe nuk ka qenë më i njëjti edhe pas rënies së regjimit socialist.

Ç’dhuratë e merituar në këtë 100-vjetor të Pavarësisë!

nga : ekonomisti